Αναστάσιμον στιχηρόν αποστίχων

Εμμανουήλ Αβραμίδης

Εμμανουήλ Αβραμίδης

Παλαιό Μέλος
Κατ' αναλογία με τα στιχηρά του όρθρου (4 αναστάσιμα και 4 ανατολικά), και στον εσπερινό έχουμε 4 αναστάσιμα και 4 ανατολικά. Όμως, το ένα αναστάσιμο ψάλλεται πριν τα κατ' αλφάβητον στιχηρά των αποστίχων. Υπάρχει κάποια πρώιμη πηγή, στην οποία να βρίσκονται τα 4 αναστάσιμα μαζί, οπότε διακρίνεται και αν το στιχηρό πριν τα κατ' αλφάβητον είναι το πρώτο ή το τελευταίο;
 
MTheodorakis

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Εἶναι τὸ δ' (χφφ. Σινὰ 779 παρακλητικὴ ι' αἰ., Βατοπεδίου 1248 (καί) στιχηροκαθισματάριο ια' αἰ., Τριῴδιο Μ. Σάββατο ἑσπέρας, Πεντηκοστάριο Παρασκευὴ τοῦ Θωμᾶ ἑσπέρας, Παρασκευὴ τῶν Μυροφόρων ἑσπέρας, Παρασκευὴ τῆς Μεσοπεντηκοστῆς ἑσπέρας καὶ Παρασκευὴ τῆς Σαμαρείτιδος ἑσπέρας).
 
π. Μάξιμος

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Μανουήλ δομέστικος said:
Κατ' αναλογία με τα στιχηρά του όρθρου (4 αναστάσιμα και 4 ανατολικά), και στον εσπερινό έχουμε 4 αναστάσιμα και 4 ανατολικά. Όμως, το ένα αναστάσιμο ψάλλεται πριν τα κατ' αλφάβητον στιχηρά των αποστίχων. Υπάρχει κάποια πρώιμη πηγή, στην οποία να βρίσκονται τα 4 αναστάσιμα μαζί, οπότε διακρίνεται και αν το στιχηρό πριν τα κατ' αλφάβητον είναι το πρώτο ή το τελευταίο;
Click to expand...

MTheodorakis said:
Εἶναι τὸ δ' (χφφ. Σινὰ 779 παρακλητικὴ ι' αἰ., Βατοπεδίου 1248 (καί) στιχηροκαθισματάριο ια' αἰ., Τριῴδιο Μ. Σάββατο ἑσπέρας, Πεντηκοστάριο Παρασκευὴ τοῦ Θωμᾶ ἑσπέρας, Παρασκευὴ τῶν Μυροφόρων ἑσπέρας, Παρασκευὴ τῆς Μεσοπεντηκοστῆς ἑσπέρας καὶ Παρασκευὴ τῆς Σαμαρείτιδος ἑσπέρας).
Click to expand...

Εὐχαριστοῦμε!
Γνωρίζουμε, λοιπόν, ὅτι ὁ ἑσπερινός τελείωνε μέ τήν εὐχή τῆς ἀπολύσεως τῶν πληρωτικῶν καί τήν εὐχή τῆς κεφαλοκλισίας. Ἀκολουθοῦσε λιτή/λιτανεία, γιά τήν ὁποία μεταφέρθηκε τό δ΄ ἀναστάσιμο —ἐπαναλαμβανόμενο πολλάκις (ὅπως στήν ἀκολουθία τῆς Ἀναστάσεως τό α΄ τῶν ἀποστίχων τοῦ πλ. β΄)—, ὅταν πλέον τά Μηναῖα εἶχαν συμπληρωθεῖ καί ἐχρειάζοντο μόνον ζ΄ ἀναστάσιμα. Ἀργότερα προσετέθησαν καί τά κατ᾿ ἀλφάβητον.

Πρβλ.

Χρῆστος Πανάγου;9344 said:
Γιατὶ τὰ ἰδιόμελα τῶν ἀποστίχων τοῦ ἑσπερινοῦ εἶναι πάντοτε τρία καὶ μόνο τοῦ Σαββάτου εἶναι τέσσερα; Ἴσως τὴν ἀπάντηση νὰ τὴν ὑποψιάζομαι ἀλλὰ θὰ προτιμοῦσα νὰ τὴν ἀκούσω ἀπὸ 'σᾶς.
Click to expand...

MTheodorakis said:

Γνωρίζω μόνο ὅτι μετὰ τὸ α' ἀπόστιχο τοῦ ἑσπερινοῦ τοῦ Σαββάτου προσετέθησαν ἐκ τῶν ὑστέρων τρία ἐκ τῶν (εἰκοσιτεσσάρων γιὰ τοὺς ὀκτὼ ἤχους) «κατ' ἀλφάβητον» στιχηρῶν (Ἰ.Φουντούλη Λογικὴ λατρεία σσ. 167 - 170).
Click to expand...

