Τάξις Μικράς και Μεγάλης Παρακλήσεως

D

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
Ανοίγω αυτό το ΘΕΜΑ για την τάξη των παρακλήσεων με διάφορες ενότητες:
Πώς συνδέονται με τον Εσπερινό;
πότε "βγαίνουμε" από την παράκληση;
πότε ψάλλονται τα Εξαποστειλάρια;
και ποιά είναι η ορθή τάξις των Απολυτικίων του Εσπερινού;
 


Ἀμέσως μετὰ τὸ τέλος τῆς θ' ᾠδῆς προσετέθησαν μεταγενεστέρως εἴτε μεγαλυνάρια Ἄξιόν ἐστιν... κ.λ.π. στὸ μικρὸ, εἴτε ἐξαποστειλάρια Ἀπόστολοι ἐκ περάτων... στὸ μεγάλο παρακλητικὸ κανόνα, ἐνῶ πρὸ τοῦ Δι' εὐχῶν δὲν ψάλλεται τίποτε (βλ. ΣΥΜΒΟΛΗ τ. 13 σ. 47).
 
dkalpakidis said:
Ανοίγω αυτό το ΘΕΜΑ για την τάξη των παρακλήσεων με διάφορες ενότητες:
Πώς συνδέονται με τον Εσπερινό;
Click to expand...
Ὅπως συνδέονται οἱ κανόνες τῶν ἀποδείπνων π.χ. τῶν προεορτίων Χριστουγέννων καί Θεοφανείων σύμφωνα μέ το ΤΜΕ, δηλ. μετά τό Νῦν ἀπολύεις. Δές καί ἐδῶ.
dkalpakidis said:
πότε "βγαίνουμε" από την παράκληση;
Click to expand...
Στό τέλος τῶν μεγαλυναρίων, δηλ. μετά τό Πᾶσαι τῶν ἀγγέλων. Θέλεις νά πεῖς ὅτι ξαναμπαίνουμε, ὅταν πρό τοῦ Δι᾿ εὐχῶν ψάλλουμε τά ἐξαποστειλάρια. Ναί ξαναμπαίνουμε (λίγο), ἄν καί αὐτό δέν προβλέπεται ἀπό τό ΤΜΕ καί ὅπως λέει ὁ Μανόλης. Ὅμως ἐπεκράτησε.
dkalpakidis said:
πότε ψάλλονται τα Εξαποστειλάρια;
Click to expand...
Πρό τοῦ Δι᾿ εὐχῶν καί στίς δύο Παρακλήσεις. Νομίζω ὅτι αὐτή ἡ τάξη καί καλλίτερη εἶναι καί καλῶς ἐπεκράτησε. Τήν βλέπω καί στό Τ.Γ.Ρ.. Γιά τό λόγο ὅτι οἱ διαφορά μεταξύ τῶν δύο Παρακλήσεων ἔγκειται μόνον στόν Κανόνα καί στό Εὐαγγέλιο. Ἄλλες διαφορές, ὅπως προβλέπει τό ΤΜΕ καί τό Ὡρολόγιον, θά δημιουργοῦσαν σύγχυση αὐτές τίς ὡραῖες ἡμέρες τῶν Παρακλήσεων.
dkalpakidis said:
και ποιά είναι η ορθή τάξις των Απολυτικίων του Εσπερινού;
Click to expand...
Αὐτή πού προβλέπουν τά Δίπτυχα. Ἐπειδή σέ ἐννοῶ, θά ὑπονοεῖς σχετικά μέ τά κατανυκτικά τροπάρια. Ὄντως καί σέ ἄλλες περιπτώσεις τίθενται ἀντί ἀπολυτικίων.
 
