[Ερώτηση] Επισύναψη Α' ώρας στο τέλος του όρθρου

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Χριστός ανέστη, δεν είχα χρόνο να το ψάξω, μπορεί κάποιος να μου υπενθυμίσει πώς ακριβώς γίνεται η επισύναψη της Α' ώρας στο τέλος του όρθρου; Γίνεται κανονική απόλυση του όρθρου και πρίν το «Δι'ευχών»(χωρίς να πούμε τα «Πρόσδεξαι..», «Αιωνία η μνήμη...» κτλ. όπως τα έχει το εγκόλπιο της Σιμωνόπετρας) αρχίζουμε «Δεύτε προσκυνήσωμεν» [1];

Ευχαριστώ πολύ.

[1] «Χριστός ανέστη» (διαβαστά) την περίοδο του Πεντηκοσταρίου;
 

Τό Συλλειτουργικόν τῆς Σιμωνόπετρας (σελ. 107) δέν ἀναφέρει «κανονική απόλυση του όρθρου», ἀλλά ἐπισυνάπτει τήν Α΄ Ὥρα μετά τήν ἱερατική εὐλογία «Ὁ ὤν εὐλογητός...» καί τήν ἀκολουθούμενη στερέωση «Στερεώσαι...». Ἔχει προηγηθεῖ βέβαια ἡ ἐκτενής. Ὁ ἱερεύς ποιεῖ τήν ἀπόλυσιν στό τέλος τῆς Α΄ Ὥρας (πρβλ. καί σελ. 126).
Κατά τό Ἐγκόλπιον τῆς Ἀ.Δ. (ἐπιμελείᾳ π. Κ.Π., σελ. 127) ἡ ἐπισύναψη γίνεται μετά τά ἀπολυτίκια καί στό τέλος τῆς Α΄ Ὥρας τίθεται ἡ ἐκτενής καί ἡ ἀπόλυσις. Τό αὐτό καί στά Δίπτυχα (2009, σελ. μς΄).

Πολύ καλή ἡ ἐρώτηση γιά τό «Δεῦτε προσκυνήσωμεν». Εἶδα σέ Τυπικό ἐκ τῶν τοῦ D III (δέν θυμᾶμαι τώρα) ὅτι καί στόν Ἑσπερινό τό «Δεῦτε προσκυνήσωμεν» δέν καταλιμπάνεται, ἁπλῶς προστίθεται ἡ τριπλή ψαλμωδία τοῦ «Χριστός ἀνέστη» πρό αὐτοῦ.


 

Ἡ ἐπισύναψη τῆς Α΄ Ὥρας κατά τήν περίοδον μέχρι τῆς Τετάρτης πρό τῆς Ἀναλήψεως γίνεται εὐθύς διά τοῦ Δεῦτε προσκυνήσωμεν γ΄. Ὡσαύτως συνάπτομεν καί τήν Ϛ΄ Ὥραν μετά τήν Γ΄.
Στό Ἀπόδειπνο, τό Μεσονυκτικό, τήν Γ΄ καί Θ΄ Ὥρας μετά τό Εὐλογητός, Χριστός ἀνέστη γ΄ χῦμα, Δόξα, καὶ νῦν. Παναγία Τριάς. Πάτερ ἡμῶν. Ὅτι σοῦ ἐστίν. Κύριε ἐλέησον ιβ΄. Δόξα, καὶ νῦν. Δεῦτε προσκυνήσωμεν γ΄.


 
Ευχαριστώ πάτερ για τις πληροφορίες. Βρήκα και αυτά εδώ ψάχνοντας στο δίκτυο.

Από το Ωρολόγιον

Αγαθόν τό εξομολογείσθαι τώ Κυρίω, καί ψάλλειν τώ ονόματί σου Ύψιστε. τού αναγγέλλειν τό πρωί τό έλεός σου, καί τήν αλήθειάν σου κατά νύκτα.

