Ψαλμός 33ος

Εμμανουήλ Αβραμίδης

Εμμανουήλ Αβραμίδης

Παλαιό Μέλος
Έχει αναφερθεί στις Ἀρχέτυπες διατάξεις (σσ. 26-27) ότι μπορεί να ψαλλεί ως κοινωνικό. Παρουσιάζω εναλλακτικές-προβληματισμούς σχετικά με λεπτομέρειες κατά την ψαλμωδία του κοινωνικού:

1) Οι στίχοι με τη σειρά με υπόψαλμα Ἀλληλούϊα. Στο τέλος όλων των στίχων Δόξα. Καὶ νῦν. Πληρωθήτω (με μονό Ἀλληλούϊα).

Ὁ α΄ χορός. Εὐλογήσω τὸν Κύριον ἐν παντὶ καιρῷ, διὰ παντὸς ἡ αἴνεσις αὐτοῦ ἐν τῷ στόματί μου. Ἀλληούϊα.
Ὁ β΄ χορός. Ἐν τῷ Κυρίῳ ἐπαινεθήσεται ἡ ψυχή μου· ἀκουσάτωσαν πρᾳεῖς, καὶ εὐφρανθήτωσαν. Ἀλληλούϊα.
...
Ὁ α΄ χορός. Θάνατος ἁμαρτωλῶν πονηρός, καὶ οἱ μισοῦντες τὸν δίκαιον πλημμελήσουσι. Ἀλληούϊα.
Ὁ β΄ χορός. Λυτρώσεται Κύριος ψυχὰς δούλων αὐτοῦ, καὶ οὐ μὴ πλημμελήσουσι πάντες οἱ ἐλπίζοντες ἐπ᾿ αὐτόν. Ἀλληούϊα.
Ὁ α΄ χορός. Δόξα Πατρὶ καὶ Υἱῷ καὶ ἁγίῳ Πνεύματι.
Ὁ β΄ χορός. Καὶ νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ὁ α΄ χορός. Πληρωθήτω τὸ στόμα ἡμῶν αἰνέσεως, Κύριε, ὅπως ἄν ὑμνήσωμεν τὴν δόξαν σου, ὅτι ἠξίωσας ἡμᾶς τῶν ἁγίων σου μετασχεῖν μυστηρίων. Τήρησον ἡμας ἐν τῷ σῷ ἁγιασμῷ, ὅλην τὴν ἡμέραν μελετῶντας τὴν δικαιοσύνην σου. Ἀλληλούια (βλ. Ὑμνολογικὲς διερευνήσεις σ. 5).

2) Οι στίχοι με τη σειρά με εφύμνιο τριπλό Ἀλληλούϊα. Στο τέλος όλων των στίχων Δόξα. Καὶ νῦν. Πληρωθήτω (με τριπλό Ἀλληλούϊα). (Βλ. Τα Αλληλούια του Πληρωθήτω).

Ὁ δομέστικος. Εὐλογήσω τὸν Κύριον ἐν παντὶ καιρῷ, διὰ παντὸς ἡ αἴνεσις αὐτοῦ ἐν τῷ στόματί μου.
Ὁ χορός. Ἀλληλούια, Ἀλληλούια, Ἀλληλούια.
Ὁ δομέστικος. Ἐν τῷ Κυρίῳ ἐπαινεθήσεται ἡ ψυχή μου· ἀκουσάτωσαν πρᾳεῖς, καὶ εὐφρανθήτωσαν.
Ὁ χορός. Ἀλληλούια, Ἀλληλούια, Ἀλληλούια.
...
Ὁ δομέστικος. Θάνατος ἁμαρτωλῶν πονηρός, καὶ οἱ μισοῦντες τὸν δίκαιον πλημμελήσουσι.
Ὁ χορός. Ἀλληλούια, Ἀλληλούια, Ἀλληλούια.
Ὁ δομέστικος. Λυτρώσεται Κύριος ψυχὰς δούλων αὐτοῦ, καὶ οὐ μὴ πλημμελήσουσι πάντες οἱ ἐλπίζοντες ἐπ᾿ αὐτόν.
Ὁ χορός. Ἀλληλούια, Ἀλληλούια, Ἀλληλούια.
Ὁ δομέστικος. Δόξα Πατρὶ καὶ Υἱῷ καὶ ἁγίῳ Πνεύματι. Καὶ νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ὁ χορός. Πληρωθήτω... δικαιοσύνην σου. Ἀλληλούια, Ἀλληλούια, Ἀλληλούια.

