Ψαλτική ενδυμασία

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Με ενδιαφέρον διάβασα σήμερα τα εξής που είπε ο καθηγητής Γρ. Στάθης στο Α' συνέδριο Ψαλτικής το 2000 (από τα εκδεδομένα πρακτικά του συνεδρίου, σελ. 87).

"Παρεμφερές είναι και το θέμα της ψαλτικής αμφιέσεως, η οποία πρέπει να είναι πολύχρωμη, όπως εμφαίνεται στις παντοίες εικονογραφήσεις των βυζαντινών ψαλτών, για να συνάδει η λαμπρή αμφίεση των ψαλτών -και η καθιερωμένη λαμπρή αμφίεση κατά τις ακολουθίες των κληρικών-, με την λαμπρή αναστάσιμη και δοξολογική πάντοτε ορθόδοξη ψαλμώδηση".

Δείτε σχετικά την ενδυμασία των Μαϊστόρων της Ψαλτικής τέχνης, της χορωδίας Τρίκκης Μελωδοί, της χορωδίας Ρωμαίικο κτλ. Και τη σχετική συζήτηση Ψάλτες κατά τους Βυζαντινούς χρόνους.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης φαίνεται να διαφωνεί σε ομιλία του για τον Βασίλειο Νικολαίδη λέγοντας:

"...οἱ Ψάλται δέν εἶναι ἀοιδοί, ἀλλά κληρικοί, συλλειτουργοῦντες μετά τοῦ ἀνωτέρου Κλήρου τό Εὐαγγέλιον καί συμπληροῦντες τό ἔργον τοῦ Ἱεροκήρυκος καί τοῦ Πνευματικοῦ. Δέν εἶναι “βεντέται” -συγχωρήσατε τόν νεολογισμόν-, ἀλλά ἱεροφάνται μυστηρίων Θεοῦ, ἐπιτελοῦντες ἔργον θεῖον καί εἰς τούς ἁγίους Ἀγγέλους μᾶλλον οἰκεῖον καί ἁρμόζον. Διά τοῦτο καί περιβάλλονται τόν σεμνόν μέλανα ἐπενδύτην, τό ταπεινόν ράσον τοῦ Ὀρθοδόξου κληρικοῦ, ὁ δέ Ἄρχων Πρωτοψάλτης καί καλύπτραν τῆς κεφαλῆς μοναχικήν, δηλωτικήν τῆς ἐν αὐτῷ σωφροσύνης καί ἀρετῆς καί θείας Χάριτος. Βλέπομεν, ἀτυχῶς, μετ᾽ εὐλόγου ἀνησυχίας καί πικρίας, τινάς τῶν ψαλλόντων νά περιβάλλωνται ἀνοικείους ἐσθῆτας μέ πορφυρά ἤ ἰόχροα περιλαίμια καί χειρίδας, ἐνίοτε δέ καί μέ χρυσοποίκιλτα ἐπιρράμματα, τά ὁποῖα προδίδουν τύφον κοσμικόν καί κενότητα ψυχικήν καί μεταβάλλουν τόν Ψάλτην τοῦ Θεοῦ εἰς θέαμα ἀξιοθρήνητον. Ἄλλους πάλιν ἐκτρεπομένους εἰς ἀτάκτους βοάς καί περιπαθῆ μουσικά λυγίσματα, ξένα πρός τήν Παράδοσιν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἐκθηλύνοντα τάς ἀκοάς, ἀλλά καί τάς ψυχάς τῶν ἐκκλησιαζομένων.

Τά ἀναλόγια τοῦ Πανασέπτου Πατριαρχικοῦ ἡμῶν Ναοῦ καί οἱ ἐν αὐτοῖς διακονήσαντες καί διακονοῦντες μύσται τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς ἦσαν καί εἶναι πάντοτε ὑπόδειγμα καί κατά τοῦτο διά πάντα νοῦν ἔχοντα Χριστοῦ καί φρόνημα ἐκκλησιαστικόν."

Εγώ συμφωνώ με τον Πατριάρχη αν και κάποιος μπορεί να πεί (όπως και ο καθηγητής) οτι θεωρώντας την παράδοση διαχρονικά και τα πολύχρωμα Ψαλτικά άμφια είναι παραδοσιακά. Μου έκανε επίσης εντύπωση γιατί ο Πατριάρχης αναφέρει οτι μόνο ο Πρωτοψάλτης φοράει σκούφο.
 