Μεθ' ό, Τρισάγιον. Παναγία Τριάς, Πάτερ ημών, Ότι σού εστιν.

Τό Απολυτίκιον τής ημέρας. Δόξα... Καί νύν... Θεοτοκίον.

Είπωμεν πάντες εξ όλης της ψυχής και εξ όλης της διανοίας ημών είπωμεν.
...
Ότι ελεήμων και φιλάνθρωπος Θεός υπάρχεις, και σοι την δόξαν αναπέμπομεν , τω Πατρί και τω Υιώ και τω Αγίω Πνεύματι, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων.

Σοφία. καί ημείς στερεούμεν τούς Βασιλείς. Είτα τό. Δεύτε προσκυνήσωμεν γ'. Μετανοίας τρείς καί τήν Π ρ ώ τ η ν Ώραν.
Από http://typikon.analogion.net/AgiosMhEortazomenos_plhnSabbatouKyriakhs.htm

- Ἀγαθόν το ἐξομολογεῖσθαι, τρισάγιον κτλ. και μετά το Ὅτι Σοῦ ἐστίν,
- ψάλλομεν το άπολυτίκιον του αγίου ἅπαξ, Δόξα, και νυν το δια το τέλος του όρθρου Θεοτοκίον της ημέρας εις τον αυτόν ήχον του απολυτίκιου. Εἰ δε εἰσι δύο άγιοι, ἀπολυτίκιον του ενός, Δόξα του ετέρου, Και νυν το Θεοτοκίον της ημέρας εις τον ήχον του απολυτίκιου του δευτέρου αγίου.
- Ὁ ιερεύς εἶτα την εκτενή Ἐλέησον ημάς κτλ. Σοφία, Ὁ ὢν εὐλογητός, το Στερεώσαι, Ὑπεραγία Θεοτόκε, Την Τιμιωτέραν.
- Και ευθύς ἀρχόμεθα της α' ὥρας δια τοῦ Δεῦτε προσκυνήσωμεν γ' λέγοντες αυτήν εν τῷ ναῷ.
Από http://typikon.analogion.net/Agrypnia_plhnSabbatouKyriakhs.htm

- Δοξολογία μεγάλη, μεθ' ην
- ἀπολυτίκιον του αγίου, Δόξα, καὶ νῦν το α' Θεοτοκίον εις τον ήχον του απολυτικίου· εάν δε εχη δύο απολυτίκια ὁ άγιος, ἢ εάν ώσι δύο άγιοι, λέγομεν ἀπολυτίκιον του ενός, Δόξα του ετέρου, Και νυν το α' Θεοτοκίον εις τον αυτόν ήχον.
- Αἱ συνήθεις ἐκτενεῖς και απόλυσις μικρά άνευ του Δι' ευχών.
- Μεθ' ην ψαλλομένων ιδιομέλων του αγίου εκ της λιτής αὐτοῦ, δίδοται το ἅγιον ἔλαιον εκ της κανδήλας του αγίου, ως διατέτακται.
- Και είτα εν τω νάρθηκι Δεύτε προσκυνήσωμεν γ' και ἡ α' ώρα, μεθ' ην μεγάλη άπόλυσις.
Από http://www.egolpio.com/PLOUTOS_ORTHOD/7PROSEFXES_HMERAS.htm

4)Τετάρτη προσευχή είναι ό Όρθρος προς τον οποίον επισυνάπτεται και η Α' Ώρα, και αποτελούσι, αμφότεραι την εωθινήν προσευχή της Εκκλησίας. Όρθρος, λέγεται το χρονικού διάστημα το διαρρέον από της βαθείας σχεδόν χαραυγής «όρθρου βαθέος» μέχρι και του τοιούτου περί την χαραυγήν, ήτοι την προ της ανατολής ώραν, ως λέγει και ή Ωδή «εκ νυκτός ορθρίζει το πνευμά μου προς σε ο Θεός, ότι φως τα προστάγματά σου επί της γης» (Ησαΐου κς' 9).
Η επισυναπτομένη εν τω 'Ορθρω Α ' Ώρα το πάλαι ανεγινώσκετο μίαν ωραν μετά την ανατολήν του ήλίου, ήτοι περί την 7ην πρωινή.
 