3) Γεύσασθε καὶ ἴδετε ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος. Ἀλληλούϊα (μονό ή τριπλό).
ως εφύμνιον-προκείμενον. Οι λοιποί στίχοι από τον δομέστικο.

Ὁ δομέστικος. Γεύσασθε καὶ ἴδετε ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος. Ἀλληλούϊα.
Ὁ χορός. Γεύσασθε καὶ ἴδετε ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος. Ἀλληλούϊα.
Ὁ δομέστικος. Εὐλογήσω τὸν Κύριον ἐν παντὶ καιρῷ, διὰ παντὸς ἡ αἴνεσις αὐτοῦ ἐν τῷ στόματί μου.
Ὁ χορός. Γεύσασθε καὶ ἴδετε ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος. Ἀλληλούϊα.
Ὁ δομέστικος. Ἐν τῷ Κυρίῳ ἐπαινεθήσεται ἡ ψυχή μου· ἀκουσάτωσαν πρᾳεῖς, καὶ εὐφρανθήτωσαν.
Ὁ χορός. Γεύσασθε καὶ ἴδετε ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος. Ἀλληλούϊα.
...
Ὁ δομέστικος. Θάνατος ἁμαρτωλῶν πονηρός, καὶ οἱ μισοῦντες τὸν δίκαιον πλημμελήσουσι.
Ὁ χορός. Γεύσασθε καὶ ἴδετε ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος. Ἀλληλούϊα.
Ὁ δομέστικος. Λυτρώσεται Κύριος ψυχὰς δούλων αὐτοῦ, καὶ οὐ μὴ πλημμελήσουσι πάντες οἱ ἐλπίζοντες ἐπ᾿ αὐτόν.
Ὁ χορός. Γεύσασθε καὶ ἴδετε ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος. Ἀλληλούϊα.
Ὁ δομέστικος. Δόξα Πατρὶ καὶ Υἱῷ καὶ ἁγίῳ Πνεύματι. Καὶ νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ὁ χορός. Πληρωθήτω... δικαιοσύνην σου. Ἀλληλούια.

Επιπλέον ερωτήματα:
Οι εκφωνήσεις: 1) Μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως... 2) Σῶσον ὁ Θεὸς τὸν λαόν σου... 3) Πάντοτε νῦν καὶ ἀεί... δεν πρέπει να λεχθούν καθώς κόβουν το κοινωνικό στη μέση (βλ. Αρχέτυπες διατάξεις) (;)

Τι ενδείξεις έχουμε για όλα τα παραπάνω; Τι μαρτυρείται στις πηγές;
 
Last edited:
Μανουήλ δομέστικος said:

Έχει αναφερθεί στις Ἀρχέτυπες διατάξεις (σσ. 26-27) ότι μπορεί να ψαλλεί ως κοινωνικό.
Click to expand...
Ἔχει ἀναφερθεῖ κι ἐδῶ
http://analogion.com/forum/showthread.php?t=1290



Μανουήλ δομέστικος said:

