[Ερώτηση] Μακαρισμοί στην Νεκρώσιμο Ακολουθία

S

stapaman

Εφησυχάζων & ενίοτε προξενών αλγεινάς εντυπώσεις δ
Προβληματισμός που ήρθε κατά νου μετά από κατ' ιδίαν ανταλλαγή μηνυμάτων με φίλο/μέλος του forum:
Στην τάξη του Οικ. Πατριαρχείου όσον αφορά την Νεκρώσιμο Ακολουθία δεν προβλέπεται η ψαλμώδηση των Μακαρισμών. Ωστόσο κατά την τάξη της Ελλαδικής Εκκλησίας αυτό έχει ισχύσει. Μπορεί κάποιος να μας πει πώς, πότε περίπου και γιατί ενδεχομένως έγινε αυτή η προσθήκη;
Σημειώνεται ότι ο Θρ. Στανίτσας στην χειρόγραφη "Νεκρώσιμο Ακολουθία" που είχε συνθέσει, δεν είχε μελοποιήσει Μακαρισμούς.
Ευχαριστώ!
 
Και στο Τυπικό της Βουλγαρικής Ορθοδόξου Εκκλησίας (το οποίο στηρίζεται σε αυτό της Κων/πόλεως) δεν συμπεριλαμβάνονται οι μακαρισμοί στη νεκρώσιμο ακολουθία.
 
1. ῾Η νεκρώσιμος ἀκολουθία (κατ᾿ ἀκρίβειαν οἱ νεκρώσιμες ἀκολουθίες) εἶναι σύνθεσις (καὶ ὡς ποίημα καὶ ὡς μέλος) ἀρχαίων ὑμνογράφων τῆς ἐκκλησίας, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ τοῦ ἁγίου ῾Ρωμανοῦ τοῦ μελῳδοῦ (6ος αἰών), καὶ ὄχι τοῦ Θρασυβούλου Στανίτσα (20ὸς αἰών).
2. ῾Η γνωστὴ καὶ συνήθης σήμερον νεκρώσιμος ἀκολουθία «εἰς κοσμικοὺς» ἢ «εἰς λαϊκοὺς» (μαζὶ μὲ ἄλλες νεκρώσιμες ἀκολουθίες ὄχι τόσο γνωστὲς σήμερα) περιέχεται στὸ εὐχολόγιον τὸ μέγα καὶ περιλαμβάνει τοὺς μακαρισμούς.
3. Μακαρισμοὺς περιέχουν καὶ οἱ ἄλλες νεκρώσιμες ἀκολουθίες «εἰς μοναχούς» (ποίημα τοῦ ἁγίου ῾Ρωμανοῦ τοῦ μελῳδοῦ), «εἰς ἱερεῖς», «εἰς ἡγουμένους», «εἰς ὑποτακτικούς».
4. Συμπέρασμα. δὲν πρόκειται γιὰ νεωτέρα προσθήκη τῶν μακαρισμῶν, ἀλλὰ γιὰ νεωτέρα «κατ᾿ οἰκονομίαν» (καὶ ὄχι ὑποχρεωτικὴ) παράλειψί τους.
 
Η αλήθεια είναι ότι στις περισσότερες Νεκρ. Ακολουθίες που έχω ψάλλει εν Αθήναις (....:rolleyes:....) οι Μακαρισμοί ή έχουν παραλειφθεί ή έχουν μειωθεί στον ελάχιστο δυνατό αριθμό... :rolleyes:
 
Σε μια κηδεία που είμουν εχθές τους ψάλλανε κατά τη διάρκεια του ασπασμού (πολύς κόσμος) εφόσον δεν τους είπαν στη σειρά τους.
 
Dimitri said:
Σε μια κηδεία που είμουν εχθές τους ψάλλανε κατά τη διάρκεια του ασπασμού (πολύς κόσμος) εφόσον δεν τους είπαν στη σειρά τους.
Click to expand...