Συμπληρωματικῶς στά ἐδῶ καί ἐκεῖ βλέπω στό Τυπικό τῆς ἐν Ἄθω Ἱ. Μ. τοῦ ἁγίου Διονυσίου (τό περιώνυμο "Διονυσιάτης") τοῦ 1909 τά ἑξῆς σχετικά καί ἐνδιαφέροντα.
1. σελ. 379. Αὐγούστου α΄. ἀντὶ δὲ τοῦ συνήθους θεοτοκαρίου ψάλλομεν τὸν παρακλητικὸν Κανόνα τῆς Θεοτόκου εἰς τὴν περίοδον ταύτην τῆς δεκαπενθημέρου νηστείας.
2. σελ. 381. Αὐγούστου α΄. σήμερον παράκλησις ψάλλεται.
3. σελ. 383. Αὐγούστου β΄. Σημειωτέον ὅτι ἀπὸ σήμερον μέχρι τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου εἰς τὸ τέλος τῶν παρακλήσεων ψάλλομεν τό (Ἀπόστολοι ἐκ περάτων).
4. σελ. 393. Αὐγούστου ιδ΄. (Ἰστέον ὅτι οἱ Κανόνες τῆς Θεοτόκου οἱ ψαλλόμενοι ἀντὶ θεοτοκαρίου εἰς τὰς νηστισίμους ταύτας ἡμέρας, πρέπον ἐστὶν ἵνα ψαλλῶσιν ἅπαντες, ἔστω καὶ μετὰ τὴν ἑορτήν, εἶτα πάλιν ποιοῦμεν ἀρχὴν εἰς τοὺς συνήθεις).
 
Συμφώνος προς το Τυπικόν του Αγίου Σάββα οι Παρακλητικοί κανόνες πρέπει να ψάλλονται κανονικά στο Απόδειπνο μετά το Πιστεύω χωρίς τις προσθήκες "Κύριε εισάκουσον", "Θεός κύριος" ... Ν΄ Ψαλμός αλλά κατευθείαν ξεκινούμε και ψάλλουμε την α΄ Ωδή χωρίς δεήσεις μετά το τέλος της γ΄ και ς΄ καθώς επίσης χωρίς το α΄Αντίφωνο των αναβαθμών του δ΄ήχου και την τάξι του Ευαγγελίου. Επίσης, με το τέλος της θ΄ωδής δεν λέγοθμε τα υπόλοιπα (μεγαλυνάρια, τρισάγιο, απολυτίκια, εξαποστειλαρια), αλλά συναχίζουμε την ακολουθία του Αποδείπνου από το "Άξιον εστίν". Αυτή την διάταξη νομίζω πως ακολουθεί και ο π. Δοσίθεος στην Ι. Μ. Τατάρνης.
 
Ἡ μετάβαση ἀπό τό ΤΑΣ (πού τό ἀντιγράφει —ἐκτός κάποιων ἐξαιρέσεων— ὁ Ρήγας) στό ΤΜΕ καί στήν σημερινή πράξη ἔχει ἐκτεθεῖ κι ἐδῶ.
 
Roumelis Ioannis said:
Συμφώνος προς το Τυπικόν του Αγίου Σάββα οι Παρακλητικοί κανόνες πρέπει να ψάλλονται κανονικά στο Απόδειπνο μετά το Πιστεύω χωρίς τις προσθήκες "Κύριε εισάκουσον", "Θεός κύριος" ... Ν΄ Ψαλμός αλλά κατευθείαν ξεκινούμε και ψάλλουμε την α΄ Ωδή χωρίς δεήσεις μετά το τέλος της γ΄ και ς΄ καθώς επίσης χωρίς το α΄Αντίφωνο των αναβαθμών του δ΄ήχου και την τάξι του Ευαγγελίου. Επίσης, με το τέλος της θ΄ωδής δεν λέγοθμε τα υπόλοιπα (μεγαλυνάρια, τρισάγιο, απολυτίκια, εξαποστειλαρια), αλλά συναχίζουμε την ακολουθία του Αποδείπνου από το "Άξιον εστίν". Αυτή την διάταξη νομίζω πως ακολουθεί και ο π. Δοσίθεος στην Ι. Μ. Τατάρνης.
Click to expand...
Κύριε Ρούμελη Ἰωάννη, τώρα θυμήθηκα ποιός εἶστε...
Γιά τά περί τοῦ ΤΑΣ ἐγράφησαν ἐδῶ καί ἐκεῖ πού σᾶς παρέπεμψα στό προηγούμενον μήνυμά μου.
Τό θέμα εἶναι ὅτι δέν προβλέπεται Παρακλητικός Κανών, ὁ ὁποῖος ἀντικαθιστᾶ τό Θεοτοκάριον τῶν Ἀποδείπνων κατά τό ΤΑΣ. «Κατὰ τὰ προεόρτια, μεθέορτα καὶ τὴν ἀπόδοση τῆς ἑορτῆς τῆς Μεταμορφώσεως ἀργοῦν τὰ θεοτοκία καὶ ''ὁ ἐν τοῖς ἀποδείπνοις ψαλλόμενος κανὼν τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου" = θεοτοκάριον = παράκλησις» ὅπως ἔγραψε ὁ Μ. Θεοδωράκης ἤ ὁ π. Ἀθωνίτης «εφόσον δέν είναι προεόρτιος περίοδος ή μεθέορτος Δεσποτικής ή Θεομητορικής εορτής» κι ἐγώ «ἐκτός τῶν προεορτίων καί μεθεορτίων τῆς τε Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου καί τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου».
 
Στη γειτονική Ορθόδοξη χώρα της Βουλγαρίας (μέχρι σχετικά πρόσφατα) ετελείτο μόνον ο μικρός παρακλητικός κανών (γνωστός ως "Κοινή Παράκλησις") κατά την εξής τάξη:
Μετά το "Νυν απολύεις", Κύριε εισάκουσον, Θεός Κύριος μετά των στίχων, Τη Θεοτόκω εκτενώς, Δόξα, Τροπάριον του Ναού, Και νυν Ου σιωπήσομεν. Πεντηκοστός, Ο κανών εις δ΄ άνευ ειρμών, από γ΄ ωδής "Διάσωσον", "Επίβλεψον" , αίτησις "Πρεσβεία θερμή", συνέχεια ωδών, από στ' ωδής πάλι "Διάσωσον", "Επίβλεψον" (το "Άχραντε, η διά λόγου δεν απαντάται στο Βουλγαρικό Ωρολόγιο), αίτησις "Προστασία", Προκείμενον κλπ. μετά το Ευαγγέλιο και τα δόξα, και νυν μόνο το "Μη καταπιστεύσης με",
μετά το τέλος του Κανόνα "άξιον εστι" κλπ μεγαλυνάρια, Τρισάγιον, απολυτίκια, αιτήσεις, μακροσκελής ευχή προς τη Θεοτόκο (κατά τη διάρκεια της οποίας οι πιστοί και ο λειτουργός γονατίζουν) και απόλυσις (τα "Απόστολοι εκ περάτων" ή "Πάντων προστατεύεις" δεν υπάρχουν).
Πηγή: Μανασσή Ποπτοντόροφ "Ψαλτικό Μηναίο", Σόφια 1921

Με τα χρόνια επικράτησε οι ψάλτες να ψάλλουν τα "ρεφραίν" του Κανόνα και ο Ιερέας να διαβάζει τον Κανόνα μπροστά στη Θεοτόκο του τέμπλου.

Από τις αρχές του 21ου αιώνα άρχισε να διαδίδεται (αρχικά στη Φιλιππούπολη και μετά στη Σόφια) η χρήση και του Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνα και να χρησιμοποιούνται οι ύμνοι "Απόστολοι εκ περάτων" κλπ.
 
Δεν ξέρω αν πρέπει να γίνει ξεχωριστό θέμα. Αν νομίζετε μετακινήστε το οι συντονιστές.

Γιατί στην μικρή παράκληση ψάλλεται (από τους περισσότερους) ο ειρμός της Θ' ωδής ενώ στην μεγάλη όχι; Για να "βγουν" τα τροπάρια της Θ' της μικρής; Το ΤΜΕ πάντως λέει άνευ ειρμών. (και όχι εκτός του ειρμού της Θ' της μικρής...)

Υπάρχει κάποια καλύτερη εξήγηση από την δική μου...κομπογιαννίτικη;

Ευχαριστώ.
 