Τι ενδείξεις έχουμε για όλα τα παραπάνω; Τι μαρτυρείται στις πηγές;
Click to expand...
Γνωρίζουμε τή δομή τῆς θ. λειτουργίας στούς ἀρχαίους χρόνους καί ἀπό τίς ἀρχαῖες λειτουργίες. Ὅπως γνωρίζουμε ὅτι ἡ λειτουργία ἄρχιζε ἀπό τῶν ἀναγνωσμάτων, μετά ἔχουμε προσθετικά εἰσοδικό ἀντίφωνο τόν τρισάγιον ὕμνο μετά τῶν στίχων αὐτοῦ, μετά τά ἀντίφωνα καί μετά τά τυπικά μέ τούς μακαρισμούς ἀπό τήν ἀκολουθία τῆς τραπέζης, ἔτσι γνωρίζουμε καί τά προσθετικά τοῦ τέλους. Ὑπάρχει βιβλιογραφία καί πηγές καί ἔχει γίνει ἀναφορά στό φόρουμ ἐπ᾿ αὐτῶν σέ διάφορα θέματα.


 


Συμφωνῶ μὲ τὴν πρώτη περίπτωση.

«Μετὰ ταῦτα ἀκούετε τοῦ ψάλλοντος», ὄχι τοῦ ἀποκρινομένου λαοῦ, «μετὰ μέλους θείου
προτρεπρομένου ὑμᾶς εἰς τὴν κοινωνίαν τῶν ἁγίων μυστηρίων
καὶ λέγοντος· ῾῾Γεύσασθε καὶ ἴδετε, ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος᾿᾿.
Μὴ τῷ λάρυγγι τῷ σωματικῷ ἐπιτρέπητε τὸ κριτικόν, ἀλλὰ
τῇ ἀνενδοιάστῳ πίστει· γευόμενοι γὰρ οὐκ ἄρτου καὶ οἴνου
γεύεσθε, ἀλλὰ ἀντιτύπου σώματος καὶ αἵματος Χριστοῦ» (ἁγίου Κυρίλλου Ἱεροσολύμων Κατήχησις μυσταγωγικὴ ε’ 20 κατὰ τὸ ἔτος 350 ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 2 σ. 392).

«Ψαλμὸς δὲ λεγέσθω λγ’ ἐν τῷ μεταλαμβάνειν» («Ἀποστολικὲς διαταγὲς» δ’ αἰ. η’, 13, 11 ἔκδ. Ε. Π. Ε. Ἀποστολικοὶ πατέρες τ. 1 σ. 438).

Σύμφωνα μὲ τὸ Πασχάλιον Χρονικὸν (μέσα ζ’ αἰ.) «μετὰ τὸ μεταλαβεῖν πάντας τῶν ἁγίων μυστηρίων... καὶ ψαλθῆναι τὸν τελευταῖον στίχον τοῦ κοινωνικοῦ ἐτυπώθη» (τὸ ἔτος 624) «λέγεσθαι καὶ τοῦτο τὸ τροπάριον Πληρωθήτω...» (P. G. τ. 92 στ. 1001). ῎Αρα τὸ «Πάντοτε, νῦν, καὶ ἀεί...» εἶναι μετάλλαξη τοῦ «Καὶ νῦν» τοῦ Δόξα, Καὶ νῦν, ποὺ ἐπισφραγίζει τὸν ψαλμὸ λγ’ «Εὐλογήσω τὸν Κύριον...» στὰ ὡρολόγια, ἀκόμα καὶ στὸ χφ. Σινὰ 863 «ὡρολόγιον κατὰ τὸν κανόνα τῆς λαύρας τοῦ ἁγίου πατρὸς ἡμῶν Σάβα» θ’ αἰῶνος, τὸ παλαιότερο σωζόμενο, ἔκδ. J. Mateos Un Horologion inedit de saint-Sabas. Le codex sinaitique grec. 863 (ix siecle) στὸ Studi e testi 233 vol. III Citta del Vaticano 1964 σ. 55


