Η «συνοπτική» γραφή των 3 διδασκάλων

[Σημ. Συντονιστή (ΔΚ)] Μεταφέρθηκε από το θέμα «Σε Τον της Παρθένου Υιόν» (ή η έννοια του ύφους)

Nikolaos said:

...γιατί και βέβαια η γραφή των Τριών Δασκάλων είναι συνοπτική...

Click to expand...

Για κοίτα βρε παιδί μου, κι εγώ νόμιζα ότι ένα από τα βασικά στοιχεία της μεταρρύθμισης των Τριών Δασκάλων ήταν η αναλυτική καταγραφή της προφορικής παράδοσης... Μάλιστα. Από δω και πέρα θα διδάσκω ότι η γραφή του 18ου αιώνος ήταν λιγότερο ή περισσότερο συνοπτική (λιγότερο για τα μέλη εκείνης της εποχής, περισσότερο για τα παλαιότερα μέλη, όπως είχε επικρατήσει να ψάλλονται), ενώ η σημειογραφία της Νέας Μεθόδου ήταν και αυτή... συνοπτική.
"Μα, εσείς δε μας είπατε", θα αναρωτηθεί βέβαια ο αδαής φοιτητής, "ότι το προτέρημα της Νέας Μεθόδου, σύμφωνα και με τις πηγές της εποχής, ήταν ότι μπορούσε ο μαθητής να ψάλει ένα άγνωστο μέλος κατευθείαν "από διφθέρας", χωρίς να το έχει διδαχτεί; Εάν η σημειογραφία παρέμεινε ένας απλός οδηγός της μνήμης για μέλη που έχουν διδαχτεί διά ζώσης, τότε γιατί εφευρέθηκε η Νέα Μέθοδος;". "Φτου σου, βδελυρέ μετροφωνιστή", θα του απαντήσω. "Δεν ξέρεις πως η Νέα Μέθοδος ήταν ο δούρειος ίππος για την καταστροφή της μουσικής μας; Είπαν δήθεν ότι είναι αναλυτική, για να χαθούν οι ωραίες αναλύσεις που γίνονταν εκ παραδόσεως. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν κατέγραψαν αυτές τις αναλύσεις, για να παραπλανήσουν τον κόσμο, οι αχρείοι. Έννοια σας όμως, το έκαναν οι πρωτοψάλτες του 20ού αιώνος και σώθηκε η μουσική μας". Αν τυχόν επιμείνει και πει: "Και που το ξέρετε εσείς ότι οι αναλύσεις που καταγράφηκαν τον 20ό αιώνα γίνονταν και την εποχή του Χρυσάνθου", θα του απαντήσω στεγνά: "Τον κακό σου τον καιρό. Ποιος ξέρει τι δάσκαλο είχες στη ψαλτική. Μήπως ήταν και λίγο... κουνιστός;"
Αυτή θα είναι η διδασκαλία του 21ου αιώνος!!! (Ζητώ συγγνώμη εάν ξέφυγα ελαφρώς από τα όρια της ευπρεπείας, αλλά είναι αδύνατο να συγκρατηθεί κανείς με αυτά που ακούει ή, μάλλον, διαβάζει...).

emakris said:

Για κοίτα βρε παιδί μου, κι εγώ νόμιζα ότι ένα από τα βασικά στοιχεία της μεταρρύθμισης των Τριών Δασκάλων ήταν η αναλυτική καταγραφή της προφορικής παράδοσης...

Click to expand...

Αυτό νομίζουν οι περισσότεροι. Το ζήτημα είναι αν τα πράγματα αποδειχθούν ότι δεν είναι έτσι, θα έχουμε το θάρρος να παραδεχτούμε ότι σφάλλουμε ή αυτό θα είναι αντίθετο στην αυθεντία που συνάδει με τον τίτλο μας; Καημό το έχω να δω έναν ακαδημαϊκό να πει "έψαξα, άκουσα, έσφαλλα"...
"Δεν έγινε όμως η τέλεια καταγραφή του μέλους όπως το ήθελε η προφορική παράδοση τότε, διότι οι δυο δάσκαλοι Γρηγόριος και Xουρμούζιος που ανέλαβαν να μεταγράψουν τον τεράστιο όγκο των μαθημάτων από την παλαιά στη νέα μέθοδο, δεν τα μετέγραψαν όπως ακριβώς τα έψαλλαν τότε κατά τη διασωθείσα προφορική παράδοση, δηλαδή αναλυτικά, αλλά κυρίως τα μετέγραψαν συνοπτικά και πολύ ελάχιστα αναλυτικά".(Περί της μεταρρυθμίσεως των Τριών Δασκάλων-Δημητρίου Νεραντζή).

emakris said:

Μάλιστα. Από δω και πέρα θα διδάσκω ότι η γραφή του 18ου αιώνος ήταν λιγότερο ή περισσότερο συνοπτική (λιγότερο για τα μέλη εκείνης της εποχής, περισσότερο για τα παλαιότερα μέλη, όπως είχε επικρατήσει να ψάλλονται), ενώ η σημειογραφία της Νέας Μεθόδου ήταν και αυτή... συνοπτική.

Click to expand...

Που είναι το παράξενο; Και η γραφή του Πέτρου ήταν αναλυτική σε σχέση με την του Δαμασκηνού, αλλά συνοπτική σε σχέση με των Τριών.

emakris said:

"Μα, εσείς δε μας είπατε", θα αναρωτηθεί βέβαια ο αδαής φοιτητής, "ότι το προτέρημα της Νέας Μεθόδου, σύμφωνα και με τις πηγές της εποχής, ήταν ότι μπορούσε ο μαθητής να ψάλει ένα άγνωστο μέλος κατευθείαν "από διφθέρας", χωρίς να το έχει διδαχτεί; Εάν η σημειογραφία παρέμεινε ένας απλός οδηγός της μνήμης για μέλη που έχουν διδαχτεί διά ζώσης, τότε γιατί εφευρέθηκε η Νέα Μέθοδος;".

Click to expand...