O Shota Gugushvili με πληροφόρησε οτι στο βιβλίο «Αγιορειτικόν Τυπικόν της Εκκλησιαστικής Ακολουθίας» έκδοση της συνοδίας του γ. Χρυσοστόμου Καρεώτου λέει οτι μετά την απόλυση του Όρθρου, η Πρώτη ώρα αρχίζει αμέσως με το «Δεύτε προσκυνήσωμεν». Στο ίδιο βιβλίο υπάρχει υποσημείωση που λέει οτι μερικοί Αγιορείτες παραλείπουν την απόλυση του Όρθρου εφόσον επαναλαμβάνεται στο τέλος της Πρώτης ώρας αλλά αυτή η πρακτική δεν είναι διαδεδομένη.
 

Τό «῾Αγιορειτικόν Τυπικόν τῆς ᾿Εκκλησιαστικῆς ᾿Ακολουθίας», ΙΕΡΟΝ ΚΕΛΛΙΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ, ΚΑΡΥΑΙ, ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ, ΑΘΗΝΑ 1995, τό ἔχουμε μνημονεύσει πολλάκις.
Ὄντως (σελ. 27) προβλέπει ἀπόλυσιν ἄνευ τοῦ Δι᾿ εὐχῶν καί σέ ὑποσημείωση (ἀριθ. 27) γράφει αὐτό πού προβλέπει τό Συλλειτουργικόν τῆς Σιμωνόπετρας (ὅ.π.), πλήν ὅμως ὅτι αὐτή δέν εἶναι ἡ κρατοῦσα τάξις.

Σημ.: Ὁ Γέρων Χρυσόστομος εἶναι σήμερα Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἐσφιγμένου.



 
Last edited:
Στο Τ.Γ.Ρ. σελ. 146 αναφέρεται ότι ο Ιερεύς ποιεί την απόλυσιν του όρθρου και προ του «Δι' ευχών» αρχόμεθα της Α΄ Ώρας από του «Δεύτε προσκυνήσωμεν» και μετά την συμπλήρωσιν αυτής ποιεί ο Ιερεύς απόλυσιν μεθ' ήν λέγει το «Δι' ευχών».
 

Δημήτρη,
Ὅπου καλή ὥρα καί νἆσαι, ἐγώ ξανακοίταξα τό θέμα καί ἰδιαίτερα ὅλες τίς παραθέσεις πού μᾶς μετέφερες ἀπό διάφορες πηγές καί περιπτώσεις.

Τελικά κατάλαβα ὅτι τό πρόβλημα βρίσκεται σέ μιά λεπτομέρεια ὑπολογίσιμη, περί τῆς μικρᾶς καί μεγάλης ἀπολύσεως, τό ποῦ τίθεται καί πότε λέγεται ἡ μία καί πότε ἡ ἄλλη· γιατί ἄλλη ἀπόλυση προβλέπεται γιά τόν ὄρθρο (καί ἑσπερινό) καί ἄλλη γιά τίς ὧρες (μεσονυκτικό καί ἀπόδειπνο). Αὐτός εἶναι καί οὐσιαστικά ὁ λόγος τοῦ ἄν παραλείπουν ἤ ὄχι μιά ἀπόλυση ἤ ἡ τοῦ ὄρθρου (μεγάλη) τίθεται μετά τήν Α΄ ὥρα καί τήν Α΄ ὥρας (μικρή) ἤ παραλείπεται ἤ τίθεται στό τέλος τοῦ ὄρθρου καί τελικά δημιουργοῦνται αὐτές οἱ διαφοροποιήσεις, πού σαφῶς δέν εἶναι οὐσιαστικές· κρύβουν ὅμως ἕνα σκεπτικό καί κάποιες αἰτιολογίες.