«ψάλλοντες τὸν ψαλμὸν ῾῾Εὐλογήσω τὸν Κύριον ἐν παντὶ καιρῷ᾿᾿ ἅπαξ καὶ δὶς καὶ τρίς, ἕως οὗ μεταλάβῃ ὁ λαός. Καὶ τότε ὁ ἱερεὺς εὔχεται· Εὐχαριστοῦμεν σοι δέσποτα φιλάνθρωπε...τῶν ἁγίων σου. Ἐκφώνησις· Δόξα τῇ παναγίᾳ τριάδι πάντοτε νῦν καὶ ἀεί. Ὁ λαὸς· Πληρωθήτω. Καὶ μετὰ τὸ ἀποτεθῆναι τὰ ἅγια ἐν τῷ σκευοφυλακίῳ λέγει ὁ διάκονος· Ὀρθοὶ οἱ μεταλαβόντες...» (Εὐχολόγιον μονῆς Σωτῆρος Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1132 ἔκδ. A. Jacob Un eucologe du Saint-Sauveur ‘’in Lingua Phari’’ de Messine, Le Bodleianus Auct. E. 5.13 στὸ Bulletin de l’ Institut historique belge de Rome 50 (1980) σ. 306).

«ὁ ἀρχιερεύς...μεταδίδωσι τοῖς τοῦ βήματος. Καὶ μετὰ τὸ δοῦναι πᾶσιν...καὶ εἰπόντος τοῦ τὸν δίσκον διακομίζοντος διακόνου· Εὐλόγησον, δέσποτα, λέγει ὁ ἀρχιερεύς· Εὐλογήσω τὸν Κύριον ἐν παντὶ καιρῷ. Καὶ τελειοῦται παρὰ τῶν συνεστώτων ὁ ψαλμὸς ὅλος, τοῦ λαοῦ μεταλαμβάνοντος. Καὶ ἐὰν ὦσι καὶ ἕτεροι μεταλαμβάνοντες, λέγει πάλιν ὁ διάκονος· Εὐλόγησον, δέσποτα, καὶ λέγει ὁ ἀρχιερεύς· Εὐλογήσω τὸν Κύριον. Τοῦτο δὲ δὶς καὶ τρὶς καὶ πολλάκις λέγεται, πολλῶν ὄντων τῶν μεταλαμβανόντων. Τοῦ δὲ λαοῦ μεταλαμβάνοτος καὶ τοῦ ψαλμοῦ παρὰ τῶν τούτων» (τοῦτον) «ᾀδόντων τελειωθέντος, λέγει ὁ ἀρχιδιάκονος πρὸς τὸν ἀρχιερέα· Κύριε εὐλόγησον. Καὶ σφραγίζων ἅπαξ τὸν λαόν, ὁ ἀρχιερεύς ἐκφωνεῖ· Εὐλογία Κυρίου ἐφ’ ἡμᾶς πάντοτε. Καὶ ἀπελθὼν πρὸς τὸ εὐώνυμον καθέζεται. Προσελθὼν δὲ ὁ ὑποδιάκονος λέγει· Εὐλόγησον, δέσποτα, καὶ λέγων ὁ ἀρχιερεὺς καθ’ ἑαυτόν· Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλον σου, δέσποτα, ἀπονίπτεται. Καὶ προσέρχεται αὐτῷ ὁ ἀρχιδιάκονος ζητῶν εὐχὴν τοῦ θυμιάματος. Ὁ δὲ σφραγίζων ἔνδοθεν τοῦ φαινολίου λέγει· Θυμίαμά σοι προσφέρω. Εἶτα θυμιᾷ ὁ ἀρχιδιάκονος τὴν ἁγίαν τράπεζαν κυκλόθεν. Καὶ τελευταῖον ἔρχεται πρὸς τὸν ἀρχιερέα καὶ θυμιάσας αὐτὸν τρίτον, κλίνων τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ λέγει· Εὐλόγησον, δέσποτα. Ὁ δὲ ἀρχιερεὺς σφραγίζων αὐτὸν ἔνδοθεν τοῦ φαινολίου λέγει· Εὐλογητὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν πάντοτε. Καὶ ὁ ἀρχιδιάκονος εἰπών· Ἀμήν, δίδωσι καιρὸν τοῖς ψάλταις, καὶ ψάλλουσι τὸ Πληρωθήτω. καὶ ἐξέρχονται τὰ ἅγια» πρὸς τὸ σκευοφυλάκιο (Διάταξη ἀρχιερατικῆς λειτουργίας, χφ. ιβ’ αἰ., ἔκδ. R. Taft The Rontifical Liturgy of the Great Church according to a twelfth-century Diataxis in Codex British Museum Add. 34060 στὸ Orientalia Cristiana Periodica 45 (1979) σσ. 302, 304).



