(Φῶς ἱλαρὸν) ... φωναῖς αἰσίαις/ὁσίαις;
- Thread starter μάρκελλος
- Start date
π. Μάξιμος
Γενικός Συντονιστής
Ὄντως, Σεβαστὲ πάτερ Μάξιμε, καὶ ἡ ἀπάντησι τοῦ MTheodorakis ἦταν ''Κατὰ τὸν Φουντούλη αἰσίαις (Ἀπαντήσεις, τ. Ε' σ. 246)''. Μὴ ἔχοντας ὅμως τὸ βιβλίο ἐδῶ, ἤθελα νὰ ξέρω ἂν ὁ μακαρίτης ἀναφέρεται σὲ χφφ καὶ σὲ ποιά.
π. Μάξιμος
Γενικός Συντονιστής
Ἡ ἀπάντησις εἶναι πολυσέλιδος. Γράφει ὅτι στά χειρόγραφα ἀπαντοῦν καί οἱ δύο γραφές μέ σπανιότερη τήν «ὁσίαις» καί συνηθέστερη τήν «αἰσίαις». Ἐπίσης γράφει ὅτι ἐπί συνόλου 105 κωδίκων ἀπό τοῦ θ΄ ἕως τοῦ ιθ΄ αἰῶνος πού ἔχει ἐπισημανθεῖ ὁ ὕμνος, 7 μόνον ἔχουν τό «ὁσίαις». Ἄν καί πιστεύει ὅτι δέν εἶναι πλειοψηφικό τό θέμα καταλήγει α) ὅτι ἄν ἡ ἀρχική γραφή ἦταν «ὁσίαις» ἦταν δυσκολώτερο νά ἀντιγραφεῖ «αἰσίαις», ἐνῶ τό ἀντίθετο εἶναι δυνατό καί σύνηθες καί β) ὅτι τό «ὁσίαις» μαρτυρεῖ μιά εὐσεβοφανή παρέμβαση διορθωτοῦ, πού ἤ σκανδαλίστηκε ἀπό τό κοσμικό νόημα τοῦ ἐπιθέτου «αἰσίαις» ἤ θέλησε νά προσδώσει ἕνα εὐσεβέστερο καί ἱερώτερο χαρακτήρα στήν δοξολογική ἀνύμνηση τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ. Τό «αἰσίαις» ὅμως ταιριάζει καλλίτερα καί μέ τήν ἀρχαϊκότητα τοῦ ὕμνου καί μέ τό χαρακτηριστικό ἐπίθετο «ἱλαρόν», πού δίνει καί τόν χαρμόσυνο τόνο στόν ὅλο ὕμνο. Σύμφωνα μέ ὅλα τά ἀνωτέρω τό «αἰσίαις» πρέπει νά εἶναι ἡ ἀρχική καί ὀρθή γραφή, συμπεραίνει στήν τελευταία του πρόταση.μάρκελλος;35019 said:
MTheodorakis
Παλαιό Μέλος
Τὸ «Φῶς ἱλαρὸν...» εἶναι «ὕμνος ἑσπερινὸς»
(χφφ. Σινὰ 30 ψαλτήριο ναοῦ Ἀναστάσεως θ’ αἰ. φ. 396r, ΜΓ 19 ψαλτήριο ι’ αἰ., Bodleian Auct. D 4. 1 ψαλτήριο τοῦ ἔτους 951 φ. 314r, Ambrosiana F 12 sup. ψαλτήριο ι' αἰ. φ. 302r, Erlangen A 2 ὡρολόγιο τοῦ ἔτους 1025 φ. 46v)
χωρὶς βιβλικὴ ἐξάρτηση.
Αὐτὸν τὸν «ἑσπερινὸ ὕμνο» ἐννοοῦν τὰ στιχηρά:
Ἀναστάσιμα γ’ ἤχου:
Οἱ ἀναξίως ἐστῶτες, ἐν τῷ ἀχράντω σου οἴκω, ἑσπερινὸν ὕμνον ἀναμέλπομεν, ἐκ βαθέων κραυγάζοντες, Χριστὲ ὁ Θεός, ὁ φωτίσας τὸν κόσμον τὴ τριημέρω Ἀναστάσει σου, ἐξελοῦ τὸν λαόν σου, ἐκ χειρὸς τῶν σου Φιλάνθρωπε.
