Κανονάρχημα από μικρά παιδάκια

[Μανώλης Παπαδάκης]

Αγαπητοί Φίλοι,

ανοίγω αυτό το θέμα για το κανονάρχημα από μικρά παιδιά.

Όποιος έχει να καταθέσει κάτι χρήσιμο τον ευχαριστούμε.

 

[alexchrys]

Αγαπητοί Φίλοι,

ανοίγω αυτό το θέμα για το κανονάρχημα από μικρά παιδιά.

Όποιος έχει να καταθέσει κάτι χρήσιμο τον ευχαριστούμε.

Εγώ έχω να καταθέσω ένα ερώτημα.

Θέλετε να ασχοληθούμε με το κανονάρχημα από μικρά παιδιά γενικότερα; Ή ειδικότερα μόνο για μέσα σε ακολουθία; Ή μόνο σε συναυλία;
Π.χ. από συναυλίες:
https://www.youtube.com/watch?v=cw4e5YFk4IU
https://www.youtube.com/watch?v=WODKf5WNvdk (εάν δουλέψει το λινκ )

Σε ακολουθία, παραδείγματα (σύγχρονα) έχουμε π.χ. από τις ηχογραφήσεις του κ. Νεοχωρίτη.

 

[Μανώλης Παπαδάκης]

ο,τιδήποτε..εμένα προσωπικά μ'ενδιαφέρει μέσα στην εκκλησία..

δεν είναι εύκολο να πείσεις ένα παιδάκι π.χ. που ντύνεται παπαδάκι να ανέβει στο αναλόγιο και να κάνει κανονάρχημα..πρέπει να του αρέσει κατ'αρχάς, να μην νιώθει ντροπή, και να έχει καλή ευχέρεια στον λόγο..Επίσης πρέπει να του μάθεις πότε θα σταματάει είτε για να πάρει αναπνοή είτε λόγω της δομής του κειμένου..Ποιες ηλικίες είναι οι κατάλληλες για κανονάρχημα..κ.λπ.


θα μας ενδιέφερε να καταθέσει την άποψη του κάποιος που έχει διδάξει κανονάρχημα σε παιδιά..ακούγεται εύκολο αλλά τίποτα δεν είναι εύκολο εάν δεν έχεις ψαχτεί και ακούσει από άλλους με περισσότερη εμπειρία..

γνωρίζω ό,τι στον Πατριαρχικό Ναό ήταν παράδοση το κανονάρχημα από μικρά παιδιά και έδινε άλλη χάρη στο όλο άκουσμα..Σήμερα που είναι δύσκολο να βρεθούν ψάλτες με γνώση είναι τυχεροί αυτοί που έχουν παιδιά για κανονάρχες! Δεν σας κρύβω ό,τι κι εγώ θα ήθελα να χω!


εδώ μπορείτε ν'ακούσετε στα Στιχηρά του Πάσχα κανονάρχημα στον Άρχων Πρωτοψάλτη Στανίτσα από ένα παιδάκι..

 

[Κατσίκης Κωνσταντίνος]

Υπενθυμίζω αυτό το μήνυμά μου σε παλαιότερο αντίστοιχο θέμα: http://analogion.com/forum/showpost.php?p=142988&postcount=33

Με μικρή (πλέον) προετοιμασία στο σπίτι ετοιμάζουμε με τον υιό μου σε κάθε ακολουθία κανονάρχημα σε επιλεγμένα τροπάρια (στιχηρά - προσόμοια ή ιδιόμελα - και δοξαστικά). Το αποτέλεσμα είναι τουλάχιστον θελκτικό, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι και εντυπωσιακό. Έχω πολλές ηχογραφήσεις.

Ακολουθούμε τους κανόνες του κανοναρχήματος, όπως παρουσιάστηκαν στο παρακάτω μήνυμα: http://analogion.com/forum/showpost.php?p=4633&postcount=21, αλλά και με δικές μας τροποποιήσεις ανάλογα με την τονικότητα της βάσης, τις φωνητικές δυνατότητες του κανονάρχου και τις πιθανές αλλαγές στο μουσικό κείμενο.

