Σκέψεις και προβληματισμοί περί της Λειτουργίας του Μ. Βασιλείου

Πάντως θα ήταν μια καλή ευκαιρία για συζήτηση σε τί εξυπηρετεί η τέλεση της Θείας Λειτουργίας του Μεγάλου Βασιλείου την παραμονή (το πρωί, παρότι είναι Εσπερινή Λειτουργία...) κοντά στην ούτως ή άλλως μακρά ακολουθία.

Η θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου είναι η των μεγάλων και "επισήμων" ημερών αλλά έφθασε πλέον να τελείται δέκα (ίσως και περισσότερες με βάση άλλα Τυπικά) φορές το χρόνο.
Αν εξαιρέσω τις 5 Κυριακές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και την ημέρα μνήμης του Αγίου Βασιλείου, οι άλλες 4 Λειτουργίες διαπιστώνω ότι γίνονται αρκετά βιαστικά.
Και για μεν την Μεγάλη Πέμπτη και Μεγαλο Σάββατο δεν τίθεται ιδιαίτερο θέμα εναλλαγής κλπ...

Μήπως, όμως θα ήταν προτιμώτερο, να τελείται πλέον πάντα την κυριώνυμο ημέρα πάντοτε Χριστούγεννα και Φώτα;

dkalpakidis said:

Πάντως θα ήταν μια καλή ευκαιρία για συζήτηση σε τί εξυπηρετεί η τέλεση της Θείας Λειτουργίας του Μεγάλου Βασιλείου την παραμονή (το πρωί, παρότι είναι Εσπερινή Λειτουργία...) κοντά στην ούτως ή άλλως μακρά ακολουθία.

Η θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου είναι η των μεγάλων και "επισήμων" ημερών αλλά έφθασε πλέον να τελείται δέκα (ίσως και περισσότερες με βάση άλλα Τυπικά) φορές το χρόνο.
Αν εξαιρέσω τις 5 Κυριακές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και την ημέρα μνήμης του Αγίου Βασιλείου, οι άλλες 4 Λειτουργίες διαπιστώνω ότι γίνονται αρκετά βιαστικά.
Και για μεν την Μεγάλη Πέμπτη και Μεγαλο Σάββατο δεν τίθεται ιδιαίτερο θέμα εναλλαγής κλπ...

Μήπως, όμως θα ήταν προτιμώτερο, να τελείται πλέον πάντα την κυριώνυμο ημέρα πάντοτε Χριστούγεννα και Φώτα;

Click to expand...

Συμπληρώνοντας τα όσα έγραψα εχθές, εφ' όσον έχει αποδειχθεί και το δεχόμαστε πλέον πως οι δύο παραμονές των δύο αυτών Μεγάλων Εορτών έχουν γίνει (λειτουργικά, υμνογραφικά κλπ.) σαν την Μεγάλη Παρασκευή, κι ότι αυτή η μίμηση έφερε την παρανόηση της μή τελέσεως της Θείας Λειτουργίας τις δύο αυτές νήστιμες ημέρες και όλες τις υπόλοιπες λειτουργικές παρεκτροπές και εφόσον στην πράξη τελείται ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΟΡΘΡΙΝΗ (παρότι τελούμε την εσπερινή) γιατί να μήν γίνει μια μεταβολή- προσαρμογή όλων αυτών των θεμάτων;
Με αυτόν τον τρόπο θα καλυφθεί και το λειτουργικό κενό το απόγευμα (όπου ακούμε κι άλλ' αντ' άλλων...) με την τέλεση των Εσπερινών.

