Η ελληνικότητα στην τέχνη του μελοποιού Πέτρου του Λακεδαιμονίου.

Lakedaimonios said:
Φαντάζομαι δεν χρειάζεται να απαντήσω σε λογοπαίγνια!
Click to expand...

Στὴν ἐποχὴ τοῦ Πέτρου καὶ πιὸ πρὶν Ρωμηοὶ χαρακτηρίζονταν καὶ ὁ ὅρος «ἑλληνικότητα» δὲν σήμαινε καὶ πολλά.

Ὁ Ρωμηὸς δὲν περιορίζεται σὲ ὅρια ἀλλὰ κινεῖται καὶ βρίσκεται ὅπου γῆς, ὅπως καὶ στὸ Μεσαίωνα οἱ Ρωμαῖοι-βυζαντινοὶ κινοῦνταν ἀπὸ τὴν Νότιο Ἰταλία μέχρι τὴν Αἴγυπτο καὶ τὴν Συροπαλαιστίνη μὲ τὴν ἴδια εὐκολίασάν στὸ σπίτι τους.

Χρειάζεται προσοχὴ νὰ μὴν μεταφέρουμε σύγχρονα ἰδεολογήματα σὲ ἄλλη ἐποχή, ὅπου τὰ πράγματα ἦταν διαφορετικά.

Χτυπητὸ παράδειγμα: Γιορτάζουμε τὴν Επανάσταση τοῦ 1821 στὴν Πελοπόννησο τὸν Μάρτιο, ἐνῶ στὴν πραγματικότητα ξεκίνησε ὄχι στὴν Ἑλλάδα, ἀλλὰ στὸ Ἰάσιο τῆς σημερινῆς ... Ρουμανίας τὴν 22 Φεβρουαρίου 1821.
 
domesticus said:
Στὴν ἐποχὴ τοῦ Πέτρου καὶ πιὸ πρὶν Ρωμηοὶ χαρακτηρίζονταν καὶ ὁ ὅρος «ἑλληνικότητα» δὲν σήμαινε καὶ πολλά.

Ὁ Ρωμηὸς δὲν περιορίζεται σὲ ὅρια ἀλλὰ κινεῖται καὶ βρίσκεται ὅπου γῆς, ὅπως καὶ στὸ Μεσαίωνα οἱ Ρωμαῖοι-βυζαντινοὶ κινοῦνταν ἀπὸ τὴν Νότιο Ἰταλία μέχρι τὴν Αἴγυπτο καὶ τὴν Συροπαλαιστίνη μὲ τὴν ἴδια εὐκολίασάν στὸ σπίτι τους.

Χρειάζεται προσοχὴ νὰ μὴν μεταφέρουμε σύγχρονα ἰδεολογήματα σὲ ἄλλη ἐποχή, ὅπου τὰ πράγματα ἦταν διαφορετικά.

Χτυπητὸ παράδειγμα: Γιορτάζουμε τὴν Επανάσταση τοῦ 1821 στὴν Πελοπόννησο τὸν Μάρτιο, ἐνῶ στὴν πραγματικότητα ξεκίνησε ὄχι στὴν Ἑλλάδα, ἀλλὰ στὸ Ἰάσιο τῆς σημερινῆς ... Ρουμανίας τὴν 22 Φεβρουαρίου 1821.
Click to expand...

Δεν μίλησα για Ρωμιούς ή για Έλληνες αλλά για ελληνικότητα. Το άρθρο δεν έχει καμία απολύτως ιδεολογική χροιά και ούτε πρόκειται ποτέ να αποκτήσει άρθρο γραμμένο από τα χέρια μου. Αν δεν καταλάβατε κάτι είμαι στη διάθεση σας για διευκρινίσεις και σχόλια. Ας μην συζητάμε όμως για κάτι που δεν ανέφερα και το άρθρο δεν πραγματεύεται. Ευχαριστώ

Υ.Γ. Ρωμιός ονομάζεται ο κάτοικος που ζει σε περιοχές της λεγόμενης βυζαντινής αυτοκρατορίας όπως αντιστοίχως Έλληνας ονομαζόταν ο κάτοικος που ζούσε ακριβώς στις ίδιες περιοχές κάποιους αιώνες νωρίτερα.
 