Η πολύ καλή σχέση με τα κείμενα (δηλ. άνεση στην ανάγνωση) και μια σχετική αντίληψη της μουσικής κλίμακας είναι προαπαιτούμενα, για να μπορεί το παιδί να διαβάζει σωστά αλλά και να μην μπερδεύεται από το ψάλσιμο και αλλάζει τη βάση. Θέλει οπωσδήποτε προετοιμασία για να ξέρει ο κανονάρχης πότε ακριβώς θα πει τη φράση του, διότι όλες οι μουσικές γραμμές δεν είναι ίδιες και αν δεν ξέρει και το μουσικό κείμενο, μπορεί να νομίζει ότι πλησιάζει η κατάληξη, ενώ η γραμμή είναι πιο εκτενής.

Εγώ πάντως το έχω συνηθίσει τόσο πολύ που, όταν καμιά φορά δε μπορούμε να προετοιμαστούμε και τελικά δεν το κάνουμε, μου λείπει!

Σχετικές ηχογραφήσεις θα βρεις και στην υποενότητα "ψαλτάκια": http://analogion.com/forum/forumdisplay.php?f=105

 

[tb---]

Καλημέρα. Αν δεν κάνω λάθος το κανονάρχημα σαν εφαρμογή, δεν έχει να κάνει μόνο με την αισθητική του ήχου αλλά και με άλλα ζητήματα.
Είναι γνωστό ότι οι ψάλτες του Πατριαρχικού Ναού ψέλνουν (έψελναν) εκ στήθους και δεν έχουν βιβλία.
Περισσότερα αναφέρει και ο π.Φαράσογλου και άλλοι που πέρασαν από τα διάφορα σκαλιά του κανοναρχήματος.

Το να εχουμε θεάνοιχτα όλα τα ψαλτικά καλούδια ( ψηφιακές εφαρμογές, βιβλία πάσης φύσεως κτλ ) και να έχουμε και κανονάρχημα , κάπου έρχεται σε αντίφαση.

Πέρσοναλ σπικινγκ ~

 

[Κατσίκης Κωνσταντίνος]

Καλημέρα. Αν δεν κάνω λάθος το κανονάρχημα σαν εφαρμογή, δεν έχει να κάνει μόνο με την αισθητική του ήχου αλλά και με άλλα ζητήματα.
Είναι γνωστό ότι οι ψάλτες του Πατριαρχικού Ναού ψέλνουν (έψελναν) εκ στήθους και δεν έχουν βιβλία.
Περισσότερα αναφέρει και ο π.Φαράσογλου και άλλοι που πέρασαν από τα διάφορα σκαλιά του κανοναρχήματος.

Το να εχουμε θεάνοιχτα όλα τα ψαλτικά καλούδια ( ψηφιακές εφαρμογές, βιβλία πάσης φύσεως κτλ ) και να έχουμε και κανονάρχημα , κάπου έρχεται σε αντίφαση.

Πέρσοναλ σπικινγκ ~

Έχεις δίκιο για τον αρχικό προορισμό του κανοναρχήματος (απουσία βιβλίων).

Τα υπόλοιπα δεν τα είχα σκεφτεί είναι η αλήθεια. Προσωπικά, επικεντρώθηκα στην (όσο το δυνατόν) "αναβίωση" ή "αναπαραγωγή" (δεν ξέρω πως αλλιώς να το πω) του αισθητικού αποτελέσματος (του ακούσματος) που είχαμε παλαιότερα στον Πατριαρχικό ναό (ή και αλλού. Αυτό προέκυψε ... τυχαία, λόγω της έφεσης προς τη μουσική του υιού μου και σιγά-σιγά "καθιερώθηκε" (στην αντίληψή μου).