Επισυναπτω διαφορες φωτο της Βυζαντινης Χορωδιας του Δημου Ηρακλειου .
Οπως θα δειτε δεν φορα -καλως ή κακως - ρασο αλλα κουστουμια . Η χορωδια
ειναι στην πληρη αρχικη (1986) της μορφη στην φωτο που γραφει ''Πανεπιστημιο - Ρεθυμνο'' (αυτη στη αιθουσα με τα καθισματα) . Τωρα λογω περικοπων!!! απο το υπουργειο
εχουμε μεινει 14 ατομα (μαζι με τον χοραρχευοντα Μανωλη Σουργιαδακη) .
Στις τρεις απο τις τεσσερεις φωτο , εικονιζεται και ο ιδρυτης ( μαζι με τον τοτε Δημαρχο Ηρακλειου Μανωλη Καρελλη) της Χορωδιας , διευθυντης και χοραρχης της , αειμνηστος μουσικολογος και καθηγητης του πανεπιστημιου ,
Γιωργος Αμαργιαννακης .
Επισυναπτω και ηχητικο με στιχους απο την δοξολογια Γρηγοριου (σουζινακ) .

Κυριε Κουμπαρουλη , ισως θα επρεπε να ανοιχθει νεο θεμα για χορωδιες/.... κλπ . Αν θελετε ανοιξτε παρακαλω εσεις μην τα μπερδεψω εγω και μεταφερετε εκει ή και εκει , το παρων . Ευχαριστω .
 

Attachments

  • δημοτικη.jpg
    98.2 KB · Views: 244
  • δημοτικη 001.jpg
    86.9 KB · Views: 193
  • ΔΗΜΟΤΙΚΗ-Αγια Τριαδα-ΧΑΝΙΑ.jpg
    79.1 KB · Views: 157
  • ΔΗΜΟΤΙΚΗ-Πανεπιστημιο-Ρεθυμνο 002.jpg
    63.5 KB · Views: 151
  • 6'39''=ΔΗΜΟΤΙΚΗ=Στιχοι Δοξολ,Σουζινακ(Γρηγοριου).mp3
    1.5 MB · Views: 94
όπως εμφαίνεται στις παντίες εικονογραφήσεις
Είναι γνωστό πως μία εικόνα είναι χίλιες λέξεις, είναι όμως αρκετό; Οι Άγιοι της Εκκλησίας ήταν ντυμένοι όπως απεικονίζονται στις αγιογραφίες των εκκλησιών; (αναφέρομαι στα χρώματα που χρησιμοποιούνται..)

Θα μου επιτρέψετε να σχολιάσω και την "ενδυμασία" των παραπάνω χορωδιών.
Οι Μαΐστορες λόγω της (πραγματικά!) μεγάλης τους προσφοράς, θέλησαν να αναδειχτούν λίγο παραπάνω και να ξεχωρίσουν από τους υπολοίπους. Άρα τι πιο ευκολο απο το να εμφανίζονται διαφορετικά. Κάτι έξαλλο όμως θα είχε ως αποτέλεσμα την αντίδραση του κόσμου, οπότε σταθήκανε μόνο στα χρυσά συρίτια.

Ο χοράρχης της χορωδίας Τρίκκης Μελωδοί είναι μαθητής του Γρ. Στάθη, οπότε ακολουθεί στα ίδια χνάρια. Αν δεν το προσέξατε τα ράσα είναι τα ίδια, αυτά που φορέσανε οι Μαΐστορες λίγο πιο πριν (ή μετά... δεν θύμαμαι πως ήταν στο συνέδριο)

Όσο για το Ρωμαίικο, εδώ είναι που στεναχωρούμαι. Η εμφάνιση της χορωδίας στην Αμερική (γιατί μονο εκεί θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο) δίνει λάθος εντύπωση στους ανθρώπους που δεν γνωρίζουν. Όχι οι ιεροψάλτες δεν είναι Harry Potter!!!