Σὲ κάποια (πολὺ λίγα) χειρόγραφα οἱ μακαρισμοὶ τίθενται πράγματι στὸ τέλος τῆς λειτουργίας. ἡ συντριπτικὴ ὅμως πλειονοψηφία τῶν χειρογράφων ποὺ ἔχουμε ὑπόψιν μας (ἀλλὰ καὶ τῶν ἐντύπων εὐχολογίων, μὴν τὸ ξεχνᾶμε) ἔχει τοὺς μακαρισμοὺς ὅπως καὶ στὸ ἔντυπο εὐχολόγιο καὶ πάντως πρὸ τῶν βιβλικῶν ἀναγνωσμάτων τῆς ἀκολουθίας.
 

Οἱ Μακαρισμοὶ ἀπαντῶνται στὴν πρώτη νεκρώσιμη ἀκολουθία, στὸ χφ. Κρυπτοφέρρης Ρώμης Γ.Β.Χ εὐχολόγιο τοῦ ι' αἰ. (πρωτ. Θεμιστοκλῆ Χριστοδούλου Περὶ τῆς Κηδείας 2004 σ. 27).
Στὸ τέλος τῆς ἐπιγείου ζωῆς τοῦ πλάσματος ὑπενθυμίζεται - ἐπανέρχεται ὁ σκοπὸς τῆς ζωῆς του κατὰ τὸν πλάστη του.
 
Παιδιά πολύ θανατικό έπεσε! Ήμαρτον. Δεν το ξανακάνω! Και έχω και γενέθλια σε λίγο καιρό (30 παρά 1 ήτοι 29) και με πιάνει και κρίση ηλικίας :)
 
stapaman said:
Παιδιά πολύ θανατικό έπεσε! Ήμαρτον. Δεν το ξανακάνω! Και έχω και γενέθλια σε λίγο καιρό (30 παρά 1 ήτοι 29) και με πιάνει και κρίση ηλικίας :)
Click to expand...

Φίλε Σταῦρο, δὲν μιλοῦμε γιὰ θανατικό, ἀλλὰ γιὰ τοὺς μακαρισμούς, δηλαδὴ γιὰ αὐτὰ τὰ μικρὰ μυστικὰ ποὺ μᾶς ἀποκάλυψε ὁ Κύριος καὶ εἶναι τὰ κλειδιὰ ποὺ ἀνοίγουν διάπλατα ὅλες τὶς πόρτες καὶ τὰ παράθυρα τοῦ παραδείσου, καὶ κερδίζουμε τὴν αἰώνιο ζωή, δηλαδὴ μιλᾶμε γιὰ τελεία κατάργησι τοῦ θανάτου! ἔτσι γιὰ νὰ θεολογήσωμε καὶ λίγο καὶ νὰ δοῦμε τί κρύβεται πίσω ἀπὸ τὸ Τυπικόν, καὶ γιὰ ποιό λόγο ὥρισε ἡ ἐκκλησία νὰ λέγωνται οἱ μακαρισμοὶ στὴν κηδεία. τὸ εἶπε καὶ ὁ Μανόλης Θεοδωράκης μόλις πιὸ πάνω. γι᾿ αὐτὸ θὰ ἔλεγα ὅτι θὰ ἦταν καλὸ στὶς κηδεῖες καὶ ἐκεῖ ποὺ δὲν συνηθίζουν νὰ λένε μακαρισμούς, νὰ ψέλνωνται ὁπωσδήποτε οἱ μακαρισμοὶ τοῦ Κυρίου, οἱ στίχοι δηλαδὴ χωρὶς τὰ τροπάρια.
Φίλε Σταῦρο, ὡραία ἰδέα μοῦ ἔδωσες. πολὺ θὰ μοῦ ἄρεσε στὴν κηδεία μου νὰ ψαλοῦν μόνον οἱ μακαρισμοὶ τοῦ Κυρίου, ποὺ εἶναι προφανῶς ἀρχαϊκώτερο στοιχεῖο ἀπὸ τὰ συνημμένα τροπάρια. Καὶ μὲ ἐφύμνιο τὸ ἁπλὸ «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου».
 
