Κοινωνικόν (Πεντηκοστής και) Δευτέρας του Αγίου Πνεύματος

D

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
Πολυμορφία επικρατεί στα Τυπικά για το Κοινωνικόν της Δευτέρας του Αγίου Πνεύματος.
Άλλα (παλαιότερα) έχουν το "Το πνεύμα σου το αγαθόν οδηγήσει με εν γή ευθεία. Αλληλούια" ενώ άλλα (νεώτερα) έχουν το "Το πνεύμα σου το άγιον μη αντανέλης αφ' ημών δεόμεθα φιλάνθρωπε. Αλληλούια".
Ο μακαριστός π. Γεώργιος Ρήγας θεωρούσε το δεύτερο ως καινοφανές σε άρθρο του, ενώ - μάλλον υποστηρίζοντας την αντίθετη γνώμη- ο μακαριστός Ιωάννης Φουντούλης θεωρούσε το δεύτερο ως διασκευασθέν στίχο του 50ου ψαλμού.
 
Ευχαριστώ Δημήτρη, ήθελα να το ρωτήσω και εγώ αυτό σήμερα! Κάποια παλαιά μουσικά που είδα (Χουρμούζιος, Ανθολογία, 1824) έχουν "Το Πνεύμα Σου το αγαθόν οδηγήσει με εν γη ευθεία" για τη Δευτέρα του Αγ. Πνεύματος, αλλά το Τυπικό (ΤΜΕ) λέει "..μή αντανέλλεις αφ'ημών δεόμεθα...". Τα αντίστροφα
γίνονται για την Κυριακή της Πεντηκοστής.
 
Εἶδα τό Σ.Τ. καί ἀπό ᾿κεῖ κατάλαβα ὅτι πρόκειται περί καινοτομίας ἤ τυπογραφικοῦ λάθους ( ; ) τοῦ Τ.Κ. τήν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς. Γράφει μόνον Τό Πνεῦμά σου τὸ Ἅγιον. Γιά τή Δευτέρα τό μέν τοῦ 1838 (νά εἶστε καλά κ. Κουμπαρούλη) γράφει μόνον Τὸ Πνεῦμα σου. ἐνῶ τοῦ 1885 γράφει Τό Πνεῦμά σου τὸ ἀγαθόν.
Αὐτήν τήν καινοτομία ( ; ) τοῦ Τ.Κ. τό Τ.Μ.Ε. (καί τό Τ.Ξ.) τήν υἱοθετεῖ γιά τήν Δευτέρα.
Ὅλα τά ἄλλα, σύν τῷ Πεντηκοσταρίῳ, διατηροῦν γιά τήν β΄ ἡμέρα τό Κοινωνικόν τῆς α΄.
Σημ.: Γιά τήν Δευτέρα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πάντως σέ πολλά σημεῖα ὑπάρχουν ἤ ὑπῆρχαν διαφοροποιήσεις ἀπό τά συνήθη γιά β΄ ἡμέρα, ὅπως διπλές Καταβασίες, Εὐαγγέλιον Ὄρθρου κ.ἄ. γιά τά ὁποῖα ἔχει ἀνοίξει ἕνα θέμα σχετικό μέ τά κεκραγάρια τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς β΄ καί ἔχουν γραφεῖ κάποια πράγματα. Νομίζω μέ αὐτή τήν ἀφορμή θά συνεχισθεῖ τό θέμα καί θά "ἀνοίξει".
 
π. Μάξιμος said:
Εἶδα τό Σ.Τ. καί ἀπό ᾿κεῖ κατάλαβα ὅτι πρόκειται περί καινοτομίας ἤ τυπογραφικοῦ λάθους (;) τοῦ Τ.Κ. τήν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς...
Click to expand...

Ευχαριστώ πάτερ για τις πληροφορίες αλλά εάν καταλαβαίνω καλά (;) αυτή η διαφορά (τουλάχιστον στα μουσικά κείμενα) είναι αρκετά παλαιότερη του Κωνσταντίνου. Ο Δανιήλ/Πέτρος (μέσα/τέλη 18ου αι.) έχουν το "μή αντανέλης" για την Κυριακή και ο Βυζάντιος (τέλη 18ου/αρχές 19ου) έχει το "οδηγήσει με" για τη Δευτέρα (Ταμείον Χουρμουζίου, 1824). Δεν έχω ψάξει αυτά που αναφέρει ο Διονύσιος.
 
