Ο Στανίτσας πάντα έτσι έψαλλε; Συγκεκριμένα, μου ενδιαφέρει φασματογραφική ανάλυση του «Εις μνημόσυνον» από τη χορωδία του (πηγή
εδώ).
Shota, δεν έγραψα πουθενά πως ο Στανίτσας έψαλλε τον Βαρύ
πάντα με πολύ χαμηλωμένο (στη θέση σχεδόν του εναρμόνιου) τον Ζω. Κάτι τέτοιο θα ήταν παρακινδυνευμένο, να το υποστηρίξει κάποιος. Ίσως είναι χρησιμότερο σαν μια ιδέα για την εξήγηση της προέλευσης των σημερινών διαστημάτων σε σχέση με των παλαιότερων μεγάλων δασκάλων. Ωστόσο, έκανα μια φασματογράφηση στο απήχημα από τον Στανίτσα, όπου πιστεύω πως φαίνεται καλύτερα (στα πλαίσια μιας χορωδίας δεν μπορείς εύκολα να βγάλεις συμπεράσματα για την προαίρεση του μαέστρου-ερμηνευτή, αναφορικά σε λεπτές αποχρώσεις διαστημάτων). Το συμπέρασμα είναι πως τα διαστήματά του είναι "μπαλαντέρ".
View attachment Stan_EisMnimosynon_Apichima.jpg
Με Ζω-Νη 7,8 τμ., Νη-Πα 13,8 (επιέβδομο), Πα-Βου 9,8 και Βου-Γα 10,6 τμ., βλέπουμε πως το ίδιο εύκολα μπορεί να πάει από αυτά σε "χρωματικότερο" άκουσμα (τα τρίχορδα είναι σχεδόν όμοια, (εξυπηρετώντας την "διφωνία ομοία" του χρυσανθινού β΄ήχου), ενώ το ίδιο εύκολα πάει σε διατονικό άκουσμα, διατηρώντας το Ζω-Γα τέλειο 5/χορδο και στις 2 περιπτώσεις.
Κάνω μια παρένθεση συλλογισμών: αν και το έχω συζητήσει εκτεταμένα (Αρβανίτης, π. Νικόλαος Μέζης), για μένα το θέμα των διαστημάτων των παλαιών στον βαρύ διατονικό παραμένει ένα αίνιγμα. Στην παλαιά γραφή η μαρτυρία του Βαρέος εκ του Γα ή εκ του Ζω ήταν η ίδια. Τα διαστήματα κατά τον τροχό θα έβγαζαν τον Ζω στη θέση του εναρμονίου, κατά το διαπασών σε θέση λεγέτου (ή δευτέρου) σε σχέση με τον Πα. Το πελασγικό στην νέα, δεν βοηθάει και πολύ: ούτε του ΓΑ είναι ούτε του Βου (ή του ίδιου του ΖΩ της επταφωνίας). Είναι μια "μικτή" κατάσταση τελικά (δευτερότριτος); Και πως θα γνωρίζουμε πού θα βάλουμε τον Ζω κάθε φορά;
Συμφωνώ με το σκεπτικό του κ. Μακρή και ναι, η περίπτωση 5 που υποστήριξα με τον Σολδάτο, στηριζόμενος σε ερμηνείες μεγάλων διδασκάλων (αργότερα έμαθα από τον Αρβανίτη, πως το είχε διατυπώσει περίπου έτσι και ο Άρχων Καραμάνης πολύ παλαιότερα), μάλλον δεν αντιστοιχεί σε κάποιο μακάμι. Να το λέγαμε εκκλησιαστικό μπεστενγκιάρ;
Βέβαια, ούτε και γι αυτό μπορεί κάποιος να είναι απόλυτα σίγουρος, καθώς στη θεωρητική έκφραση των μακαμίων έγινε, λίγο πολύ ότι και με τη δική μας μουσική: στην πράξη υπάρχουν (και μάλλον παλαιότερα υπήρχαν μεγαλύτερες) αποκλίσεις. Από παλαιότερες συζητήσεις μου τόσο με τον Ross Daly, όσο και με τον ειδήμονα στα μακάμια Μάρκο Σκούλιο, σε αυτά τα συμπεράσματα κατέληξα. Ούτε για του χουζάμ τα διαστήματα, ούτε για του σαμπά, ούτε για του σεγκιά κ.λ.π. υπάρχει ομοφωνία και αποδοχἠ από τους "παλαιούς" μουσικούς στις σύγχρονες παραδεκτές αριθμητικές περιγραφές των διαστημάτων τους. Για το Μπεστενγκιάρ δεν ξέρω, υπήρχε πάντως έντονος προβληματισμός για το ατελές 5/χορδο.
Γενικά, φαίνεται κι από όσες ηχογραφήσεις παλαιών έχουμε, πως το ατελές (ελαττωμένο) 5/χορδο δεν συναντιέται. Είναι και αφύσικο για τη φωνή, ακόμα κι αν αρχίσεις τη δοξολογία του Ιακώβου με τα τυπικά διατονικά διαστήματα, θα διαπιστώσεις σε λίγο πως ή ο Γα θα ανέβει ή ο Ζω θα κατέβει, ώστε το Ζω-Γα να γίνει 42 τμ. Γι αυτό σωστά πιστεύω πως ζήτησε ο Σκρέκας και την υπόλοιπη δοξολογία από τον κ. Νεοχωρίτη. Τώρα, γι αυτό τον πρώτο στίχο, αν πιστεύει κάποιος πως ακούγεται καλύτερα διαστηματικά από τον Παναγιωτίδη ή τον Πρίγγο λ.χ., τί να πω; περί ορέξεως...