Έτσι συγχαρητήρια σε όλες τις χορωδίες και ιεροψάλτες που «περιβάλλονται τον σεμνόν μέλανα επενδύτην, το ταπεινον ράσον του Ορθοδόξου κληρικού»
 
Για να φορέσει κάποιος ράσο χρειάζεται ρασοευχή.
Αυτό συνεπάγεται και περισσότερες ευθύνες έναντι του πηδαλίου.
Το να μπει κάποιος στον κατώτερο κλήρο εξακολουθόντας τη ζωή του κοσμικού δεν είναι ότι καλύτερο.
Το να μην έχει κάποιος χειροθεσία από δεσπότη, αν φορά ράσο ή πετραχήλι σε εκδήλωση ή ψαλτήρι είναι ένα και το αυτό. Είναι εμπαιγμός.
Πρέπει να υπάρχει κάποια τάξη.
Δεν συμφωνώ και τόσο με τα λόγια του Παναγιωτάτου για το μέλαν.
Στην ορθόδοξη εκκλησία πρέπει να φορούν οι ιερείς, αρχιερείς άμφια λευκά, όχι χρυσοποίκιλτα, εις τύπον των αγγέλων. Ετσι βλέπουμε σε αγιογραφίες και τους τρεις ιεράρχες που ήσαν αρχιερείς. Κάτι ανάλογο θα έπρεπε να συμβαίνει και με τους ψάλτες. Το μαύρο επιβλήθηκε κατά την τουρκοκρατία. Το χρυσούφαντο των κληρικών κατά τους βυζαντινούς χρόνους όταν η ιεραρχία μπερδεύτηκε με την εξουσία. Οι αυτοκρατορικοί σάκοι έγιναν και ιεραρχικοί.
 
Απλά το μόνο που θα πώ είναι ότι το θέμα της ενδυμασίας το βλέπω πολύ πιο "δευτερεύον" θέμα. Δυστυχώς τα προβλήματα που καθημερινά συναντάμε και έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι πολλά. Προσωπικά είμαι υπέρ του καθιερωμένου ράσου αρκεί να είναι καθαρό, σεμνό και στα μέτρα μου :) Δε θα δαπανήσω χρήματα για οτιδήποτε άλλο.
Ελπίζω να δείξουν οι σεβασμιώτατοι και οι αιδεσιμώτατοι την ίδια αυτο- συγκράτηση στο θέμα της ένδυσής τους εντός των ιερών ναών γιατί... σκανδαλίζουν αρκετοί εξ' αυτών.
 
Η γνώμη μου είναι να καθίσουμε να τα βρούμε μεταξύ μας εμείς οι ψαλτάδες και να αφήσουμε την ενδυμασία , εφόσον είσαι ευπρεπώς ενδεδυμένος όπως λέει η Εκκλησία τα άλλα είναι περιτά και μάλιστα φαρισαϊκά , όταν δεν μιλάς με τον άλλον το ράσο θα μας σώσει ;
Δεν υποτιμώ το ράσο πρός Θεού , αλλά ρε παιδιά να βγάλουμε λίγο τα σταβά μας . Να τα βρούμε επιτέλους όλοι μας και στην ψαλμώδιση και στα οικονομικά που μας έχουν οι πάντες παραπαιταμένοι και αυτό τα θέλουμε και τα παθαίνουμε φυσικά και μετά θα έλθει και η σειρά του ράσου , αλλά τελευταία .
 
Βίντεο από συναυλία της χορωδίας "Ρωμέϊκο" του Γιώργου Μπιλάλη φορώντας ανακατασκευασμένες ψαλτικές στολές όπως εμφανίζονται σε Βυζαντινές τοιχογραφίες και χειρόγραφα.

http://www.liturgica.com/video/#
 
Είμασταν μαζί στην Σπάρτη Νοέμβριο 97 με Ιανουάριο 98. Βέβαια εγώ κάθησα περισσότερο εκεί (έφυγα από Σπάρτη τον Απρίλιο του 98). Έψαλλα μαζί του στην εκκλησία του Στρατοπέδου εκεί τότε. Μου είχε αρέσει και το ύφος του και τ' ότι έψαλλε κλασσικά μαθήματα. Τώρα όσο αφορά την ενδυμασία είμαι λίγο "προσγειωμένος". Καλή η έρευνα αλλά νομίζω δεν είναι εφαρμόσιμη αυτή η ενδυμασία για τους Ιερούς Ναούς.
Όπως είπα και πιό κάτω (πάνω) το βλέπω "δευτερεύον" θέμα αυτό, αν και είμαι υπέρ του καθαρού και σιδερωμένου ράσου σε όλα τα μέλη των χορών.
 
