π. Μάξιμος
Γενικός Συντονιστής
Ἀπό τό θέμα «Η ένδυση του Ιερέως στους Όρθρους του Νυμφίου» μεταφέρω ἐρώτημα τοῦ Δομέστικου σχετικά μέ τή θυμίαση τοῦ ναοῦ, τοῦ ἱερατείου καί τοῦ λαοῦ ὑπό τοῦ ἱερέως μετά κατζίου κατά τήν στιχολογίαν τῶν ψαλμῶν Ἐπακούσαι σου Κύριος κτλ. στήν ἔναρξη τῶν ὄρθρων (Νυμφίων) τῆς Μ. Ἑβδομάδος, σύμφωνα μέ τό ΤΜΕ στίς ἀνάλογες περιπτώσεις.
Κατ᾿ ἀρχήν περί τῆς σημασίας τῆς ὀνομασίας αὐτοῦ τοῦ θυμιατηρίου/θυμιατοῦ ὑπάρχει θέμα ἐδῶ.
Ἐγώ ἐκεῖ πού ἔγραψα «γιά τή θυμίαση μέ κατζί κατά τούς βασιλικούς ψαλμούς» ἤθελα νά βάλω σέ παρένθεση πρίν ἀπό τή λέξη «κατζί» τόν προσδιορισμό «παπαδικό», ἀλλά σκέφτηκα ὅτι πολύ «παπαδικό» θά ἦταν τό θέμα.
Ἀπό παλιά διαβάζοντας τό «῾Αγιορειτικόν Τυπικόν τῆς ᾿Εκκλησιαστικῆς ᾿Ακολουθίας», ΙΕΡΟΝ ΚΕΛΛΙΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ, ΚΑΡΥΑΙ, ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ, ΑΘΗΝΑ 1995 (σελ. 199, ὑποσημ. 25), ἀλλά καί πρόσφατα τό ΤΑΣ 2010 Δοσιθέου Τατάρνης (σελ. 380, ὑποσημ. 2), διεπίστωσα ὅτι ἡ θυμίαση ὑπό ἱερέως διά κατζίου ἀφορᾶ στό παπαδικόν κατζίον, τό ὁποῖον εἶναι θυμιατό, ὅπως τό γνωρίζουμε, ἄνευ «οὐρανοῦ» ἤ «τρούλλου», ἤτοι σκεπάστρου, καί μᾶλλον ἄνευ κωδωνίσκων. Τέτοια βλέπεις στίς βυζαντινές τοιχογραφίες νά τά κρατοῦν διάκονοι ἤ ἄγγελλοι σέ ρόλο διακόνων.
Τό ἄλλο κατζίον, ὅπως τό γνωρίζουμε, ὡς ἕνα θυμιατό χειρός, ἐπισημότερο ἤ ἁπλούστερο, ἀνήκει στόν ἐκκλησιαστικό (μοναχό) ὁ ὁποῖος θυμιᾶ σέ κάποιες στιγμές τῆς ἐκκλησιαστικῆς μοναχικῆς ἀκολουθίας, ὅπως στόν πολυέλεο. Ὁ ρυθμικός θόρυβος αὐτοῦ τοῦ κατζίου χειρός μέ τούς κωδωνίσκους ἔχει προφανῶς κάποιο συμβολισμό, χρησιμοποιούμενο ὅμως ὑπό μοναχοῦ.
Ὁπότε ἄν χρησιμοποιηθεῖ ὅπως πρέπει παπαδικό κατζίον στήν περίπτωση τῶν βασιλικῶν ψαλμῶν ἤ ὅποτε ἄλλοτε ὁρίζει τό τυπικό ὑπό ἱερέως, δέν βλέπω «λειτουργικὴ διαφορὰ», ἐκτός ἀπό τό ἁπλούστερον, ἀρχαιότερον καί ἀθόρυβον.
Ὁπότε στίς περιπτώσεις πού τό ΤΜΕ ἀναφέρεται στήν διά κατζίου ὑπό τοῦ ἱερέως θυμίαση θά πρέπει νά ἐννοεῖ αὐτό. Στήν περίπτωση τῶν Μ. Ὡρῶν τῆς Μ. Παρασκευῆς (ΤΜΕ σ. 360) ὁρίζει θυμίαση ὑπό διακόνου ἐνδυομένου ὅμως τόν συνήθη μανδύαν, ὁπότε θά ἐννοεῖ τό χειρός, ἀλλά σ᾿ αὐτή τήν περίπτωση ὁ διάκονος ἐκτελεῖ χρέη μοναχοῦ/ἐκκλησιαστικοῦ καί δέν εἶναι ἐνδεδυμένος μέ τά ἄμφιά του.
Περισσότερα ἄς μᾶς ποῦν οἱ ἁγιορεῖτες-μέλη τοῦ φόρουμ καί ὅσοι ἄλλοι γνωρίζουν σχετικά.
