Εκτενής δέησις αρτοκλασίας - Κύριε ἐλέησον μ΄, Ἀμήν, Ἀμήν, Ἀμήν.

Εμμανουήλ Αβραμίδης

Εμμανουήλ Αβραμίδης

Παλαιό Μέλος
Συνηθίζεται από αρκετούς ψάλτες στη δέηση της αρτοκλασίας να ψάλλουν το Κύριε ἐλέησον μ΄ όσο ο διάκονος λέει την δέηση Ἔτι δεόμεθα ὑπὲρ τοῦ διαφυλαχθῆναι... (αρκετοί ακόμα δεν ψάλλουν και τα μ΄), στο τέλος των μ΄ Κύριε ἐλέησον με καταπληκτικό συγχρονισμό με τον διάκονο ψάλλουν το τελευταίο Κύριε ἐλέησον γ΄ (με την εξής παράξενη για μένα διάταξη Κύριε ἐλέησον ο α΄, Κύριε ἐλέησον ο β΄ και Κύριε ἐλέησον πάλι ο α΄) και στην επόμενη δέηση Ἔτι δεόμεθα ὑπὲρ τοῦ εἰσακούσαι... ψάλλουν Ἀμήν (ή πιο σπάνια Κύριε ἐλέησον ἅπάξ χύμα κατ' αντιστοιχία με την εκτενή της λειτουργίας). Επίσης, μετά την ευχή Ἐπάκουσον ἡμῶν ὁ Θεός... Ἀμήν και μετά την εκφώνηση πάλι Ἀμήν.

Δεδομένου ότι η δέηση δεν είναι μυστική (όπως στις χειροτονίες) αλλά εκφωνούμενη, και καθώς έχει αναφερθεί πολλάκις στο Ψαλτολόγιον η άποψη <<ὅτι τίποτε δέν πρέπει νά λέγεται (ἤ μᾶλλον νά ἀκούγεται) τό ἕνα πάνω στό ἄλλο>> κάθισα και έψαξα το συγκεκριμένο θέμα στο ΤΜΕ. Στο κεφάλαιο περί αρτοκλασίας δεν αναφέρει τίποτα ιδιαίτερο (1ο συνημμένο) στο κεφάλαιο όμως περί μεσονυκτικού που η εκτενής είναι πανομοιότυπη με της αρτοκλασίας (2ο συνημμένο) δίνει αναλυτική εικόνα της αντιφώνησης του Κύριε ἐλέησον και του Ἀμήν.

Νομίζω λοιπόν ότι το Κύριε ἐλέησον μ΄ (κατ' αντιστοιχία με το Κύριε ἐλέησον ρ΄ της τελετής του τιμίου Σταυρού) πρέπει να λέγεται (4x10) μετά το τέλος της δεήσεως του διακόνου χωρίς καταληκτικό Κύριε ἐλέησον γ΄. Το δε τελευταίο Κύριε ἐλέησον γ΄ να λέγεται στην ώρα του (μετά τη δέηση Ἔτι δεόμεθα ὑπὲρ τοῦ εἰσακούσαι...) από ένα χορό. Μετά την ευχή Ἐπάκουσον ἡμῶν... δεν ψάλλεται Ἀμήν, αλλά μόνο μετά την εκφώνηση της τελευταίας.

Θα με ενδιέφεραν πολύ τα σχόλια των μελών του ψαλτολογίου καθώς επίσης και διαφορετικές απόψεις.
 

Attachments

  • ΤΜΕ αρτοκλασία.jpg
    113.2 KB · Views: 62
  • ΤΜΕ μεσονυκτικό.jpg
    163.7 KB · Views: 55
Μανουήλ δομέστικος;71636 said:
Νομίζω λοιπόν ότι το Κύριε ἐλέησον μ΄ (κατ' αντιστοιχία με το Κύριε ἐλέησον ρ΄ της τελετής του τιμίου Σταυρού) πρέπει να λέγεται (4x10) μετά το τέλος της δεήσεως του διακόνου χωρίς καταληκτικό Κύριε ἐλέησον γ΄.
Click to expand...
Εὐχαριστοῦμε γι᾿ αὐτά τά ἐνδιαφέροντα καί τίς ἐπισυνάψεις.