Περί τῆς μικρᾶς ἤ μεγάλης ἀπολύσεως γράφει καί τό ΤΜΕ § 16 (σσ. 13-15)· πρβλ. καί σελ. 48, δεύτερη παράγραφος «Ὅταν δέ μετά τόν Ὄρθρον...», ὅπου μετά τήν ἐπισύναψη τῆς Α΄ ὥρας εὐθύς μετά τό ἀπολυτίκιον, στό τέλος αὐτῆς προβλέπει «τήν μεγάλην ἀπόλυσιν».


Στο Τ.Γ.Ρ. σελ. 146 αναφέρεται ότι ο Ιερεύς ποιεί την απόλυσιν του όρθρου και προ του «Δι' ευχών» αρχόμεθα της Α΄ Ώρας από του «Δεύτε προσκυνήσωμεν» και μετά την συμπλήρωσιν αυτής ποιεί ο Ιερεύς απόλυσιν μεθ' ήν λέγει το «Δι' ευχών».

Βάσει αὐτῶν, παρακαλεῖσαι Ἰωάννη Ρούμελη, πού τά ψάχνεις, νά τά ὁμαδοποιήσεις καί νά βγάλεις συμπέρασμα.
Ἐκεῖ πού παραπέμπεις στό ΤΓΡ βλέπεις ὅτι τίθεται μικρά ἀπόλυσις στόν ὄρθρο (ἄνευ Δι᾿ εὐχῶν) γιά νά γίνει ἡ μεγάλη στό τέλος τῆς Α΄ ὥρας. Ἔχει σημασία αὐτό, ἄν διαβάσεις καί στήν σελ. 42 κ.ἑ. τοῦ ΤΓΡ περί αὐτῶν (14. Ἀπόλυσις) καί μᾶς τά ἐκθέσεις.


 
Last edited:
Τ.Α.Σ. εκδ. 1545, σ. 6 : «... η ευχή Ο ών ευλογητός ειθ' ούτως στερεούμεν τους Βασιλείς ως σύνηθες. Και Απόλυσις. Μετά την Απόλυσιν ποιούμεν λιτήν εν τω νάρθηκι... και γίνεται Απόλυσις».

Τ.Α.Σ. εκδ. 1545, σ. 16 : «... Αγαθόν το εξομολογείσθαι. Το τρισάγιον. Απολυτίκιον αποστόλου και μάρτυρος. Δόξα Μνήσθητι κύριε ως αγαθός. Και νυν Μήτηρ Αγία του ανάρχου, Εκτενής και επεύχεται ο ιερεύς λέγων Ο ων ευλογητός. Είτα η α΄ ώρα και γίνεται τελεία απόλυσις και η συνήθης λιτή.»

DI σ. 274 (428 pdf): «...και ευθύς Τον Σταυρόν σου εκ γ΄ είτα εκτενής και απολύει. Ψάλλομεν δε και την α΄ώρα, ουκ αναγινώσκομεν δε...»

DI σ.321 (476 pdf): «...Δοξολογία μεγάλη, το τροπάριον της εορτής και η α΄ώρα...».

DI σ. 602 (758 pdf): «...Εις τον στίχον των Αίνων στιχηρά Οκτωήχου, Δόξα και νυν Θεοτοκίον, εκτενής και απόλυσις. Ώρα α΄ συνημμένως, ως σύνηθες...».

DI σ. 617 (773 pdf): «...Χρή τοίνυν μετά την ορθρινήν δοξολογίαν, συνημμένως ψάλεσθαι υφ' υμών την πρώτην ώραν...».

DI σ. 802 (958 pdf): «...και πληρουμένου του Τρισαγίου το Παναγία Τριάς, Πάτερ ημών, Κύριε ελέησον γ΄. Άρχεται ο πρωεστώς Δεύτε προσκυνήσωμεν γ΄. Εις το πλήρωμα των ψαλμών ο ψάλτης Το πρωί εισάκουσον της φωνής μου... είτα ο ιερεύς Δόξα σοι ο Θεός, η ελπίς και απολύει...».