Ἡ Ἐκκλησία μας, ὅπως ὅλοι γνωρίζουν, εἶναι ἕνας ζωντανός ὀργανισμός, ὁ ὁποῖος εὑρίσκεται εἰς μίαν συνεχῆ κίνησιν προσαρμοζόμενος εἰς τάς ἑκάστοτε ἀνάγκας τῶν μελῶν της ὑπό τόν ὅρον νά μή φθάνῃ εἰς τήν ἐκκοσμίκευσιν ἀλλά εἰς τήν ἐγκοσμίκευσίν της. Ἔτσι, τό Τυπικόν, τό ὁποῖον ἀρχικῶς συνετάχθη ἀπό μοναχούς διά χρῆσιν ἐν τοῖς Μοναστηρίοις, ὅταν περιῆλθεν εἰς τάς Ἐνορίας ὑπέστη μετατροπάς ἐξυπηρετούσας τάς ἀνάγκας τῶν χριστιανῶν, οἱ ὁποῖοι, λόγῳ τῶν ἀσχολιῶν των, δέν ἠδύναντο νά ἀκολουθήσουν τό μοναστηριακόν πρόγραμμα τελέσεως τῶν ἀκολουθιῶν τοῦ νυχθημέρου.
Συνέπεια αὐτῶν τῶν ἀλλαγῶν ἦτο ἡ συνένωσις τῶν ἀκολουθιῶν τοῦ Ὄρθρου, τῶν Ὡρῶν, τοῦ Ἑσπερινοῦ καί τῶν Λειτουργιῶν τῆς Προηγιαμένης καί τοῦ Μ. Βασιλείου, κατά περίπτωσιν, κατά τήν Μ. Τεσσαρακοστήν, τήν Μ. Ἑβδομάδα καί τάς Παραμονάς τῶν Χριστουγέννων καί τῶν Φώτων, ἐνῶ ἀκολουθίαι, ὄπως αἱ Ὧραι καί τό Ἀπόδειπνον, ἐξέλιπον ἐντελῶς ἀπό τό καθημερινόν πρόγραμμα τῶν Ἐνοριῶν.

Ὅσον ἀφορᾶ εἰς τάς θ. Λειτουργίας τῆς Προηγιασμένης καί τοῦ Μ. Βασιλείου τελοῦνται οἱονεί ἑσπεριναί συνδεδεμέναι μετά τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς ἑπομένης, ὅπως σωστά ἔγραψε καί ὀ π. Μάξιμος.

Παρεπιμπτόντως, ἀναφέρω καί τήν τέλεσιν τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ τῶν Θεοφανείων κατά τήν Παραμονήν τῆς ἑορτῆς, πού ἐνῶ ἀρχικῶς ἐτελεῖτο μόνον τήν κυριώνυμον ἡμέρα, ἀπό τοῦ ε' αἰῶνος, ἀν ἐνθυμοῦμαι καλῶς, διά λόγους ἐξυπηρετήσεως τῶν ἀσχολουμένων τότε, κυρίως, μέ τήν γεωργίαν χριστιανῶν, ἀποφάσει τοῦ Πατριάρχου Ἀντιοχείας Πέτρου Γναφέως, ἤρχισε τελούμενος καί τήν Παραμονήν. Δυστυχῶς, ὑπάρχει ἀκόμη ἡ ἐσφαλμένη ἀντίληψις περί Μικροῦ καί Μεγάλου Ἁγιασμοῦ, ὥστε καί πολλοί Ἱερεῖς δίδουν ἐπ' ἐκκλησίαις ὁδηγίας διά τό ποῖος ἁγιασμός πίνεται, ποῖος χύνεται καί ποῖος κρατεῖται.

Τέλος, ποτέ δέν κατάλαβα τόν λόγον τελέσεως δύο ἤ τριῶν θ. Λειτουργιῶν κατά Κυριακήν ( ἤ τήν θ. Λειτουργίαν τῶν Χριστουγέννων νά ἄρχεται 7.30 τό πρωί -συνέβη καί αὐτό) μέ τό σκεπτικόν ὅτι τελοῦνται δι' ὅσους δέν μποροῦν νά ξυπνήσουν ἐνωρίς ἤ δι' ὅσους διεσκέδαζαν τήν προηγουμένην. Ἄν αὐτό δέν εἶναι ἐκκοσμίκευσις, τότε ποῖον εἶναι;

π. Μάξιμος said:

Πάτερ,
Τί ἐννοεῖτε;

Εὐχαριστῶ

Click to expand...