Μετά τά 40 (4 ἀνά 10) λέγεται καί 3 πάλιν. Ἔτσι ὁρίζει ὁ π. Κων. Παπαγιάννης καί στό Ἱερατικόν (σ. 26 καί τάξις ἀγρυπνίας, σ. 86) καί στό Ἐγκόλπιον Ἀναγνώστου καί Ψάλτου (σ. 161). Καί ἔτσι τό ξέρουμε καί ἔτσι γίνεται ἀπ᾿ ὅσο ξέρω.

Σχετικά μέ τά Κύριε, ἐλέησον τῆς Ὑψώσεως δές ἐδῶ διαφορές, ἀλλά καί τήν μαρτυρία τῆς ἐπαναλήψεως τρίς στό τέλος.

Ἐπίσης στό ΤΑΣ (κεφ. Β΄) βλέπουμε 40, 30 καί 50. Ὁ π. Δοσίθεος στήν ἔκδοση ΤΑΣ 2010 στήν ὑποσημ. 63 τοῦ Β΄ κεφ. ἀναφέρεται στή διαφορετικότητα τῆς ποσότητος τῶν Κύριε, ἐλέησον στά διάφορα τυπικά.

 
Last edited:
π. Μάξιμος said:
Μετά τά 40 (4 ἀνά 10) λέγεται καί 3 πάλιν. Ἔτσι ὁρίζει ὁ π. Κων. Παπαγιάννης καί στό Ἱερατικόν (σ. 26 καί τάξις ἀγρυπνίας, σ. 86) καί στό Ἐγκόλπιον Ἀναγνώστου καί Ψάλτου (σ. 161). Καί ἔτσι τό ξέρουμε καί ἔτσι γίνεται ἀπ᾿ ὅσο ξέρω.
Click to expand...

Στην πράξη νομίζω ότι οι περισσότεροι (αν όχι όλοι) αυτό κάνουμε... ψάλλουμε δηλαδή τα 40 πραεία τη φωνή χωρίς να περιμένουμε το διάκο να τελειώσει ή απλά ανεβοκατεβαίνουμε την οκτάβα και ευθύς το καταληκτικό Κύριε ἐλέησον γ΄. Η ένστασή μου είναι στο γεγονός ότι έτσι μένει <<ορφανή>> η τελευταία αίτηση ή και αποκτά μεγαλύτερη σημασία από αυτή που της ανήκει... Θέλω να πω ότι αποκορύφωμα της δέησης είναι η ευχή με την εκφώνηση και όχι η τελευταία δέηση του διακόνου. Μετά το καταληκτικό Κύριε ἐλέησον γ΄ που μάλιστα ψάλλεται συνήθως με πιο βραδεία χρονική αγωγή, ο πιστός περιμένει κάτι πιο <<σημαντικό>> (παρατηρήστε ότι το ίδιο συμβαίνει με τους λειτουργούς: από διάκο πάμε πλέον σε παπά) και όχι μία ακόμα δέηση. Ίσως λόγω αυτού του μπερδέματος και οι ψάλτες υποσυνείδητα απαντούν στη δέηση Ἀμήν.

Σε μια πρόσφατη καθημερινή <<ιδιωτική>> λειτουργία που είχε αρτοκλασία στο τέλος εφάρμοσα αυτό που σας είχα προτείνει, δηλαδή μετά το Ἔτι δεόμεθα ὑπὲρ τοῦ διαφυλαχθῆναι... Κύριε ἐλέησον μ' (4x10) και στην τελευταία δεκάδα το τελευταίο Κύριε ἐλέησον με πιο βραδεία χρονική αγωγή, χωρίς να αλλάξω το μέλος. Μετά την τελευταία δέηση Ἔτι δεόμεθα ὑπὲρ τοῦ εἰσακοῦσαι... το καταληκτικό Κύριε ἐλέησον γ΄. Ακολούθως Ἀμὴν είπα μόνο μετά την εκφώνηση και μετά το πέρας της ευχής της κεφαλοκλισίας... ευθύς δε το Θεοτόκε Παρθένε. Μάλλον θα ξένισε λιγάκι στους πιστούς... αλλά ομολογώ ότι εμένα μου άρεσε περισσότερο και αναπαύθηκα ότι τουλάχιστον απάντησα σωστά στις δεήσεις και τις ευχές χωρίς άκαιρα και περιττά Ἀμήν. Αυτά όταν είμαι μόνος μου βέβαια... Όταν είναι παρών ο α΄ ψάλτης δεν κάνουμε πειράματα:D αλλά τα πλέον συνηθισμένα:)
 
