tsak77
Χρῆστος Τσακίρογλου
Τελικά είναι φοβερό το τι μπορεί να βρει κανείς, στις καθημερινές ακολουθίες.
Κατά τις Παρασκευές στην απόδοση του εκάστοτε ήχου, τα Απόστιχα της Παρακλητικής στους κύριους ήχους είναι τέσσερα, ενώ στους πλαγίους τρία. Πρώτο θέμα λοιπόν, έχει κάποια σχέση αυτό με τον χωρισμό της οκταηχίας; Στην Παρακλητική, κυρίως οι κύριοι ήχοι με τους πλάγιούς τους μάλλον σχετίζονται, παρά διαχωρίζονται, όπως φαίνεται για παράδειγμα στους αναβαθμούς του Όρθρου κάθε Κυριακής, όπου με την ίδια φράση ξεκινούν οι Αναβαθμοί ενός κύριου ήχου με τον πλάγιό του.
Μέσα από τα Απόστιχα αυτά, προκύπτει και ένα θέμα που αφορά στους στίχους τους, οι οποίοι διαφοροποιούνται (και είναι φυσικά αναμενόμενο αυτό) από το περιεχόμενο των τροπαρίων αυτών. Έχουμε λοιπόν και λέμε:
Ἦχος Α΄.
Ἡ ἐν σταδίῳ ὑμῶν ὁμολογία Ἅγιοι…
Στίχ. Θαυμαστὸς ὁ Θεὸς ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ ὁ Θεὸς Ἰσραὴλ αὐτὸς δώσει δύναμιν καὶ κραραίωσιν τῷ λαῷ αὐτοῦ εὐλογητὸς ὁ Θεός.
Ὢ τῆς καλῆς ὑμῶν πραγματείας Ἅγιοι! …
Στίχ. Τοῖς Ἁγίοις τοῖς ἐν τῇ γῇ αὐτοῦ ἐθαυμάστωμεν πάντα τὰ θέλημα αὐτοῦ ἐν αὐτοῖς.
Πανεύφημοι μάρτυρες ὑμᾶς…
Στίχ. Μακάριοι οὖς ἐξελέξω καὶ προσλάβω Κύριε.
Ποία τοῦ βίου τρυφὴ διαμένει λύπης ἀμέτοχος; …
Δόξα... Καὶ νῦν... κλπ.
Εν ολίγοις, τα αυτά ισχύουν για όλους τους κύριους ήχους. Στους πλάγιους όμως έχουμε:
Ἦχος πλ. Α΄
Τῶν ἐπιγείων ἁπάντων καταφρονήσαντες…
Στίχ. Α'. Πρὸς σὲ ἥρα τοὺς ὀφθαλμούς μου, τὸν κατοικοῦντα ἐν τῷ οὐρανῷ. Ἰδού, ὡς ὀφθαλμοὶ δούλων εἰς χεῖρας τῶν κυρίων αὐτῶν, ὡς ὀφθαλμοὶ παιδίσκης εἰς χεῖρας τῆς κυρίας αὐτῆς, οὕτως οἱ ὀφθαλμοὶ ἡμῶν πρὸς Κύριον τὸν Θεὸν ἡμῶν, ἕως οὗ οἰκτιρήσαι ἡμάς.
Ἐμνήσθην τοῦ Προφήτου βοῶντος...
Στίχ. Β'. Ἐλέησον ἡμᾶς, Κύριε, ἐλέησον ἡμᾶς, ὅτι ἐπὶ πολὺ ἐπλήσθημεν ἐξουδενώσεως, ἐπὶ πλεῖον ἐπλ ἥσθη ἡ ψυχὴ ἡμῶν, τὸ ὄνειδος τοῖς εὐθηνούσι, καὶ ἡ ἐξουδένωσις τοῖς ὑπερηφάνοις.
Σῦ ἔπλασας μέ, Κύριε …
Δόξα... Καὶ νῦν... κ.λ.π.
Ήχος πλ. Β΄ (κατ’ αρχήν, ξεκινάει με στίχο…)
Στίχ. Α'. Θαυμαστὸς ὁ Θεὸς ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ, ὁ Θεὸς Ἰσραὴλ, αὐτὸς δώσει δύναμιν καὶ κραταίωσιν τῷ λαῷ αὐτοῦ εὐλογητὸς ὁ Θεός.
Οἱ Μάρτυρές σου Κύριε, οὐκ ἠρνήσαντό σε…
Στίχ. Β'. τοῖς Ἁγίοις τοῖς ἐν τῇ γῇ αὐτοῦ ἐθαυμάστωμεν ὁ Κύριος πάντα τὰ θελήματα αὐτοῦ ἐν αὐτοῖς.