Κατανοώ τον σκοπό του άρθρου, όπως και το ότι ο όρος ελληνικότητα που προκάλεσε το σχόλιο του domesticus δεν αναφέρεται με την ιστορική έννοια της λέξης, αλλά ως δηλωτική κάποιων αξιών.
Δεν μου είναι ακόμα απόλυτα ξεκάθαρο από την ανάγνωση του άρθρου ποιες είναι αυτές οι αξίες. Η ανάδειξη του αγαθού και απομείωση του κακού; Η πρόταξη του συνόλου έναντι του ατόμου; Μπορεί και τα δύο; Μπορεί.
Πάντως μου φαίνεται πιο φυσικό να θεωρήσω αυτά τα (όντως υπαρκτά) στοιχεία ως τεκμήρια της πνευματικότητας και εκκλησιαστικότητας του Πέτρου. Πιο φυσικό ως προς αυτό που (καλείται να) κάνει ο Πέτρος.
Θα πω κάτι λίγο αιρετικό. Μια προσέγγιση της τέχνης αυτής με όρους "ελληνικούς" (εννοώντας όρους συνέχειας ορισμένης αρχαιοελληνικής πνευματικότητας) μου φαίνεται ενδιαφέρον μεν από άποψη φιλοσοφίας της τέχνης, αλλά κάπως αφήνει να εννοηθεί ότι η βυζαντινή μελοποιία είναι άλλο ένα είδος κοινής καλλιτεχνικής δημιουργίας και όχι αυτό το εντελώς ιδιαίτερο που είναι, δηλαδή μια μουσική της λατρείας, που είναι λιτή και απέριττη, γιατί έτσι ακριβώς θα έπρεπε να είναι, και που εκφράζει το σύνολο και όχι τον δημιουργό, ακριβώς γιατί αποτελεί μέρος της εκκλησίας.
Το γιατί έπαψε να είναι, φυσικά ως ένα βαθμό, όλα αυτά τα πράγματα, είναι ένα σωστό ερώτημα που θέτει το άρθρο σας.
 
Έχεις δίκιο, μερικές φορές γράφω λίγο μπερδεμένα. Μου το είχε πει και ο συχωρεμένος ο κυρ-Βαγγέλης.
 
Εννοώ ότι κατά τη γνώμη μου τα κύρια χαρακτηριστικά του ήθους της βυζαντινής μουσικής οφείλονται στο ότι είναι μουσική της λατρείας και όχι τόσο στο ότι συνεχίζει μια (ελληνική) αισθητική/πνευματική παράδοση

ΥΓ (χωρίς το τελευταίο να είναι άνευ σημασίας εννοείται).
 
Με το ίδιο τρόπο μπορούμε να μιλάμε για την "ελληνικότητα" του θεολογικού λόγου των "ελλήνων" πατέρων, μόνο που οι έλληνες εκείνης της εποχής είχαν διαφορετική γνώμη!

Ακόμα όμως κι αν οριστεί το περιεχόμενο του όρου, προκύπτουν προβλήματα. Οι Σέρβοι, οι Ρουμάνοι, οι Βούλγαροι, οι Ρώσοι (όσοι), οι Άραβες ομόδοξοι αδελφοί μας, που ακολουθούν την παράδοση της Βυζαντινής Μουσικής, δεν αναγνωρίζουν σε αυτήν "ελληνικότητα"; Υπάρχει κάτι στην τέχνη αυτή που, λόγω της "ελληνικότητάς" της, την κάνει ανώτερη; Αν ναι, αυτό δεν είναι πρόβλημα για το θεολογικό της υπόβαθρο;

Είναι άλλο πράγμα να εντάσσεται κάτι στα πλαίσια μιας παραδόσεως, είναι άλλο πράγμα να θεωρείται αυτή η παράδοση ως γονιμότερο έδαφος για να αναπτυχθεί κάτι (π.χ. η ελληνική γλώσσα για την χριστιανική θεολογία), και άλλο πράγμα να θεωρείται το αποτέλεσμα ως ταυτόσημο με την συγκεκριμένη παράδοση (π.χ. "ελληνική θεολογία").

Δεν διαφωνώ με αυτά που λέει το άρθρο. Αλλά αν δεν υπήρχε η αναφορά στη ελληνικότητα, θα είχαν πάλι την ίδια ισχύ...
 