Dimitri said:
Ευχαριστώ πάτερ για τις πληροφορίες αλλά εάν καταλαβαίνω καλά (;) αυτή η διαφορά (τουλάχιστον στα μουσικά κείμενα) είναι αρκετά παλαιότερη του Κωνσταντίνου. Ο Δανιήλ/Πέτρος (μέσα/τέλη 18ου αι.) έχουν το "μή αντανέλης" για την Κυριακή και ο Βυζάντιος (τέλη 18ου/αρχές 19ου) έχει το "οδηγήσει με" για τη Δευτέρα (Ταμείον Χουρμουζίου, 1824).
Click to expand...

Στά μουσικά, ὅπως ἔχω ξαναγράψει, δέν ἔχω καλή πρόσβαση, ἰδιαίτερα στό σπίτι μου, πού γράφω τά μηνύματα, καί ἰδιαίτερα σέ παλαιά ἐξ αὐτῶν. Ἄλλωστε ὅπως ἐτέθη τό θέμα, ἀνεφέρετο στά τυπικά, καί συγκεκριμένα μόνο στήν Δευτέρα τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Συγγνώμη, πού δέν πρόσεξα, ὅτι στό α΄ μήνυμά σας κάνατε ἀναφορά σέ μουσικά, ἀλλά πρόσεξα ὅτι ἐπεκταθήκατε καί στήν Κυριακή.
Βάσει αὐτῶν «στά γρήγορα» κοίταξα τό ΣΤ καθώς καί τό ΤΚ καί στίς δύο ἐκδόσεις, καί ἔγραψα αὐτά πού ἔγραψα. Τώρα ἀναγκάστηκα καί διάβασα καί τόν Ρήγα καί τόν Φουντούλη, ὅπως ἔγραψε ὁ Δημ. Καλπακίδης.

Βάσει τῶν μέχρι τώρα στοιχείων ἐξ ὅλων τῶν μηνυμάτων, ὑποθετικά συμπεραίνεται, ἤ ὅτι τά ἀρχαιότερα τυπικά ἔγραφαν μόνον τήν ἀρχήν τοῦ Κοινωνικοῦ, πού εἶναι ἡ αὐτή Τὸ πνεῦμά σου, καί ὁ καθείς, μετέπειτα συντάκτης τυπικοῦ ἤ μουσουργός τό συμπλήρωνε κατά τό δοκοῦν ἤ εὔκολα συνεχέετο τό τὸ ἀγαθὸν μέ τό τὸ ἅγιον (εἶναι κοντά γιά συνθῆκες χειρογράφων, ἀντιγραφῶν, "πρωτόγονης" τυπογραφίας) , ἤ ἐπειδή καί οἱ δύο ψαλμικοί στίχοι εἶναι κατάλληλοι, ὑπῆρχαν καί τά δύο· χρειάζεται ἀκόμη ψάξιμο...
Τό Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἅγιον μὴ ἀντανέλῃς ἀφ᾿ ἡμῶν δεόμεθα, φιλάνθρωπε. εἶναι σαφῶς ψαλμικός στίχος, διασκευασμένος ὅμως πρός τό τέλος. Αὐτό δέν εἶναι ἀσυνήθιστο. Τό Πληρωθήτω... εἶναι διασκευή δύο στίχων, τῶν 8 καί 24, τοῦ 70ου Ψαλμοῦ. Ἔχουμε καί ἄλλα παραδείγματα.
Δέστε, παρακαλῶ, καί πεῖτε μας πῶς εἶναι ὁλόκληρο στά «Δανιήλ/Πέτρος (μέσα/τέλη 18ου αι.)» γιατί γράφετε μόνον «έχουν το "μή αντανέλης"».

Τά Κοινωνικά γιά τίς δύο αὐτές ἡμέρες εἶναι:
1) Ψαλμὸς ρμβ΄ (142), 10. Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθὸν ὁδηγήσει με ἐν γῇ εὐθείᾳ. Ἀλληλούια.
2) Ψαλμὸς ν΄ (50), 13. Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἅγιον μὴ ἀντανέλῃς ἀφ᾿ ἡμῶν δεόμεθα, φιλάνθρωπε. Ἀλληλούια. (τά ἔντονα γιά τήν διασκευή)

Στό Ναό μου τήν Δευτέρα τοῦ ἁγίου Πνεύματος ὁ χορός ἔψαλε Κοινωνικόν Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἅγιον μὴ ἀντανέλῃς ἀφ᾿ ἡμῶν δεόμεθα, φιλάνθρωπε. ὡς ἐφύμνιον ὅλων τῶν στίχων τοῦ ν΄ ψαλμοῦ καί κατά τήν κοινωνίαν τῶν πιστῶν τό Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθὸν ὁδηγήσει με ἐν γῇ εὐθείᾳ. Ἀλληλούια. ὡς ἐφύμνιον ὅλων τῶν στίχων τοῦ ρμβ ΄ ψαλμοῦ.
 