Φαντάζομαι τις Λειτουργίες των Προηγιασμένων Δώρων εννοεί ο πατήρ εδώ...

Δ.

Με ευκαιρία άλλο θέμα από το οποίο κάνω και παραπομπή εδώ.
Σχετικά με τις Θείες Λειτουργίες των Παραμονών των Μεγάλων Δεσποτικών Εορτών. Απλός κανόνας για να μή μπερδευόμαστε:
Όταν πέφτει η παραμονή Χριστουγέννων ή Θεοφανείων Σάββατο ή Κυριακή τότε τελείται σε αυτές η Θεία Λειτουργία Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ενώ η Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου τελείται την κυρίως ημέρα.
[Κατ΄ ουσίαν δεν έχουμε καμμιά αλλαγή διότι απλά δεν τελείται σε αυτές τις δύο ημέρες εσπερινή θεία λειτουργία. Έτσι η τέλεση της Θείας λειτουργίας του Μεγάλου Βασιλείου επιφυλλάσεται για το πρωί της κυριωνύμου ημέρας. Γιατί δεν συμβαίνει αυτό το Πάσχα; διότι το Μέγα Σάββατο εξαιρείται, είναι ημέρα αυστηράς νηστείας και τελείται εσπερινή Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, μετά του Εσπερινού της Αναστάσεως.]

π. Βασίλειος Χλαμπάνης said:

Τέλος, ποτέ δέν κατάλαβα τόν λόγον τελέσεως δύο ἤ τριῶν θ. Λειτουργιῶν κατά Κυριακήν ( ἤ τήν θ. Λειτουργίαν τῶν Χριστουγέννων νά ἄρχεται 7.30 τό πρωί -συνέβη καί αὐτό) μέ τό σκεπτικόν ὅτι τελοῦνται δι' ὅσους δέν μποροῦν νά ξυπνήσουν ἐνωρίς ἤ δι' ὅσους διεσκέδαζαν τήν προηγουμένην. Ἄν αὐτό δέν εἶναι ἐκκοσμίκευσις, τότε ποῖον εἶναι;

Click to expand...

Τι, τι πράγμα;

Ἡ λειτουργία τοῦ Μ. Βασιλείου τελεῖται «τὶς μεγάλες ἑορτὲς καὶ τὶς Κυριακὲς[1] τοῦ ἔτους»

(Ἰ. Φουντούλη Λειτουργικὴ Α’-Εἰσαγωγὴ στὴ θεία λατρεία, Θεσσαλονίκη 1993 σ. 251).


τὶς Κυριακὲς Τυρινῆς
(χφφ. κανονάρια Σινὰ 2095 ι’ αἰ. φ. 12v, 150 ι’-ια’ αἰ. (D I σ. 186)),

Βαΐων
(χφφ. κανονάρια Σινὰ 2095 ι’ αἰ. φ. 12v, 150 ι’-ια’ αἰ. (Dmitrievskij τ. 1 σ. 186)),

Πεντηκοστῆς καὶ κατὰ τὴν Ὕψωση τοῦ τιμίου Σταυροῦ
(Ἰ. Φουντούλη Λειτουργικὰ θέματα τ. 4 σ. 28).

​

[1] «Εὐχὴ ὀπισθάμβωνος τοῦ ἁγίου Βασιλείου εἰς Κυριακάς» (χφ. Κρυπτοφέῤῥης Γ.β.IV εὐχολόγιο μεταξὺ τῶν ἐτῶν 985-1000 φ. 28r). Ὁμοίως χφ. Σινὰ 1109 τυπικὸ τοῦ ἔτους 1464 φ. 253r (Dmitrievskij τ. 3 σ. 238).