Καθαρό και σιδερωμένο???...πω πω λεπτομέρια...:eek:

Χρήστο, το έγραψα με την έννοια της ευπρεπής παρουσίας του χορού.
Έχω δει κουρελαισμένα ράσα, γεμάτα κεριά κ.α.
 
Πειράζει που εδώ και 3 χρόνια στην εκκλησία που ψέλνω το έχω καταργήσει εντελώς:cool:
 
Εγώ φοράω αν έχει ο ναός να μου δώσει. Βέβαια λόγω των κυβικών μου δεν μου κουμπώνει καλά συνήθως. Και φυσικά ΔΕΝ φοράω το καλοκαίρι λόγω ζέστης, δεδομένου ότι ιδρώνω πολύ και μετά το τέλος της ακολουθίας σίγουρα θα ήθελε πλύσιμο κλπ. Ο "ζηλωτής" αριστερός μου φοράει ανεξαρτήτως καιρού, διερωτώμαι όμως πότε το ράσο καθαρίστηκε τελευταία φορά....
 
Εγώ φοράω αν έχει ο ναός να μου δώσει. Βέβαια λόγω των κυβικών μου δεν μου κουμπώνει καλά συνήθως. Και φυσικά ΔΕΝ φοράω το καλοκαίρι λόγω ζέστης, δεδομένου ότι ιδρώνω πολύ και μετά το τέλος της ακολουθίας σίγουρα θα ήθελε πλύσιμο κλπ. Ο "ζηλωτής" αριστερός μου φοράει ανεξαρτήτως καιρού, διερωτώμαι όμως πότε το ράσο καθαρίστηκε τελευταία φορά....

:D:D:D
 
Ο σοφος λαος μας λεει : ''Τα ρασα δεν κανουν τον παπα'' . Εγω να προσθεσω
οτι τα ''ρασα δεν κανουν τον ψαλτη'' . Ειδικα καποια που εχουν κοκκινα , γκρενα και ολα τα χρωματα της ιριδος , ποικιλματα , θα τα βλεπουν οι παλιοι και θα γελουν . Παντως καλο ειναι οσοι μπορουν (εγω εχω αλλεργικο προβλημα και δεν φορω) , να φορουν ενα απλο ΜΑΥΡΟ ρασο .
 
Παντως καλο ειναι οσοι μπορουν, να φορουν ενα απλο ΜΑΥΡΟ ρασο .

Μαύρο και απλό 22 ετών από τη Ριζάρειο σχολή. Στην εκκλησία που ψάλλω ούτε λόγος για ράσο καινούριο. Κοστίζει..... όπως και άλλα........πολλά.

Μήπως περισεύουν από κανέναν βιβλία με βυζαντινή μουσική; Tα χρειαζόμαστε άμεσα για ένα ναό. Όποιος έχει κάτι και μπορεί να προσφέρει ας μου στείλει προσωπικό μηνυμα. Ευχαριστώ πολύ.
 
Last edited:
Εὐχαριστοῦμε, πού βγάζετε στήν ἐπιφάνεια ἐνδιαφέροντα θέματα παλαιά, πού δέν ἔχουμε διαβάσει, ἄν καί εἶμαι ἀπό ἐκείνους πού ἔχω διαβάσει πολλά στό Ψαλτολόγιον. Ἀλλά εἶναι τόσα...

Ὅπως ἔγραψα ἀλλοῦ, τό καλοκαίρι ἀξιώθηκα νά διαβάσω τό βιβλίου τοῦ κ. Γιαννόπουλου «Η ΨΑΛΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ», στό ὁποῖο ὑπάρχει καί σχετικό θέμα μέ τά ἄμφια τῶν ἱεροψαλτῶν στίς σσ. 26 - 47. Νά πού ὑπάρχει καί στό Ψαλτολόγιον!