«Πληρωθήτω τὸ στόμα ἡμῶν αἰνέσεως, Κύριε, ὅπως ἄν ὑμνήσωμεν τὴν δόξαν σου, ὅτι ἠξίωσας ἡμᾶς τῶν ἁγίων σου μετασχεῖν μυστηρίων . τήρησον ἡμας ἐν τῷ σῷ ἁγιασμῷ, ὅλην τὴν ἡμέραν μελετῶντας τὴν δικαιοσύνην σου. ἀλληλούια» (Πασχάλιον Χρονικὸν μέσα ζ’ αἰ. P.G τ. 92 στ.1001. Τὸ ἴδιο ἀκριβῶς κείμενο διασώζει τὸ χφ. Ε.Β.Ε. 47 φ. 241r ια’ αἰ., τὸ χφ. Μεσσήνης ΡΙΑ-161 καλοφωνικὸν ιγ’ αἰ. φ. 75v μὲ τὴν παραλλαγή «αἰνέσεώς σου» ἔκδ. Εἰς μνήμην Σπ. Λάμπρου 1935 σ. 175, καὶ ὁ ἅγιος Νικόλαος ὁ Καβάσιλας Εἰς τὴν θείαν λειτουργίαν μβ’ Φιλοκαλία τ. 22 σ.198 χωρὶς νὰ ἀναφέρεται στὶς φράσεις «ὅτι ἠξίωσας ἡμας τῶν ἁγίων σου μετασχεῖν μυστηρίων» καὶ «ἀλληλούια» ). «ὅπως (ἄν ἤ) ἀνυμνήσωμεν» (Ε. Σπυράκου Οἱ χοροὶ ψαλτῶν κατὰ τὴν βυζαντινὴ παράδοση σ. 414).


Οἱ ἐκφωνήσεις Μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως... Σῶσον ὁ Θεὸς τὸν λαόν σου...Πάντοτε νῦν καὶ ἀεί...περιττεύουν διακόπτοντας τὸ κοινωνικό καὶ τὴν ἱερότητα τῆς ἀθανάτου τραπέζης.
 
Last edited:
MTheodorakis said:

῎Αρα τὸ «Πάντοτε, νῦν, καὶ ἀεί...» εἶναι μετάλλαξη τοῦ «Καὶ νῦν» τοῦ Δόξα, Καὶ νῦν, ποὺ ἐπισφραγίζει τὸν ψαλμὸ λγ’ «Εὐλογήσω τὸν Κύριον...»
Click to expand...
Αὐτό ἦταν ἕνα πολύ σημαντικό συμπέρασμά σου σ᾿ ἕνα ἀδιευκρίνιστο θέμα, ἤτοι τῆς ἑρμηνείας τῆς προέλευσης καί ὑπάρξεως τῆς «κάπως ξεκάρφωτης» ἱερατικῆς ἐκφωνήσεως πρός τό τέλος τῆς λειτουργίας «Πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων» μέ τό ὁποῖο ἀσχολήθηκε διεξοδικά καί διά πολλῶν ὁ ἀείμνηστος καθηγητής κ. Ἰω. Φουντούλης στήν ἀπάντηση 296 τοῦ τόμου Β΄ τῶν «Ἀπαντήσεων εἰς λειτουργικάς ἀπορίας» πού καλύπτει 8 σελίδες (350-358) καί στό ὁποῖο εἶχα ἀναφερθεῖ σέ ἄρθρο μου στή ΣΥΜΒΟΛΗ τ. 13.
Ἐκ τῶν ὑστέρων, παρατηρώντας τήν εὐχή τῆς συστολῆς (καταλύσεως) διεπίστωσα ὅτι αὕτη καταλήγει στό «πάντοτε, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων» καί ἔχει ἄμεση σχέση μέ τόν ὕμνο, εἶναι δέ τό τέλος τῆς θ. μεταλήψεως.
Τὸ πλήρωμα τοῦ Νόμου καί τῶν Προφητῶν, αὐτὸς ὑπάρχων, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ πληρώσας πᾶσαν τὴν πατρικὴν οἰκονομίαν, πλήρωσον χαρᾶς καὶ εὐφροσύνης τὰς καρδίας ἡμῶν πάντοτε, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.​
Ὅταν σκεπτόμουν αὐτά κατά ἀγαθήν συγκυρίαν μοῦ ἔστειλε ὁ Διονύσιος τό κείμενο ἄρθρου του πού ἔστειλε καί δημοσιεύθηκε στό περιοδικό ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ (τό ἐπισυνάπτω μέχρι νά βρῶ τό τεῦχος καί νά παραπέμψω).