Για τις υπόλοιπες εκδοχές του Βαρέος όπως τις παρουσίασε ο κ. Μακρής. Αυτή η μορφή (και τα κείμενα) με τον Γα δίεση είναι μάλλον νεώτερα. Στην ουσία δεν απέχει πολύ από την μορφή του Βαρέος με μαλακό χρώμα, ιδανικότερη, είναι η μορφή με την όμοια (ή παρόμοια) διφωνία. Γενικά, είναι επικίνδυνο να ξεκινήσουμε με ΓΑ δίεση, αν δεν γνωρίζουμε καλά το μάθημα. Αν βρεθεί μπροστά μας Ατζέμ Ζω παρακάτω θα χαθεί το μάθημα. Στα "Δόξα", "και Νυν", "Ελέησόν με" των πεντηκοσταρίων σε Βαρύ, όλοι ακούν τον Στανίτσα να κάνει ΖΩ-ΓΑ τἐλειο 5/χορδο (Ζω-ΓΑ). Πιστεύοντας όλοι πως βάσει της θεωρίας ο Ζω είναι στην "κανονική" διατονική του θέση, κάνουν τον Γα με δίεση, ώστε κατόπιν στο "εξάλειψον" με την εναρμόνια θέση φεύγει η βάση και συνήθως χάνεται το μάθημα. Ο Στανίτσας όμως με (περίπου) Πα15Νη9Ζω, έχει ένα "εικονικό" μείζονα -ελάχιστο κάτω από τον Ζω και δεν του φεύγει μοριάκι...
Α! Επειδή πολλά ακούστηκαν για τα διαστήματα του Δημήτρη επαναλαμβάνω πως εγώ τα βρίσκω συνεπέστατα, μες τη θεωρία που θέλει τον ΓΑ υψωμένο στις θέσεις που ο ήχος λειτουργεί ως τετράφωνος. Τα παραθέτω:
View attachment Zagganas_KoinwnikonPentikostis.jpg
Πολύ κοντά στην Όμοια Διφωνία και αυτός, αντίστροφος από τα του Στανίτσα στα τρίχορδα, ώστε πιο κοντά στην "σύγχρονη" θεώρηση του Βαρέος είναι ΖωΠΑ~20, ΠαΓα~22, με τον ΓΑ σε δίεση αρκετά μαλακή μεν αλλά πλησιέστερο προς το άκουσμα του Β΄ ήχου το Πα-Γα κι όχι προς του Α΄ ήχου όπως το απήχημα του Στανἰτσα ΖωΠα~22, ΠαΓα~20.
Εν κατακλείδι, με μια κλίμακα εκ του εναρμονίου Ζω10Νη14ΠΑ9Βου9Γα10Δι14Κε6Ζω, με συχνές υφέσεις στον Βου για καθαρό χαμηλό 4/χορδο όπου χρειάζεται, συνδυάζεται και το άκουσμα του Νάου ή και της Σπάθης στον Γα (με όχι πολύ μεγάλη πύκνωση διαστημάτων βέβαια) και ο Α' ήχος εκ του Πα με τον Γα στη θέση του ακούγεται και διατονικό άκουσμα στον άνω Ζω που ταυτίζεται με τον Ζω του Ατζέμ. Εφαρμόζει τέλεια επάνω της η κλίμακα του Εναρμονίου Βαρέος με κοινούς φθόγγους Ζω, Πα, Βου (ύφεση), Γα, Κε, άνω Ζω. Άνω Ζω λοιπόν, διατονικός και εναρμόνιος στην ίδια θέση επίσης. Αγαπητέ κ. Μακρή, μη βάλετε μαρτυρία σε αυτόν θα μπερδευτούμε! :wink:
Προς κ. Γιαννόπουλο: Φίλε Μανώλη, σύμφωνοι, τον Γα στη θέση του τον έλεγε ο παλαιός πολίτης Α. Βλασιάδης. Το ιδίωμα όμως με επίσης πολύ χαμηλό Ζω, αλλά "ψυχοακουστικό" άκουσμα λεγέτου , επίσης
πολίτικο (βλ. γ' παράγραφο) είναι. Πώς είμαστε σίγουροι ότι δεν ήταν καθαρό 5/χορδο το Ζω-Γα του Βλασιάδη; Με "φαρδυμένο" το Πα-Νη-Ζω αλά Στανίτσα, Πρίγγο, Ειρηναίο, Παναγιωτίδη κ.λ.π.;
Χάρης
ΥΓ. Άλλοι αγαπούν την F1 και άλλοι (όπως εγώ) έχουν για ήρωες τα λιοντάρια του WRC. Σε κανονικούς δρόμους (ειδικά για Ελλάδα) με λακκούβες και πέτρες, αλλά και με νορμάλ (θηριώδη βεβαίως-βεβαίως :wink
αυτοκίνητα.