Εκεί υπάρχει απάντηση: "Η έρευνα προχωρά και αυτό που σας είπα ήταν λάθος, γιατί "γηράσκω αεί διδασκόμενος" και έτσι να κάνετε και σεις παιδιά μου, να "ερευνάτε τας γραφάς" και να μην πιστεύετε στις αυθεντίες".
Όλη η ουσία είναι ότι η νέα γραφή είναι ΕΝ ΔΥΝΑΜΕΙ αναλυτική, όχι ότι οι μεταγραφές έγιναν αναλυτικά. Γι' αυτό εφευρέθηκε η νέα μέθοδος και όχι για να μπορεί να διαβάζει ο καθένας χωρίς να έχει διδαχθεί το μέλος. Μπορεί δηλαδή να το διαβάζει μετροφωνικά με έναν συγκεκριμένο τρόπο, αλλά δεν θα μπορεί να το διαβάζει με όλες τις αναλύσεις του.
Με λίγα λόγια και η νέα γραφή είναι ένας οδηγός μνήμης, αρκετά πιο εύκολος σε σχέση με τις προγενέστερες.

emakris said:

"Φτου σου, βδελυρέ μετροφωνιστή", θα του απαντήσω. "Δεν ξέρεις πως η Νέα Μέθοδος ήταν ο δούρειος ίππος για την καταστροφή της μουσικής μας; Είπαν δήθεν ότι είναι αναλυτική, για να χαθούν οι ωραίες αναλύσεις που γίνονταν εκ παραδόσεως. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν κατέγραψαν αυτές τις αναλύσεις, για να παραπλανήσουν τον κόσμο, οι αχρείοι. Έννοια σας όμως, το έκαναν οι πρωτοψάλτες του 20ού αιώνος και σώθηκε η μουσική μας". Αν τυχόν επιμείνει και πει: "Και που το ξέρετε εσείς ότι οι αναλύσεις που καταγράφηκαν τον 20ό αιώνα γίνονταν και την εποχή του Χρυσάνθου", θα του απαντήσω στεγνά: "Τον κακό σου τον καιρό. Ποιος ξέρει τι δάσκαλο είχες στη ψαλτική. Μήπως ήταν και λίγο... κουνιστός;Αυτή θα είναι η διδασκαλία του 21ου αιώνος!!!"

Click to expand...

Τις θεωρίες συνωμοσίας και τα σενάρια φαντασίας θα τα επιστρατεύσω αν δω ότι δεν υπάρχει διάθεση για σοβαρή κουβέντα.

emakris said:

(Ζητώ συγγνώμη εάν ξέφυγα ελαφρώς από τα όρια της ευπρεπείας, αλλά είναι αδύνατο να συγκρατηθεί κανείς με αυτά που ακούει ή, μάλλον, διαβάζει...).

Click to expand...

Δεν χρειάζεται αυτοσυγκράτηση, μόνο επιχειρήματα

Τελικά τι ακριβώς πρέπει να παρασημαίνουμε ; Τα παντα ; Και την παραμικρή "αποτσιατούρα " ; Και τον ανεπαίσθητο λαρυγγισμό ; Μήπως και το "φύσιμα " του γραμμοφώνου στις εκτελέσεις του Ναυπλιώτη ; Για να γίνω και εγώ γλαφυρός .
Θα πάμε δηλαδή σε ένα είδος υπεραναλελυμένης γραφής και δαιδαλώδους σημειογραφίας ;
Όπως πρεσβεύει για παράδειγμα ο αγαπητός Νέστωρ Παπαλεξίου ; (δεν το θεωρώ απαραιτήτως κακό - ερώτηση κάνω .. μπορώ να ανεβάσω και δείγμα γραφής αν αυτό ζητηθεί ....)
Αν και η προσωπική μου αίσθηση είναι ότι κουράζει , σε αποροφά η υπερβολική πλοκή των γραμμών και δεν μπορείς να "ερμηνεύσεις" , χάνεις την ουσία , στα ανούσια "μαθηματικά "
Πάνω σε αυτό μια σκέψη μόνο .
Όλοι έχουμε δει παρτιτούρες ευρωπαικής σημειογραφίας .
(οδηγούς αλλά ας είναι και για φωνή)
Πρόκειται για ψυχρή γραφή . Το ίδιο ισχύει και εκεί . Επισέρχεται ο υποκειμενικός παράγοντας αν δεν έχεις ακούσει πως το έχει εκτελέσει κάποιος προγενέστερος .
Αυτό έχουμε και εμείς σαν φάρο και οδηγό , γιατί δεν γίνεται κι αλλιώς .
Βασιζόμαστε στην ζώσα παράδοση , όπως αυτή διασώθηκε στον πατριαρχικό ναό , στις παλαιότερες ηχογραφήσεις που έχουμε από Ναυπλιώτη , Πρίγγο , Στανίτσα και άλλους πολλούς , που ακούσανε καταγράψανε και μετέφεραν αυτό για το οποίο ερίζουμε , το περιβόητο ύφος ...
Και για το οποίο εικασίες κάνουμε και προσπαθούμε να το προσεγγίσουμε και κανείς δεν μπορεί να μιλήσει με απόλυτη βεβαιότητα .
Έτσι ξεκίνησε το θέμα και παρεκτράπηκε με μια ανάρτηση , την οποία θεώρησα και θεωρώ "ξένη"(προσωπική κρίση) -(ούτως ή άλλως αν συμφωνούσαμε σε όλα δεν θα υπήρχε ούτε βήμα ούτε διάλογος ) και ζητώ συγγνώμη όσον αφορά την δική μου "εκτροπή"

Είμαι περίεργος Απόστολε να δω δείγμα γραφής του
κ.Νέστορα Παπαλεξίου.Αν έχεις την καλοσύνη
κ το χρόνο "ανέβασε" δείγμα.
Ευχαριστώ.

Nikolaos said:

"Δεν έγινε όμως η τέλεια καταγραφή του μέλους όπως το ήθελε η προφορική παράδοση τότε, διότι οι δυο δάσκαλοι Γρηγόριος και Xουρμούζιος που ανέλαβαν να μεταγράψουν τον τεράστιο όγκο των μαθημάτων από την παλαιά στη νέα μέθοδο, δεν τα μετέγραψαν όπως ακριβώς τα έψαλλαν τότε κατά τη διασωθείσα προφορική παράδοση, δηλαδή αναλυτικά, αλλά κυρίως τα μετέγραψαν συνοπτικά και πολύ ελάχιστα αναλυτικά".(Περί της μεταρρυθμίσεως των Τριών Δασκάλων-Δημητρίου Νεραντζή).

Click to expand...

Και πώς ακριβώς το γνωρίζει αυτό ο κ. Νεραντζής και δεν το γνωρίζουμε όλοι οι υπόλοιποι;;; Έχει ηχογραφήσεις από εκείνη την εποχή; Ή μήπως υπάρχουν μεταγραφές σε άλλο σύστημα σημειογραφίας που να είναι πιο αναλυτικές; Στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Οι μεταγραφές στο πεντάγραμμο από τον κώδ. Σινά 1477 (ανήκουν περίπου στην εποχή του Πέτρου) είναι σαφέστατα λιγότερο αναλυτικές από τις αντίστοιχες της Νέας Μεθόδου! Μήπως είναι και η σημειογραφία του πενταγράμμου... συνοπτική;

Nikolaos said:

Που είναι το παράξενο; Και η γραφή του Πέτρου ήταν αναλυτική σε σχέση με την του Δαμασκηνού, αλλά συνοπτική σε σχέση με των Τριών

Click to expand...

Εάν εσείς παραμένετε προσκολλημένος στη στενογραφική θεωρία (δηλ. μυθολογία) του Ψάχου, μην κατηγορείτε εμένα για στείρο ακαδημαϊσμό! Αυτά τα έχουμε συζητήσει σε άλλα θέματα και δεν θέλω να επαναλαμβάνομαι (όποιος έχει διάθεση, ας δώσει το σχετικό link). Αναφέρω μόνο συνοπτικά: 1) Η σημειογραφία δεν έχει σχέση με τον Δαμασκηνό, γιατί είναι μεταγενέστερη. 2) Ο Πέτρος δεν άλλαξε κάτι στη σημειογραφία, αλλά κατέγραψε απλώς την παράδοση της εποχής του. Το ότι λείπουν κάποιες παλαιές "μεγάλες υποστάσεις" οφείλεται στο ότι οι θέσεις, στις οποίες αντιστοιχούσαν, δεν χρησιμοποιούνται πια. 3) Η διαδικασία μετάβασης από συνοπτική σε αναλυτική μέθοδο καταγραφής δεν έγινε για πρώτη φορά το 1814, αλλά είχε γίνει ξανά στα μέσα του 12ου αιώνος. Εάν μελετήσει κανείς τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ των δύο εποχών βγάζει πολύ χρήσιμα συμπεράσματα.

Nikolaos said:

Όλη η ουσία είναι ότι η νέα γραφή είναι ΕΝ ΔΥΝΑΜΕΙ αναλυτική, όχι ότι οι μεταγραφές έγιναν αναλυτικά. Γι' αυτό εφευρέθηκε η νέα μέθοδος και όχι για να μπορεί να διαβάζει ο καθένας χωρίς να έχει διδαχθεί το μέλος. Μπορεί δηλαδή να το διαβάζει μετροφωνικά με έναν συγκεκριμένο τρόπο, αλλά δεν θα μπορεί να το διαβάζει με όλες τις αναλύσεις του. Με λίγα λόγια και η νέα γραφή είναι ένας οδηγός μνήμης, αρκετά πιο εύκολος σε σχέση με τις προγενέστερες.

Τις θεωρίες συνωμοσίας και τα σενάρια φαντασίας θα τα επιστρατεύσω αν δω ότι δεν υπάρχει διάθεση για σοβαρή κουβέντα.

Click to expand...

Τώρα μάλιστα, πείστηκα! Δημιούργησαν μια σημειογραφία, αλλά δεν εκμεταλλεύτηκαν όλες τις δυνατότητές της και προτίμησαν να κάνουν συνοπτικές καταγραφές. Γιατί άραγε;
Αν αυτό δεν είναι σενάριο φαντασίας και θεωρία συνομωσίας, τότε τι είναι;

Εν πάση περιπτώσει, για να στρέψουμε τη συζήτηση σε πιο σοβαρή κατεύθυνση, θεωρώ πολύ πιο αξιόλογες τις παρατηρήσεις του κ. Καλπακίδη. Το πώς θα ποικίλει κανείς το μέλος δεν εξαρτάται άμεσα από τη μουσική γραφή. Το ίδιο συμβαίνει και στην ευρωπαϊκή σημειογραφία. Όταν λ.χ. οι Τούρκοι μουσικοί παίζουν από το πεντάγραμμο, προσθέτουν τα μικρά ποικίλματα που γνωρίζουν εκ παραδόσεως. Προσοχή όμως: αυτό δεν σημαίνει ότι η ευρωπαϊκή σημειογραφία έγινε ξαφνικά συνοπτική! Και εκείνη και η δική μας είναι αναλυτικές, αφού δίνουν με ακρίβεια την πορεία της μελωδίας (σε αντίθεση με τη σημειογραφία προ της μεταρρυθμίσεως).
Εάν κανείς προσπαθήσει να γράψει και το παραμικρό λύγισμα της φωνής, βγαίνει ένα αποτέλεσμα δύσχρηστο και δυσανάγνωστο. Τό έχουν κάνει κάποιοι ερευνητές του δημοτικού μας τραγουδιού μεταγράφοντας στο πεντάγραμμο, αλλά δεν έχει νόημα, ούτε ερευνητικό, ούτε μουσικό.
Μπαίνω ακόμη πιο βαθιά στο θέμα. Πού βρίσκονται λοιπόν τα όρια μεταξύ απλής διαποικίλσεως του μέλους και πραγματικά συνοπτικής γραφής; Η γραφή γίνεται συνοπτική, όταν η ανάλυση του μέλους γίνεται τόσο μεγάλη, ώστε να αδυνατεί πλέον κανείς να ψάλει κάτι εκ πρώτης όψεως, χωρίς να το έχει διδαχτεί ή ακούσει. Θα μπορούσε κανείς ίσως (οριακά) να κατατάξει σε αυτή την κατηγορία τους καλοφωνικούς ειρμούς, όπως ψάλλονται από τους πρωτοψάλτες του 20ού αιώνος. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ψάλλονταν τόσο αναλυτικά ήδη από την εποχή του Χρυσάνθου! Το μέλος τελικά είναι αυτό που εξελίσσεται και ακολουθείται από τη σημειογραφία και όχι το αντίθετο, όπως νόμιζε ο Ψάχος.
Κάτι τελευταίο. Θα ρωτήσει κάποιος: "Πώς λες ότι τα ποικίλματα δεν εξαρτώνται από τη σημειογραφία; Δεν γνωρίζεις για την ενέργεια των σημαδιών;". Εδώ ακριβώς βρίσκεται το μεγάλο λάθος, που θα μας πάρει πολλά χρόνια να το καταλάβουμε (σε αυτό έκανε μεγάλη ζημιά ο Καράς και τη συνεχίζουν κάποιοι, που θεωρούνται πολέμιοί του). Οι λεγόμενες "αναλύσεις" δεν προκαλούνται από τα σημάδια, αλλά συνδέονται με τις θέσεις. Αυτές είναι που ο παραδοσιακός ψάλτης μαθαίνει να αναλύει με συγκεκριμένο τρόπο, και όχι τα σημάδια.
Κάπως έτσι συμβαίνει και στην παλαιά σημειογραφία, αλλά σε άλλο επίπεδο. Όταν έχουμε λ.χ. θέση κυλίσματος, που μεταγράφεται με κάποιο τρόπο στη Νέα Μέθοδο, είναι η θέση που προκαλεί αυτή την ανάλυση και όχι το κόκκινο σημαδάκι του κυλίσματος (άλλο λάθος του Ψάχου). Αυτό αποδεικνύεται από το ότι το σημαδάκι αυτό μπορεί να λείπει ή να αντικαθίσταται από άλλο, μαύρο ή κόκκινο (συμβαίνει συχνά στα μουσικά χειρόγραφα), αλλά η ανάλυση είναι η ίδια.

emakris said:

Και πώς ακριβώς το γνωρίζει αυτό ο κ. Νεραντζής και δεν το γνωρίζουμε όλοι οι υπόλοιποι;;; Έχει ηχογραφήσεις από εκείνη την εποχή; Ή μήπως υπάρχουν μεταγραφές σε άλλο σύστημα σημειογραφίας που να είναι πιο αναλυτικές;

Click to expand...

Ο Νεραντζής το γνωρίζει από το Δάσκαλό του κι εκείνος από τον δικό του, ο οποίος τυγχάνει κοινός με του Βουδούρη από τον οποίο αντιγράφω:
Από "Εισαγωγή εις την Βυζαντινήν Μουσικήν"(Κωνσταντινούπολις 1950) κεφάλαιο ΚΓ΄:
"Η γραφή της εκκλησιαστικής μουσικής είναι συνεπτυγμένη. Κατά την εκτέλεσιν του μέλους απαιτείται να γίνεται ανάλυσις των μουσικών χαρακτήρων"
Από "Μουσικοκριτικά" (Κωνσταντινούπολις 1945):
"Οι ψάλται του πατριαρχικού ναού ψάλλουν τα μουσικά μέλη κατά την κατά παράδοσιν διατηρουμένη απαγγελίαν.Εκτελούν τας γραμμάς κατ' ανάλυσιν προϋποθέτουσαν την γνώσιν της ενεργείας των μουσικών χαρακτήρων της αρχαιοτέρας μουσικής γραφικής μεθόδου" παρ.40
"Η παράδοσις δεν αναφέρεται μόνον εις τον τρόπον του ψάλλειν τα εκκλησιαστικά μέλη, αλλά και εις την διατήρησιν πλειοτέρων τρόπων εκτελέσεων ενός και του αυτού τροπαρίου"παρ.64
Από "Απομνημονεύματα Μουσικολογικά" (Κωνσταντινούπολις 1947):
"Τα μέλη κατά την γραφή των παρουσιάζονται ως σκελετός. Ούτω δε κατ' άλλον τρόπον παριστάνονται με την γραφήν συνεπτυγμένως και κατ' άλλον τρόπον εκτελούνται: κατά τρόπον αναλελυμένον και ανεπτυγμένον" παρ.153

emakris said:

Εάν εσείς παραμένετε προσκολλημένος στη στενογραφική θεωρία (δηλ. μυθολογία) του Ψάχου, μην κατηγορείτε εμένα για στείρο ακαδημαϊσμό! Αυτά τα έχουμε συζητήσει σε άλλα θέματα και δεν θέλω να επαναλαμβάνομαι (όποιος έχει διάθεση, ας δώσει το σχετικό link). Αναφέρω μόνο συνοπτικά: 1) Η σημειογραφία δεν έχει σχέση με τον Δαμασκηνό, γιατί είναι μεταγενέστερη. 2) Ο Πέτρος δεν άλλαξε κάτι στη σημειογραφία, αλλά κατέγραψε απλώς την παράδοση της εποχής του. Το ότι λείπουν κάποιες παλαιές "μεγάλες υποστάσεις" οφείλεται στο ότι οι θέσεις, στις οποίες αντιστοιχούσαν, δεν χρησιμοποιούνται πια. 3) Η διαδικασία μετάβασης από συνοπτική σε αναλυτική μέθοδο καταγραφής δεν έγινε για πρώτη φορά το 1814, αλλά είχε γίνει ξανά στα μέσα του 12ου αιώνος. Εάν μελετήσει κανείς τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ των δύο εποχών βγάζει πολύ χρήσιμα συμπεράσματα.

Click to expand...

Να μείνουμε στο θέμα μας παρακαλώ. Το αν η σημειογραφία έχει σχέση με το Δαμασκηνό ή όχι, αν ο Πέτρος άλλαξε κάτι ή το τί έγινε το 12ο αιώνα δεν το ξέρουμε με ακρίβεια γιατί δε ζούσαμε τότε. Το αν είναι όμως συνοπτική η νέα γραφή μπορούμε να το αποδείξουμε.

emakris said:

Τώρα μάλιστα, πείστηκα!

Click to expand...

Μην ανησυχείτε για πολλούς ισχύει το "ου με πείσεις καν με πείσεις".

emakris said:

Δημιούργησαν μια σημειογραφία, αλλά δεν εκμεταλλεύτηκαν όλες τις δυνατότητές της και προτίμησαν να κάνουν συνοπτικές καταγραφές. Γιατί άραγε;

Click to expand...