Last edited:
Ο Άγγελος Βουδούρης (Μουσικά Συγγράματα, σελ. 79) αναφέρει οτι σε χειρόγραφο του 17ου αι. βρήκε κοινωνικό του "κυρ-Μπαλασίου ιερέως" όπως τον αναφέρει που επιγράφεται "της Πεντηκοστής" με λόγια

Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἅγιον μὴ ἀντανέλῃς ἀφ᾿ ἡμῶν δεόμεθα, φιλάνθρωπε. Ἀλληλούια.

(από τον κατάλογο του Βουδούρη το χφ δεν περιέχει ειδικό κοινωνικό για τη Δευτέρα του Αγ. Πνεύματος).

Ακριβώς αυτά τα λόγια έχουν και τα κοινωνικά του Δανιήλ και του Πέτρου.

Το του Βυζαντίου είναι πάλι ακριβώς Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθὸν ὁδηγήσει με ἐν γῇ εὐθείᾳ. Ἀλληλούια.

Σχετικά με όσα ανέφερε και ο Δημήτρης στο πρώτο μήνυμα, ο π. Γ. Ρήγας στο Τυπικό του διατάσσει "Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθὸν ὁδηγήσει με ἐν γῇ εὐθείᾳ. Ἀλληλούια" και για τις δύο ημέρες. Για την απόδοση της Πεντηκοστής λέει "κοινωνικόν της εορτής.".




 
Last edited:
Dimitri said:
Ο Άγγελος Βουδούρης (Μουσικά Συγγράματα, σελ. 79) αναφέρει οτι σε χειρόγραφο του 17ου αι. βρήκε κοινωνικό του "κυρ-Μπαλασίου ιερέως" όπως τον αναφέρει που επιγράφεται "της Πεντηκοστής" με λόγια

Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἅγιον μὴ ἀντανέλῃς ἀφ᾿ ἡμῶν δεόμεθα, φιλάνθρωπε. Ἀλληλούια.

Click to expand...

Του Ι.Κλαδά λέει "Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἅγιον μὴ ἀντανέλῃς ἀφ᾿ ἡμῶν"...του Μπαλασίου λέει "Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἅγιον μὴ ἀντανέλῃς ἀφ᾿ ἡμῶν δεόμεθα, φιλάνθρωπε. Ἀλληλούια"...
 
Και αφού έρχεται η Αγία Πεντηκοστή μπορούμε να συζητήσουμε για τα δύο Κοινωνικά της Πεντηκοστής. Πάντως έχουμε πολλές μαρτυρίες για το Κοινωνικόν το οποίο χαρακτηρίζεται ως της Πεντηκοστής:
"Το Πνεύμα σου το άγιον μή αντανέλης αφ' ημών δεόμεθα, φιλάνθρωπε.Αλληλούια"

Θεωρώ λοιπόν ότι μπορούν να ψαλλούν και τα δύο Κοινωνικά τις ημέρες της Πεντηκοστής χωρίς να "περιορίζουμε" την χρήση κάποιου για κάποιες ημέρες.
Λύσεις πρότειναν σε προηγούμενα μηνύματά τους ο κ. Διονύσιος Μπιλάλης (θέμα αποδόσεως εορτής) και ο π. Μάξιμος Ματθαίος.
​
 
Last edited:
dkalpakidis said:
Πάντως έχουμε πολλές μαρτυρίες για το Κοινωνικόν το οποίο χαρακτηρίζεται ως της Πεντηκοστής:
"Το Πνεύμα σου το άγιον μή αντανέλης αφ' ημών δεόμεθα, φιλάνθρωπε.Αλληλούια"​
Click to expand...