Ἐκεῖ, ὅπως καί σέ ἄλλες μελέτες στό #1 τοῦ Δημήτρη, βλέπουμε τόν ἀδιαμφισβήτητο λειτουργικό ρόλο τοῦ ψάλτη, μᾶλλον τῶν ψαλτῶν, μέ τά διάφορα ὀφφίκια καί διακονήματα καί τίς διαφορετικές τοῦ (κατωτέρου) κλήρου ἐνδυμασίες.
Ἄν δέν μποροῦμε νά ἐπανέλθουμε ἐκεῖ, ἀναμφισβήτητα ὁ ψάλτης ἤ ὁ ἀναγνώστης ἔχει λειτουργικό ρόλο, ὁ ὁποῖος ὀφείλει νά «σημαίνεται» καί μέ τήν λειτουργική ἐνδυμασία (ἄμφιο), προϋποτιθεμένης σαφῶς τῆς χειροθεσίας.
Οἱ χοροί, οἱ ὁποῖοι ἀναβιώνουν μετά τήν ἀναγκαστική διάλυσή τους πού συνέβη μετά τήν πτώση τῆς Κωνσταντινουπόλεως (Δ. Μπαλαγεώργου, Ἡ Ψαλτική Παράδοση..., σελ. 273), πολύ καλά κάνουν καί ἐπανέρχονται σέ μερικά διακριτικά. Μοῦ ἄρεσε ἐπίσης (ἐκτός ἀπό τήν ψαλτική ἀπόδοσή του) καί ἡ ἐμφάνιση τοῦ κ. Ἀχ. Χαλδαιάκη στήν Πάτρα πού εἴδαμε.

Στό «προκείμενο». Ὁ Ναός μου διαθέτει πολλά ράσα ψαλτικά, διαφόρων ὑφασμάτινων ποιοτήτων, καλῶς φυλαγμένα, καθαρά καί σιδερωμένα, ὅπως διαθέτει καί τά ἀνάλογα στιχάρια γιά τούς ἱερόπαιδες. Αὐτά εἶναι ἀναγκαῖος ἐξοπλισμός ἑνός Ναοῦ. Πάντοτε προθυμοποιεῖται ὁ Ναός νά ράψει νέο ράσο σέ νέο ψάλτη ἤ ἀναγνώστη, ἤ νά τοῦ ἀντικαταστήσει τυχόν ἐφθαρμένο.

Ἀλλά μοῦ ἔχει κάνει ἐντύπωση στά ἀρκετά χρόνια διακονίας μου
1) Ὅτι πολλοί ψάλτες δέν δέχονται νά τούς ράψει ὁ Ναός, ἀλλά θέλουν νά ἔχουν τά δικά τους ράσα (χειμερινά - καλοκαιρινά) γιά τά ὁποῖα φροντίζουν μόνοι τους (ἀγορά ὑφάσματος -ράψιμο -συντήρηση -διαφύλαξη) καί τό θεωροῦν ἀπαραίτητο ἐφόδιο τῆς διακονίας τους.
2) Σέ περιπτώσεις ζέστης, πού ἐγώ ἔδωσα ἄδεια νά μήν φορέσουν ράσο, δέν τό δέχτηκαν ἐπ᾿ οὐδενί. Πιστεύουν, ὅτι εἶναι ἀνάρμοστο νά ἀνεβοῦν στό ψαλτῆρι, ἄνευ ράσου.

Υ.Γ. Φανταστεῖτε νά ποῦμε κι ἐμεῖς ὅτι δέν θά φορέσουμε ἄμφια τό καλοκαίρι! Ὑπάρχουν κατάλληλα ὑφάσματα καί ἄλλες πρακτικές μέθοδοι, πού μποροῦμε νά «βγάλουμε» τό καλοκαίρι... καί νά «ἀλλάξουμε» ἐποχή, φορώντας ράσο.

 
Αὐτά εἶναι ἀναγκαῖος ἐξοπλισμός ἑνός Ναοῦ. Πάντοτε προθυμοποιεῖται ὁ Ναός νά ράψει νέο ράσο σέ νέο ψάλτη ἤ ἀναγνώστη, ἤ νά τοῦ ἀντικαταστήσει τυχόν ἐφθαρμένο.

Μπράβο πάτερ. Αυτό δείχει τουλάχιστον πραγματικό ενδιαφέρον για τα αυτονόητα...
 
Back
Top