Ὁ τῶ πάθει σου Χριστέ, ἀμαυρώσας τὸν ἥλιον, καὶ τῶ φωτὶ τῆς σῆς Ἀναστάσεως, φαιδρύνας τὰ σύμπαντα, πρόσδεξαι ἡμῶν, τὸν ἑσπερινὸν ὕμνον Φιλάνθρωπε.
Κατανυκτικὸ γ’ ἤχου:
Ἑσπερινὸν ὕμνον προσφέρομέν σοί, Χριστέ, μετὰ θυμιάματος, καὶ ὠδῶν πνευματικῶν. Ἐλέησον Σωτὴρ τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Ἀναστάσιμο πλ. δ’ ἤχου:
Ἑσπερινὸν ὕμνον, καὶ λογικὴν λατρείαν, σοὶ Χριστὲ προσφέρομεν, ὅτι ηὐδόκησας, τοῦ ἐλεῆσαι ἡμᾶς, διὰ τῆς Ἀναστάσεως.
(χφφ. Σινὰ 30 ψαλτήριο ναοῦ Ἀναστάσεως θ’ αἰ. φ. 396r, ΜΓ 19 ψαλτήριο ι’ αἰ., Bodleian Auct. D 4. 1 ψαλτήριο τοῦ ἔτους 951 φ. 314r, Ambrosiana F 12 sup. ψαλτήριο ι' αἰ. φ. 302r, Erlangen A 2 ὡρολόγιο τοῦ ἔτους 1025 φ. 46v)
χωρὶς βιβλικὴ ἐξάρτηση.
Αὐτὸν τὸν «ἑσπερινὸ ὕμνο» ἐννοοῦν τὰ στιχηρά:
Ἀναστάσιμα γ’ ἤχου:
Οἱ ἀναξίως ἐστῶτες, ἐν τῷ ἀχράντω σου οἴκω, ἑσπερινὸν ὕμνον ἀναμέλπομεν, ἐκ βαθέων κραυγάζοντες, Χριστὲ ὁ Θεός, ὁ φωτίσας τὸν κόσμον τὴ τριημέρω Ἀναστάσει σου, ἐξελοῦ τὸν λαόν σου, ἐκ χειρὸς τῶν σου Φιλάνθρωπε.
Ὁ τῶ πάθει σου Χριστέ, ἀμαυρώσας τὸν ἥλιον, καὶ τῶ φωτὶ τῆς σῆς Ἀναστάσεως, φαιδρύνας τὰ σύμπαντα, πρόσδεξαι ἡμῶν, τὸν ἑσπερινὸν ὕμνον Φιλάνθρωπε.
Κατανυκτικὸ γ’ ἤχου:
Ἑσπερινὸν ὕμνον προσφέρομέν σοί, Χριστέ, μετὰ θυμιάματος, καὶ ὠδῶν πνευματικῶν. Ἐλέησον Σωτὴρ τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Ἀναστάσιμο πλ. δ’ ἤχου:
Ἑσπερινὸν ὕμνον, καὶ λογικὴν λατρείαν, σοὶ Χριστὲ προσφέρομεν, ὅτι ηὐδόκησας, τοῦ ἐλεῆσαι ἡμᾶς, διὰ τῆς Ἀναστάσεως.
Last edited:
neoklis
Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
Από πού προκύπτει αυτό;
MTheodorakis
Παλαιό Μέλος
Διότι εἶναι ὁ ἀρχαιότερος καὶ βασικότερος καθαυτὸ ἑσπερινὸς ὕμνος ἀφῆς τῶν λυχνιῶν μαρτυρούμενος τουλάχιστον ἀπὸ τὸν κανόνα τοῦ ὁσίου Νείλου (584-594) σσ. 290, 292 καὶ τὸ Γεωργιανὸ Ἱεροσολυμιτικὸ κανονάριο τοῦ ζ' αἰ. σσ. 239, 311, πρὸ τῆς ὑμνογραφικῆς ἀνάπτυξης τοῦ ἑσπερινοῦ.
Last edited: