Χαιρετώ όλους και σας προωθώ άρθρο του κ. Γεωργίου Ναούμ, προέδρου της ΟΜ.Σ.Ι.Ε. από τα πιό πρόσφατα «Ιεροψαλτικά Νέα»:
ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΟΜ.Σ.Ι.Ε
Σεβαστοί Πατέρες και Αγαπητοί Συνάδελφοι και Φίλοι της Βυζαντινής Μουσικής
Αποτελεί κοινοτυπία πλέον όποια αναφορά στην κατάσταση της Βυζαντινής Μουσικής και τις συνθήκες, Μουσικές και Οικονομικές, κάτω από τις οποίες καλούνται οι Ψάλτες μας να ασκήσουν το έργο τους.
Συχνά πυκνά ακούμε η διαβάζουμε διάφορες απόψεις και σκέψεις και εσχάτως διαμάχες, για τη Μουσική μας τέχνη και επιστήμη, τα αίτια της μικρής ανταπόκρισης στο κοινό, τον ρόλο του Ψάλτη στην Ιερουργία και την επιστημονική η καλλιτεχνική κατάρτισή των, την επαγγελματική η μη σχέση των με τον Ι. Ναό, σύγκρουση μεταξύ θεολογικών, ακαδημαϊκών και Ψαλτικών θεάσεων της μουσικής στη θεία Λατρεία και άλλα πολλά που επί δεκαετίες αναμασούμε χωρίς ποτέ να προσεγγίσουμε την ουσία, που κατά τη ταπεινή μου γνώμη είναι, οι Σπουδές Μουσικής των Ψαλλόντων και η έλλειψη προϋποθέσεων για την αναβάθμιση του ρόλου του Ψάλτη από πάρεργο σε προορισμό επαγγελματικής αποκατάστασης και καλλιτεχνικής εξέλιξης του ταλαντούχου νέου μουσικού.
Σήμερα θα προσπαθήσω να προσεγγίσω αδρά το θέμα των σπουδών, ιδιαίτερα τώρα που η ΟΜΣΙΕ έχει τη χαρά και την ευθύνη να πρωτοστατεί με τις ευλογίες και εντολή του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου κκ Ιερωνύμου Β΄, στον σχεδιασμό και υλοποίηση της υποδομής για την αναβάθμιση της εκπαίδευσης της Ψαλτικής τέχνης, πέραν της του πτυχίου ΒΜ, με τη δημιουργία Μουσικού Κολεγίου.
Γνωρίζουμε ότι κάθε μορφή τέχνης αφορά στον άνθρωπο, από τον οποίο δημιουργείται, εκπορεύεται και στον οποίο απευθύνεται και υπό αυτή τη αρχή είναι πάντα ζώσα και εξελισσόμενη, άλλως δεν είναι Ζώσα παρά μόνο μουσειακή έκφραση.
Πιο συγκεκριμένα οι ερμηνευτές της Μουσικής και εν προκειμένω οι Ψάλλοντες, πρέπει να θέλουν, να προσπαθούν και να μπορούν (τάλαντο), να μετουσιώνουν, το ήθος, το ύφος και την φιλοσοφία της μουσικής δημιουργίας που επενδύει τον θεολογικό λόγο, ώστε η ερμηνεία να αποκτά βιωματικό, κραδασμικό για τους ίδιους και διαδραστικό για τους εκκλησιαζόμενους χαρακτήρα.
Και δια τούτο οποιαδήποτε μορφή ερμηνείας που διακρίνεται από βαυκαλιστική διάθεση ναρκισσισμού και επίδειξης δυνατοτήτων προς τέρψη των ιδίων και υφαρπαγή του θαυμασμού των ακροατών δεν είναι σωματοποιημένη τέχνη παρά τέχνη για την τέχνη και ως εκ τούτου ασώματη.
Το αυτό συμβαίνει όταν στο βωμό της παραδοσιολαγνίας και της δήθεν κλειδο –αληθείας, εγκλοβίζεται ο ερμηνευτής και μεταμορφώνεται σε μονομανή, στείρο κατά τόνο και σήμα ανελεύθερο μεταφραστή, χωρίς ψυχή, χωρίς βίωμα του λόγου της ποίησης και της μουσικής δημιουργίας.
Στο σύνολο αυτό των αρνητικών συμπτωμάτων προστέθηκε, τις τελευταίες δεκαετίες και το θαύμα, η μετατροπή της ακαδημαϊκής μουσικολογικής γνώσης σε πρότυπο ερμηνευτικά καλλιτεχνία.
Με τα τελευταία αυτά χαρακτηριστικά που δυστυχώς εναγκαλίζουν πνιγηρά ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό των Ψαλλόντων, η σημαντική αυτή μουσική εξελίχθηκε για το κοινό από θεία σε μουσική σατιρικής διάθεσης.
Όλα αυτά όμως συμβαίνουν διότι δεν υπήρξε μέχρι τώρα φορέας πανεπιστημιακού επιπέδου καλλιτεχνικής κατεύθυνσης, στον οποίο να παρέχονται ουσιαστικές σπουδές με όλους τους κανόνες της υψηλής τέχνης.
Το κενό αυτό της μουσικής μας εκπαίδευσης έρχεται να καλύψει το Μουσικό Κολέγιο της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, ο σχεδιασμός, μελέτη και υλοποίηση του οποίου ανετέθη, με εντολή του προκαθήμενου της Ελλαδικής Εκκλησίας, στη ΟΜΣΙΕ σε συνεργασία με ικανά στελέχη της Αρχιεπισκοπής και από το οποίο Κολέγιο να αποδίδονται μεταπτυχιακοί (του πτυχίου η διπλώματος ΒΜ), τίτλοι σπουδών Ψάλτου.
Δηλαδή, το Μουσικό Κολέγιο θα δίδει πτυχίο ΒΜ μετά πενταετή φοίτηση. Δίπλωμα Λαμπαδαρίου μετά τριετή εκπαίδευση. Δίπλωμα Πρωτοψάλτου μετά τριετή τουλάχιστον ευδόκιμο υπηρεσία σε ΙΝ ως Λαμπαδάριος και τη συνμαρτυρία δύο Πρωτοψαλτών. Δίπλωμα Μουσικοδιδασκάλου μετά τριετή τουλάχιστον ευδόκιμο υπηρεσία Πρωτοψάλτου σε ΙΝ και τη συνμαρτυρία τριών Πρωτοψαλτών. Εννοείται ότι οι τίτλοι σπουδών Λαμπαδαρίου, Πρωτοψάλτου και Μουσικοδιδασκάλου και μόνον αυτοί, θα κατοχυρώνουν επαγγελματικό δικαίωμα.
Βρισκόμαστε λοιπόν προ της μεγάλης ευθύνης της οργάνωσης και πραγμάτωσης του μεγάλου αυτού, λυτρωτικού για την τάξη μας και για τη μουσική παρακαταθήκη της Εκκλησίας της Ελλάδος οργανισμού, για την επιτυχία του οποίου εγχειρήματος, χρειαζόμαστε τη συμπαράσταση, τη συστράτευση και την συμμετοχή όλων των Ψαλτών. Δεν περισσεύει η πνοή κανενός.
Όμως δεν φθάσαμε έως εδώ εύκολα και ανώδυνα. Χρειάστηκε συστηματική μελέτη, επίπονη προσπάθεια, πολυέξοδες εργασίες, προσεκτική οργάνωση και παρουσίαση επί δέκα και πλέον μήνες και ακολουθεί ακόμα μεγαλύτερος αγώνας.
Βεβαίως η όλη προσπάθεια και κόπος δεν θα είχε ευοδωθεί αν δεν βρίσκαμε ανταπόκριση από την ηγεσία της Εκκλησίας μας και τους Πανοσιολογιότατους, Πρωτοσύγκελο Π. Γαβριήλ και Π. Ειρηναίο Νάκο.
Ιδιαιτέρως θα ήθελα από το βήμα αυτό να ευχαριστήσω τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπό μας, που με αγάπη, και καρτερία επανειλημμένα μας δέχθηκε, με προσοχή άκουσε τις σκέψεις μας, με σοβαρότητα έσκυψε στα προβλήματα μας, δέχθηκε τις προτάσεις μας και απεφάσισε, την με ταχείς ρυθμούς οργάνωση του Κολεγίου, ενέκρινε την εισήγηση μας για την οικονομική αυτοδυναμία της ΟΜΣΙΕ και του Πανελληνίου και μας εξασφάλισε στέγη στο μεγαλόπρεπο νεοκλασικό στο Ρούφ, την οποία έγγραφο απόφαση του την διαβάζετε πάρα κάτω.
Στο επόμενο φύλο των Ιεροψαλτικών Νέων θα διαβάσετε τις διεργασίες, μελέτες, συζητήσεις για το άλλο σπουδαίο θέμα, που αφορά στο Ψαλτικό ταμείο και το μισθολόγιο των ψαλτών που θα μετατρέψουν τη θέση του Ιεροψάλτη, σε προορισμό επαγγελματικής αποκατάστασης και καλλιτεχνική εξέλιξη των ταλαντούχων νέων σε όλη την επικράτεια.