Ο π.Κων/νος Παπαγιάννης στο ΣΤ αναφέρει ως κοινωνικόν της Πεντηκοστής το "Το Πνευμα σου το αγαθον οδηγησει με εν γη ευθεια. Αλληλουια" ενώ δια την Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος αναφέρει το ίδιο και εντός παρενθέσως το Κοινωνικό που αναφέρει ο Δημήτρης με την εξής υποσημείωση αναφορικά με την παρένθεση:

1394. Το ΤΜΕ (52, σελ 392) και το ΤΞ (σελ 479) ορίζουν το εν παρενθέσει κοινωνικόν, το οποίον το ΤΚ (σελ 207) ορίζει διά την Κυριακήν. Το Πεντηκοστάριον όμως και τα ΤΕ (σελ 597), ΤΣ (σελ 283), ΤΑΣ, ΤΔ (σελ 540) και ΤΠ (σελ 317) ομοφώνως ορίζουν το κοινωνικόν της εορτής "Το Πνεύμα σου το αγαθόν".
 
Firfiris said:
Ο π.Κων/νος Παπαγιάννης στο ΣΤ αναφέρει ως κοινωνικόν της Πεντηκοστής το "Το Πνευμα σου το αγαθον οδηγησει με εν γη ευθεια. Αλληλουια" ενώ δια την Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος αναφέρει το ίδιο και εντός παρενθέσως το Κοινωνικό που αναφέρει ο Δημήτρης με την εξής υποσημείωση αναφορικά με την παρένθεση:

1394. Το ΤΜΕ (52, σελ 392) και το ΤΞ (σελ 479) ορίζουν το εν παρενθέσει κοινωνικόν, το οποίον το ΤΚ (σελ 207) ορίζει διά την Κυριακήν. Το Πεντηκοστάριον όμως και τα ΤΕ (σελ 597), ΤΣ (σελ 283), ΤΑΣ, ΤΔ (σελ 540) και ΤΠ (σελ 317) ομοφώνως ορίζουν το κοινωνικόν της εορτής "Το Πνεύμα σου το αγαθόν".
Click to expand...

Εκ των σημειώσεων "βγάζεις" κάποια συμπεράσματα;
Αφού έχεις και πρόσβαση σε παλαιά Κοινωνικά, μπορούμε να δούμε πόσο παλαιές είναι οι συνθέσεις του "νεώτερου" Κοινωνικού:
"Το Πνεύμα σου το άγιον μή αντανέλης αφ' ημών δεόμεθα, φιλάνθρωπε. Αλληλούια (τρίς)";

Υ.Γ. Μήπως τελικά υπάρχουν και περισσότερα Κοινωνικά σε άλλες περιπτώσεις;
 
Last edited:
dkalpakidis said:
Εκ των σημειώσεων "βγάζεις" κάποια συμπεράσματα;
Αφού έχεις και πρόσβαση σε παλαιά Κοινωνικά, μπορούμε να δούμε πόσο παλαιές είναι οι συνθέσεις του "νεώτερου" Κοινωνικού:
"Το Πνεύμα σου το άγιον μή αντανέλης αφ' ημών δεόμεθα, φιλάνθρωπε. Αλληλούια (τρίς)";
Click to expand...

Υπάρχει σύγχηση στα χειρόγραφα.

Επί παραδείγματι, ένα από τα παλαιότερα επώνυμα "Το Πνεύμα σου το άγιον" αποδίδεται στον Μάρκο Κορίνθου (αρχές ΙΕ΄ αιώνος), το οποίο και καλλώπισε ο Μανουήλ Χρυσάφης.

Σε άλλη Παπαδική υπάρχει "Το Πνεύμα σου το αγαθόν" του αυτού, στον ίδιο ήχο, που καλλώπισε ο ίδιος Χρυσάφης. Λίγο περίεργη σύμπτωση.

Έχω δει και... υβρίδια: "Το πνεύμα σου το αγαθόν μη αντανέλης αφ' ημών. Αλληλούια" του Κλαδά (επί λέξη).

Πάντως, για το "Το Πνεύμα σου το άγιον" υπάρχουν συνθέσεις των Ξένου Κορώνη (το 1336 αναγράφεται Λαμπαδάριος, περίπου τότε έζησε) και Ιωάννη Κλαδά (περίπου το 1400).

Άκρη ξεκάθαρη από τις μελοποιήσεις δεν έβγαλα, άλλα λέει εδώ και άλλα εκεί...
 
Και σε κάποια χειρογραφα της Μονης απο κοινωνικα του Δανιηλ βρισκουμε και για τις δυο μερες το ιδιο....Το Πνευμα Σου το Αγιον μη αντανελεις αφ ημων δεομεθα...
 
