Μνήμη ευαγγελιστών σε Κυριακή

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Ἀπό συζήτηση θέματος τυπικοῦ πού ξετιλύχθηκε σέ ἄλλο θέμα θά ἤθελα νά καταθέσω καί τόν δικό μου προβληματισμό γιά τίς μνῆμες τῶν εὐαγγελιστῶν καί μάλιστα σέ ἡμέρα Κυριακή.

Ὄντως οἱ ἐν τῷ Μηναίῳ ἀκολουθίες τῶν εὐαγγελιστῶν, τῶν τριῶν συγκεκριμένως, Λουκᾶ, Ματθαίου καί Μάρκου, ἐξαιρουμένου τοῦ Ἰωάννου, παρουσιάζουν μιά ἐλλειπτικότητα, συνήθη σέ παλαιές ἀκολουθίες ἁγίων πού ἀνάγονται στούς πρώτους χρόνους, χωρίς αὐτό νά εἶναι ἀπόλυτο, καθόσον στήν διαδρομή τῶν αἰώνων ἄλλες παράμετροι, πού δέν εἶναι τοῦ παρόντος, ἐπλήρωσαν τίς ἀκολουθίες, ὥστε αὐτές νά εἶναι πλήρως ἑορτάσιμες, ἐν καθημερινῇ ἐννοεῖται, γιατί πάντα τίς Κυριακές, προηγουμένης τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου, αὕται ὑποχωροῦν σέ μέτρο καί βαθμό πού ἡ ἐξέλιξη ἀπό τά παλαιότερα στά νεώτερα ἰσχύοντα τυπικά διαφέρει, καθώς διαφέρει ἡ ἐν γένει ἐκτίμηση τῆς τιμῆς τῶν ἀγίων ἔναντι τοῦ Κυρίου ἤ μᾶλλον τοῦ ἐν Τριάδι προσκυνουμένου Θεοῦ, ὅπως ἔχουμε ξανατονίσει (εἶναι βαθύ θέμα) σέ σχέση μάλιστα (σᾶς θυμίζω) μέ τήν χρήση τῆς Παρακλητικῆς, ἔναντι τῆς δημιουργίας πλήθους ἑορτασίμων ἀκολουθιῶν.

Ἡ μνήμη τοῦ εὐαγγελιστοῦ Μάρκου, συμπίπτουσα μέ ὀρθό ἡμερολόγιο καί ὀρθό πασχάλιο (ἤ μέ λάθος ἡμερολόγιο καί λάθος πασχάλιο -τό ἴδιο εἶναι-) ἀπό τῆς Κυριακῆς τοῦ Πάσχα μέχρι τοῦ Σαββάτου τῆς Σαμαρείτιδος, καλύπτεται ἀπό τό Πεντηκοστάριον, ἄν καί ἐδῶ σύμφωνα μέ τό ἰσχῦον τυπικό (ΤΜΕ) μόνο τήν Κυριακή τοῦ Θωμᾶ καί τῶν Μυροφόρων δέν προβλέπεται τό δοξαστικό τοῦ εὐαγγελιστοῦ στούς αἴνους. Ὁ π. Κ. Παπαγιάννης στό ΣΤ τό προβλέπει τήν Κυριακή τοῦ Θωμᾶ καί καμμία ἄλλη. Αὐτές εἶναι οἱ διαφορετικές ἐκτιμήσεις τῶν τυπικάρηδων, ὅπως ἔχει γραφτεῖ ἐδῶ.

Γιά τό παράξενο τῆς ἐπιλογῆς ὑπό τοῦ ΤΜΕ τοῦ δοξαστικοῦ τῶν εὐαγγελιστῶν ἔναντι τῶν ἑωθινῶν, σέ ἀντίθεση μέ τό ΤΑΣ τό ὁποῖον τό ἐντάσσει ὡς η΄ στιχηρό τῶν αἴνων, αὐτό νομίζω ἔγινε (ὅπως σταδιακά ἔγινε καί γιά ἄλλους ἑορταζομένους ἁγίους, βλ. ΤΜΕ σσ. 27, 28) λόγῳ τοῦ ὅτι προετιμήθη σταθερῶς καί τό εὐαγγελικό, στή λειτουργία, ἀνάγνωσμα τῶν εὐαγγελιστῶν, πού κατά τό ΤΑΣ, μέ τό σύστημα τῶν διπλῶν ἀναγνωσμάτων, δέν ἐτίθετο πρόβλημα.