Για τον απλό λόγο ότι αυτοί που ανέλαβαν τις μεταγραφές, ήταν κυρίως δύο άνθρωποι, ο Γρηγόριος και ο Χουρμούζιος (και τρίτος ο Κώνστας του οποίου αναμένουμε έκδοση με μεταγραφές του καθ' υπόδειξη Γρηγορίου). Τί να κάνουν δύο άνθρωποι με τα μέσα της εποχής τους(ούτε υπολογιστή είχαν, ούτε ομάδα ταχυγράφων) και μας άφησαν και τόσες μεταγραφές. Αν καθήσουν να γράψουν ανελυμένα όλες τις διαφορετικές αναλύσεις που έχει το κάθε μέλος, θέλανε τρεις ζωές, όχι μία. Πιο πρακτικό λοιπόν ήταν να κάνουν συνοπτικές μεταγραφές, αφού ούτως ή άλλως η αξία της προφορικής διδασκαλίας ήταν δεδομένη τότε (σε αντίθεση με σήμερα). Αν γινόταν σήμερα η μεταρρύθμιση θα ήταν αλλιώς τα πράγματα.

emakris said:

Αν αυτό δεν είναι σενάριο φαντασίας και θεωρία συνομωσίας, τότε τι είναι;

Click to expand...

Η πικρή αλήθεια

emakris said:

(σε αυτό έκανε μεγάλη ζημιά ο Καράς και τη συνεχίζουν κάποιοι, που θεωρούνται πολέμιοί του).

Click to expand...

Αυτή είναι η ζημιά του Καρά; Αν είναι δυνατόν!Αν είπε ένα σωστό αυτός ο άνθρωπος είναι ότι η μουσική δεν εκτελείται μετροφωνικώς!

Υ.Γ. Για να μην μπλέκονται πολλά θέματα τεχνηέντως και για αποπροσανατολισμό υπενθυμίζω το θέμα για το οποίο συζητάμε:
Αρχικό μήνυμα απο Nikolaos
...γιατί και βέβαια η γραφή των Τριών Δασκάλων είναι συνοπτική...
Επιφυλλάσομαι για παραδείγματα αν υπάρχει ενδιαφέρον

Προφανώς δεν κατανοείτε σε βάθος αυτά που γράφω, οπότε δεν θα επιμείνω (αμφιβάλλω εάν τα διαβάσατε καν προσεκτικά). Θεωρήστε τα εκτός θέματος. Αρκεστείτε στον Βουδούρη και στον Νεραντζή. Κανένα πρόβλημα. Όσοι κατάλαβαν, κατάλαβαν.

emakris said:

Κάτι τελευταίο. Θα ρωτήσει κάποιος: "Πώς λες ότι τα ποικίλματα δεν εξαρτώνται από τη σημειογραφία; Δεν γνωρίζεις για την ενέργεια των σημαδιών;". Εδώ ακριβώς βρίσκεται το μεγάλο λάθος, που θα μας πάρει πολλά χρόνια να το καταλάβουμε (σε αυτό έκανε μεγάλη ζημιά ο Καράς και τη συνεχίζουν κάποιοι, που θεωρούνται πολέμιοί του).

Click to expand...

Κάποια στιγμή θα σαρώσω ανακοίνωση του Καρα του έτους 1953 η οποια εδημοσιεύθηκε στα πρακτικά του θ' διεθνούς συνεδρίου Βυζαντινών σπουδών. Εκεί φαίνονται πολύ καλά οι ρίζες αυτής της θεωρίας (μετέπειτα και της πρακτικής, δηλ. της "φθογγικής" ερμηνείας που χαρακτηρίζει τον Καρα). Η αφορμή είναι προσπάθεια του Καρα να δίνει απάντηση εις του Δυτικούς (Wellesz, Tillyard, Hoeg).

Μάλλον εγώ είμαι χαζός και εσύ είσαι σαν τον Πάπα:
αλάθητος ορθώνεσαι στην ψαλτική μου μάπα!
Ποιο άραγε το νόημα κουβέντες να πετάμε;
Άλλο ρωτώ, άλλο απαντάς, τα νεύρα μας τα σπάμε.

Άσε με εμένα τον μικρό, να γράφω ότι πιστεύω,
και στην καθέδρα σου εγώ δε θα ρθω να ανέβω.
Μες του Βουδούρη τ' άπαντα, τα μάτια μου θα βγάζω
και συ πολέμα τους "εχθρούς", ξα σου, δε σε ταράζω.

Χορός ψαλτών που ψάλλουμε ύμνους της κακοήθειας,
αιώνιο Παράρτημα "Εκκλησιαστικής Αλήθειας".
Κοιτώντας το αναλόγιο της θείας αυθεντίας,
πως λαχταρώ το "δι ευχών" της κρίσης-Ιστορίας...

Άσε με τον ρομαντικό, να γκιζερώ σε μέρη,
που ο νους κάθε αλάθητου, καθόλου δεν τα ξέρει
και δόξα ψαλτολογική, σου εύχομαι εκ βαθέων,
μα μην ξεχνάς το Βατερλώ του κάθε Ναπολέων.

...
[Αυτολογοκρισία λόγω υπέρμετρου... ποιητικού οίστρου].

Κρίμα που αφαιρέσατε το ποίημά σας!
Ήταν ο μόνος τρόπος να επικοινωνήσουμε εμείς οι Θεσσαλοί ισχυρογνώμονες ποιητές.
Ας εμμείνει ο καθένας στις απόψεις του (παρεπιπτόντως συμφωνώ με το ζήτημα των αναλύσεων ότι είναι θέμα θέσεων και όχι μόνο χαρακτήρων, αλλά το ερώτημα που πήγασε αρχής γενομένης από το #145 μήνυμά σας, είναι αν είναι η νέα γραφή συνοπτική ή όχι, στο οποίο δεν απαντήσατε) και ας έχουμε την υγειά μας.
Κλείνω με ένα χιουμοριστικό δίστιχο:

Τη μουσική που έμαθες στη δίδαξε ο Ορφέας;
Ή είναι αποτέλεσμα χειρονομίας τυχαίας;

Και πάλι σας εύχομαι υγεία, βασική προϋπόθεση για να διαφωνούμε...

Οι γραφείς της νέας μεθόδου δίνουν μόνοι τους παραδείγματα αλλαγής τρόπου εκφοράς σε ίδιες θέσεις. Για παράδειγμα, ο Ιωάννης στο Αναστασιματάριο και συγκεκριμένα στον Α΄ Ήχο (αργό μέλος, δηλαδή νέο στιχηραρικό) γράφει (συγχωρέστε με που δεν ανεβάζω σκαναρισμένα τα σημεία, αλλά προτιμώ να τα βλέπει αυτά ο καθένας στο βιβλίο....πέραν του ότι βαριέμαι κιόλας ...):

Τὸν σαρκὶ ἑκουσίως σταυρωθέντα δι’ ἡμᾶς, παθόντα (καὶ) ταφέντα…

Δείτε παρακάτω στο Θεοτοκίον:
Τὴν παγκόσμιον δόξαν, τὴν ἐξ ἀνθρώπων σπαρεῖσαν, καὶ τὸν Δεσπό(την) τεκοῦσαν…

Ενώ στο απόστιχο:

Γυναῖκες μυροφόροι μύρα φέρουσαι, μετὰ σπουδῆς καὶ ὀδυρμοῦ τὸν τάφον σου κατέλαβον, καὶ μὴ εὑροῦσαι τὸ ἄχραντον Σῶμά σου, παρὰ δὲ τοῦ Ἀγγέλου μαθοῦσαι τὸ καινόν, καὶ παρά(δο)ξον θαῦμα…

Σε ένα εκ των Αίνων των ίδιου ήχου έχει μάλιστα την ίδια φράση στο κείμενο, με άλλη μορφή:

Ὀδυρόμεναι μετὰ σπουδῆς, τὸ μνῆμά σου κατέλαβον αἱ τίμιαι γυναῖκες· εὑροῦσαι δὲ τὸν τάφον ἀνεῳγμένον, καὶ μαθοῦσαι παρὰ τοῦ Ἀγγέλου, τὸ καινὸν καὶ παρά(δο)ξον θαῦμα…

Στο Θεοτοκίον των Αποστίχων έχει την γραφή της πεταστής:

Ἰδοὺ πεπλήρωται ἡ τοῦ Ἡσαΐου πρόρρησις· Παρθένος γὰρ ἐγέννησας, καὶ μετὰ τόκον, ὡς πρὸ τόκου διέμεινας. Θεὸς γὰρ ἦν ὁ τεχθείς· διὸ καὶ φύσις ἐκαινοτόμησεν. Ἀλλ’ ὦ Θεομῆτορ, ἱκεσί(ας) σῶν δούλων…

Πίσω πάλι:

Τὸν τῷ Πατρὶ συνάναρχον, καὶ συνα(ΐ)διον Λόγον…

Στο Θεοτοκίον γράφει στην ίδια θέση, αλλά αλλιώς:

Τὴν παγκόσμιον δόξαν, τὴν ἐξ ἀν(θρώ)πων σπαρεῖσαν…

Λόγω του ότι με αυτά τα παραδείγματα μπορεί κάποιος να ταλαιπωρηθεί με το μπρος πίσω, υπάρχουν και κάποια αρκετά πιο κοντά, όπως στο Β΄ Εωθινό δοξαστικό. Δείτε αυτό το σημείο:

Μετὰ μύρων προσελθούσαις, ταῖς περὶ τὴν Μαριὰμ Γυναιξί, καὶ διαπορουμέναις, πῶς ἔσται αὐταῖς τυ(χεῖν) [στην 2η επανάληψη της λέξεως «τυχείν»] τοῦ ἐφετοῦ…

Και δείτε εδώ:

...Γαλιλαίαν δραμεῖν, καὶ (ὄ)ψεσθε [πάλι στην δεύτερη επανάληψη της λέξεως] αὐτόν…

Φυσικά παρόμοια παραδείγματα είναι πάμπολλα σε όλα τα κλασικά βιβλία.
Ο Νεραντζής μόνο από το μυαλό του δεν βγάζει αυτά που λέει, αλλά αν κάτσει κανείς να παρατηρήσει όπως αυτός λεπτομερώς τον τρόπο που μεταφέρθηκαν τα κείμενα που διδασκόμαστε στη νέα γραφή, βλέπει και τον ορθό τρόπο ερμηνείας των (ίσως δε και τις διαφορετικές επιλογές ερμηνείας), τον οποίο οι συγγραφείς δεν τον προσφέρουν σαν σολφέζ, αλλά δίνουν σε διάφορα σημεία tips (!) από τα οποία ο κάθε μελετητής βγάζει τα συμπεράσματά του.

Κύριε Μακρή μία ερώτηση, αν κάποιος μαθητής που είναι τσακάλι δει τα ως άνω σημεία και σας ρωτήσει: «Γιατί τόσοι διαφορετικοί τρόποι γραφής μίας συγκεκριμένης μουσικής φράσεως;» Τι θα του απαντήσετε;

Μάλιστα πολλά σημεία και φράσεις ερμηνεύτηκαν διαφορετικά από τον κάθε εξηγητή ή εκδότη ενός έργου. Πάρτε για παράδειγμα τον πρώτο στίχο της δοξολογίας του Δεύτερου ήχου όπως τον ερμηνεύει από τον Πέτρο (την παράδοση ουσιαστικά) ο Μανουήλ στο Αναστασιματάριο του Ιωάννου και συγκεκριμένα το σημείο:

Δόξα σοι τῷ δείξαντι τὸ φῶς, Δόξα ἐν ὑ(ψί)στοις Θεῷ…

Δείτε τώρα πως παρουσιάζεται το σημείο αυτό στο Αναστασιματάριο του Κωνσταντίνου και πέστε μου αν είναι το ίδιο πράγμα.

Ίδια γραφή, ίδια σύνθεση, άλλη προσέγγιση. Η αναλυτική γραφή όπως την ερμηνεύετε, είναι μάλλον η γραφή των νεωτέρων συνθετών όπου πραγματικά δεν υπάρχει κανένα περιθώριο ερμηνείας ή άλλου τρόπου γραφής. Η παρασημαντική όμως με τη μορφή που μας παρεδόθη δεν έχει αυτή τη λογική, όπως η ίδια αποδεικνύει.

Υ.Γ. 1 Εν καιρώ που όλοι πρέπει να είμαστε ενωμένοι, αγαπημένοι και ανοικτόμυαλοι, ας αφήσουμε τις όποιες αλληλοφαγωμάρες και το ποιος είναι καθηγητής, ποιος μουσικολόγος, ποιος χοχλιδολόγος κλπ. Σημασία έχει η έρευνα χωρίς στεγανά απ' όπου κι αν προέρχεται και με όσες περγαμηνές ή εμπειρία κι αν συνοδεύεται.

Υ.Γ. 2 Sorry για το μέγεθος, αλλά και για το μάλλον off topic...