Last edited:
Ἐὰν ἔχω καταλάβει καλῶς, τηροῦνται τρεῖς πρακτικές: α) παράλειψη τῶν μακαρισμῶν (τὸ πιὸ σύνηθες), β) ψαλμώδηση μόνον τῶν στίχων (σπανίως) καὶ γ) ψαλμώδηση καὶ τῶν στίχων καὶ τῶν τροπαρίων (σπανιώτατα). Ἐὰν θὰ ψαλοῦν μακαρισμοί, ποιοῦ ἤχου θὰ ψαλοῦν καὶ σὲ ποιὰ σειρά, δηλαδὴ ποιοί ὕμνοι ἢ εὐχὲς προηγοῦνται καὶ ποιοί ἔπονται;
Καὶ κάτι ἄσχετο μὲ τὸ θέμα μας, ἀλλὰ σχετικὸ μὲ τὴν κηδεία. Τὸ ἀργὸ ἀσματικὸν εἰς ἦχον πλ. β᾿ πότε ἀκριβῶς ψάλλεται (ὀρθότερα: ἐψάλλετο);
 
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΛΑΜΠΡΟΥ said:
Ἐὰν ἔχω καταλάβει καλῶς, τηροῦνται τρεῖς πρακτικές: α) παράλειψη τῶν μακαρισμῶν (τὸ πιὸ σύνηθες), β) ψαλμώδηση μόνον τῶν στίχων (σπανίως) καὶ γ) ψαλμώδηση καὶ τῶν στίχων καὶ τῶν τροπαρίων (σπανιώτατα). Ἐὰν θὰ ψαλοῦν μακαρισμοί, ποιοῦ ἤχου θὰ ψαλοῦν καὶ σὲ ποιὰ σειρά, δηλαδὴ ποιοί ὕμνοι ἢ εὐχὲς προηγοῦνται καὶ ποιοί ἔπονται;
Click to expand...
Στήν Ἑλλαδική Ἐκκλησία ψάλλονται μετά τῶν τροπαρίων. Μπορεῖ νά μήν ψάλλωνται ὅλα, ἀλλά κάποια ἀπαραιτήτως ψάλλονται. Αὐτό γίνεται πλεόν καί στή Β. Ἑλλάδα.
Ἡ τάξη καί τά τροπάρια τῶν μακαρισμῶν, ὅπως στόν Εὐχολόγιον Ἀ. Δ. ἐδῶ
http://analogion.gr/glt/texts/Euch/Funeral.uni.htm

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΛΑΜΠΡΟΥ said:
Καὶ κάτι ἄσχετο μὲ τὸ θέμα μας, ἀλλὰ σχετικὸ μὲ τὴν κηδεία. Τὸ ἀργὸ ἀσματικὸν εἰς ἦχον πλ. β᾿ πότε ἀκριβῶς ψάλλεται (ὀρθότερα: ἐψάλλετο);
Click to expand...
Καθ᾿ ὁδόν ἀπό τῆς οἰκίας τοῦ νεκροῦ πρός τόν ναό, τότε πού μποροῦσε νά γίνεται αὐτό, εἰδικά στίς μεγάλες πόλεις. Στά χωριά τηρεῖται.


 
Στὸ τροπάριον "Λῃστὴν τοῦ Παραδείσου Χριστὲ πολίτην ἐπὶ Σταυροῦ σοι βοήσαντα τὸ Μνήσθητί μου προαπειργάσω· αὐτοῦ τῆς μετανοίας ἀξίωσον κἀμὲ τὸν ἀνάξιον", ὅταν πρόκειται περὶ κεκοιμημένης ἡ λ. "ἀνάξιον" ἀφορᾶ στὸν ψάλτη, ὁπότε δὲν ἀλλάζει ἢ ἀφορᾶ στὴν κεκοιμημένη, ὁπότε θὰ ἀλλάξει σὲ "ἀναξίαν" μὲ τὴν ἀνάλογη μουσικὴ τροποποίηση;
 