V_Zacharis said:
Γιατί στην μικρή παράκληση ψάλλεται (από τους περισσότερους) ο ειρμός της Θ' ωδής ενώ στην μεγάλη όχι; Για να "βγουν" τα τροπάρια της Θ' της μικρής; Το ΤΜΕ πάντως λέει άνευ ειρμών. (και όχι εκτός του ειρμού της Θ' της μικρής...)
Υπάρχει κάποια καλύτερη εξήγηση από την δική μου... κομπογιαννίτικη;
Click to expand...
Ὀρθῶς ὁμιλεῖς περί ἔθους καί ὄχι περί ἀκριβοῦς τυπικῆς διατάξεως. Ἡ μικρή παράκληση ἐπειδή ξεκίνησε ὡς ἰδιωτική ὑπόθεση καί συνεχίζεται καί ὡς τέτοια (ἐννοῶ σέ σπίτια, κυριοῦλες κ.λ.π.) ἔχει καί τίς ἐθιμικές ἰδιαιτερότητές της.
Πάντως δέν εἶναι τυχαῖο πού ὁ ποιητής ἐποίησε 5 τροπάρια ἀντί γιά 4 σ᾿ αὐτή τήν ᾠδή. Συμπεριέλαβε στό νοῦ του καί τόν εἱρμό τῆς θ΄ ᾠδῆς πού εἶναι ὡραῖος θεομητορικός; Μήπως κάποιο ἄλλο χέρι προσέθεσε ἕνα ἀκόμη τροπάριο γιά νά συμπεριλαμβάνεται καί ὁ εἱρμός ἐπειδή τοῦ ἄρεσε; Ποῦ νά ξέρουμε. Δέν ὑπάρχει καί ἀκροστιχίδα γιά νά μᾶς βοηθήσει σέ ἐνδεχόμενη τέτοια ὑπόθεση μεταγενέστερης συμπληρώσεως τροπαρίου. Πάντως ἀπό πλευρᾶς ψαλτικῆς τάξεως στή διανομή τῶν τροπαρίων βολεύει. Ἄν τηρήσουμε τήν ἀκρίβεια τοῦ ΤΜΕ θά πρέπει νά περικόψουμε ἕνα τροπάριο, γιατί ἡ διάταξη λέει ἀνά δ΄τροπάρια ἐν ἑκάστῃ ᾠδῇ.
Ποῦ νά δεῖς ὅτι αὐτό τό ἔθος ἄρχισε νά ἐφαρμόζεται καί στόν θεομητορικό εἱρμό τῆς θ΄ ᾠδῆς τῆς μεγάλης παρακλήσεως... Ὑπάρχουν καί πιό προχωρημένοι...
 
Panagiotis said:
μόνο το "Μη καταπιστεύσης με",
Click to expand...


Ὁμοίως στὸ Μεγάλο Εὐχολόγιο ἐκδ. Ἀστὴρ, φωτοαναστατικὴ ἀνατύπωση τῆς ἐκδόσεως τῆς Βενετίας τοῦ ἔτους 1862, σ. 585.
 
Να προσθέσω επίσης ότι οι Παρακλητικοί Κανόνες προς Αγίους είναι άγνωστοι στους Σλάβους και Ρουμάνους με εξαίρεση "ονομαστούς" τοπικούς Αγίους (πχ Όσιος Ιωάννης της Ρίλας, Οσία Παρασκευή η Επιβατηνή). Και σε αυτές τις περιπτώσεις η ακολουθία ακολουθεί την τάξη που προανέφερα.

Αντιθέτως με την έλλειψη παρακλητικών κανόνων σε αγίους υπάρχει πληθώρα κδ΄ οίκων (ακαθίστων) οι οποίοι συχνά τελούνται σε εβδομαδιαία βάση (σε κάποιους ναούς μετά το "Νυν απολύεις" του Εσπερινού ως εξής: "Νυν απολύεις", Κοντάκιον, οι οίκοι-από τον αναγνώστη ή τον ιερέα- με το χορό να ψάλλει τα εφύμνια, κοντάκιον πάλι, εκτενής με μνημόνευση ονομάτων, γονυκλισία με ευχή προς τον άγιο δια τον οποίον ο ακάθιστος, ενιαχού το μεγαλυνάριον του αγίου άπαξ, τρισάγιον κλπ του εσπερινού).

Το καλοκαίρι του 2006 θυμάμαι ότι είχα κληθεί να "γνωμοδοτήσω" εάν συνημμένη με τον Εσπερινό του Απ. Ματθίου (για τον οποίον το Σλαβονικό Μηναίο έχει ακολουθία πολυελέου με αναγνώσματα εσπερινού κλπ.) μπορεί να τελεσθεί παράκλησις. Σκεπτόμενος τι γίνεται τα Σάββατα ή την 5η Αυγ εσπέρας είχα αποφανθεί αρνητικά αλλά αρκετές κυριούλες με είχαν λοξοκυττάξει! :D
 
Panagiotis said:
Να προσθέσω επίσης ότι οι Παρακλητικοί Κανόνες προς Αγίους είναι άγνωστοι στους Σλάβους και Ρουμάνους με εξαίρεση "ονομαστούς" τοπικούς Αγίους (πχ Όσιος Ιωάννης της Ρίλας, Οσία Παρασκευή η Επιβατηνή)...
Click to expand...
᾿Ορθῶς πράττουν.

Αντιθέτως με την έλλειψη παρακλητικών κανόνων σε αγίους υπάρχει πληθώρα κδ΄ οίκων (ακαθίστων) ...
Click to expand...
Καὶ τοῦτο ὀρθόν. ἔτσι γινόταν ἀκόμη τότε στὴν Κωνσταντινούπολι τὸν 9ον αἰῶνα, ὅταν δηλαδὴ ἐξεχριστιανίσθησαν οἱ ἀδελφοὶ Σλαῦοι.

Το καλοκαίρι του 2006 θυμάμαι ότι είχα κληθεί να "γνωμοδοτήσω" εάν συνημμένη με τον Εσπερινό του Απ. Ματθίου (για τον οποίον το Σλαβονικό Μηναίο έχει ακολουθία πολυελέου με αναγνώσματα εσπερινού κλπ.) μπορεί να τελεσθεί παράκλησις... :D
Click to expand...
Πάντως ἐξ ἐπόψεως τυπικοῦ (τοῦ δικοῦ μας ἐννοῶ) ἐπιτρέπεται ἢ μᾶλλον ἐπιβάλλεται.
 
Panagiotis said:
Ίσως κάποια στιγμή θα έπρεπε να δούμε το θέμα των ακολουθιών των αγίων αποστόλων οι οποίες στα εν χρήσει μηναία είναι μη εορτάσιμες (με εξαίρεση των Πρωτοκορυφαίων και του απ. Ανδρέα). Ο π. Κων. Παπαγιάννης γράφει σχετικά στο σύστημα τυπικού και ο αείμνηστος π. Ρήγας είχε επιμεληθεί σχετικές αναπληρώσεις.
Click to expand...

Ρώτα ἐμένα... εἰδικώτερον διά τούς εὐαγγελιστάς, ἐξαιρουμένου τοῦ Θεολόγου Ἰωάννου.

Γιά νά ἐπανέλθουμε ὅμως στό θέμα, καλά σοῦ λέει ὁ Διονύσιος γιά παράκληση μέ τόν ἑσπερινό τοῦ ἀπ. Ματθίου. Ἤθελα νά σοῦ τό γράψω κι ἐγώ. Ἡ ἀπαγόρευση τῶν Σαββάτων καί τῆς παραμονῆς τῆς Μεταμορφώσεως ἔχει σχέση μέ τίς ἀντίστοιχες δεσποτικές ἑορτές (Ἀναστάσεως-Μεταμορφώσεως) ὅπως ἔχει γραφεῖ. Ἄν βέβαια ἡ μνήμη τοῦ ἀπ. Ματθίου συνέπιπτε Κυριακή τότε σαφῶς δέν θά ἐπετρέπετο.
 
Δηλαδή σε ένα ναό που πχ τιμάται ο Χ. άγιος και έγινε μέγας εσπερινός δεν εμποδιζόμαστε να τελέσουμε παράκληση; Ενδιαφέρον.