Nikolaos said:

Κρίμα που αφαιρέσατε το ποίημά σας!
Ήταν ο μόνος τρόπος να επικοινωνήσουμε εμείς οι Θεσσαλοί ισχυρογνώμονες ποιητές.
Ας εμμείνει ο καθένας στις απόψεις του (παρεπιπτόντως συμφωνώ με το ζήτημα των αναλύσεων ότι είναι θέμα θέσεων και όχι μόνο χαρακτήρων, αλλά το ερώτημα που πήγασε αρχής γενομένης από το #145 μήνυμά σας, είναι αν είναι η νέα γραφή συνοπτική ή όχι, στο οποίο δεν απαντήσατε) και ας έχουμε την υγειά μας.
Κλείνω με ένα χιουμοριστικό δίστιχο:

Τη μουσική που έμαθες στη δίδαξε ο Ορφέας;
Ή είναι αποτέλεσμα χειρονομίας τυχαίας;

Και πάλι σας εύχομαι υγεία, βασική προϋπόθεση για να διαφωνούμε...

Click to expand...

Ε, αφού σας άρεσε, το επαναφέρω!

Της μουσικής τα μυστικά όποιος δεν τα γυρεύει
«αλάθητο» τον άλλονε και «Πάπα» κοροϊδεύει!
Αντί να κάτσει να σκεφτεί και να ξαναρωτήσει
μιλά για «κακοήθεια» σε όποιον του καπνίσει!

Πετάει κι ένα «εγώ, ο μικρός» για μετριοφροσύνη
το δάσκαλό του σέβεται, ποτέ δεν τον αφήνει,
μα μην του πεις αντίθετα από αυτά που ξέρει,
γιατί ευθύς στου «Βατερλώ» θε να βρεθείς τα μέρη!

Πάμε τώρα και στα σοβαρά. Τοποθετήθηκα σαφώς ότι η γραφή της Νέας Μεθόδου δεν είναι, κατά τη γνώμη μου, συνοπτική. Εσφαλμένα θεωρήσατε ότι όσα γράφω είναι εκτός θέματος. Όχι. Δείχνουν έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης, στον οποίο κατέληξα μετά από πολλά χρόνια έρευνας. Δεν μπορεί να λέει κανείς "εμένα με ενδιαφέρει μόνο αυτό". Εάν δεν έχεις μια διαχρονική και σφαιρική εικόνα του πράγματος, τα συμπεράσματά σου είναι επισφαλή.
Το λέω όσο πιο απλά μπορώ: Ούτε η παλαιά σημειογραφία ήταν εξαρχής συνοπτική, ούτε η της Νέας Μεθόδου. Επειδή όμως οι θέσεις της ψαλτικής δουλεύονται και αναλύονται μέσα στην προφορική παράδοση καθώς περνούν τα χρόνια (αυτή είναι η ομορφιά της προφορικότητας), κάποια στιγμή η αρχική γραφή του μέλους φαντάζει "συνοπτική". Αυτό έγινε σε μεγάλο βαθμό στην παλαιά σημειογραφία, σε πολύ μικρότερο στη νέα. Επαναλαμβάνω: οι θέσεις είναι αυτές που αναλύονται, και όχι τα σημάδια (ξέρετε πολύ καλά, εξάλλου, ότι οι πατριαρχικοί έψαλλαν χωρίς μουσικό κείμενο μπροστά τους). Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να ψάλλουμε "μετροφωνικά", ούτε είναι ο Καράς που μας διόρθωσε! Τις παραδοσιακές αναλύσεις τις μαθαίνουμε από τους δασκάλους και τις αποδίδουμε, όσο μπορεί ο καθένας (αφού πρώτα φροντίσει να πατάει σωστά στους φθόγγους, γιατί πολλά έχουν δει τα μάτια μου ή, μάλλον, ακούσει τα αυτιά μου...). Αλλά αυτό δεν έχει να κάνει με τα σημάδια.
Έρχομαι τώρα στον κ. Τσακίρογλου. Αυτά που λέτε, αγαπητέ μου, επιβεβαιώνουν ακριβώς την άποψή μου! Το γεγονός ότι μία θέση μπορεί να αποδίδεται με ελαφρώς διαφορετικούς τρόπους, οι οποίοι μάλιστα καταγράφονται σημειογραφικά, δείχνει ότι η σημειογραφία μας δεν είναι συνοπτική (ενδιαφέρουσα η διάκρισή σας μεταξύ παλιών και νέων συνθετών, αλλά αυτό έχει να κάνει με το μέλος, και όχι με τη σημειογραφία)! Εάν ήταν συνοπτική, η θέση θα γραφόταν πάντα με τον ίδιο τρόπο, όπως περίπου συνέβαινε στην παλαιά σημειογραφία. Πού βρίσκεται, συνεπώς, η διαφωνία σας μαζί μου; Διαβάστε, εάν θέλετε, και αυτά που έγραψα εδώ.

tsak77 said:

Εν καιρώ που όλοι πρέπει να είμαστε ενωμένοι, αγαπημένοι και ανοικτόμυαλοι, ας αφήσουμε τις όποιες αλληλοφαγωμάρες και το ποιος είναι καθηγητής, ποιος μουσικολόγος, ποιος χοχλιδολόγος κλπ. Σημασία έχει η έρευνα χωρίς στεγανά απ' όπου κι αν προέρχεται και με όσες περγαμηνές ή εμπειρία κι αν συνοδεύεται.

Click to expand...

Σύμφωνοι, αλλά εγώ ποτέ δεν είπα "είμαι ο τάδε, ακούστε με άσχετοι"! Αντίθετα, σέβομαι τις απόψεις των συναδέλφων και απαντώ σε όλους. Εντάξει, μπορεί να εκνευρίζομαι με κάποιους τρόπους σκέψης και αντιμετώπισης των πραγμάτων, αλλά αυτό είναι ανθρώπινο... Θα μου πείτε, μπορεί να ενοχλεί το κάπως "διδακτικό" ύφος μου. Ε, τι να κάνουμε, καθένας με τα κουσούρια του...

Παραθέτω απόσπασμα από το κοινωνικό του Πάσχα του Πέτρου στη γραφή του, πώς μεταγράφηκε και δύο ενδεικτικές αναλύσεις με βάση την προφορική παράδοση.

Nikolaos said:

Παραθέτω απόσπασμα από το κοινωνικό του Πάσχα του Πέτρου στη γραφή του, πώς μεταγράφηκε και δύο ενδεικτικές αναλύσεις με βάση την προφορική παράδοση.

Click to expand...

Θαυμάσιο!!! Δείχνει ακριβώς πώς μια κλασική θέση αναλύεται και ξανα-αναλύεται στην προφορική παράδοση! Δεν θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερη εικονογράφηση των απόψεών μου.
Εδώ φαίνεται καθαρά ότι οι αναλύσεις δεν υποδεικνύονται από τη σημειογραφία, αλλά από τις θέσεις. Πάρετε, για παράδειγμα, τη δεύτερη ανάλυση (την πιο πλούσια) και προσπαθήστε να εξηγήσετε στον μαθητή ποια είναι ακριβώς η ενέργεια του κάθε σημαδιού που προκαλεί αυτά τα μελίσματα. Αδύνατον!
Εσείς προφανώς εντοπίζετε το θέμα στο ότι η θέση παρέμεινε χωρίς ανάλυση κατά τη μεταγραφή στη Νέα Μέθοδο. Μα, αγαπητέ μου, οι αναλύσεις δεν είναι κάτι αιώνιο! Μπορεί εκείνη την εποχή η θέση να ψαλλόταν πιο απλά, με πολύ μικρά λυγίσματα της φωνής που δεν είχε νόημα να καταγραφούν, γιατί θα αλλοίωναν τον χαρακτήρα της θέσης.
Θα μου επιτρέψετε εδώ να χρησιμοποιήσω και πάλι το παράδειγμα των Τούρκων μουσικών. Και αυτοί, όταν δουν στο πεντάγραμμο μια κατιούσα κίνηση σαν αυτή, θα εκτελέσουν και τα ανάλογα "γεμίσματα". Αυτό δεν καθιστά τη σημειογραφία συνοπτική. Εάν το πάρουμε έτσι, όλες οι σημειογραφίες είναι λιγότερο ή περισσότερο συνοπτικές. Αυτό δεν λέει τίποτα.

emakris said:

Θαυμάσιο!!! Δείχνει ακριβώς πώς μια κλασική θέση αναλύεται και ξανα-αναλύεται στην προφορική παράδοση! Δεν θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερη εικονογράφηση των απόψεών μου.
Εδώ φαίνεται καθαρά ότι οι αναλύσεις δεν υποδεικνύονται από τη σημειογραφία, αλλά από τις θέσεις. Πάρετε, για παράδειγμα, τη δεύτερη ανάλυση (την πιο πλούσια) και προσπαθήστε να εξηγήσετε στον μαθητή ποια είναι ακριβώς η ενέργεια του κάθε σημαδιού που προκαλεί αυτά τα μελίσματα. Αδύνατον!
Εσείς προφανώς εντοπίζετε το θέμα στο ότι η θέση παρέμεινε χωρίς ανάλυση κατά τη μεταγραφή στη Νέα Μέθοδο. Μα, αγαπητέ μου, οι αναλύσεις δεν είναι κάτι αιώνιο! Μπορεί εκείνη την εποχή η θέση να ψαλλόταν πιο απλά, με πολύ μικρά λυγίσματα της φωνής που δεν είχε νόημα να καταγραφούν, γιατί θα αλλοίωναν τον χαρακτήρα της θέσης.
Θα μου επιτρέψετε εδώ να χρησιμοποιήσω και πάλι το παράδειγμα των Τούρκων μουσικών. Και αυτοί, όταν δουν στο πεντάγραμμο μια κατιούσα κίνηση σαν αυτή, θα εκτελέσουν και τα ανάλογα "γεμίσματα". Αυτό δεν καθιστά τη σημειογραφία συνοπτική. Εάν το πάρουμε έτσι, όλες οι σημειογραφίες είναι λιγότερο ή περισσότερο συνοπτικές. Αυτό δεν λέει τίποτα.

Click to expand...

Δε νομίζω ότι διαφωνούμε ουσιαστικά. Ίσως το όλο θέμα να δημιουργήθηκε λόγω άλλης έννοιας που δίνει ο καθένας μας στη λέξη "συνοπτική".
Επισής διατηρώ τις επιφυλάξεις μου για το αν οι αναλύσεις είναι μόνο θέμα χαρακτήρων, όπως αφήνει να εννοηθεί ο Καράς ή μόνο θέμα θέσεων όπως υποστηρίζετε. Είναι θέμα και χαρακτήρων και συνθέσεων χαρακτήρων και μουσικών φράσεων και ολόκληρων θέσεων, και εξαρτώνται και από το είδος, το χρόνο και τον ήχο του μέλους (ετοιμάζω μία μεγάλη εργασία, αν ζήσω θα τη δούμε να τη σχολιάσουμε).

emakris said:

Πάρετε, για παράδειγμα, τη δεύτερη ανάλυση (την πιο πλούσια) και προσπαθήστε να εξηγήσετε στον μαθητή ποια είναι ακριβώς η ενέργεια του κάθε σημαδιού που προκαλεί αυτά τα μελίσματα. Αδύνατον!

Click to expand...

Κάπως έτσι θα τα εξηγούσα στο μαθητή.

Nikolaos said:

Κάπως έτσι θα τα εξηγούσα στο μαθητή.

Click to expand...

Θα είχα πάρα πολλές παρατηρήσεις, αλλά τις αφήνω για όταν με το καλό ολοκληρώσετε την εργασία σας. Αλλοιώς δεν πρόκειται να τελειώσουμε. Μπράβο, πάντως, για την προσπάθεια, έστω και εάν με βρίσκει κάθετα αντίθετο η λογική μιας "μεθόδου αναλύσεων".

Επίσης σχετικό Τί εννοούμε με τους όρους αναλυτική και συνεπτυγμένη γραφή.

Shota said:

Κάποια στιγμή θα σαρώσω ανακοίνωση του Καρα του έτους 1953 η οποια εδημοσιεύθηκε στα πρακτικά του θ' διεθνούς συνεδρίου Βυζαντινών σπουδών. Εκεί φαίνονται πολύ καλά οι ρίζες αυτής της θεωρίας (μετέπειτα και της πρακτικής, δηλ. της "φθογγικής" ερμηνείας που χαρακτηρίζει τον Καρα). Η αφορμή είναι προσπάθεια του Καρα να δίνει απάντηση εις του Δυτικούς (Wellesz, Tillyard, Hoeg).

Click to expand...

Βλ. εδώ.