Πρόκειται γιὰ πρόσειρμο μακαρισμὸ τοῦ εἱρμοῦ «Οἱ ὅσιοί σου παῖδες ἐν τῇ καμίνῳ» τῆς η' ᾠδῆς τοῦ πλ. β' ἤχου, ὁπότε, ὡς πρότυπο, δὲν ἀλλάζει, οὔ τε ἡ μεταστᾶσα μπορεῖ νὰ ἀξιωθεῖ μετανοίας.
 
MTheodorakis said:

Οἱ Μακαρισμοὶ ἀπαντῶνται στὴν πρώτη νεκρώσιμη ἀκολουθία, στὸ χφ. Κρυπτοφέρρης Ρώμης Γ.Β.Χ εὐχολόγιο τοῦ ι' αἰ. (πρωτ. Θεμιστοκλῆ Χριστοδούλου Περὶ τῆς Κηδείας 2004 σ. 27).
Στὸ τέλος τῆς ἐπιγείου ζωῆς τοῦ πλάσματος ὑπενθυμίζεται - ἐπανέρχεται ὁ σκοπὸς τῆς ζωῆς του κατὰ τὸν πλάστη του.
Click to expand...

Περισσότερες λεπτομέρειες στὴν δίτομο διδακτορική του διατριβή "Ἡ νεκρώσιμη ἀκολουθία κατὰ τοὺς χειρόγραφους κώδικες 10ου-12ου αἰῶνος. Τόμος I. Γενικὴ Εἰσαγωγὴ-Κατάλογοι-Πίνακες, Τόμος II. Εἰσαγωγικὰ-Κωδικολογικὰ καὶ Παλαιογραφικὰ Κείμενα, ἐκδ. «Θεσβίτης», Θῆρα 2005", ὅπου ὁ π. Θεμιστοκλῆς διαπραγματεύεται τὴν νεκρώσιμη ἀκολουθία σύμφωνα μὲ τὴν χειρόγραφη παράδοση. Διακρίνουμε, μέσα ἀπὸ τὴν ἔρευνά του, τὶ ὑπάρχει στὴν ἀκολουθία καὶ ἀπὸ ποιὸ μέρος προῆλθε. [Ὁ δεύτερος τόμος περιέχει τὴν ἀκολουθία ὅπως συναντᾶται στὰ χειρόγραφα, ὁ π. Θεμιστοκλῆς δημοσιεύει τὴν ἀκολουθία σύμφωνα μὲ εἰκοσιεπτὰ χειρόγραφα ]. Γιὰ τοὺς μακαρισμοὺς στὴν σελίδα 292-295 τοῦ πρώτου τόμου καὶ ἕνα παράδειγμα ἀπὸ τὸ Mosqu. Bibl Publ.Sevastianov gr. 474 (X-XI sec.) στὶς σελίδες 69-70 τοῦ δευτέρου τόμου.
 
Last edited:
MTheodorakis said:

Πρόκειται γιὰ πρόσειρμο μακαρισμὸ τοῦ εἱρμοῦ «Οἱ ὅσιοί σου παῖδες ἐν τῇ καμίνῳ» τῆς η' ᾠδῆς τοῦ πλ. β' ἤχου, ὁπότε, ὡς πρότυπο, δὲν ἀλλάζει, οὔ τε ἡ μεταστᾶσα μπορεῖ νὰ ἀξιωθεῖ μετανοίας.
Click to expand...
Άντε να δώσεις να καταλάβουν, αγαπητέ μου Μανόλη.
Ότι οι στίχοι του Αμώμου δεν αφορούν τον κεκοιμημένο.
Ότι το α΄ τροπάριο των Μακαρισμών δεν αλλάζει...
ότι... ότι... ότι...
 
You must log in or register to reply here.
Back
Top