Περί αὐτοῦ ἔχω γράψει στό Ψαλτολόγιον ἐδῶ κι ἐδῶ.

Σέ πρόσφατο σεμινάριο Λειτουργικῆς τῆς Ἱ. Ἀρχ/πῆς Ἀθηνῶν γιά νέους κληρικούς, ὁ καθηγητής κ. Γ. Φίλιας (ὅπως μοῦ μετέφεραν) τούς εἶπε ὅτι εἶναι κατάληξη τοῦ «Ὑψώθητι ἐπί τοὺς οὐρανοὺς ὁ Θεὸς καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν ἡ δόξα σου», κάτι πού ἀναφέρει καί ὁ μακαριστός Φουντούλης στήν μνημονεθεῖσα ἀπάντηση καί εἶναι ἑρμηνεία Συμεών Θεσσαλονίκης.

Γιά τά ἀναφερθέντα πού δέν ὑπῆρχαν καί εἶναι μεταγενέστερες προσθῆκες, καθώς καί τά περισσότερα γραφέντα ὑπάρχουν στή μνημονευθεῖσα ἀπάντηση 296 τοῦ τόμου Β΄ τῶν «Ἀπαντήσεων εἰς λειτουργικάς ἀπορίας» πού καλύπτει 8 σελίδες (350-358).


 

Attachments

  • O_arxaios_ymnos_DionAnatolikiwths.pdf
    236.1 KB · Views: 119
π. Μάξιμος;98927 said:
Ἔχει ἀναφερθεῖ κι ἐδῶ
http://analogion.com/forum/showthread.php?t=1290
Click to expand...

Στη σελίδα 71 του άρθρου εκτός από την τρίτη περίπτωση που έγραψα στο μήνυμα #1, έχει μία ακόμα εναλλακτική:

Ψαλμωδία κάθε στίχου από τον μονωδό και επανάληψη από τον χορό.

Για την τρίτη περίπτωση (που ανέφερα στο μήνυμα #1) υπάρχει και η χρήσιμη υποσημείωση της σ. 67 στο άρθρο:
Conomos, op.ct. p.17. In exactly the same way as the Τιμιωτέραν, Ταις πρεσβείαις and Σώσον ημάς υιέ θεού. But wth the phrase “Alleluia” at the end of each response.

Ελεύθερη μετάφραση: Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο όπως η Τιμιωτέρα, Ταῖς πρεσβείαις και Σῶσον ἡμᾶς υἱὲ Θεοῦ. Αλλά με την φράση Ἀλληλούϊα στο τέλος κάθε επανάληψης.
 
MTheodorakis said:


Συμφωνῶ μὲ τὴν πρώτη περίπτωση.

