[Ερώτηση] Η έννοια των όρων των χαρακτήρων «κλάσμα» και «απλή»

Καλησπέρα σε όλους. Με λένε Δημήτρη και φέτος ξεκίνησα ένα όνειρο που είχα τήν Βυζαντινή μουσική. Θα ήθελα τήν βοήθεια σας σε δύο ερωτήματα γρίφους
που μας έβαλε ο δάσκαλος μας. Φυσικά έχω τήν άδεια του να ερευνήσω για τήν απάντηση όπου καί όπως μπορώ.

1) Γιατί το κλάσμα στήν Βυζαντινή αντί να διαιρεί προσθέτει &

2) Ποιό είναι το ουσιαστικό τής απλής ( η κύρια ερώτηση, μόνο στοιχείο πού έχω είναι ότι αναφέρονται σε βιβλίο το οποίο εκδόθηκε γιά πρώτη φόρα στήν Γερμανία αρχές του 1900.

Ευχαριστώ έκ τών προτέρων γιά τήν όποια βοήθεια.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
1) Γιατί το κλάσμα στήν Βυζαντινή αντί να διαιρεί προσθέτει &
Κλάσμα σημαίνει τεμάχιον καί στήν προκειμένη περίπτωση τεμάχιον χρόνου. Ἄρα προσθέτει καί δέν ἔχει σχέση μέ τό σύμβολο τῆς διαιρέσεως τῆς ἀριθμητικῆς (θά μάθεις καί γιά τήν ἀρτοκλασία...).

2) Ποιό είναι το ουσιαστικό τής απλής ( η κύρια ερώτηση, μόνο στοιχείο πού έχω είναι ότι αναφέρονται σε βιβλίο το οποίο εκδόθηκε γιά πρώτη φόρα στήν Γερμανία αρχές του 1900.
Ἡ ἀπάντηση ὑπάρχει στό θέμα: Πώς ονομαζόταν ο χαρακτήρας «Απλή» παλαιότερα;
Τό οὐσιαστικό εἶναι «ἡ ἁπλῆ» (ἄν ἀναφέρεσαι σέ γραμματική), ἀλλά ὡς χαρακτῆρας χρόνου προέρχεται ἀπό τόν προϋπάρχοντα ὅρο «διπλῆ».

 

antonios

Αετόπουλος Αντώνιος
Καλησπέρα σε όλους. Με λένε Δημήτρη και φέτος ξεκίνησα ένα όνειρο που είχα τήν Βυζαντινή μουσική. Θα ήθελα τήν βοήθεια σας σε δύο ερωτήματα γρίφους
που μας έβαλε ο δάσκαλος μας. Φυσικά έχω τήν άδεια του να ερευνήσω για τήν απάντηση όπου καί όπως μπορώ.

1) Γιατί το κλάσμα στήν Βυζαντινή αντί να διαιρεί προσθέτει &

2) Ποιό είναι το ουσιαστικό τής απλής ( η κύρια ερώτηση, μόνο στοιχείο πού έχω είναι ότι αναφέρονται σε βιβλίο το οποίο εκδόθηκε γιά πρώτη φόρα στήν Γερμανία αρχές του 1900.

Ευχαριστώ έκ τών προτέρων γιά τήν όποια βοήθεια.

Για την απλή (απο τη παραπομπή του π. Μαξίμου):

Αν με το 'παλαιότερα' εννοείς την παλαιά σημειογραφία, δεν υπήρχε η Απλή. Το παλιό σημάδι είναι η Διπλή, η οποία είναι διπλή Οξεία (στα παλαιότερα χειρόγραφα όντως γράφεται ως δύο μικρές Οξείες η μία δίπλα στην άλλη. Σιγά-σιγά κατέληξε να γράφεται σχεδόν σαν δυό κουκίδες). Μόνο ο Απόστολος Κώνστας (εποχή τριών Διδασκάλων) χρησιμοποιεί, απ' όσο θυμάμαι, τον όρο Απλή, εννοώντας όμως την κόκκινη Διπλή. Στην νέα γραφή εφευρέθηκε η Απλή, όπως την ξέρουμε, ως απλή κουκίδα βέβαια πλέον. Άρα 'Απλή' είναι κανονικά το 'μισό' της Διπλής Οξείας.

Για το κλάσμα λέει ο Χρύσανθος στο "ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΝ ΜΕΓΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ" (Τεργέστη 1832, § 120): "...ἐξοδεύει δύο χρόνους, καὶ ἐν τῇ χρονοτριβῇ κυματίζει τρόπον τινὰ ἠ φωνή.", και ο Παναγιώτης Αγαθοκλής έλεγε στο " ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ" (Αθήνα 1855, § 150): "... εἰς ὄντινα δὲ τὸ κλάσμα, ἐκεῖνος προφέρεται κεκλασμένως ὡς δύο ἴσα, ὡς καὶ τὸ ὄνομα κλάσμα σημαίνει". Αυτά από τη νέα γραφή.

Νομίζω χαρακτηριστικό είναι και το απόσπασμα από τον "Αγιοπολίτη" (δεν έχω πρόχειρη την παραπομπή), αλλά και από το πόνημα του Γαβριήλ του ιερομονάχου (που μιλάει για το ξηρόν κλάσμα) που ετυμολογούν την λέξη από το "κλάω-κλῶ" που σημαίνει "σπάω-τζακίζω" (βλέπε και Θεωρητικόν Κώνστα περί τζακίσματος), εννοώντας όλοι έναν κυματισμό στην φωνή.
<O:p

(Αυτά περιληπτικά και σύντομα, για να μην σε παραφορτώσω...)
 

Μανώλης Παπαδάκης

Πρωτοψάλτης Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Εξω Μουλιανών
Συμφωνώ με τον κ.Αντώνη. Το κλάσμα προέρχεται από το ρήμα κλάω-κλω που σημαίνει <<σπάω>>, δηλ. κάνω τσάκισμα της φωνής. Για να γίνει αυτό το τσάκισμα πρέπει να υπάρχει αυτός ο επιπλέον χρόνος. Υπάρχουν 3 ειδών τσακίσματα της φωνής αναλόγως τι ακολουθεί μετά το κλάσμα, εάν δηλ. ακολουθεί ανάβαση, ίσο ή κατάβαση.
 
Last edited:
Top