Εμπρός λοιπόν για τον μεγάλο αγώνα.
Με τιμή Γιώργος Δ. Ναούμ
ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΟΜ.Σ.Ι.Ε
Σεβαστοί Πατέρες και Αγαπητοί Συνάδελφοι και Φίλοι της Βυζαντινής Μουσικής
Αποτελεί κοινοτυπία πλέον όποια αναφορά στην κατάσταση της Βυζαντινής Μουσικής και τις συνθήκες, Μουσικές και Οικονομικές, κάτω από τις οποίες καλούνται οι Ψάλτες μας να ασκήσουν το έργο τους.
Συχνά πυκνά ακούμε η διαβάζουμε διάφορες απόψεις και σκέψεις και εσχάτως διαμάχες, για τη Μουσική μας τέχνη και επιστήμη, τα αίτια της μικρής ανταπόκρισης στο κοινό, τον ρόλο του Ψάλτη στην Ιερουργία και την επιστημονική η καλλιτεχνική κατάρτισή των, την επαγγελματική η μη σχέση των με τον Ι. Ναό, σύγκρουση μεταξύ θεολογικών, ακαδημαϊκών και Ψαλτικών θεάσεων της μουσικής στη θεία Λατρεία και άλλα πολλά που επί δεκαετίες αναμασούμε χωρίς ποτέ να προσεγγίσουμε την ουσία, που κατά τη ταπεινή μου γνώμη είναι, οι Σπουδές Μουσικής των Ψαλλόντων και η έλλειψη προϋποθέσεων για την αναβάθμιση του ρόλου του Ψάλτη από πάρεργο σε προορισμό επαγγελματικής αποκατάστασης και καλλιτεχνικής εξέλιξης του ταλαντούχου νέου μουσικού.
Σήμερα θα προσπαθήσω να προσεγγίσω αδρά το θέμα των σπουδών, ιδιαίτερα τώρα που η ΟΜΣΙΕ έχει τη χαρά και την ευθύνη να πρωτοστατεί με τις ευλογίες και εντολή του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου κκ Ιερωνύμου Β΄, στον σχεδιασμό και υλοποίηση της υποδομής για την αναβάθμιση της εκπαίδευσης της Ψαλτικής τέχνης, πέραν της του πτυχίου ΒΜ, με τη δημιουργία Μουσικού Κολεγίου.
Γνωρίζουμε ότι κάθε μορφή τέχνης αφορά στον άνθρωπο, από τον οποίο δημιουργείται, εκπορεύεται και στον οποίο απευθύνεται και υπό αυτή τη αρχή είναι πάντα ζώσα και εξελισσόμενη, άλλως δεν είναι Ζώσα παρά μόνο μουσειακή έκφραση.
Πιο συγκεκριμένα οι ερμηνευτές της Μουσικής και εν προκειμένω οι Ψάλλοντες, πρέπει να θέλουν, να προσπαθούν και να μπορούν (τάλαντο), να μετουσιώνουν, το ήθος, το ύφος και την φιλοσοφία της μουσικής δημιουργίας που επενδύει τον θεολογικό λόγο, ώστε η ερμηνεία να αποκτά βιωματικό, κραδασμικό για τους ίδιους και διαδραστικό για τους εκκλησιαζόμενους χαρακτήρα.
Και δια τούτο οποιαδήποτε μορφή ερμηνείας που διακρίνεται από βαυκαλιστική διάθεση ναρκισσισμού και επίδειξης δυνατοτήτων προς τέρψη των ιδίων και υφαρπαγή του θαυμασμού των ακροατών δεν είναι σωματοποιημένη τέχνη παρά τέχνη για την τέχνη και ως εκ τούτου ασώματη.
Το αυτό συμβαίνει όταν στο βωμό της παραδοσιολαγνίας και της δήθεν κλειδο –αληθείας, εγκλοβίζεται ο ερμηνευτής και μεταμορφώνεται σε μονομανή, στείρο κατά τόνο και σήμα ανελεύθερο μεταφραστή, χωρίς ψυχή, χωρίς βίωμα του λόγου της ποίησης και της μουσικής δημιουργίας.
Στο σύνολο αυτό των αρνητικών συμπτωμάτων προστέθηκε, τις τελευταίες δεκαετίες και το θαύμα, η μετατροπή της ακαδημαϊκής μουσικολογικής γνώσης σε πρότυπο ερμηνευτικά καλλιτεχνία.
Με τα τελευταία αυτά χαρακτηριστικά που δυστυχώς εναγκαλίζουν πνιγηρά ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό των Ψαλλόντων, η σημαντική αυτή μουσική εξελίχθηκε για το κοινό από θεία σε μουσική σατιρικής διάθεσης.