DIII σ. 9 (26 pdf): «...και εύχεται ο ιερεύς Ο ών ευλογητός είτα ιστάμεθα μικρόν ευχόμενοι...την ευχήν ταύτην Κύριε και Δέσποτα...Μετά δε ταύτας μετανοίας άρχεται ο προεστώς Δεύτε προσκυνήσωμεν γ΄ και ψάλλομεν την α΄ώραν τρίψαλμον... Μετά δε το Πάτερ ημών, το Κύριε ελέησον ιβ΄, το Δόξα σοι ο Θεός η ελπίς ημών, ευχή και απόλυσις...».

DIII σ. 67 (82 pdf): «... Δοξολογία μεγάλη και απόλυσις και εξέρχεται ο ιερεύς μετά του τιμίου σταυρού...είτα ο ιερεύς Ελέησον ημάς ο Θεός και πληρουμένης της αιτήσεως, γίνεται απόλυσις...».

DIII σ. 111 (126 pdf): «...και ψάλλομεν τα του στίχου και απολύει. Ου μέντοι τελείαν απόλυσιν, αλλά μετά το στερεώσαι τους βασιλείς, λέγει ο ηγούμενος Δεύτε προσκυνήσωμεν και ψάλλομεν την α΄ ώραν τρίψαλμον...και την ευχή Χριστέ το φως το αληθινό και απόλυσις, ως συνήθως λιτή εν τω νάρθηκι και τελεία απόλυσις...».

DIII σ. 266 (281 pdf): «...Και νυν ο αυτός της εορτής Ευφραινέσθωσαν οι ουρανοί, εκτενή και απόλυσις. Συνάπτομεν δε και την α΄ ώραν...».

DIII σ. 283 (298 pdf): «...Και νυν Υπερευλογημένη, είτα τα συνήθη και απόλυσις, είτα το εωθινόν και η α΄ώρα...».

DIII σ. 286 (301 pdf): υποσημέιωσις 1 : Δοξολογία μεγάλη, μετά το Τρισάγιον το αναστάσιμιν, η εκτενή, η κατήχησις και απόλυσις. Η συνήθης λιτή, Δόξα Και νυν το Εωθινόν και η α΄ώρα...».

DIII σ. 414 (430 pdf): «...Εις το τέλος του όρθρου αι μεγάλαι μετάνοιαι ειθ' ούτω ψάλλομεν την α΄ώραν... εις το τέλος μετάνοιαι γ΄ μεγάλαι και απόλυσις...».

Τριώδιον εκδ. ΦΩΣ σελ. 92: «...Ο ών ευλογητός και το Επουράνιε βασιλεύ. Είτα μετανοίας μεγάλας γ΄ λέγοντες και την ευχήν Κύριε και Δέσποτα. Ανίσταντες δε αρχόμεθα Δεύτε προσκυνήσωμεν γ΄ και ψάλλομεν την α΄ ώραν...»

Τ.Γ.Ρ. σ. 146:«...Και ο ιερεύς ποιεί μικράν απόλυσιν άνευ όμως του Δι' ευχών... Εξερχόμεθα δ' ευθύς εις τον νάρθηκα πάντες, ένθα αναγιγνώσκομεν την α΄ ώραν αρχόμενοι αυτής ευθύς από του Δεύτε προσκυνήσωμεν... Και ποιεί ο ιερεύς απόλυσιν Μεγάλην...»

Τ.Γ.Ρ. σσ. 756-757: «... Ειθ' ούτως ποιούμεν μετανοίας μεγάλας γ΄... Αναστάντες δε αρχόμεθα του Δεύτε προσκυνήσωμεν και λέγομεν την α΄ ώραν... Δόξα σοι Χριστέ ο Θεός και τελεία απόλυσις...».

