Περί του «Άνωθεν οι προφήται»

π. Ρωμανός Καράνος

Παλαιό Μέλος
Γνωρίζει κανείς αν υπάρχει στα σύγχρονα ή αρχαία τυπικά (όχι σε μουσικά χειρόγραφα ή έντυπα βιβλία) διάταξη που να ορίζει ρητώς την ψαλμώδηση του "Άνωθεν οι προφήται" κατά την ένδυση αρχιερέως; Έψαξα λίγο πρόχειρα και δεν μπόρεσα να βρω κάτι.
 

Nikolaos Giannoukakis

Παλαιό Μέλος
Σελίς 703, σσ. 1895

Σύστημα Τυπικού, π. Κωνσταντίνου Παπαγιάννη, Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας της Εκκ. της Ελλάδος.

βλ. ΠΜ.....

Ν.
 

apostolos

Απόστολος Κομπίτσης
Μένιο,

Επισυνάπτω τις τρεις σελίδες που βρίσκονται στο τέλος του Μουσικού Τριωδίου του Στανίτσα, που έχει τις πληροφορίες που ζητάς (βλ. "ΤΥΠΙΚΗ ΤΑΞΙΣ: Περί του τι, και πότε ψάλλεται κατά τας παρουσίας Πατριάρχου ή αρχιερέως, κατά το τέλος του Όρθρου", Περίπτωσις Γ΄). Επίσης στην τρίτη σελίδα είναι ένας επίσης χρήσιμος οδηγός, "Η επικρατέστερα χρονική αγωγή των διαφόρων εκκλησιαστικών μελών κατά την Πατριαρχικήν παράδοσον".

Να 'σαι καλά!

Απόστολος
 

Attachments

  • ΤΥΠΙΚΗ ΤΑΞΙΣ από το Μουσικόν Τριώδιον του Στανίτσα.pdf
    120.5 KB · Views: 407

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Τό θεοτοκίον Ἄνωθεν οἱ προφῆται προέρχεται ἀπό τήν Ἀκολουθία τῆς Καμίνου, ἐντασσόμενο στό τέλος τοῦ ᾀσματικοῦ ὄρθρου καί ἐξ αὐτοῦ στό τέλος τοῦ μοναχικοῦ ὄρθρου, γιά τήν ἔνδυση τοῦ ἀρχιερέως (Τυπικόν Ἁγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης ΕΒΕ 2047 τοῦ α΄ τετ. ιε΄ αἰ., στό· Ευαγγελίας Σπυράκου, Οι Χοροί Ψαλτών κατά την Βυζαντινή Παράδοση, Αθήνα 2008, σ. 242 καί 316).


 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium

Τό θεοτοκίον Ἄνωθεν οἱ προφῆται προέρχεται ἀπό τήν Ἀκολουθία τῆς Καμίνου, ἐντασσόμενο στό τέλος τοῦ ᾀσματικοῦ ὄρθρου καί ἐξ αὐτοῦ στό τέλος τοῦ μοναχικοῦ ὄρθρου, γιά τήν ἔνδυση τοῦ ἀρχιερέως (Τυπικόν Ἁγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης ΕΒΕ 2047 τοῦ α΄ τετ. ιε΄ αἰ., στό· Ευαγγελίας Σπυράκου, Οι Χοροί Ψαλτών κατά την Βυζαντινή Παράδοση, Αθήνα 2008, σ. 242 καί 316).



