Κοιτάξτε,
η αξιολόγηση της Τέχνης ή - να το πούμε καλύτερα - το πώς και το γιατί συγκαταλέγουμε ή όχι μια δημιουργία στο χώρο της Τέχνης είναι ένα τεράστιο ζήτημα το οποίο δεν λύνεται διαδικτυακά μέσω ενός φόρουμ, μπορεί άλλωστε και να μην λύνεται και καθόλου. Πόσω μάλλον όταν μπαίνει και η παράμετρος της προσευχής και της κατάνυξης.
Υπάρχουν αντικειμενικά και καθολικώς αποδεκτά κριτήρια για να αναγνωρίσουμε ένα έργο τέχνης; Υπάρχουν αντικειμενικά και καθολικώς αποδεκτά κριτήρια για να καθορίσουμε τι προκαλεί κατάνυξη και τι όχι;
Και στις δύο ερωτήσεις η απάντηση είναι όχι, αλλά μπορούμε να προσεγγίσουμε το θέμα εμμέσως και δι' άλλων οδών.
Όσον αφορά, π.χ. στο δεύτερο ζήτημα, η παράδοση της Εκκλησίας μας έχει περισώσει μέσα από τους αιώνες έναν τρόπο μουσικής ερμηνείας των τροπαρίων ο οποίος "αποδεδειγμένα" πλέον - μετά από τόσους αιώνες - είναι ο κατεξοχήν ενδεδειγμένος. Ως εδώ, πιστεύω, όλοι συμφωνούν. Εγώ, όμως, ως γνωστόν, έχω και... αιρετικές τάσεις!
Πιστεύω δηλαδή ότι παρόλο που η "παραδοσιακή" Βυζαντινή Μουσική είναι ενδεδειγμένη για το Ναό, δεν είναι η μόνη που ενδείκνυται. Αρέσκομαι και στην τριφωνία, κι όχι μόνο αρέσκομαι, γιατί αυτό δεν (πρέπει να) είναι αρκετό για ένα ψάλτη, αλλά και πιστεύω ότι η μουσική επένδυση και ερμηνεία των ύμνων με αυτό το μουσικό σύστημα επίσης βοηθά την προσευχή και έχει την ιεροπρέπεια που πρέπει να χαρακτηρίζει την ψαλμωδία. Ξέρω ότι οι περισσότεροι διαφωνείτε αλλά δεν με απασχολεί αυτό τώρα. Εκεί που θέλω να καταλήξω είναι το γεγονός ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι η μουσική μόνο το θέμα, είναι η συνολική εικόνα που δείχνει ότι το μυαλό του ψάλλοντος είναι προσηλωμένο στα γυρίσματα της φωνής του, στην αλλαγή του ίσου με τον ισοκράτη, στην απόσταση του μικροφώνου, στο να μην του ξεφύγει κανένας λαρυγγισμός κ.λπ., πάντως σε καμία περίπτωση στο λόγο του υμνογράφου ή τέλος πάντων στην απόδοση του τροπαρίου πρώτιστα με προσοχή και προσευχή κι ευλάβεια κι έπειτα με τέχνη. Γι' αυτό μίλησα για οπτικοακουστικό δρώμενο. Πιστεύω πως αν είχαμε μόνο το ηχητικό θα κρίναμε διαφορετικά. Αλλά είναι σύμπασα η εντύπωση. Και ξέρετε δεν είναι μόνο ο ευσεβισμός και ο μη ευσεβισμός (= αδιαφορία και μπλαζέ ύφος
, κάπου στη μέση υπάρχει κι η ευσέβεια.
Τώρα, αν σας κατανύσσει αυτή η εικόνα, δεν μπορώ να πω τίποτα. Όπως επίσης κι αν σας αρέσει ο Βας-Βας, πάλι δεν μπορώ να σας πείσω ότι δεν είναι τέχνη αλλά υποπροϊόν και να σας υποχρεώσω να μην σας αρέσει. Κι εμένα μ' αρέσει το "Πού πορευθώ" κι ο Νότης, κανείς δεν είναι τέλειος (για το δεύτερο, φυσικά
).