Last edited:
Γιώργος Μ. said:
Έχεις δίκιο, μερικές φορές γράφω λίγο μπερδεμένα. Μου το είχε πει και ο συχωρεμένος ο κυρ-Βαγγέλης.
Click to expand...
Απλά υπάρχουν μηνύματα στο forum που μπορούν να διαβαστούν σαν κόμικ και άλλα που χρειάζονται λίγο παραπάνω κόπο από τις αισθήσεις, το γράφω εξ ιδίας πείρας. Μία δεύτερη ή και τρίτη πολλές φορές ανάγνωση αποκρυπτογραφεί το νόημα, το οποίο συνήθως είναι τέτοιο που αξίζει τον κόπο.
 
Lakedaimonios said:
Δεν μίλησα για Ρωμιούς ή για Έλληνες αλλά για ελληνικότητα. Το άρθρο δεν έχει καμία απολύτως ιδεολογική χροιά και ούτε πρόκειται ποτέ να αποκτήσει άρθρο γραμμένο από τα χέρια μου. Αν δεν καταλάβατε κάτι είμαι στη διάθεση σας για διευκρινίσεις και σχόλια. Ας μην συζητάμε όμως για κάτι που δεν ανέφερα και το άρθρο δεν πραγματεύεται. Ευχαριστώ

Υ.Γ. Ρωμιός ονομάζεται ο κάτοικος που ζει σε περιοχές της λεγόμενης βυζαντινής αυτοκρατορίας όπως αντιστοίχως Έλληνας ονομαζόταν ο κάτοικος που ζούσε ακριβώς στις ίδιες περιοχές κάποιους αιώνες νωρίτερα.
Click to expand...

Κάνεις λάθος. Σχεδὸν σὲ ὅλη τὴν ζωὴ τοῦ Ἀνατολικοῦ Ρωμαϊκοῦ Κράτους (ἡ λεγόμενη Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία) ὁ ὅρος Ἕλλην εἶχε ἀρνητικὴ χροια σὲ συσχτισμὸ μὲ τὴν εἰδωλολατρεία τῶν ἀρχαἰων Ἑλλήνων.

Ἡ ἀναφορὰ σὲ ἑλληνικότητα περιορίζει τὴν ἔμπνευση τοῦ Πέτρου, ὁ ὁποῖος ζοῦσε ἀκόμη σὲ ἕνα οἰκουμενικὸ κράτος, διάδοχο σχήμα τοῦ Βυζαντίου, ὅπου ἡ ἐθνικότητα δεν μετροῦσε παρὰ μόνο τὸ θρήσκευμα, κι ἔτσι ὅλοι οἱ ὁρίζοντες ἦταν ἀνοιχτοὶ σ]το ταλέντο τοῦ Πέτρου νὰ ἀφομοιώσει καὶ νὰ δημιουργήσει, χωρὶς νὰ τὸν δεσμεύει τίποτε καὶ κανένας πέραν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ χαρακτήρα τῆς μουσικῆς καὶ τῆς μακραίωνης μουσικῆς παράδοσης τοῦ ΠΟΛΥεθνικοῦ Ἀνατολικοῦ Ρωμαϊκοῦ Κράτους.


Ὁ ὅρος ἑλληνικότητα περιορίζει καὶ στενεύει τὸ ἔργο τοῦ Πέτρου σὲ ὅρια ἀνύπαρκτα κατὰ τὴν ἐποχή ποὺ ἔγραφε.
 
domesticus said:

Κάνεις λάθος. Σχεδὸν σὲ ὅλη τὴν ζωὴ τοῦ Ἀνατολικοῦ Ρωμαϊκοῦ Κράτους (ἡ λεγόμενη Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία) ὁ ὅρος Ἕλλην εἶχε ἀρνητικὴ χροια σὲ συσχτισμὸ μὲ τὴν εἰδωλολατρεία τῶν ἀρχαἰων Ἑλλήνων.

