Ανοίγω νέο θέμα και παραθέτω για αρχή σχετικό απόσπασμα από παλαιότερο μήνυμα του Deacon από άλλη συζήτηση με το οποίο και γενικά συμφωνώ.
(α) το σύνηθες "Φώς Ιλαρόν" του Σακελλαρίδη είναι κλασσικό έργο ή όχι; (σχετικές συζητήσεις εδώ και στο παλαιό Ψαλτολόγιον εδώ αν και ανακατεμένη)
(β) όλα τα μελοποιήματα που υπάρχουν στα λεγόμενα "κλασσικά" βιβλία είναι "κλασσικά"; Π.χ. τα μακαμοειδή Άξιον Εστίν του Γρηγορίου ή του Κηλτζανίδη; Τα Λειτουργικά του Πέτρου Εφεσίου;
(γ) υπάρχουν μαθήματα "πιό κλασσικά" από άλλα (αν μπορεί να το πεί κανείς αυτό); Π.χ. η σύντομη Κασσιανή του Πέτρου είναι "πιό κλασσική" από τη σύντομη του Ραιδεστηνού;
Εκτός από τα παραπάνω κριτήρια που αναφέρει ο Deacon μάλλον υπάρχουν και άλλα π.χ. η ευκολία απομνημόνευσης των γραμμών (στη βάση του παλαιού συστήματος), η χρήση ορισμένων μελών στα κέντρα αναφοράς της Ψαλτικής (Πατριαρχείο/Άγιον Όρος) γεγονός που τα κατέστησε de facto εγκεκριμένα και τελικά "κλασσικά" κ.α. Το θέμα νομίζω είναι φιλοσοφικό και παρά τα πιό πάνω στοιχεία ακόμα δεν είμαι σίγουρος οτι έχω συγκεκριμένη απάντηση στα επόμενα ερωτήματα (για παράδειγμα):Η έννοια του κλασσικού στα μαθήματα βυζαντινής μουσικής.
Σε όλα τα πνευματικά δημιουργήματα του ανθρώπου από κτίσεως κόσμου έως σήμερα υπάρχει η έννοια του κλασσικού.
Κλασσικά θεωρούνται τα δημιουργήματα εκείνα τα οποία, για τα ειδικά δεδομένα κάθε είδους πνευματικής δραστηριότητας, παρουσιάζουν τέτοια αρτιότητα και τέτοια τελειότητα ώστε τα υψηλά επίπεδα έκφρασης που έχουν κατακτήσει να θέτουν το μέτρο σύγκρισης για όλα τα υπόλοιπα και να αποτελούν απαραίτητο αντικείμενο μελέτης όλων εκείνων που ασχολούνται με αυτό το είδος τέχνης ή πνευματικής έκφρασης.
Για παράδειγμα, δεν υπάρχει άνθρωπος που να ασχολείται σοβαρά με την φιλοσοφία και να μην έχει «ξεκοκαλίσει» τον Πλάτωνα, ή να ασχολείται με την εκκλησιαστική αρχιτεκτονική και να μην έχει εντρυφήσει στην αρχιτεκτονική της Αγίας Σοφίας, ή να ασχολείται με την ευρωπαϊκή μουσική και να μην έχει μελετήσει Μπετόβεν, Μότσαρτ, Στράους κ.λπ.
Όπως, λοιπόν, συμβαίνει με όλα τα πνευματικά δημιουργήματα, έτσι και στα έργα της Βυζαντινής Μουσικής υπάρχουν τα λεγόμενα κλασσικά, που έγιναν όπως είπαμε αποδεκτά κυρίως στο μέτρο που εξέφραζαν ικανοποιητικά την εκκλησιαστική λογική. Κλασσικά έργα είναι αυτά που φθάνουν μέχρις εμάς ως «συνήθη», όχι λόγω αρχαιότητας, όσο συμβατότητας με τις λατρευτικές απαιτήσεις. Πρέπει σοβαρά να μας προβληματίζει το πώς επεβίωσαν επί τόσους αιώνες (και με σχολαστικό κρησάρισμα) μέλη όπως το «Αξιον Εστί» σε β΄ (ορθ. πλ. β΄), το αρχαίο «Φως ιλαρόν» σε β΄, το «Κατευθυνθήτω» σε πλ. β΄, το «Τον Δεσπότην και Αρχιερέα» σε βαρύ, τα λειτουργικά του Μ. Βασιλείου του Κλαδά, «Την γαρ σην μήτραν» του Κορώνη κ.ο.κ. Παρ΄ όλο που κάποια από αυτά («Φως ιλαρόν» αρχαίο) δεν χαρακτηρίζονται από μελοποιητική ευελιξία αλλά μονοτονία, εντούτοις χρησιμοποιήθηκαν στη λατρεία μας χωρίς πολυπραγμοσύνη για ανανέωσή τους. Μήπως λοιπόν, καθιερώθηκαν για λόγους που ξεφεύγουν από την δική μας αντίληψη; Μήπως τα έκριναν γενεές γενεών ορθοδόξων, όχι τόσο για το «έντεχνο» μέλος τους όσο για το εκκλησιαστικό τους ήθος;
(α) το σύνηθες "Φώς Ιλαρόν" του Σακελλαρίδη είναι κλασσικό έργο ή όχι; (σχετικές συζητήσεις εδώ και στο παλαιό Ψαλτολόγιον εδώ αν και ανακατεμένη)
(β) όλα τα μελοποιήματα που υπάρχουν στα λεγόμενα "κλασσικά" βιβλία είναι "κλασσικά"; Π.χ. τα μακαμοειδή Άξιον Εστίν του Γρηγορίου ή του Κηλτζανίδη; Τα Λειτουργικά του Πέτρου Εφεσίου;
(γ) υπάρχουν μαθήματα "πιό κλασσικά" από άλλα (αν μπορεί να το πεί κανείς αυτό); Π.χ. η σύντομη Κασσιανή του Πέτρου είναι "πιό κλασσική" από τη σύντομη του Ραιδεστηνού;
Last edited: