Όλα αυτά απαιτούν μία τελείως νέα περιγραφή των διαστημάτων, των κλιμάκων και των ήχων. Και μη μου απαντήσετε (προσωπική παράκληση) ότι υπάρχουν όλα στα παλαιά θεωρητικά και στον Χρύσανθο. Θα πρέπει να διατυπωθούν τα πάντα με σαφήνεια (με διαγράμματα κλπ.), ώστε να μπορεί να γίνει η σχετική κριτική και να εξεταστεί κατά πόσο μπορεί να υπάρχει κάποια αντιστοιχία με παλαιές πηγές.
Ακριβώς. Αυτό εννοούσα κι εγώ
εδώ όταν έκανα κριτική στα διαστήματα που μας παρουσίασε ο Βαγγέλης στην εργασία του (όποιος έχει... υπομονή ας διαβάσει τη συζήτηση, είναι πολύ ενδιαφέρουσα η τροπή που πήρε στη συνέχεια! -έχω αφήσει και κάτι αναπάντητο, το έχω κατά νου αλλά τον καιρό αυτό περί άλλων τυρβάζω-)
Και ο Καράς θεωρούσε ότι όλες οι θέσεις του προέκυπταν από τα παλαιά θεωρητικά και από τα μουσικά χειρόγραφα. Διατύπωσε όμως με πληρότητα τις απόψεις του, δημιουργώντας μία ολοκληρωμένη μέθοδο διδασκαλίας, την οποία μπορεί κανείς να δεχτεί ή να απορρίψει. Εκεί οφείλεται εξάλλου και η μεγάλη επιρροή του σε μια μερίδα της ιεροψαλτικής κοινότητος.
Αν έχετε παρακολουθήσει κ. Μακρή τις συζητήσεις περί τα διαστηματικά στο Ψαλτολόγιο, πιστεύω δεν θα εκπλαγείτε από την πλήρη μου διαφωνία σ' αυτό. Η όποια επιρροή του Καρά σε μερίδα της ιεροψαλτικής κοινότητας στο
θεωρητικό τομέα, για τον οποίο κάνετε λόγο, θεωρώ ότι οφείλεται μάλλον στην πρόχειρη μελέτη του έργου του: βλέπει ο άλλος μια θεωρία που αποτυπώνεται αργότερα σε δύο ογκώδη και εντυπωσιακά θεωρητικά με αναφορές σε παράδοση και παλαιά χειρόγραφα και, τη στιγμή που δεν έχει παρουσιαστεί κάτι ανάλογο και σε μια εποχή που η βυζαντινή μουσική δεν ήταν και στα καλύτερά της, τα δέχεται a priori, χωρίς να κάτσει να δει αν όντως αυτά που γράφει ο Καράς προκύπτουν
"από τα παλαιά θεωρητικά και από τα μουσικά χειρόγραφα" κι αν όντως πρόκειται για
"ολοκληρωμένη μέθοδο διδασκαλίας", όπως γράφετε. Αν και φεύγουμε από το θέμα, στο οποίο μάλιστα οι απόψεις μας σχεδόν συμπίπτουν, απλώς επιγραμματικά θα αναφέρω τις ενστάσεις μου που έχω γράψει κατά καιρούς για τη μέθοδο του Καρά σε πολλές συζητήσεις στο Ψαλτολόγιο και αλλού:
α. Το πλέον στοιχειώδες: οι λόγοι του μαλακού διατονικού τετραχόρδου που έχει στο θεωρητικό του (βλ.
εδώ) δεν δίνουν πλήρες τετράχορδο, δηλ. γινόμενο τη συμφωνία τετάρτης 4/3.
β. Όπως έχω δείξει
εδώ, σε πολλές περιπτώσεις ο συγκερασμός των λόγων σε μόρια επί κλίμακος είναι λανθασμένος (όταν μιλάω για συγκερασμό εννοώ αυτόν που προκύπτει από την εφαρμογή του γνωστού λογαριθμικού τύπου που εφαρμόζεται παγκοσμίως και τον οποίο έχω περιγράψει
εδώ). Έτσι, τα διαστήματα της κλίμακας που δίνει ο Καράς είναι κι αυτά λανθασμένα, με χαρακτηριστικότερη την περίπτωση του β' ήχου, που, ενώ από τους λόγους προκύπτει τετράχορδο 7-16-7, ο Καράς το δίνει 7.5-16-6.5, για να το μετατραπεί τελικά σε 8-16-6.
γ. Εδώ έχω περιγράψει αναλυτικά διάφορες άλλες παρανοήσεις στο έργο του Καρά: κλίμακες στο θεωρητικό του με 71 και 73 μόρια, ταυτόχρονα με αυτή των 72, διαφορετική θεώρηση του ελαχίστου τόνου στα έργα του "Γένη και διαστήματα" και "Αρμονικά" από αυτόν που δίνει στο θεωρητικό του, περίεργες στρογγυλοποιήσεις κατά το συγκερασμό (διαστήματα x.1 τα στρογγυλοποιεί στο πλησιέστερο μισό, κάνοντάς τα x.5, ενώ άλλα τύπου x.2 και περισσότερο δεν τα στρογγυλοποιεί και τα αφήνει -ορθώς- στο ακέραιο), σύγχυση περί του ΖΩ του β' ήχου, που τη μία φορά τον αναφέρει στη διατονική του θέση και την άλλη υψωμένο κ.ά.
Θα παρακαλούσα λοιπόν γενικώς να μη θεοποιείται ούτε ο Καράς ούτε ο Χρύσανθος ούτε η Επιτροπή, θεωρώντας τα έργα τους ολοκληρωμένα. Τίποτε απ' αυτά δεν είναι ολοκληρωμένο και μάλιστα όσο μεγαλύτερο είναι, όπως του Καρά, τόσο μεγαλύτερη είναι και η πιθανότητα λαθών και παρερμηνειών. Τα όσα τώρα γράφει ο Βαγγέλης δεν τα σχολιάζω γιατί πάλι θα μαλιοτραβηχτούμε... Το ότι στο β' ήχο, ιδίως σε καθοδικές θέσεις, η όμοια διφωνία ενίοτε διογκώνεται όταν υπάρχει ανάγκη διά πέντε συμφωνίας (ΔΙ-ΒΟΥ=>ΒΟΥ-ΝΗ με κλάσμα) δεν μπορεί να οδηγήσει σε καθολική εφαρμογή της σε όλους τους ήχους και σε μια πλήρως τεκμηριωμένη θεωρία που να δικαιολογεί πράγματα απίθανα, όπως ότι ταυτίζονται ο διατονικός με τον εναρμόνιο ΖΩ ή ότι το ΚΕ-ΔΙ-ΓΑ είναι ίδιο με το ΔΙ-ΓΑ-ΒΟΥ.