Ἡ ἀναφορὰ σὲ ἑλληνικότητα περιορίζει τὴν ἔμπνευση τοῦ Πέτρου, ὁ ὁποῖος ζοῦσε ἀκόμη σὲ ἕνα οἰκουμενικὸ κράτος, διάδοχο σχήμα τοῦ Βυζαντίου, ὅπου ἡ ἐθνικότητα δεν μετροῦσε παρὰ μόνο τὸ θρήσκευμα, κι ἔτσι ὅλοι οἱ ὁρίζοντες ἦταν ἀνοιχτοὶ σ]το ταλέντο τοῦ Πέτρου νὰ ἀφομοιώσει καὶ νὰ δημιουργήσει, χωρὶς νὰ τὸν δεσμεύει τίποτε καὶ κανένας πέραν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ χαρακτήρα τῆς μουσικῆς καὶ τῆς μακραίωνης μουσικῆς παράδοσης τοῦ ΠΟΛΥεθνικοῦ Ἀνατολικοῦ Ρωμαϊκοῦ Κράτους.


Ὁ ὅρος ἑλληνικότητα περιορίζει καὶ στενεύει τὸ ἔργο τοῦ Πέτρου σὲ ὅρια ἀνύπαρκτα κατὰ τὴν ἐποχή ποὺ ἔγραφε.
Click to expand...

Θα διαφωνήσω κάθετα με τον παραπάνω σχολιασμό. Κι αυτό γιατί η ελληνικότητα είναι τρόπος.
Ο ελληνικός πολιτισμός κομίζει στην ανθρωπότητα μια κυρίαρχη πρόταση του βίου η οποία ασφαλώς συναντάται και στην τέχνη. Η Ελληνικότητα στο «κατ’ αλήθειαν ζείν» ή της καλλιτεχνικής δημιουργίας, το "ιχνεύειν την του καλού τε και ευσχήμονος φύσιν" είναι τρόπος και όχι εθνικότητα, ούτε θρήσκευμα, ούτε ιδεολόγημα. Ο ελληνικός πολιτισμός παρέμεινε κυρίαρχη πολιτιστική πρόταση σε περιοχές όπου η πολυεθνική πληθυσμιακή σύνθεση και ο συγκερασμός των διάφορων επιρροών αποτελούσε πραγματικότητα (π.χ. Αλεξάνδρεια, Σμύρνη, Κων/πολη κ.λ.π.). Αν ο ελληνικός πολιτισμός δεν έχει κοσμοπολίτικο χαρακτήρα τότε ποιος; Ας μην πέφτουμε στην παγίδα της ιδεολογικοποίησης των πάντων.
Περιγράφοντας σε γενικές γραμμές το κοινωνιοκεντρικό πολιτιστικό μοντέλο που κόμισε στην ανθρωπότητα ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός προσπάθησα να ανιχνεύσω την φιλοσοφική προέκταση των συνθέσεων του Διδασκάλου. Και ασφαλώς δεν είναι μόνον αυτός αλλά και άλλοι παλαιότεροι, σύγχρονοι ή μεταγενέστεροι του.
Μιλώντας για επιρροές επιτρέψτε μου να σας υπενθυμίσω πως ο Πέτρος είναι η επιτομή του μουσικοσυνθέτη που επηρεάζει και δεν επηρεάζεται, τουλάχιστον στα έργα που προορίζονται να υπηρετήσουν τη θεία λατρεία, απο εξωτερικές επιρροές.
Όσον αφορά τον όρο Έλλην επιτρέψτε μου να σας πω πως πολύ περισσότερο αρνητική χροιά στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχε ο όρος Γκιαούρης, όπως Γκιαούρης ήταν και ο Πέτρος. Θεωρώ πως παιχνιδίζουμε με τις λέξεις και περιορίζουμε την συλλογιστική μας σε εθνικούς και γεωγραφικούς χαρακτηρισμούς.
Η ελληνικότητα δεν προσδιορίζεται ούτε από τον τόπο, ούτε από την εποχή, ούτε από κάποια προφανή χαρακτηριστικά, π.χ. χρήση της ελληνικής γλώσσας, αλλά από το πολιτιστικό μοντέλο που υπηρετεί. Γράφω: «…Το κοινωνιοκεντρικό παράδειγμα ασφαλώς κυριάρχησε και στην τέχνη όπου ο δημιουργός αφαιρώντας τα επιμέρους στοιχεία καλεί τον εραστή της τέχνης σε μια συνάντηση, σε μια συνύπαρξη, με αμοιβαίο το σεβασμό στην ετερότητα των προσώπων…» Και πιο κάτω: «…Υπηρετεί λιτά, μεγαλόπρεπα, κάλλη έντεχνα, με σοβαρότητα και κατάνυξη τη λατρεία που στόχο δεν έχει να τραβήξει τα βλέμματα και να εντυπωσιάσει τα αυτιά αλλά μαζί με τον ερμηνευτή και τον προσευχόμενο να κοινωνήσουν την παράκληση, την δοξολογία, την ικεσία, την ευχαριστία προς τον πάντων Δημιουργό…» Και πιο κάτω: «ως στόχο έχουν να υπηρετήσουν με την τέχνη το Θεό και όχι τον εαυτό τους, να σχετιστούν με τον άνθρωπο ισότιμα και όχι χρησιμοποιώντας τον, να κοινωνήσουν την βιωματική εμπειρία της αναζήτησης του αληθούς μέσα από μια παρτιτούρα, πάνω σε ένα στασίδι, σε μικρό η σε μεγάλο ναό – αδιάφορο…»
Αν επιμένετε σε γεωγραφικού και ιστορικού περιεχομένου σχολιασμό απλά δεν συζητάμε το ίδιο πράγμα.
 
Ἑλληνικότητα καί Ρωμιωσύνη κάποια τρανή ἐποχή κάπου συνέπεσαν.
Ὁ Δαμασκηνός ρωμιός ἀπ τή Συρία, σπούδασε τά ἑλληνικά γράμματα καί τά παρεμφερή, ζωγραφική κλπ.
Στό σπουδαῖο ἔργο φιλόσοφα ἔλαβε σάν βάση τούς ἀρχαίους Ἕλληνες φιλοσόφους.
Στήν ζωγραφική, τήν ἀφαιρετική τέχνη τῶν Ἑλλήνων.
Με τον όρο πορτραίτα Φαγιούμ εννοείται το σώμα των προσωπογραφιών που φιλοτεχνήθηκαν από τον 1ο έως τον 3ο αιώνα από συνεχιστές της ύστερης ελληνιστικής παράδοσης της Αλεξανδρινής Σχολής και διασώθηκαν ως τη σημερινή εποχή.
Δεῖτε καί τά πορτραίτα ἐδῶ
http://www.google.com/search?q=fagi...pw.r_qf.&fp=b9ebfd3c55fc0342&biw=1084&bih=565
Στήν Ρωσία ἔχουν ἄλλη τεχνοτροπία στήν εἰκονογραφία καί τό ψάλσιμο.
Οἱ κόπτες (πού γιά μένα εἶναι ρωμιοί) ἄλλη.
Γιά νά καταλήξω ὅτι ὁ Πέτρος ἐκτός ἀπό ρωμιός ήταν καί Ἕλληνας πρωτίστως.
Ἀλλά γιά μένα πιό Ἑλληναρᾶς φαντάζει ὁ Δαμασκηνός, ἄσχετα μέ τήν συριακή του καταγωγή καί τό διαβατήριο.
 