Πάντως, γιά νά μήν μακρηγορῶ, τό αἴτημα τῆς συμπληρώσεως τῶν ἀκολουθιῶν τῶν δύο κυρίως εὐαγγελιστῶν, Λουκᾶ καί Ματθαίου, εἶναι φαίνεται παλαιό, καθ᾿ ὅσον ὁ ἀείμνηστος καθηγητής Ἰω. Φουντούλης μᾶς διέσωσε ποιήματα τοῦ ἀγίου Συμεών Θεσσαλονίκης (παρακαλῶ) συμπληρωματικά στίς ἀκολουθίες τῶν προειρημένων εὐαγγελιστῶν (Ἰω. Φουντούλη, Συμεών Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλιμίκης, Τά λειτουργικά συγγράμματα, Εὐχαί καί ὕμνοι, Θεσσαλονίκη 1968, σσ. 86-87, 171-177, 134-135), ἀλλά καί στούς νεώτερους χρόνους τό θέμα τό ἔχει ἀντιμετωπίσει ὁ π. Κων/νος Παπαγιάννης καί στό ΣΤ καί σέ ἔκδοση τοῦ ναοῦ του γιά τό εὐαγγελιστῆ Ματθαῖο, γιά τόν δέ εὐαγγελιστῆ Λουκᾶ ἔχουν κατατεθεῖ σημαντικά στοιχεῖα ἐδῶ, ἀλλά καί ἔχει καλυφθεῖ τό θέμα μέ νεώτερες ἐκδόσεις γνωστές.

 
Ἀπό συζήτηση θέματος τυπικοῦ πού ξετιλύχθηκε σέ ἄλλο θέμα θά ἤθελα νά καταθέσω καί τόν δικό μου προβληματισμό γιά τίς μνῆμες τῶν εὐαγγελιστῶν καί μάλιστα σέ ἡμέρα Κυριακή.

Ὄντως οἱ ἐν τῷ Μηναίῳ ἀκολουθίες τῶν εὐαγγελιστῶν, τῶν τριῶν συγκεκριμένως, Λουκᾶ, Ματθαίου καί Μάρκου, ἐξαιρουμένου τοῦ Ἰωάννου, παρουσιάζουν μιά ἐλλειπτικότητα, συνήθη σέ παλαιές ἀκολουθίες ἁγίων πού ἀνάγονται στούς πρώτους χρόνους, χωρίς αὐτό νά εἶναι ἀπόλυτο, καθόσον στήν διαδρομή τῶν αἰώνων ἄλλες παράμετροι, πού δέν εἶναι τοῦ παρόντος, ἐπλήρωσαν τίς ἀκολουθίες, ὥστε αὐτές νά εἶναι πλήρως ἑορτάσιμες, ἐν καθημερινῇ ἐννοεῖται, γιατί πάντα τίς Κυριακές, προηγουμένης τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου, αὕται ὑποχωροῦν σέ μέτρο καί βαθμό πού ἡ ἐξέλιξη ἀπό τά παλαιότερα στά νεώτερα ἰσχύοντα τυπικά διαφέρει, καθώς διαφέρει ἡ ἐν γένει ἐκτίμηση τῆς τιμῆς τῶν ἀγίων ἔναντι τοῦ Κυρίου ἤ μᾶλλον τοῦ ἐν Τριάδι προσκυνουμένου Θεοῦ, ὅπως ἔχουμε ξανατονίσει (εἶναι βαθύ θέμα) σέ σχέση μάλιστα (σᾶς θυμίζω) μέ τήν χρήση τῆς Παρακλητικῆς, ἔναντι τῆς δημιουργίας πλήθους ἑορτασίμων ἀκολουθιῶν.