Μουσικά βιβλία εννοείται πως πλέον υπάρχουν. Άρα προκύπτει το (φιλοσοφικό ερώτημα, αν πρέπει να "ξεχάσουμε" (να εγκαταλείψουμε) αυτή την πρακτική, λόγω της ύπαρξης βιβλίων, ή αν (όπου μπορούμε) την διατηρήσουμε μόνον για "αισθητικούς'' - καλλιτεχνικούς λόγους, αναπαράγοντας (μιλώ για τις παιδικές φωνές) το άκουσμα μιας παλαιότερης εποχής (και αν αυτό το δεύτερο αποτελεί τελικά κάποιου είδους λειτουργικό ατόπημα, επειδή δε γίνεται για χρηστικούς λόγους, αλλά μόνο σαν "καλλιτεχνία").

Παρεμπιπτόντως, στο Άγιον Όρος ο κανονάρχης έχει ενεργό ρόλο - διακόνημα (κυρίως στις πανηγύρεις), πηγαίνοντας από χορό σε χορό, προφανώς υπηρετώντας μόνον "αισθητικά" πλέον την παλαιά τάξη (συνήθεια), αφού κι εκεί δε λείπουν τα μουσικά βιβλία!

Πάντως, κατά κοινή (και προσωπική) ομολογία, το αποτέλεσμα είναι συνήθως αρκετά εντυπωσιακό. Δίνει με πιο έντονο τρόπο την αίσθηση μιας συγχρονισμένης τελετής.

 

[Μανώλης Παπαδάκης]

Ο Παναγιωτόπουλος στο Θεωρία και Πράξις της ΒΕΜ αναφέρει τα εξής:
Το κανονάρχημα αναθέτουν εις παίδας καλλιφώνους. Ισχύουν δε δι αυτό τα εξής
1) Το κανονάρχημα γίνεται επί του ίσου, το οποίο έχει ορίσει ο ψάλτης δια το μέλος.
2)Το κανονάρχημα χωρίζει το τροπάριον εις τμήματα συμμετρικά, ούτε πολύ μεγάλα, ούτε πολύ μικρά, αναλόγως προς την έννοιαν και τα σημεία στίξεως.
3) Η προφορά του κανονάρχου πρέπει να είναι διαυγής και καθαρά. Αγράμματοι ας μη κανοναρχούν. Οι δε κανοναρχαι ας κάμνουν μιαν ανάγνωσιν εις όσα πρόκειται να κανοναρχήσουν.
4) Όταν αλλάση η βάσις του μέλους και του ισοκρατήματος, και το κανονάρχημα καλόν είναι να γίνεται εις την νέαν βάσιν του μέλους.
5)Το κανονάρχημα κρατεί μιαν και την αυτήν γραμμήν, δηλ. τον αυτόν πάντοτε φθόγγον.Δύναται όμως να έχει και μικρά τινα ανάβασιν ή κατάβασιν, οπότε υπενθυμίζει την εμμελή απαγγελίαν.
και 6) ο χρόνος του κανοναρχήματος είναι κατά κανόνα γοργός αλλά και ανάλογος προς τον χρόνο του μέλους.

Το κανονάρχημα συνηθίζεται εις τροπάρια ιδιόμελα και προσόμοια. Δεν γίνεται κανονάρχημα εις κανόνας και καταβασιας, εις ψαλμούς, εις μαθήματα αργά (Χερουβικά, Θεοτόκε Παρθένε κ.λπ.), εις ύμνους συντόμους (όπως τα λειτουργικά) και εις προτασσομένους των τροπαρίων στίχους.

 

[Κατσίκης Κωνσταντίνος]

Κάτι ακόμη σημαντικό, κατά τη γνώμη μου, είναι πως γενικότερα η κατανομή διαφόρων αρμοδιοτήτων στο αναλόγιο (συμψαλμωδία, ισοκράτημα, κανονάρχημα, απόστολος, αναγνώσματα) σε μικρά παιδιά ή και νεαρότερα άτομα (όπου υπάρχει αυτή η δυνατότητα) έχει αμφίδρομη λειτουργία, δηλ. εκτός από την εξυπηρέτηση της όποιας λειτουργικής (ή μη) ανάγκης, όλα αυτά αποτελούν κίνητρο για ευγενή άμιλλα, για περισσότερο ζήλο, επιμέλεια και αυξανόμενη συμμετοχή, τα οποία θα έχουν ως αποτέλεσμα τη δυνατότητα εξέλιξης του νέου ατόμου σε αξιόλογο βοηθό ή και αυτόνομο ψάλτη αργότερα.

Αυτό συνέβαινε και στο Πατριαρχείο, όπου περνώντας κάποιος από μικρός όλες τις ψαλτικές βαθμίδες "ψηνόταν", δυνάμωνε και εφοδιαζόταν με "ακούσματα" προκειμένου να είναι ολοκληρωμένος ψάλτης αργότερα.

 

[Μανώλης Παπαδάκης]

Κάτι ακόμη σημαντικό, κατά τη γνώμη μου, είναι πως γενικότερα η κατανομή διαφόρων αρμοδιοτήτων στο αναλόγιο (συμψαλμωδία, ισοκράτημα, κανονάρχημα, απόστολος, αναγνώσματα) σε μικρά παιδιά ή και νεαρότερα άτομα (όπου υπάρχει αυτή η δυνατότητα) έχει αμφίδρομη λειτουργία, δηλ. εκτός από την εξυπηρέτηση της όποιας λειτουργικής (ή μη) ανάγκης, όλα αυτά αποτελούν κίνητρο για ευγενή άμιλλα, για περισσότερο ζήλο, επιμέλεια και αυξανόμενη συμμετοχή, τα οποία θα έχουν ως αποτέλεσμα τη δυνατότητα εξέλιξης του νέου ατόμου σε αξιόλογο βοηθό ή και αυτόνομο ψάλτη αργότερα.

Αυτό συνέβαινε και στο Πατριαρχείο, όπου περνώντας κάποιος από μικρός όλες τις ψαλτικές βαθμίδες "ψηνόταν", δυνάμωνε και εφοδιαζόταν με "ακούσματα" προκειμένου να είναι ολοκληρωμένος ψάλτης αργότερα.

Έχετε δίκιο κ.Κατσίκη..δεν είναι τυχαίο ό,τι οι περισσότεροι μεγάλοι πρωτοψάλτες ανέβηκαν εξ απαλών ονύχων στο ψαλτήρι..

 

[Μανώλης Παπαδάκης]

Εάν μπορεί κάποιος να προτείνει τις φράσεις για το κανονάρχημα στο δοξαστικό των αίνων των Βαϊων. Επισης τι βάση νομίζετε ότι είναι καλύτερη για ένα παιδάκι 10 ετών..
δοκίμασα την βάση του πλ.β' το πα και μου φαίνεται κάπως χαμηλα..τι γνώμη έχετε;και τέλος πως μπορεί ένα παιδί που μόλις ξεκινάει κανονάρχημα και χωρίς να υπάρχει ισοκράτημα να κρατήσει το ίσο (ειδικά στις καταλήξεις όπου κάνει Δι το μέλος)..υποθέτω μόνο με την συχνή επανάληψη..

 

[Κατσίκης Κωνσταντίνος]

Εάν μπορεί κάποιος να προτείνει τις φράσεις για το κανονάρχημα στο δοξαστικό των αίνων των Βαϊων. Επισης τι βάση νομίζετε ότι είναι καλύτερη για ένα παιδάκι 10 ετών..
δοκίμασα την βάση του πλ.β' το πα και μου φαίνεται κάπως χαμηλα..τι γνώμη έχετε;και τέλος πως μπορεί ένα παιδί που μόλις ξεκινάει κανονάρχημα και χωρίς να υπάρχει ισοκράτημα να κρατήσει το ίσο (ειδικά στις καταλήξεις όπου κάνει Δι το μέλος)..υποθέτω μόνο με την συχνή επανάληψη..

Στο συνημμένο έγγραφο μία πρόταση με το χωρισμό των φράσεων του δοξαστικού της Κυριακής των Βαΐων για κανονάρχημα.