Lakedaimonios said:
Θα διαφωνήσω κάθετα με τον παραπάνω σχολιασμό. Κι αυτό γιατί η ελληνικότητα είναι τρόπος.
Ο ελληνικός πολιτισμός κομίζει στην ανθρωπότητα μια κυρίαρχη πρόταση του βίου η οποία ασφαλώς συναντάται και στην τέχνη. Η Ελληνικότητα στο «κατ’ αλήθειαν ζείν» ή της καλλιτεχνικής δημιουργίας, το "ιχνεύειν την του καλού τε και ευσχήμονος φύσιν" είναι τρόπος και όχι εθνικότητα, ούτε θρήσκευμα, ούτε ιδεολόγημα. Ο ελληνικός πολιτισμός παρέμεινε κυρίαρχη πολιτιστική πρόταση σε περιοχές όπου η πολυεθνική πληθυσμιακή σύνθεση και ο συγκερασμός των διάφορων επιρροών αποτελούσε πραγματικότητα (π.χ. Αλεξάνδρεια, Σμύρνη, Κων/πολη κ.λ.π.). Αν ο ελληνικός πολιτισμός δεν έχει κοσμοπολίτικο χαρακτήρα τότε ποιος; Ας μην πέφτουμε στην παγίδα της ιδεολογικοποίησης των πάντων.
Περιγράφοντας σε γενικές γραμμές το κοινωνιοκεντρικό πολιτιστικό μοντέλο που κόμισε στην ανθρωπότητα ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός προσπάθησα να ανιχνεύσω την φιλοσοφική προέκταση των συνθέσεων του Διδασκάλου. Και ασφαλώς δεν είναι μόνον αυτός αλλά και άλλοι παλαιότεροι, σύγχρονοι ή μεταγενέστεροι του.
Μιλώντας για επιρροές επιτρέψτε μου να σας υπενθυμίσω πως ο Πέτρος είναι η επιτομή του μουσικοσυνθέτη που επηρεάζει και δεν επηρεάζεται, τουλάχιστον στα έργα που προορίζονται να υπηρετήσουν τη θεία λατρεία, απο εξωτερικές επιρροές.
Όσον αφορά τον όρο Έλλην επιτρέψτε μου να σας πω πως πολύ περισσότερο αρνητική χροιά στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχε ο όρος Γκιαούρης, όπως Γκιαούρης ήταν και ο Πέτρος. Θεωρώ πως παιχνιδίζουμε με τις λέξεις και περιορίζουμε την συλλογιστική μας σε εθνικούς και γεωγραφικούς χαρακτηρισμούς.
Η ελληνικότητα δεν προσδιορίζεται ούτε από τον τόπο, ούτε από την εποχή, ούτε από κάποια προφανή χαρακτηριστικά, π.χ. χρήση της ελληνικής γλώσσας, αλλά από το πολιτιστικό μοντέλο που υπηρετεί. Γράφω: «…Το κοινωνιοκεντρικό παράδειγμα ασφαλώς κυριάρχησε και στην τέχνη όπου ο δημιουργός αφαιρώντας τα επιμέρους στοιχεία καλεί τον εραστή της τέχνης σε μια συνάντηση, σε μια συνύπαρξη, με αμοιβαίο το σεβασμό στην ετερότητα των προσώπων…» Και πιο κάτω: «…Υπηρετεί λιτά, μεγαλόπρεπα, κάλλη έντεχνα, με σοβαρότητα και κατάνυξη τη λατρεία που στόχο δεν έχει να τραβήξει τα βλέμματα και να εντυπωσιάσει τα αυτιά αλλά μαζί με τον ερμηνευτή και τον προσευχόμενο να κοινωνήσουν την παράκληση, την δοξολογία, την ικεσία, την ευχαριστία προς τον πάντων Δημιουργό…» Και πιο κάτω: «ως στόχο έχουν να υπηρετήσουν με την τέχνη το Θεό και όχι τον εαυτό τους, να σχετιστούν με τον άνθρωπο ισότιμα και όχι χρησιμοποιώντας τον, να κοινωνήσουν την βιωματική εμπειρία της αναζήτησης του αληθούς μέσα από μια παρτιτούρα, πάνω σε ένα στασίδι, σε μικρό η σε μεγάλο ναό – αδιάφορο…»
Αν επιμένετε σε γεωγραφικού και ιστορικού περιεχομένου σχολιασμό απλά δεν συζητάμε το ίδιο πράγμα.
Click to expand...

Ὁ ἑλληνικὸς πολιτισμὸς, καὶ ἡ μουσικὴ φυσικὰ, ἀπὸ τὴν κλασικὴ περίοδο μέχρι τὴν μεταβυζαντινὴ πέρασε ἀπὸ σαράντα κύματα καὶ δέχτηκε ἄφθονες ἐπιρροὲς τὶς ὁποῖες καὶ ἀφομοίωσε γι' αὐτὸ καὶ διαδόθηκε τόσο πολύ.

Τὸ νὰ γράφειςπὼς δῆθεν ὁ Πέτρος ἐπηρέασε μόνο ἀλλὰ δὲν ἐπηρεάστηκε εἶναι οὐτοπία. Ὅλοι εἴμαστε τέκνα τῆς ἐποχῆς μας.

Καὶ κάτι ἄλλο. Τὰ παπαδικὰ μέλη τοῦ Πέτρου γιατι δὲν μοιάζουν μὲ αὐτὰ τῆς ὑστεροβυζαντινῆς περιόδου ἤ τουλάχιστον τῆς πρώιμης μεταβυζαντινῆς; Μήπως κι αὐτὸς τελικὰ δέχθηκε ἐπιρροὲς;
 
You must log in or register to reply here.
Back
Top