Μεγάλο θέμα το θέμα των Μηναίων. Το τονίσατε πολλές φορές.
Δυστυχώς πρέπει να γίνει μεγάλη δουλειά σε αυτόν τον τομέα.
Το ΤΜΕ θέλει να προβάλει τις μνήμες των Ευαγγελιστών.
Λογικό και σεβαστό αφού είναι το ισχύον Τυπικόν της Εκκλησίας.
Σεβαστός επίσης και ο προβληματισμός των μελών του Ψαλτολογίου:

α) για τις διαφορές του ΤΜΕ με τα παλαιά Τυπικά
(ακόμη κι ο Κων/νος [ΤΚ] μάλλον προτιμά το Εωθινόν...)

β) η "λειτουργική ασυνέπεια" μεταξύ καθημερινής ημέρας και Κυριακής. Χωρίς είσοδο στον Εσπερινό, Καταβασίες στον Όρθρο ενώ την Κυριακή θέτει Δοξαστικόν του Ευαγγελιστού αντί Εωθινόν.
Πιστεύω ότι μια πλήρη συμπλήρωση των Ακολουθιών των Ευαγγελιστών (ίσως και άλλων Αποστόλων...) ίσως θα ήταν και λειτουργικά- τυπικά πιο ορθή και σύμφωνη με τις υποδείξεις του ΤΜΕ.
(Γράφεται κάτι σχετικά εσείς για το ΣΤ του π. Κωνσταντίνου Παπαγιάννη)

γ) Φοβάμαι όμως, ότι με αυτήν την "λογική" ίσως χάνουμε το μέτρο σε αυτές τις εξαιρέσεις που ήθελε το ΤΑΣ να κάνει σε συγκεκριμένες μνήμες Αγίων. Με το ίδιο σκεπτικό μπορεί να θεωρηθεί ότι πρέπει να πράξουμε το ίδιο π.χ.
6 Οκτ, 23 Οκτ, 30 Απρ,11 Ιουν,19 Ιουν κ.α.


 
α) για τις διαφορές του ΤΜΕ με τα παλαιά Τυπικά
(ακόμη κι ο Κων/νος [ΤΚ] μάλλον προτιμά το Εωθινόν...)
Σίγουρα τό ἑωθινό προβλέπει.

β) η "λειτουργική ασυνέπεια" μεταξύ καθημερινής ημέρας και Κυριακής. Χωρίς είσοδο στον Εσπερινό, Καταβασίες στον Όρθρο ενώ την Κυριακή θέτει Δοξαστικόν του Ευαγγελιστού αντί Εωθινόν.
Πιστεύω ότι μια πλήρη συμπλήρωση των Ακολουθιών των Ευαγγελιστών (ίσως και άλλων Αποστόλων...) ίσως θα ήταν και λειτουργικά- τυπικά πιο ορθή και σύμφωνη με τις υποδείξεις του ΤΜΕ.
(Γράφεται κάτι σχετικά εσείς για το ΣΤ του π. Κωνσταντίνου Παπαγιάννη)
Προσπάθησα νά προσεγγίσω τούς λόγους παραπάνω καί τήν ἐξήγηση τοῦ «παράξενου» καί ἐξαιρετέου. Ἄν ἡ ἐξαίρεση γιά τούς εὐαγγελιστές συνδυάζεται μέ τήν ἐπιλογή καί τοῦ εὐαγγελικοῦ ἀναγνώσματος στή λειτουργία τῆς Κυριακῆς, πού τήν ἀποχαρακτηρίζει καί ἀπό τήν «σειρά», καί ὑπάρχει ἕνα βαθύτερο σκεπτικό, τότε ἡ ὑπάρχουσα ἀκολουθία τοῦ μηναίου ἀρκεῖ γιά τήν Κυριακή. Εἶναι πάντως κάτι τό ἐξαιρέσιμο.

γ) Φοβάμαι όμως, ότι με αυτήν την "λογική" ίσως χάνουμε το μέτρο σε αυτές τις εξαιρέσεις που ήθελε το ΤΑΣ να κάνει σε συγκεκριμένες μνήμες Αγίων. Με το ίδιο σκεπτικό μπορεί να θεωρηθεί ότι πρέπει να πράξουμε το ίδιο π.χ.
6 Οκτ, 23 Οκτ, 30 Απρ,11 Ιουν,19 Ιουν κ.α.