Πάντως, γενικότερα για το χωρισμό των φράσεων έχει σημασία (και) το μουσικό κείμενο. Δηλ. πιθανότατα αλλού θα χρειαστεί χωρισμό ένα πιο σύντομο και στρωτό μέλος (π.χ. Πέτρου Λαμπαδαρίου) και αλλού ένα πιο ... μελισματικό.

Τώρα για τις βάσεις, δες το μήνυμά μου που παραπέμπω σε άλλο σχετικό με τους γενικούς κανόνες του κανοναρχήματος. Στον πλ. του β' χρειάζεται κανονάρχημα στο δι. Ωστόσο, κι εδώ παίζει ρόλο το μουσικό κείμενο, καθώς όταν αλλάζει πεντάχορδο (από τον κε και πάνω) και καταλήγει στον κε, τότε καλύτερα η φράση ν' αρχίσει με κανονάρχημα στον κε και στη συνέχεια να επανέρχεται στον δι παρακάτω κ.ο.κ.

Γενικά, θέλει άσκηση και προετοιμασία και ναι ο κανονάρχης πρέπει να κατέχει (σχετικά) καλά την/τις κλίμακα/κες για να μην επηρεάζεται από το μέλος αλλά και από την απουσία (ή ακόμη και την παρουσία) ισοκρατήματος.

Σίγουρα στην αρχή θα γίνουν λάθη, αλλά δεν πειράζει, από αυτά μαθαίνουμε! Μην απογοητεύεσαι και συνέχισε τις προσπάθειες. Επίσης, βοηθάει πάρα πολύ να το ηχογραφείς και μετά να το ακούς. Διαπιστώνεις έτσι πολλά πράγματα και σταδιακά διορθώνεις τα λάθη και βρίσκεις την κατάλληλη "τοποθέτηση" (βάση, δύναμη φωνής, όπως θες πες το) του κανονάρχου. Πιθανόν, αν είστε πολλά άτομα στο αναλόγιο, να χρειάζεται και μικρόφωνο, ενώ αν όχι, τότε η παιδική φωνή ξεχωρίζει εύκολα και χωρίς μικρόφωνο.

Καλή επιτυχία!!

Υ.Γ. Το συνημμένο ηχητικό είναι ένα παράδειγμα δοξαστικού σε πλ. του β' και με αλλαγή, όπως είπαμε παραπάνω. Δυστυχώς όχι το καλύτερο που θα μπορούσα να βρω, καθώς εκείνη την ημέρα ήμουν κρυωμένος, αλλά μπορείς να πάρεις μια ιδέα.

 

[Μανώλης Παπαδάκης]

Στο συνημμένο έγγραφο μία πρόταση με το χωρισμό των φράσεων του δοξαστικού της Κυριακής των Βαΐων για κανονάρχημα.

Πάντως, γενικότερα για το χωρισμό των φράσεων έχει σημασία (και) το μουσικό κείμενο. Δηλ. πιθανότατα αλλού θα χρειαστεί χωρισμό ένα πιο σύντομο και στρωτό μέλος (π.χ. Πέτρου Λαμπαδαρίου) και αλλού ένα πιο ... μελισματικό.

Τώρα για τις βάσεις, δες το μήνυμά μου που παραπέμπω σε άλλο σχετικό με τους γενικούς κανόνες του κανοναρχήματος. Στον πλ. του β' χρειάζεται κανονάρχημα στο δι. Ωστόσο, κι εδώ παίζει ρόλο το μουσικό κείμενο, καθώς όταν αλλάζει πεντάχορδο (από τον κε και πάνω) και καταλήγει στον κε, τότε καλύτερα η φράση ν' αρχίσει με κανονάρχημα στον κε και στη συνέχεια να επανέρχεται στον δι παρακάτω κ.ο.κ.

Γενικά, θέλει άσκηση και προετοιμασία και ναι ο κανονάρχης πρέπει να κατέχει (σχετικά) καλά την/τις κλίμακα/κες για να μην επηρεάζεται από το μέλος αλλά και από την απουσία (ή ακόμη και την παρουσία) ισοκρατήματος.