Μανουήλ δομέστικος;72064 said:
Στην πράξη νομίζω ότι οι περισσότεροι (αν όχι όλοι) αυτό κάνουμε... ψάλλουμε δηλαδή τα 40 πραεία τη φωνή χωρίς να περιμένουμε το διάκο να τελειώσει ή απλά ανεβοκατεβαίνουμε την οκτάβα και ευθύς το καταληκτικό Κύριε ἐλέησον γ΄. Η ένστασή μου είναι στο γεγονός ότι έτσι μένει <<ορφανή>> η τελευταία αίτηση ή και αποκτά μεγαλύτερη σημασία από αυτή που της ανήκει... Θέλω να πω ότι αποκορύφωμα της δέησης είναι η ευχή με την εκφώνηση και όχι η τελευταία δέηση του διακόνου. Μετά το καταληκτικό Κύριε ἐλέησον γ΄ που μάλιστα ψάλλεται συνήθως με πιο βραδεία χρονική αγωγή, ο πιστός περιμένει κάτι πιο <<σημαντικό>> (παρατηρήστε ότι το ίδιο συμβαίνει με τους λειτουργούς: από διάκο πάμε πλέον σε παπά) και όχι μία ακόμα δέηση. Ίσως λόγω αυτού του μπερδέματος και οι ψάλτες υποσυνείδητα απαντούν στη δέηση Ἀμήν.

Σε μια πρόσφατη καθημερινή <<ιδιωτική>> λειτουργία που είχε αρτοκλασία στο τέλος εφάρμοσα αυτό που σας είχα προτείνει, δηλαδή μετά το Ἔτι δεόμεθα ὑπὲρ τοῦ διαφυλαχθῆναι... Κύριε ἐλέησον μ' (4x10) και στην τελευταία δεκάδα το τελευταίο Κύριε ἐλέησον με πιο βραδεία χρονική αγωγή, χωρίς να αλλάξω το μέλος. Μετά την τελευταία δέηση Ἔτι δεόμεθα ὑπὲρ τοῦ εἰσακοῦσαι... το καταληκτικό Κύριε ἐλέησον γ΄. Ακολούθως Ἀμὴν είπα μόνο μετά την εκφώνηση και μετά το πέρας της ευχής της κεφαλοκλισίας... ευθύς δε το Θεοτόκε Παρθένε. Μάλλον θα ξένισε λιγάκι στους πιστούς... αλλά ομολογώ ότι εμένα μου άρεσε περισσότερο και αναπαύθηκα ότι τουλάχιστον απάντησα σωστά στις δεήσεις και τις ευχές χωρίς άκαιρα και περιττά Ἀμήν. Αυτά όταν είμαι μόνος μου βέβαια... Όταν είναι παρών ο α΄ ψάλτης δεν κάνουμε πειράματα:D αλλά τα πλέον συνηθισμένα:)
Click to expand...
Κάνεις λάθος. Ἐγώ ἔγραψα γιά τά 40 καί τά 3 μετά τήν δέηση τοῦ διακόνου καί ἐννοεῖται ὅτι συμφωνοῦσα μέ ὅσα εἶχες γράψει. Ἀπάντησα σέ ἕνα μόνον πού ὑπάρχει διαφορετική πρακτική μαρτυρημένη (ἔδωσα παραπομπές).
Καί βέβαια δέν λέμε ἐμεῖς ποτέ τίποτε πάνω στή δέηση τοῦ διακόνου, λέμε πάλι 3 στήν τελευταῖα καί 1 Ἀμήν μόνον στήν ἐκφώνηση. Αὐτά τά ἔχουμε γράψει...