«Μετὰ ταῦτα ἀκούετε τοῦ ψάλλοντος», ὄχι τοῦ ἀποκρινομένου λαοῦ, «μετὰ μέλους θείου
προτρεπρομένου ὑμᾶς εἰς τὴν κοινωνίαν τῶν ἁγίων μυστηρίων
καὶ λέγοντος· ῾῾Γεύσασθε καὶ ἴδετε, ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος᾿᾿.
Μὴ τῷ λάρυγγι τῷ σωματικῷ ἐπιτρέπητε τὸ κριτικόν, ἀλλὰ
τῇ ἀνενδοιάστῳ πίστει· γευόμενοι γὰρ οὐκ ἄρτου καὶ οἴνου
γεύεσθε, ἀλλὰ ἀντιτύπου σώματος καὶ αἵματος Χριστοῦ» (ἁγίου Κυρίλλου Ἱεροσολύμων Κατήχησις μυσταγωγικὴ ε’ 20 κατὰ τὸ ἔτος 350 ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 2 σ. 392).
Click to expand...

Δεν ξέρω. Την περίοδο εκείνη δεν πρέπει να είχε καθιερωθεί η αντιφωνία (με δύο ημιχόρια)... διορθώστε με αν κάνω λάθος. Επομένως, μάλλον εδώ υπονοείται η καθ' υπακοήν ψαλμωδία. Ψάλλει ο μονωδός και αναμένει απάντηση από τον λαό, τον ίδιο στίχο ή το Ἀλληλούϊα.
 
Μανουήλ δομέστικος said:


Δεν ξέρω. Την περίοδο εκείνη δεν πρέπει να είχε καθιερωθεί η αντιφωνία (με δύο ημιχόρια)... διορθώστε με αν κάνω λάθος. Επομένως, μάλλον εδώ υπονοείται η καθ' υπακοήν ψαλμωδία. Ψάλλει ο μονωδός και αναμένει απάντηση από τον λαό, τον ίδιο στίχο ή το Ἀλληλούϊα.
Click to expand...


Σύμφωνοι. Ἡ καθ' ὑπακοὴν ψαλμωδία εἶναι ἡ ἀποκριτική. Χρησιμοποιῶ τὴν παράθεση αὐτὴ γιὰ δείξω ὅτι ψαλλόταν ὅλος ὁ ψαλμός χωρὶς τὸ συγκεκριμένο ἐφύμνιο.
 
MTheodorakis said:


Χρησιμοποιῶ τὴν παράθεση αὐτὴ γιὰ δείξω ὅτι ψαλλόταν ὅλος ὁ ψαλμός χωρὶς τὸ συγκεκριμένο ἐφύμνιο.
Click to expand...