Εν τέλει που καταληγουμε;Στην εύκολη λύση να λεμε και τα 2;
Γιατί άκρη δεν βρέθηκε και είναι δύσκολο να βρεθεί.
 


Κυριακὴ τῆς Πεντηκοστῆς:

«Κοινωνικόν, τὸ μὲν ἀρχαῖον· Αἰνεῖτε, τὸ δὲ νέον, ἦχος πλ. δ’. Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθόν, Κύριε, ὁδηγήσει» (τυπικὸν Μεγάλης Ἐκκλησίας ι’ αἰ. ἔκδ. J. Mateos τ. 2 σ. 138).

«ἦχος δ’. Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθὸν ὁδηγήσει με Κύριε» (χφ. Σινὰ 150 κανονάριο Μεγάλης Ἐκκλησίας ι’-ια’ αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σ. 182).

«Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθὸν μὴ ἀντανέλης ἀφ’ ἡμῶν φιλάνθρωπε. Ἀλληλούια» (χφ. Μ. Λαύρας Δ-45 πεντηκοστάριο ια’ αἰ. φ. 340r).

«ἦχος πλ. δ’. Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθὸν ὁδηγήσει με» (χφ. Βατοπεδίου 1190 πεντηκοστάριο ια’ αἰ. φ. 156r).

«Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθόν, Κύριε, ὁδηγήσει με» (τυπικὰ Εὐεργέτιδος τέλη ια’ αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σ. 595, Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 ἔκδ. M. Arranz σ. 278, Simon Harris: The Communion Chants of the Thirteenth-Century Asmatikon σ. 134).

«ἦχος πλ. δ’. Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθὸν ὁδηγήσει με ἐν γῇ εὐθεῖα. Ἀλληλούια» (χφ. Μ. Λαύρας Γ-5 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 153r).

«Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἅγιον» (χφ. Σινὰ 1095 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 144v, τυπικὸν Κωνσταντίνου ἐκδ. 1838, 1868).

«ἦχος πλ. δ’. Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθόν ὁδηγήσει» (χφ. Σινὰ 1097 σιναϊτικὸ τυπικὸ τοῦ ἔτους 1214 φ. 62v).

«ἦχος πλ. δ’. Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθὸν ὁδηγήσει με ἐν γῇ εὐθεῖα. Ἀλληλούια. Ἄλλοι δὲ λέγουσι· Τὸ πνεῦμα σου τὸ ἅγιον μὴ ἀντανέλης ἀφ’ ἡμῶν δεόμεθα φιλάνθρωπε» (χφ. Λειμῶνος 88 ΤΑΣ ιδ’ αἰ. φφ. 165v-166r).

«Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἅγιον μὴ ἀντανέλης ἀφ’ ἡμῶν δεόμεθα φιλάνθρωπε» (χφ. Λειμῶνος 134 ΤΑΣ τοῦ ἔτους 1428-1429 φ. 127r).

«Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθὸν ὁδηγήσει με ἐν γῇ εὐθεῖα» (ΤΑΣ ἐκδ. 1545, 1691, Πεντηκοστάριον ἔκδ. 1778).

«Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθὸν ὁδηγήσει με ἐν γῇ εὐθεῖα. Ἀλληλούια» (Πεντηκοστάριον ἐκδ. 1860, 1890).


Δευτέρα τοῦ ἁγίου Πνεύματος:

«Τῆς ἑορτῆς» (χφφ. Μ. Λαύρας Δ-45 πεντηκοστάριο ια’ αἰ. φ. 342v, Γ-5 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 154r, Λειμῶνος 88 ΤΑΣ ιδ’ αἰ. φ. 166v, ΤΑΣ ἐκδ. 1545, 1691).

«Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθόν, Κύριε, ὁδηγήσει με» (τυπικὰ Εὐεργέτιδος τέλη ια’ αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σ. 597, Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 ἔκδ. M. Arranz σ. 283).

«Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθόν» (χφ. Σινὰ 1095 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 145v, Λειμῶνος 134 ΤΑΣ τοῦ ἔτους 1428-1429 φ. 127v, τυπικὸν Κωνσταντίνου ἐκδ. 1868).

«Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθὸν ὁδηγήσει με ἐν γῇ εὐθεῖα» (Πεντηκοστάριον ἐκδ. 1778, 1860, 1890).

«Τὸ Πνεῦμά σου» (τυπικὸν Κωνσταντίνου ἔκδ. 1838).
 