 
π. Μάξιμος said:
Κάνεις λάθος. Ἐγώ ἔγραψα γιά τά 40 καί τά 3 μετά τήν δέηση τοῦ διακόνου καί ἐννοεῖται ὅτι συμφωνοῦσα μέ ὅσα εἶχες γράψει. Ἀπάντησα σέ ἕνα μόνον πού ὑπάρχει διαφορετική πρακτική μαρτυρημένη (ἔδωσα παραπομπές).
Click to expand...

Μάλιστα... :D Όντως δεν το αντιλήφθηκα.

π. Μάξιμος said:
Καί βέβαια δέν λέμε ἐμεῖς ποτέ τίποτε πάνω στή δέηση τοῦ διακόνου, λέμε πάλι 3 στήν τελευταῖα καί 1 Ἀμήν μόνον στήν ἐκφώνηση. Αὐτά τά ἔχουμε γράψει...
Click to expand...

Όπως βλέπετε (και από τα γραφόμενά μου) δε γίνεται παντού έτσι. Ωστόσο, θα ήθελα να μάθω (για πρακτικούς λόγους) το Κύριε ἐλέησον γ΄ που ψάλλετε ευθύς μετά το Κύριε ἐλέησον μ΄ αν είναι το συνηθισμένο μέλος ή το τελευταίο, αν το ψάλλετε μονόχορο ή δίχορο (ολόκληρο από ένα χορό, ολόκληρο και από τους δύο χορούς ή εναλλαγή μονών Κύριε ἐλέησον από τους δύο χορούς) και αν το ψάλλετε με την ίδια χρονική αγωγή με τα προηγούμενα ή βραδύτερη. Ομοίως για το καταληκτικό Κύριε ἐλέησον γ΄ μετά την τελευταία δέηση.
 
Επίσης πολύ ενδιαφέρον θα ήταν αν είχαμε κάποιο ηχητικό ντοκουμέντο από τον Πατριαρχικό Ναό στο Φανάρι... απλά για να διαπιστώσουμε ποια τάξη εφαρμόζεται σήμερα στην αρτοκλασία από τους πιο <<φανατικούς>> στην τήρηση του ΤΜΕ.
 
Μανουήλ δομέστικος said:
Ωστόσο, θα ήθελα να μάθω (για πρακτικούς λόγους) το Κύριε ἐλέησον γ΄ που ψάλλετε ευθύς μετά το Κύριε ἐλέησον μ΄ αν είναι το συνηθισμένο μέλος ή το τελευταίο, αν το ψάλλετε μονόχορο ή δίχορο (ολόκληρο από ένα χορό, ολόκληρο και από τους δύο χορούς ή εναλλαγή μονών Κύριε ἐλέησον από τους δύο χορούς) και αν το ψάλλετε με την ίδια χρονική αγωγή με τα προηγούμενα ή βραδύτερη. Ομοίως για το καταληκτικό Κύριε ἐλέησον γ΄ μετά την τελευταία δέηση.
Click to expand...
Στήν τάξη τῆς λιτῆς, ἑνουμένων τῶν δύο χορῶν, ὑπάρχει ἕνας. Αὐτό τό κάνουμε βέβαια στίς ἀγρυπνίες, ὅπου τηροῦμε τή μοναστική τάξη. Τότε τό τριπλό εἶναι τό συνηθισμένο μέλος. Ἐπίσης μήν ξεχνᾶς σ᾿ αὐτές τίς περιπτώσεις κυρίως λέμε τό τοῦ πλ. α΄, ὅπου δέν ἔχουμε δύο μέλη.
Στήν κοσμική/ἐνοριακή ἀρτοκλασία κάποιες φορές λέγεται αὐτό τό ἀργότερο τριπλό μέ ἐναλλαγή χορῶν στήν προτελευταία δέηση μετά τά 40.


 
You must log in or register to reply here.
Back
Top