"Πῶς ἤδη τὸ κοινωνικὸν συνεστάλη εἰς ἕνα καὶ μόνον στίχον, μολονότι καὶ μετὰ τὴν ἐπικτράτησιν τῆς κατ᾿ ἀραιὰ χρονικὰ διαστήματα κοινωνίας τοῦ πλήθους τῶν πιστῶν ἡ ὑπὸ τῶν ἐν τῶι βήματι κοινωνία ἀπαιτεῖ ἀρκετὸν χρόνον, ἐξηγεῖται ἴσως ἐκ τοῦ ὅτι καὶ τὸ κοινωνικὸν μετέπειτα, δυνάμεθα να εἰκάσωμεν ἐκ τῶν ἀνωτέρω, ἤτο ἀντίφωνον, ἐν τῶι ὁποίῳ εἷς ὡρισμένος στίχος, ἀναλόγως τῆς ἑορτῆς (ὁ ἀποτελῶν τὸ σημερινὸν κοινωνικόν) ἐπανελαμβάνετο ὡς ἐπῳδός, καθὼς καὶ τὸ προκείμενον" (ΠΑΝ. Ν. ΤΡΕΜΠΕΛΑ, ΑΙ ΤΡΕΙΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΙ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΚΩΔΙΚΑΣ, σ. 148).
Όμοια με τα υπόλοιπα κοινωνικά, και το "Γεύσασθε καὶ ἴδετε ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος" θα πρέπει να υποθέσουμε ότι είχε την ίδια τύχη. Πώς αλλιώς θα κατάφερνε να επιβιώσει ως μεμονωμένος στίχος κοινωνικού σήμερα;
Πάντως η παρακάτω μεταγενέστερη διάταξη...
MTheodorakis said:
«ὁ ἀρχιερεύς...μεταδίδωσι τοῖς τοῦ βήματος. Καὶ μετὰ τὸ δοῦναι πᾶσιν...καὶ εἰπόντος τοῦ τὸν δίσκον διακομίζοντος διακόνου· Εὐλόγησον, δέσποτα, λέγει ὁ ἀρχιερεύς· Εὐλογήσω τὸν Κύριον ἐν παντὶ καιρῷ. Καὶ τελειοῦται παρὰ τῶν συνεστώτων ὁ ψαλμὸς ὅλος, τοῦ λαοῦ μεταλαμβάνοντος. Καὶ ἐὰν ὦσι καὶ ἕτεροι μεταλαμβάνοντες, λέγει πάλιν ὁ διάκονος· Εὐλόγησον, δέσποτα, καὶ λέγει ὁ ἀρχιερεύς· Εὐλογήσω τὸν Κύριον. Τοῦτο δὲ δὶς καὶ τρὶς καὶ πολλάκις λέγεται, πολλῶν ὄντων τῶν μεταλαμβανόντων. Τοῦ δὲ λαοῦ μεταλαμβάνοτος καὶ τοῦ ψαλμοῦ παρὰ τῶν τούτων» (τοῦτον) «ᾀδόντων τελειωθέντος, λέγει ὁ ἀρχιδιάκονος πρὸς τὸν ἀρχιερέα· Κύριε εὐλόγησον. Καὶ σφραγίζων ἅπαξ τὸν λαόν, ὁ ἀρχιερεύς ἐκφωνεῖ· Εὐλογία Κυρίου ἐφ’ ἡμᾶς πάντοτε. Καὶ ἀπελθὼν πρὸς τὸ εὐώνυμον καθέζεται. Προσελθὼν δὲ ὁ ὑποδιάκονος λέγει· Εὐλόγησον, δέσποτα, καὶ λέγων ὁ ἀρχιερεὺς καθ’ ἑαυτόν· Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλον σου, δέσποτα, ἀπονίπτεται. Καὶ προσέρχεται αὐτῷ ὁ ἀρχιδιάκονος ζητῶν εὐχὴν τοῦ θυμιάματος. Ὁ δὲ σφραγίζων ἔνδοθεν τοῦ φαινολίου λέγει· Θυμίαμά σοι προσφέρω. Εἶτα θυμιᾷ ὁ ἀρχιδιάκονος τὴν ἁγίαν τράπεζαν κυκλόθεν. Καὶ τελευταῖον ἔρχεται πρὸς τὸν ἀρχιερέα καὶ θυμιάσας αὐτὸν τρίτον, κλίνων τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ λέγει· Εὐλόγησον, δέσποτα. Ὁ δὲ ἀρχιερεὺς σφραγίζων αὐτὸν ἔνδοθεν τοῦ φαινολίου λέγει· Εὐλογητὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν πάντοτε. Καὶ ὁ ἀρχιδιάκονος εἰπών· Ἀμήν, δίδωσι καιρὸν τοῖς ψάλταις, καὶ ψάλλουσι τὸ Πληρωθήτω. καὶ ἐξέρχονται τὰ ἅγια» πρὸς τὸ σκευοφυλάκιο (Διάταξη ἀρχιερατικῆς λειτουργίας, χφ. ιβ’ αἰ., ἔκδ. R. Taft The Rontifical Liturgy of the Great Church according to a twelfth-century Diataxis in Codex British Museum Add. 34060 στὸ Orientalia Cristiana Periodica 45 (1979) σσ. 302, 304).
Click to expand...
...δείχνει σαφώς ότι δεν ψάλλεται ο 9ος στίχος του 33ου ψαλμού ως επωδός.
 
You must log in or register to reply here.
Back
Top