Ἀρχή μοι καὶ ὑπόστασις…
Στίχ. Γ'. Μακάριοι οὓς ἐξελέξω καὶ προσελάβου Κύριε.
Ἄλγος τῷ Ἀδὰμ ἐχρημάτισεν…
Δόξα... καὶ νῦν... κλπ.
Ήχος Βαρύς. (Ξεκινάει με Δεσποτικόν οπότε με άλλο στίχο...)
Στίχ. Μνησθήσομαι τοῦ ὀνόματός σου ἐν πάσῃ γενεᾷ καὶ γενεᾷ.
Δόξα σοι Χριστὲ ὁ Θεός, Ἀποστόλων καύχημα…
Στίχ. Ἄκουσον, θύγατερ, καὶ ἴδε, καὶ κλῖνον τὸ οὖς σου, καὶ ἐπιλάθου τοῦ λαοῦ σου καὶ τοῦ οἴκου τοῦ Πατρός σου.
Κατ' εἰκόνα σὴν καὶ ὁμοίωσιν…
Στίχ. Τὸ πρόσωπόν σου λιτανεύσουσιν οἱ πλούσιοι τοῦ λαοῦ.
Ἀνάπαυσον Σωτὴρ ἡμῶν ζωοδότα…
Δόξα... Καὶ νῦν ... κλπ.
Βλέπουμε λοιπόν, μία μη σταθερή τάξη του τι τροπάρια λέγονται ως Απόστιχα την Παρασκευή (Νεκρώσιμα, Μαρτυρικά κ.λ.π.) η οποία συνεχίζεται και στους υπόλοιπους πλάγιους ήχους, οπότε και οι στίχοι προσαρμόζονται κατάλληλα. Να σημειώσω εδώ, ότι τα παραπάνω παραδείγματα είναι από τα Λειτουργικά κείμενα του π. Leo Schefe. Τα Μηναία της Α.Δ. τουλάχιστον τα παλαιότερα (δεν γνωρίζω για τα νέα) έχουν μόνο ένα παράδειγμα στον πρώτο και στον πλ. του πρώτου ήχο και υποτίθεται ότι ακολουθείται η ίδια τάξη και στους υπόλοιπους. Τα δε νέα Εγκόλπια (Σιμωνόπετρας και Αποστολικής Διακονίας) αναφέρουν αυτά:
View attachment 1.jpgView attachment 2.jpg
Τελικά πως μπορεί να ξεκαθαρίσει το τοπίο;
Κατά τις Παρασκευές στην απόδοση του εκάστοτε ήχου, τα Απόστιχα της Παρακλητικής στους κύριους ήχους είναι τέσσερα, ενώ στους πλαγίους τρία. Πρώτο θέμα λοιπόν, έχει κάποια σχέση αυτό με τον χωρισμό της οκταηχίας; Στην Παρακλητική, κυρίως οι κύριοι ήχοι με τους πλάγιούς τους μάλλον σχετίζονται, παρά διαχωρίζονται, όπως φαίνεται για παράδειγμα στους αναβαθμούς του Όρθρου κάθε Κυριακής, όπου με την ίδια φράση ξεκινούν οι Αναβαθμοί ενός κύριου ήχου με τον πλάγιό του.
Μέσα από τα Απόστιχα αυτά, προκύπτει και ένα θέμα που αφορά στους στίχους τους, οι οποίοι διαφοροποιούνται (και είναι φυσικά αναμενόμενο αυτό) από το περιεχόμενο των τροπαρίων αυτών. Έχουμε λοιπόν και λέμε:
Ἦχος Α΄.
Ἡ ἐν σταδίῳ ὑμῶν ὁμολογία Ἅγιοι…
Στίχ. Θαυμαστὸς ὁ Θεὸς ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ ὁ Θεὸς Ἰσραὴλ αὐτὸς δώσει δύναμιν καὶ κραραίωσιν τῷ λαῷ αὐτοῦ εὐλογητὸς ὁ Θεός.
Ὢ τῆς καλῆς ὑμῶν πραγματείας Ἅγιοι! …
Στίχ. Τοῖς Ἁγίοις τοῖς ἐν τῇ γῇ αὐτοῦ ἐθαυμάστωμεν πάντα τὰ θέλημα αὐτοῦ ἐν αὐτοῖς.
Πανεύφημοι μάρτυρες ὑμᾶς…
Στίχ. Μακάριοι οὖς ἐξελέξω καὶ προσλάβω Κύριε.
Ποία τοῦ βίου τρυφὴ διαμένει λύπης ἀμέτοχος; …
Δόξα... Καὶ νῦν... κλπ.