Τ.Μ.Ε. σ. 48: «... Όταν δε μετά τον Όρθρον... ευθύς μετά το Αγαθόν το εξομολογείσθαι λέγεται Τρισάγιον, το Απολυτίκιον του Αγίου της ημέρας, ευθύς Δεύτε προσκυνήσωμεν και συνάπτεται η α΄ ώρα...είτα εκτενής, ο ων ευλογητός, στερεώσαι, Δόξα σοι ο Θεός η ελπίς ημών δόξα σοι, την μεγάλην απόλυσιν και το Δι'ευχών...»

Διάταξις Αγρυπνίας αρχιμ. Δοσιθέου σσ.74-75: «... Ο ών ευλογητός και το λοιπά. Ειθ' ούτως στερεούμεν του βασιλείς ως σύνηθες και Απόλυσις. Μετά την απόλυσιν ποιούμεν Λιτήν... και γίνεται απόλυσις (132)...» υποσιμείωσις 132: «...προ της απολύσεως το Δεύτε προσκυνήσωμεν και η α΄ ώρα εν τω νάρθηκι...και τελεία απόλυσις...».

Συλλειτουργικόν εκδ. Ι.Μ. Σιμωνόπετρας σελ. 107 : «... Στερεώσαι.. Είτα επισυνάπτεται εν τω Όρθρω η α΄ ώρα, μεθ' ήν ποιεί ο ιερεύς την απόλυσιν....».

Λειτουργικόν Εγχειρίδιον εκδ. Ι. Μ. Αγ. Νικοδήμου Αγιορείτου Γορτυνίας (Γ.Ο.Χ.) σ. 61: «... Ο ων ευλογητός, Στερεώσαι και ευθύς η Μεγάλη απόλυσις και ευθύς το Δεύτε προσκυνήσωμεν και η α΄ ώρα, μεθ' ην τελεία (μικρά) απόλυσις και το Δι' ευχών...».

Παρακλητική εκδ. Ρηγόπουλου σ. 101: «...Μετά τα Απολυτίκια ταύτα και κατά την τάξιν του Αγίου Όρους ο Ιερεύς λέγει Ελέησον ημάς ο Θεός... και τούτου πληρωθέντος επισυνάπτεται η α΄ ώρα..,ο ων ευλογητός, στερεώσαι και μεγάλη απόλυσις, μεθ'ην το Δι' ευχών...».

Πολλαί και διάφοραι αι τυπικαί διατάξεις όσον αφορά το παρόν θέμα. Προσωπικώς τείνω, χωρίς να έχω καταλήξει ακόμη, προς την άποψιν που αναφέρει και ο Ρήγας, δηλ. να γίνεται μικρή απόλυσις με το πέρας του Όρθρου και ευθύς να επισυνάπτεται η α΄ ώρα και με το πέρας της α΄ ώρας να γίνεται μεγάλη απόλυσις. Όπως επίσης και η διαφοροποίησις μόνον κατά τας νηστισίμους ημέρας καθ' αις ψάλλεται Αλληλούϊα να επισυνάπτεται η α΄ώρα εν τω Όρθρω ευθύς μετά το Επουράνιε βασιλεύ και τας γ΄ μεγάλας μετανοίας και προ της απολύσεως και να γίνεται μεγάλη απόλυσις εν τω τέλει της α΄ώρας. π. Μάξιμε, εις τα αρχαία τυπικά δεν συναντώμε διαφοροποίησιν όσον αφορά μικρά ή μεγάλη απόλυσιν. Αναφέρονται γενικώς με τον όρον Απόλυσις. Ο Ρήγας πιθανότατα κάνει την μεταφοράν αυτή λόγω της επισυνάψεως της α΄ ώρας εν τω Όρθρω. Ειδ' άλλως δεν βρίσκω λόγον μεταφοράς. Αναφέρω πριν πως δεν έχω καταλήξει, διότι με προβληματίζει το γεγονός ότι με την πιο πάνω διάταξη θα έχουμε μια έναρξη ακολουθίας (ένα ευλογητός στην έναρξη του Όρθρου) και δύο απολύσεις (μία του όρθρου και μία της α΄ ώρας), χωρίς να άρχεται (ουσιαστικά) η α΄ ώρα. Οπότε, αν κάνουμε επισύναψη όρθρου και α΄ ώρας μετά μιάς ενάρξεως, ίσως θα ήτο ορθότερον να επισυνάπτεται η α΄ ώρα ευθύς μετά τα απολυτίκια ή το στερεώσαι και να έχουμε με τον τρόπο αυτό μία έναρξη και μία απόλυση.
 