Βέβαια πρέπει να ομολογήσω ότι είχα και άλλα κριτήρια να γνωμοδοτήσω να μην τελεστεί παράκληση:rolleyes:: με ανέμεναν νοστιμώτατα μύδια εκ Βάρνης και σπιτικό τσίπουρο!:cool:
 
Panagiotis said:
Δηλαδή σε ένα ναό που πχ τιμάται ο Χ. άγιος και έγινε μέγας εσπερινός δεν εμποδιζόμαστε να τελέσουμε παράκληση; Ενδιαφέρον.

Βέβαια πρέπει να ομολογήσω ότι είχα και άλλα κριτήρια να γνωμοδοτήσω να μην τελεστεί παράκληση:rolleyes:: με ανέμεναν νοστιμώτατα μύδια εκ Βάρνης και σπιτικό τσίπουρο!:cool:
Click to expand...

Μια καλή ιδέα -ίσως...- θα ήταν να τελεσθεί η παράκλησις έξω από τον Εσπερινό.
Πράξη την οποία εφαρμόσαμε στην πανήγυρη του Αγίου Αποστόλου Στεφάνου.
 
V_Zacharis said:
Γιατί στην μικρή παράκληση ψάλλεται (από τους περισσότερους) ο ειρμός της Θ' ωδής ενώ στην μεγάλη όχι; Για να "βγουν" τα τροπάρια της Θ' της μικρής;
Click to expand...



Ἐπιπλέον τροπάριο μαρτυρεῖται καὶ στὶς α' καὶ γ' ᾠδὲς τοῦ μικροῦ (ΣΥΜΒΟΛΗ τ. 13 σσ. 47-48) καὶ στὴν ζ' τοῦ μεγάλου παρακλητικοῦ κανόνος (χφ. Ἐθνικῆς Βιβλιοθήκης τῆς Ἑλλάδος 721 θεοτοκάριον τέλη ιε' αἰ.).
 
MTheodorakis said:


Ἐπιπλέον τροπάριο μαρτυρεῖται καὶ στὶς α' καὶ γ' ᾠδὲς τοῦ μικροῦ (ΣΥΜΒΟΛΗ τ. 13 σσ. 47-48) καὶ στὴν ζ' τοῦ μεγάλου παρακλητικοῦ κανόνος (χφ. Ἐθνικῆς Βιβλιοθήκης τῆς Ἑλλάδος 721 θεοτοκάριον τέλη ιε' αἰ.).
Click to expand...
Άρα κάποτε ψαλλόταν εις στ';
 
Bασίλης;12185 said:
ελεγε καμιά 20-30αρια μεγαλυναρια στο τέλος... επιανε το εγκόλπιο του Αναγνλωστου και δώστου έλεγε.. συν όλα των Δωδεκαννησίων αγίων.... σωστό από άποψη τυπικού;;;;

Πέρυσι το έκανά θυμάμαι.... αλλα με 3-4 παραπάνω....

Ευχαριστώ
Click to expand...



Τὸ μεγαλυνάριο τοῦ ἁγίου τοῦ ναοῦ δὲν παρεμβάλλεται, οὔτε ἄλλα πρόσθετα (Εὐχολόγιον Goar (ἔκδ. α' 1647) ἔκδ. β' 1730 σ. 676, ὡρολόγιον ἔκδ. 1757 σ. 409, εὐχολόγιον ἔκδ. 1803 (anemi.lib.uoc.gr) σ. 393, ὡρολόγιον ἔκδ. 1832 (anemi.lib.uoc.gr) σ. 478, εὐχολόγιον ἔκδ. 1862 (ἐκδ. Ἀστήρ) σ. 587, ὡρολόγιον Ἀποστολικῆς διακονίας ἔκδ. α' 1952 «κατὰ τὴν ἔκδοση τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριαρχείου» σ. 522).

Γιὰ τὶς παρακλήσεις χρησιμοποιῶ τὴν α' ἔκδοσή τους στὸ ἀναστασιματάριον τοῦ Ἰωάννου 1858.
 
Last edited:
You must log in or register to reply here.
Back
Top