Σίγουρα στην αρχή θα γίνουν λάθη, αλλά δεν πειράζει, από αυτά μαθαίνουμε! Μην απογοητεύεσαι και συνέχισε τις προσπάθειες. Επίσης, βοηθάει πάρα πολύ να το ηχογραφείς και μετά να το ακούς. Διαπιστώνεις έτσι πολλά πράγματα και σταδιακά διορθώνεις τα λάθη και βρίσκεις την κατάλληλη "τοποθέτηση" (βάση, δύναμη φωνής, όπως θες πες το) του κανονάρχου. Πιθανόν, αν είστε πολλά άτομα στο αναλόγιο, να χρειάζεται και μικρόφωνο, ενώ αν όχι, τότε η παιδική φωνή ξεχωρίζει εύκολα και χωρίς μικρόφωνο.

Καλή επιτυχία!!

Υ.Γ. Το συνημμένο ηχητικό είναι ένα παράδειγμα δοξαστικού σε πλ. του β' και με αλλαγή, όπως είπαμε παραπάνω. Δυστυχώς όχι το καλύτερο που θα μπορούσα να βρω, καθώς εκείνη την ημέρα ήμουν κρυωμένος, αλλά μπορείς να πάρεις μια ιδέα.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τον κόπο σας..μια ερώτηση μονάχα το αρχείο doc με ποιο πρόγραμμα ανοίγει γιατί εγώ έχω word2003 και δεν το βλέπω..

 

[Κατσίκης Κωνσταντίνος]

Έχεις δίκιο, είναι πιο καινούρια έκδοση. Σου το στέλνω σε πδφ!!

 

[Stathis]

Δοκίμασα κι εγώ το κανονάρχημα με παιδί, τον ανιψιό μου. Μόνο που προτίμησα τελικά να του δίνω τη χαμηλή βάση πχ για πλ του β τον πα. Υπάρχει ένα ηχητικό από παλαιότερη μου ανάρτηση.

http://analogion.com/forum/showpost.php?p=9689&postcount=1

Αυτόν τον καιρό που δεν έχω παιδί (παιδική φωνή) στο αναλόγιο βάζω κάποιον (με τη σειρά) από τους μαθητές μου που είναι λίγο πολύ μεταξύ 16-21 ετών με ''αντρική" φωνή με καλά αποτελέσματα. Η παιδική φωνή βέβαια είναι άλλο πράγμα.

Μια ερώτηση, επίσης. Στο Πατριαρχείο δεν είχαν μουσικά κείμενα, το ποιητικό όμως δεν το είχαν;

 

[pfilippou]

Δοκίμασα κι εγώ το κανονάρχημα με παιδί, τον ανιψιό μου. Μόνο που προτίμησα τελικά να του δίνω τη χαμηλή βάση πχ για πλ του β τον πα. Υπάρχει ένα ηχητικό από παλαιότερη μου ανάρτηση.

http://analogion.com/forum/showpost.php?p=9689&postcount=1

Αυτόν τον καιρό που δεν έχω παιδί (παιδική φωνή) στο αναλόγιο βάζω κάποιον (με τη σειρά) από τους μαθητές μου που είναι λίγο πολύ μεταξύ 16-21 ετών με ''αντρική" φωνή με καλά αποτελέσματα. Η παιδική φωνή βέβαια είναι άλλο πράγμα.

Μια ερώτηση, επίσης. Στο Πατριαρχείο δεν είχαν μουσικά κείμενα, το ποιητικό όμως δεν το είχαν;

Καλημέρα αδελφέ! Ελπίζω να βρεις κάποιες χρήσιμες πληροφορίες στο βίντεο που επισυνάπτω περί του κανοναρχήματος. Ο π. Σεραφείμ Φαράσογλου υπήρξε Κανονάρχης του Στανίτσα από την τρυφερή ηλικία των 6 ετών! Πιστεύω θα ωφεληθείς από το βίντεο. Καλή συνέχεια!