Αγαπητοί φίλοι,
έστω καθυστερημένα, ας συνεισφέρω κι εγώ το μικρό μου οβολό στη συζήτηση για το Χρύσανθο Θεοδοσόπουλο και τις πηγές του. Ο μέγας Χρύσανθος αντλούσε από μια τεράστια δεξαμενή προφορικής παράδοσης, ειδικά στα παπαδικά μέλη.
Αντλούσε από το μεγάλο πατέρα του Θεοδόσιο Θεοδοσόπουλο, "το αηδόνι της Ανατολής", όπως τον αποκαλούσαν στην Τραπεζούντα. Έχουμε ακούσει ανώνυμους γηραιούς ψάλτες από τη Θράκη, οι οποίοι απηχούσαν στη φωνή και στην τεχνική τους ύφος όμοιο με του Χρυσάνθου. Μεγάλο μέρος του χαμένου μικρασιατικού ύφους επεβίωνε στο Χρύσανθο, είτε ως μελισματικές θέσεις και αναλύσεις, είτε ως εκτελεστικό ύφος και χρώμα.
Αντλούσε από τον άλλο Πόντιο πρωτομάστορα της σύνθεσης και συνεχιστή του Πολίτικου Νηλεϊκού ύφους και σχολής Τριαντάφυλλο Γεωργιάδη, του οποίου μέλη ανέβαζε όλο και περισσότερο τα τελευταία του χρόνια. Η εξωπατριαρχική Πολίτικη παράδοση έχει κι αυτή το μερίδιό της στο Χρύσανθο, όπως είχε βεβαίως και στους Άρχοντες Πρωτοψάλτες και γίγαντες της νεότερης Βυζαντινής μουσικής Πρίγγο και Στανίτσα.
Αντλούσε από το Θεσσαλονικείον ύφος και μέλος, όπως το ενσάρκωσαν δάσκαλοι σαν το Σωκράτη Παπαδόπουλο, το γερο-Βαφειάδη κλπ. Αυτό το κεφάλαιο θα άξιζε περαιτέρω διερεύνησης.
Αντλούσε τελικά από την πατριαρχική σχολή και κυρίως από τους Πρίγγο και Παναγιωτίδη. Η τελική διαμόρφωση του εκτελεστή Χρυσάνθου ήταν οπωσδήποτε το Πατριαρχικό ύφος.
Όλα αυτά ζούσαν στη χρυσή φωνή και εκτέλεση του αειμνήστου, ο οποίος είχε το χάρισμα να συνδυάζει και να αυτοσχεδιαζει. Τι να πρωτοθυμηθώ; Ο ναός πλημμύριζε από ψαλμωδία! ''Κι απ' την πολλήν την ψαλμουδιά εσειόντανε οι κολώνες" που τραγουδάει το δημοτικό άσμα της Αγια-Σοφιάς. Αυτή την πυρετώδη και γλυκυτάτη ένταση, μου φαίνεται πιά, ουδείς εκ των συγχρόνων του την έβγαζε σ' αυτό το βαθμό. Ας είναι το μνημόσυνον του αιώνιον.
έστω καθυστερημένα, ας συνεισφέρω κι εγώ το μικρό μου οβολό στη συζήτηση για το Χρύσανθο Θεοδοσόπουλο και τις πηγές του. Ο μέγας Χρύσανθος αντλούσε από μια τεράστια δεξαμενή προφορικής παράδοσης, ειδικά στα παπαδικά μέλη.
Αντλούσε από το μεγάλο πατέρα του Θεοδόσιο Θεοδοσόπουλο, "το αηδόνι της Ανατολής", όπως τον αποκαλούσαν στην Τραπεζούντα. Έχουμε ακούσει ανώνυμους γηραιούς ψάλτες από τη Θράκη, οι οποίοι απηχούσαν στη φωνή και στην τεχνική τους ύφος όμοιο με του Χρυσάνθου. Μεγάλο μέρος του χαμένου μικρασιατικού ύφους επεβίωνε στο Χρύσανθο, είτε ως μελισματικές θέσεις και αναλύσεις, είτε ως εκτελεστικό ύφος και χρώμα.
Αντλούσε από τον άλλο Πόντιο πρωτομάστορα της σύνθεσης και συνεχιστή του Πολίτικου Νηλεϊκού ύφους και σχολής Τριαντάφυλλο Γεωργιάδη, του οποίου μέλη ανέβαζε όλο και περισσότερο τα τελευταία του χρόνια. Η εξωπατριαρχική Πολίτικη παράδοση έχει κι αυτή το μερίδιό της στο Χρύσανθο, όπως είχε βεβαίως και στους Άρχοντες Πρωτοψάλτες και γίγαντες της νεότερης Βυζαντινής μουσικής Πρίγγο και Στανίτσα.
Αντλούσε από το Θεσσαλονικείον ύφος και μέλος, όπως το ενσάρκωσαν δάσκαλοι σαν το Σωκράτη Παπαδόπουλο, το γερο-Βαφειάδη κλπ. Αυτό το κεφάλαιο θα άξιζε περαιτέρω διερεύνησης.
Αντλούσε τελικά από την πατριαρχική σχολή και κυρίως από τους Πρίγγο και Παναγιωτίδη. Η τελική διαμόρφωση του εκτελεστή Χρυσάνθου ήταν οπωσδήποτε το Πατριαρχικό ύφος.
Όλα αυτά ζούσαν στη χρυσή φωνή και εκτέλεση του αειμνήστου, ο οποίος είχε το χάρισμα να συνδυάζει και να αυτοσχεδιαζει. Τι να πρωτοθυμηθώ; Ο ναός πλημμύριζε από ψαλμωδία! ''Κι απ' την πολλήν την ψαλμουδιά εσειόντανε οι κολώνες" που τραγουδάει το δημοτικό άσμα της Αγια-Σοφιάς. Αυτή την πυρετώδη και γλυκυτάτη ένταση, μου φαίνεται πιά, ουδείς εκ των συγχρόνων του την έβγαζε σ' αυτό το βαθμό. Ας είναι το μνημόσυνον του αιώνιον.