Last edited:
Firfiris said:
Υπάρχει σύγχηση στα χειρόγραφα.

Επί παραδείγματι, ένα από τα παλαιότερα επώνυμα "Το Πνεύμα σου το άγιον" αποδίδεται στον Μάρκο Κορίνθου (αρχές ΙΕ΄ αιώνος), το οποίο και καλλώπισε ο Μανουήλ Χρυσάφης.

Σε άλλη Παπαδική υπάρχει "Το Πνεύμα σου το αγαθόν" του αυτού, στον ίδιο ήχο, που καλλώπισε ο ίδιος Χρυσάφης. Λίγο περίεργη σύμπτωση.

Έχω δει και... υβρίδια: "Το πνεύμα σου το αγαθόν μη αντανέλης αφ' ημών. Αλληλούια" του Κλαδά (επί λέξη).

Πάντως, για το "Το Πνεύμα σου το άγιον" υπάρχουν συνθέσεις των Ξένου Κορώνη (το 1336 αναγράφεται Λαμπαδάριος, περίπου τότε έζησε) και Ιωάννη Κλαδά (περίπου το 1400).

Άκρη ξεκάθαρη από τις μελοποιήσεις δεν έβγαλα, άλλα λέει εδώ και άλλα εκεί...
Click to expand...


Όσον αφορά το Κοινωνικό του Μάρκου Κορίνθου "Το Πνεύμα σου το άγιον" έχει μελοποιηθεί σε ήχο Βαρύ και έχει αρκετά ευρεία χειρόγραφη παράδοση, σε κάποιους κώδικες δε καταχωρείται ως μέλος του ίδιου του Μανουήλ Χρυσάφη, πλήν όμως πρόκειται για το ίδιο το μέλος του Μάρκου Κορίνθου, πχ στο Ιβήρων 987 φ. 457α, Λαύρας Ι184 φ. 336β και Σινά 1297 φ. 99β. Η εξήγηση του δε καταχωρείται στον ΕΒΕ-ΜΠΤ 705 φ. 205α.
Αντίθετα, από την έρευνα που έχω διεξάγει δεν εντόπισα μέλος του Μάρκου στο Κοινωνικό "Το Πνεύμα σου το αγαθόν", πλήν της μελοποίησης του ιδίου του Μανουήλ Χρυσάφη σε ήχο Πρώτο Τετράφωνο, αν έχεις την καλοσύνη ενημέρωσέ μας σχετικώς
Ομοίως, αναφορικά με το μέλος του Κλαδά, άπό την έρευνα που έχω διεξάγει δεν εντόπισα τέτοια σύνθεση που να σχετίζεται με την Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος. Ως προς το μέλος του Κορώνη όντως παραδίδεται σύνθεση του σε ήχο Βαρύ ενδεικτικά στο Λειμώνος 257 φ. 129α, 287 φ. 88β και Σινά 1300 φ. 10β, ενώ εξίσου παλαιό του ΙΔ' αι. είναι και το ανώνυμο μέλος του Κοινωνικού "Το Πνεύμα σου το άγιον..." που παραδίδεται στον κώδικα του Ασματικού Λαύρας Γ3 φ. 20α και σε ήχο πλ. Δ', ο οποίος αποτελεί και τον παλαιότερο ήχο ψαλμώδησης του και του έτερου στίχου "Το Πνεύμα σου το αγαθόν..." σύμφωνα με τις λειτουργικές πηγές του Ι-ΙΑ' αι.
Η παράλληλη πάντως λειτουργική χρήση καί των δύο στίχων δέν ἐπιβεβαιώνεται από τά παλαιότερα σωζόμενα Τυπικά του Ι’-ΙΑ’ αἰ., καθώς καί γιά τίς δύο ημέρες ορίζεται ἡ ψαλμώδηση του δευτέρου ἐξ αυτών ("Το Πνεύμα σου το αγαθόν") καί μάλιστα σέ ηχο πλ. δ’ . Στήν σύγχρονη λειτουργική πράξη έχουν ἐπικρατήσει νά ψάλλονται σέ ήχο βαρύ καί α’ αντίστοιχα, αν καί η εικόνα πού αποκομίζουμε από τίς μελοποιήσεις του ΙΔ’-ΙΕ’ αι. οδηγεί στό εντελώς αντίθετο συμπέρασμα
 
Last edited:
You must log in or register to reply here.
Back
Top