Νομίζω ὅτι μιλᾶμε γιά τούς εὐαγγελιστές μόνον.
Γιά τό σταδιακό χάσιμο τοῦ «μέτρου», νομίζω τό ἐπεσήμανα παραπάνω. Ἀρκεῖ νά διαβάσουμε τό θέμα ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΔΟΞΑΣΤΙΚΟΥ ΤΩΝ ΑΙΝΩΝ τῆς Προθεωρίας τοῦ ΤΜΕ (σσ. 27, 28) καί θά καταλάβουμε πολλά...
Πῶς σταδιακά ηὐξάνοντο οἱ περιπτώσεις...

Ἐπ᾿ εὐκαιρίᾳ νά ποῦμε ὅτι ἐκεῖ ὑπάρχει καί ἡ ἐξαίρεση «καὶ ἄλλων Ἁγίων, εἰς τὸ ὄνομα τῶν ὁποίων τετίμηται ὁ Ναός, ἤ πανηγυρίζεται ἐπισήμως ἡ μνήμη αὐτῶν» πού γιά πρώτη φορά ἐπισημάνθηκε ἀπό τόν Διονύσιο σέ ἀνάλογες περιπτώσεις στά ΔΙΠΤΥΧΑ.

 
Εφόσον πλέον ο Ευαγγελιστής εορτάζεται "επισήμως"
θα πρότεινα και μια αλληλομετάθεση των Κοντακίων μετά των Οίκων.
Μετά την γ' ωδή τα Αναστάσιμα και μετά την στ' τα του Ευαγγελιστού.
 
Στα Σλαβικά μηναία οι Ακολουθίες των Αποστόλων είναι αναβαθμισμένες μεν (βλ. http://www.analogion.com/forum/showthread.php?t=2681&highlight=%EB%EF%F5%EA%DC) όμως είναι τάξεως πολυελέου (πλην αυτών των απ. Ιωάννου, Ανδρέου και Πέτρου-Παύλου οι οποίες είναι για αγρυπνία.)

Το Σερβικό τυπικό, αρκετά πιστό στο ΤΑΣ, δεν δίνει ιδιαίτερες οδηγίες για τη μνήμη του απ. Ματθαίου, απλά παραπέμπει στον τρόπο εορτασμού αγίων με πολυέλεο.

Το Βουλγαρικό τυπικό, απόγονος του ΤΜΕ, ορίζει δοξαστικό του αποστόλου στους αίνους.
 
Last edited:
Αφήστε να χαρούν λίγο και οι Λαμπαδάριοι!!!
Μεγάλη η χάρη του Ευαγγελιστού Μάρκου αλλά με την ευκαιρία αυτή πέφτει το υπέροχο Δοξαστικό του Παραλήτου στους Λαμπαδαρίους:wink::wink::wink:
Εγώ πάντως το χάρηκα!!!
Ν.Κ.Π.
ΚΑΛΑΜΑΤΑ
 
Αρκει ο δεξιος .........να διβαζει το τυπικο και να μην το ψαλλει αυτος οποτε τι λεει ο λαμπαδαριος οεο!!!!!! το αναστασεως ημερα .
Διαπιστωση: Πριν ανεβει ο ψαλτης στο αναλογιο μελετη και κατανοηση του τυπικου.
 
Αρκει ο δεξιος .........να διβαζει το τυπικο και να μην το ψαλλει αυτος οποτε τι λεει ο λαμπαδαριος οεο!!!!!! το αναστασεως ημερα .
Διαπιστωση: Πριν ανεβει ο ψαλτης στο αναλογιο μελετη και κατανοηση του τυπικου.
Κύριε Μεντζέλο,
Κυκλοφοροῦν καί ἰδιωτικές ἐκδόσεις, ὅπου εἶχαν αὐτή τή διάταξη.

Τό κακό εἶναι ἄν σέ ἕνα ναό ὁ καθένας (παπᾶς, ψάλτης α΄, ψάλτης β΄) διαβάζει τό «δικό του τυπικό». Αὐτό συνέβαινε μέ κάποια μέλη/ψάλτες στούς ναούς τους, ὅπου μέ τήν παρέμβασή τους ἀπεφεύχθη.


 
Back
Top