Όλα αυτά όμως συμβαίνουν διότι δεν υπήρξε μέχρι τώρα φορέας πανεπιστημιακού επιπέδου καλλιτεχνικής κατεύθυνσης, στον οποίο να παρέχονται ουσιαστικές σπουδές με όλους τους κανόνες της υψηλής τέχνης.
Το κενό αυτό της μουσικής μας εκπαίδευσης έρχεται να καλύψει το Μουσικό Κολέγιο της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, ο σχεδιασμός, μελέτη και υλοποίηση του οποίου ανετέθη, με εντολή του προκαθήμενου της Ελλαδικής Εκκλησίας, στη ΟΜΣΙΕ σε συνεργασία με ικανά στελέχη της Αρχιεπισκοπής και από το οποίο Κολέγιο να αποδίδονται μεταπτυχιακοί (του πτυχίου η διπλώματος ΒΜ), τίτλοι σπουδών Ψάλτου.
Δηλαδή, το Μουσικό Κολέγιο θα δίδει πτυχίο ΒΜ μετά πενταετή φοίτηση. Δίπλωμα Λαμπαδαρίου μετά τριετή εκπαίδευση. Δίπλωμα Πρωτοψάλτου μετά τριετή τουλάχιστον ευδόκιμο υπηρεσία σε ΙΝ ως Λαμπαδάριος και τη συνμαρτυρία δύο Πρωτοψαλτών. Δίπλωμα Μουσικοδιδασκάλου μετά τριετή τουλάχιστον ευδόκιμο υπηρεσία Πρωτοψάλτου σε ΙΝ και τη συνμαρτυρία τριών Πρωτοψαλτών. Εννοείται ότι οι τίτλοι σπουδών Λαμπαδαρίου, Πρωτοψάλτου και Μουσικοδιδασκάλου και μόνον αυτοί, θα κατοχυρώνουν επαγγελματικό δικαίωμα.
Βρισκόμαστε λοιπόν προ της μεγάλης ευθύνης της οργάνωσης και πραγμάτωσης του μεγάλου αυτού, λυτρωτικού για την τάξη μας και για τη μουσική παρακαταθήκη της Εκκλησίας της Ελλάδος οργανισμού, για την επιτυχία του οποίου εγχειρήματος, χρειαζόμαστε τη συμπαράσταση, τη συστράτευση και την συμμετοχή όλων των Ψαλτών. Δεν περισσεύει η πνοή κανενός.
Όμως δεν φθάσαμε έως εδώ εύκολα και ανώδυνα. Χρειάστηκε συστηματική μελέτη, επίπονη προσπάθεια, πολυέξοδες εργασίες, προσεκτική οργάνωση και παρουσίαση επί δέκα και πλέον μήνες και ακολουθεί ακόμα μεγαλύτερος αγώνας.
Βεβαίως η όλη προσπάθεια και κόπος δεν θα είχε ευοδωθεί αν δεν βρίσκαμε ανταπόκριση από την ηγεσία της Εκκλησίας μας και τους Πανοσιολογιότατους, Πρωτοσύγκελο Π. Γαβριήλ και Π. Ειρηναίο Νάκο.
Ιδιαιτέρως θα ήθελα από το βήμα αυτό να ευχαριστήσω τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπό μας, που με αγάπη, και καρτερία επανειλημμένα μας δέχθηκε, με προσοχή άκουσε τις σκέψεις μας, με σοβαρότητα έσκυψε στα προβλήματα μας, δέχθηκε τις προτάσεις μας και απεφάσισε, την με ταχείς ρυθμούς οργάνωση του Κολεγίου, ενέκρινε την εισήγηση μας για την οικονομική αυτοδυναμία της ΟΜΣΙΕ και του Πανελληνίου και μας εξασφάλισε στέγη στο μεγαλόπρεπο νεοκλασικό στο Ρούφ, την οποία έγγραφο απόφαση του την διαβάζετε πάρα κάτω.
Στο επόμενο φύλο των Ιεροψαλτικών Νέων θα διαβάσετε τις διεργασίες, μελέτες, συζητήσεις για το άλλο σπουδαίο θέμα, που αφορά στο Ψαλτικό ταμείο και το μισθολόγιο των ψαλτών που θα μετατρέψουν τη θέση του Ιεροψάλτη, σε προορισμό επαγγελματικής αποκατάστασης και καλλιτεχνική εξέλιξη των ταλαντούχων νέων σε όλη την επικράτεια.
Εμπρός λοιπόν για τον μεγάλο αγώνα.
Με τιμή Γιώργος Δ. Ναούμ