Last edited:
Πολλαί και διάφοραι αι τυπικαί διατάξεις όσον αφορά το παρόν θέμα.
Κατ᾿ ἀρχήν συγχαρητήρια γιά ὅλη αὐτή τήν συγκέντρωση τῶν ἐκ τῶν πηγῶν πληροφοριῶν ἐπί τοῦ θέματος.

π. Μάξιμε, εις τα αρχαία τυπικά δεν συναντώμε διαφοροποίησιν όσον αφορά μικρά ή μεγάλη απόλυσιν. Αναφέρονται γενικώς με τον όρον Απόλυσις.
Τό παρατήρησα κι ἐγώ αὐτό καί δέν ξέρω πόθεν ἄρχεται αὐτή ἡ διαφοροποίησις καί ὑπεισέρχονται αὐτοί οἱ ὅροι. Πάντως εἶναι γνωστοί στό ΤΜΕ καί χρησιμοποιοῦνται. Θά τό ὑποδείξω τό θέμα στόν Θεοδωράκη πού ἀπουσιάζει λίγες μέρες καί ὅταν ἐπιστρέψει στήν ἕδρα του νά μᾶς πεῖ.

Προσωπικώς τείνω, χωρίς να έχω καταλήξει ακόμη, προς την άποψιν που αναφέρει και ο Ρήγας, δηλ. να γίνεται μικρή απόλυσις με το πέρας του Όρθρου και ευθύς να επισυνάπτεται η α΄ ώρα και με το πέρας της α΄ ώρας να γίνεται μεγάλη απόλυσις. Όπως επίσης και η διαφοροποίησις μόνον κατά τας νηστισίμους ημέρας καθ' αις ψάλλεται Αλληλούϊα να επισυνάπτεται η α΄ώρα εν τω Όρθρω ευθύς μετά το Επουράνιε βασιλεύ και τας γ΄ μεγάλας μετανοίας και προ της απολύσεως και να γίνεται μεγάλη απόλυσις εν τω τέλει της α΄ώρας.
Ἐδῶ βλέπουμε δύο διαφορετικές διατάξεις γιά τίς ἴδιες ἀκολουθίες. Δέν ξέρω ἄν ὑπάρχει κάποιος λόγος ἤ ἀσυνείδητα καί ἐκ παραδρομῆς γίνεται. Σταθερότητα δέν ὑπάρχει ἐπίσης –μᾶλλον σύγχυσις– καί στίς παραθέσεις τοῦ Δημήτρη. Κάτι ὑποκρύπτεται πίσω ἀπ᾿ ὅλ᾿ αὐτά καί δημιουργεῖται μία ἀσυνείδητος ἐμπλοκή.