Πότε ὑπολογίζεται ὅτι ἔγινε αὐτή ἡ μετάθεση;

ΥΓ. Παραμέμπω κι ἐγώ στήν «Λογικὴ Λατρεία», ὅπου δέν δίδεται ὅμως ἀπάντηση γιά τήν συγκεκριμένη μετάθεση. Ἁπλῶς ἀναφέρεται ὅτι «τὰ ἀπόστιχα (καὶ τὰ ἀπολυτίκια) προσετέθησαν σὲ μεταγενέστερη ἐποχή».


 
MTheodorakis

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Ἀπόστιχα μαρτυροῦνται στὰ χφφ. Σινὰ 607 μηναῖα Μαρτίου-Ἀπριλίου θ’-ι’ αἰ. καὶ 864 ὡρολόγιο θ’-ι’ αἰ. Περὶ τοῦ πότε γίνεται λιτὴ βλ. χφ. Βατοπεδίου 320 τραπεζουντιακὸ τυπικὸ τοῦ ἔτους 1346 ἔκδ. Dmitrievskij τ. 3 σ. 430-431 καὶ Ἀπορούμενα ΤΑΣ κεφ. 91.
 
π. Μάξιμος

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
MTheodorakis said:
Ἀπόστιχα μαρτυροῦνται στὰ χφφ. Σινὰ 607 μηναῖα Μαρτίου-Ἀπριλίου θ’-ι’ αἰ. καὶ 864 ὡρολόγιο θ’-ι’ αἰ..
Click to expand...
Εἶχε ἤδη συντελεσθεῖ ἡ πρόβλεψη καί σύνθεση ἀποστίχων γιά ὅλους τούς ἑσπερινούς, καί τούς μή ἑορταστικούς καί τῶν καθημερινῶν, εἴτε στά Μηναῖα εἴτε στήν Παρακλητική, κατά μίμηση τῶν ἀποστίχων τῶν Κυριακῶν.
Ἡ ἀρχαία λιτανεία τοῦ τέλους τοῦ ἑσπερινοῦ ἐξέλιπε (ἀπομεινάρι διατηρημένο μέχρι σήμερα εἶναι ἡ λιτανευτική περιφορά τοῦ «σωματικοῦ Χριστοῦ», ἤτοι τοῦ ἱεροῦ εὐαγγελίου μετά τοῦ «ἐπιταφίου» στά ἀπόστιχα τοῦ ἑσπερινοῦ τῆς Ἀποκαθηλώσεως) καί τά ἀπόστιχα δέν συνοδεύουν πλέον τήν ἀρχαία λιτανεία.
Λιτή πρός τόν ἄμβωνα προβλεπόταν καί στόν ᾀσματικό ἑσπερινό, μετά τά πληρωτικά, κατά τάς ἑορτάς, ὅπου ἀνεγινώσκοντο τά προβλεπόμενα ὑπό τοῦ τυπικοῦ (τρία) ἀναγνώσματα καί πρό τῆς ἀπολύσεως ἐπαναλαμβάνετο τό ἑορταστικόν ἀπολυτίκιον.
Ὅσες φορές σέ μεγάλες ἑορτές προβλεπόταν νά γίνει λιτανεία/λιτή, συνετέθησαν νέα εἰδικά τροπάρια, τά γνωστά «ἰδιόμελα τῆς λιτῆς», ἐνῶ τά ἀπόστιχα ἔμειναν γιά νά ψάλλωνται κατά τήν ἐπιστροφήν τῆς λιτῆς/λιτανείας.

MTheodorakis said:
Περὶ τοῦ πότε γίνεται λιτὴ βλ. χφ. Βατοπεδίου 320 τραπεζουντιακὸ τυπικὸ τοῦ ἔτους 1346 ἔκδ. Dmitrievskij τ. 3 σ. 430-431 καὶ Ἀπορούμενα ΤΑΣ κεφ. 91.
Click to expand...
Νομίζω ὅτι αὐτές οἱ διατάξεις ἀναφέρονται σέ λιτές μετά τό τέλος τοῦ λυχνικοῦ καί μετά τό τέλος τοῦ ὄρθρου, γιά μνημόνευση κεκοιμημένων ἤ ὄχι. Λιτανεία στό τέλος τοῦ ὄρθρου ἔχουμε κατά τήν περίοδο τοῦ Τριῳδίου μέ τήν ψαλμωδία τοῦ παραλειφθέντος ἑωθινοῦ δοξαστικοῦ.


 
You must log in or register to reply here.
Top