Εν ολίγοις, τα αυτά ισχύουν για όλους τους κύριους ήχους. Στους πλάγιους όμως έχουμε:
Ἦχος πλ. Α΄
Τῶν ἐπιγείων ἁπάντων καταφρονήσαντες…
Στίχ. Α'. Πρὸς σὲ ἥρα τοὺς ὀφθαλμούς μου, τὸν κατοικοῦντα ἐν τῷ οὐρανῷ. Ἰδού, ὡς ὀφθαλμοὶ δούλων εἰς χεῖρας τῶν κυρίων αὐτῶν, ὡς ὀφθαλμοὶ παιδίσκης εἰς χεῖρας τῆς κυρίας αὐτῆς, οὕτως οἱ ὀφθαλμοὶ ἡμῶν πρὸς Κύριον τὸν Θεὸν ἡμῶν, ἕως οὗ οἰκτιρήσαι ἡμάς.
Ἐμνήσθην τοῦ Προφήτου βοῶντος...
Στίχ. Β'. Ἐλέησον ἡμᾶς, Κύριε, ἐλέησον ἡμᾶς, ὅτι ἐπὶ πολὺ ἐπλήσθημεν ἐξουδενώσεως, ἐπὶ πλεῖον ἐπλ ἥσθη ἡ ψυχὴ ἡμῶν, τὸ ὄνειδος τοῖς εὐθηνούσι, καὶ ἡ ἐξουδένωσις τοῖς ὑπερηφάνοις.
Σῦ ἔπλασας μέ, Κύριε …
Δόξα... Καὶ νῦν... κ.λ.π.
Ήχος πλ. Β΄ (κατ’ αρχήν, ξεκινάει με στίχο…)
Στίχ. Α'. Θαυμαστὸς ὁ Θεὸς ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ, ὁ Θεὸς Ἰσραὴλ, αὐτὸς δώσει δύναμιν καὶ κραταίωσιν τῷ λαῷ αὐτοῦ εὐλογητὸς ὁ Θεός.
Οἱ Μάρτυρές σου Κύριε, οὐκ ἠρνήσαντό σε…
Στίχ. Β'. τοῖς Ἁγίοις τοῖς ἐν τῇ γῇ αὐτοῦ ἐθαυμάστωμεν ὁ Κύριος πάντα τὰ θελήματα αὐτοῦ ἐν αὐτοῖς.
Ἀρχή μοι καὶ ὑπόστασις…
Στίχ. Γ'. Μακάριοι οὓς ἐξελέξω καὶ προσελάβου Κύριε.
Ἄλγος τῷ Ἀδὰμ ἐχρημάτισεν…
Δόξα... καὶ νῦν... κλπ.
Ήχος Βαρύς. (Ξεκινάει με Δεσποτικόν οπότε με άλλο στίχο...)
Στίχ. Μνησθήσομαι τοῦ ὀνόματός σου ἐν πάσῃ γενεᾷ καὶ γενεᾷ.
Δόξα σοι Χριστὲ ὁ Θεός, Ἀποστόλων καύχημα…
Στίχ. Ἄκουσον, θύγατερ, καὶ ἴδε, καὶ κλῖνον τὸ οὖς σου, καὶ ἐπιλάθου τοῦ λαοῦ σου καὶ τοῦ οἴκου τοῦ Πατρός σου.
Κατ' εἰκόνα σὴν καὶ ὁμοίωσιν…
Στίχ. Τὸ πρόσωπόν σου λιτανεύσουσιν οἱ πλούσιοι τοῦ λαοῦ.
Ἀνάπαυσον Σωτὴρ ἡμῶν ζωοδότα…
Δόξα... Καὶ νῦν ... κλπ.
Βλέπουμε λοιπόν, μία μη σταθερή τάξη του τι τροπάρια λέγονται ως Απόστιχα την Παρασκευή (Νεκρώσιμα, Μαρτυρικά κ.λ.π.) η οποία συνεχίζεται και στους υπόλοιπους πλάγιους ήχους, οπότε και οι στίχοι προσαρμόζονται κατάλληλα. Να σημειώσω εδώ, ότι τα παραπάνω παραδείγματα είναι από τα Λειτουργικά κείμενα του π. Leo Schefe. Τα Μηναία της Α.Δ. τουλάχιστον τα παλαιότερα (δεν γνωρίζω για τα νέα) έχουν μόνο ένα παράδειγμα στον πρώτο και στον πλ. του πρώτου ήχο και υποτίθεται ότι ακολουθείται η ίδια τάξη και στους υπόλοιπους. Τα δε νέα Εγκόλπια (Σιμωνόπετρας και Αποστολικής Διακονίας) αναφέρουν αυτά:
View attachment 1.jpgView attachment 2.jpg
Τελικά πως μπορεί να ξεκαθαρίσει το τοπίο;