Ο Ρήγας πιθανότατα κάνει την μεταφοράν αυτή λόγω της επισυνάψεως της α΄ ώρας εν τω Όρθρω. Ειδ' άλλως δεν βρίσκω λόγον μεταφοράς. Αναφέρω πριν πως δεν έχω καταλήξει, διότι με προβληματίζει το γεγονός ότι με την πιο πάνω διάταξη θα έχουμε μια έναρξη ακολουθίας (ένα ευλογητός στην έναρξη του Όρθρου) και δύο απολύσεις (μία του όρθρου και μία της α΄ ώρας), χωρίς να άρχεται (ουσιαστικά) η α΄ ώρα. Οπότε, αν κάνουμε επισύναψη όρθρου και α΄ ώρας μετά μιάς ενάρξεως, ίσως θα ήτο ορθότερον να επισυνάπτεται η α΄ ώρα ευθύς μετά τα απολυτίκια ή το στερεώσαι και να έχουμε με τον τρόπο αυτό μία έναρξη και μία απόλυση.
Πολύ ὀρθή ἡ παρατήρησή σου καί συμφωνῶ. Ἐδῶ διαφαίνεται ἡ ὑποκρυπτόμενη «σοφία» τοῦ ΤΜΕ, πού τήν ἀκολουθοῦν τά Δίπτυχα, τό Ἐγκόλπιον Ἀναγνώστου καί Ψάλτου καί τό Συλλειτουργικόν (πρβλ. καί σελ. 89-90), καθώς καί ἡ ὑπ᾿ ἀριθ. 27 ὑποσημείωση τοῦ Ἁγιορειτικοῦ Τυπικοῦ (σελ. 44) «Πολλοί τυπικάρηδες καταλιμπάνουσι τὴν ἀπόλυσιν τοῦ Ὄρθρου, ἐφ᾿ ὅσον ἐπαναλαμβάνεται εἰς τὸ τέλος τῆς Α΄ Ὥρας».


 


Τοὺς ὅρους «μικρά» καὶ «μεγάλη ἀπόλυσις» συναντῶ γιὰ πρώτη φορὰ στὸ ΤΜΕ, ἀσχέτους μὲ τὸν παλαιὸν «τελεία ἀπόλυσις», δηλαδὴ ὁριστική, ἡ μόνη προβλεπόμενη σὲ ἐπισυνάψεις. Μία προέλευσις-ἀποχώρησις (πρβλ. «Ἐν εἰρήνῃ προέλθωμεν») χρειάζεται μίαν εὐχὴν ἀπολύσεως. Οἱ πιστοὶ δὲν συγχέονται ἀπολυόμενοι (τύποις) καὶ ἀνακαλούμενοι.
 
Last edited:
Τοὺς ὅρους «μικρά» καὶ «μεγάλη ἀπόλυσις» συναντῶ γιὰ πρώτη φορὰ στὸ ΤΜΕ.
Βέβαια τό ΤΜΕ δέν τούς «φαντάστηκε». Μήπως προέρχονται ἀπό ἁγιορείτικη πρακτική, ἡ ὁποία ἔπαιξε κάποιο ρόλο στήν σύνταξή του (πρβλ. Dmitrijevskij, ΙΙI, σσ. 313- 315);
Ἐδῶ ἐπίσης πρέπει νά σχολιάσουμε καί τό ΤΓΡ πού τούς υἱοθετεῖ, ἐνῶ καταφέρεται κατά τοῦ ΤΜΕ, ἐκτός ἄν μεταφέρει ἁγιορείτικη πρακτική.

Οἱ πιστοὶ δὲν συγχέονται ἀπολυόμενοι (τύποις) καὶ ἀνακαλούμενοι.
Ὀρθῶς· φαίνεται ὅμως, ὅτι τό «τύποις» ὑφίσταται, προκειμένου νά μᾶς θυμίζει τόν τύπον τῆς χωριστῆς τελέσεως τῶν ἀκολουθιῶν τό πάλαι (πρβλ. 4η παράθεση Δημ. Κουμπαρούλη), ὅπως π.χ. ὑφίσταται ὑποχρεωτικῶς (;) στήν μετάβαση ἀπό τόν ὄρθρο στή θ. λειτουργία, ἀπό τήν θ΄ ὥρα στήν προηγιασμένη, ἀπό τόν ὄρθρο τῆς παραμονῆς τῶν Χριστουγέννων στίς μεγ. ὧρες, ἀπό τίς μεγ. ὧρες τῆς Μ. Παρασκευῆς στόν ἑσπερινό τῆς Ἀποκαθηλώσεως.


 
Last edited:
Back
Top