Αὐτὰ τὰ γράφει ἡ Σπυράκου στις σελίδες ποὺ ἀναφέρετε; Ὑπάρχει δυνατότητα καὶ χρόνος νὰ τὶς ἀνεβάσετε;
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Αὐτὰ τὰ γράφει ἡ Σπυράκου στις σελίδες ποὺ ἀναφέρετε; Ὑπάρχει δυνατότητα καὶ χρόνος νὰ τὶς ἀνεβάσετε;
Χρόνος ὑπάρχει, δυνατότητα δέν ὑπάρχει.
Ποιός ἀμφισβητεῖται, ἡ Σπυράκου ἤ ἐγώ;
Μοῦ ἄρεσε τό θέμα. Ἀπορία πού ὅλοι ἔχουμε. Πόθεν αὐτό τό ἔθος. Ἐγώ πάντως (ἐν συγκρίσει μέ τίς δύο προηγούμενες ἄσχετες μέ τήν ἐρώτηση ἀπαντήσεις) ἔδωσα ἀπάντηση στόν ἑαυτό μου. Τί νά ἀπαντήσεις ὅμως σ᾿ ἕνα διδάκτορα. Ἀπάντηση στόν ἑαυτό μου ἔδωσα καί μάλιστα συμπληρώνω ὅτι ὅποιος μπορεῖ ἄς μελετήσει (ἤ σκανάρει) καί τίς σελ. 314 καί 315 μέ πλῆθος μαρτυριῶν κωδίκων γιά τήν ψαλμωδία πολυελέου, ἐκλογῆς ἤ τοῦ Ἄνωθεν οἱ προφῆται (ἦχος α΄ καί στόν διπλασμό πλ. δ΄) στό τέλος τοῦ ᾀσματικοῦ ὄρθρου, ἄσχετα μέ τήν ἐπακολουθοῦσα ἀρχιερατική ἤ μή λειτουργία · «τὸ Ἄνωθεν οἱ προφῆται ... ψάλλεται ἐν τῇ Μεγάλῃ Ἐκκλησίᾳ ἐν πάσαις ταῖς ἑορταῖς ἀπαραιτήτως καὶ ἐν ὅλῃ τῇ πόλει».
Καί ἀπό τόν Συμεών πάλι (ΕΒΕ 2047) σχετικά μέ τήν ἔνδυση τοῦ ἀρχιερέως «ἵνα μὴ δίχα ὕμνων τὰ τῆς ἐκκλησιαστικῆς εὐταξίας γίνηται».

ΥΓ 1. Ὁ Θεοδωράκης ἔχει μελετήσει τόν ΕΒΕ 2047.
ΥΓ 2. Πάντως οἱ μαρτυρίες ἀπό τοῦ ιε΄ αἰ. καί μετά. Ἀρχικά εἶχα κοιτάξει «Τάξις ἐπὶ τῷ Ἑσπερινῷ, τῷ Ὄρθρῳ καὶ τῇ Λειτουργίᾳ κατὰ τὸ Τυπικὸν τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, ἀπὸ χφ (15ου αἰ.) τῆς ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ῥωσσικῆς Σκήτης τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου» DI σ. 164-172, πού εἶναι ἀρχιερατική διάταξη, καί δέν ἀναφέρεται.

 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Τὴν ἀκολουθία - τοὺς στίχους - τῆς ἐνδύσεως συναντῶ ἀπὸ τὸν ιε' αἰ. (Τρεμπέλα Αἱ τρεῖς λειτουργίαι σσ. 229-231), ὑπάρχει καὶ στὸ «Ἁγιασματάριον ἤ Μικρὸν εὐχολόγιον» ἐκδ. Σαλιβέρου.
 
Last edited:

evangeloskarp

Παλαιό Μέλος
Μένιο,

Επισυνάπτω τις τρεις σελίδες που βρίσκονται στο τέλος του Μουσικού Τριωδίου του Στανίτσα, που έχει τις πληροφορίες που ζητάς (βλ. "ΤΥΠΙΚΗ ΤΑΞΙΣ: Περί του τι, και πότε ψάλλεται κατά τας παρουσίας Πατριάρχου ή αρχιερέως, κατά το τέλος του Όρθρου", Περίπτωσις Γ΄). Επίσης στην τρίτη σελίδα είναι ένας επίσης χρήσιμος οδηγός, "Η επικρατέστερα χρονική αγωγή των διαφόρων εκκλησιαστικών μελών κατά την Πατριαρχικήν παράδοσον".

Να 'σαι καλά!

Απόστολος

Ευχαριστούμε για την ανάρτηση .
 

Nikolaos Giannoukakis

Παλαιό Μέλος
Δύο ενδιαφέροντα στοιχεία:

1) Υπάρχουν εικονογραφίες της Παναγίας με την ονομασία "Άνωθεν οι Προφήται" οι οποίες πρωτοεμφανίζονται σε δευτερεύοντες τρούλλους ναών του ΙΒ´, ΙΓ´ αιώνως. Η εικονογράφηση αυτή εμπνέυστηκε απο το περιεχώμενο του εν λόγω ύμνου.

2) Υπάρχουν μαρτυρίες πως ο ύμνος "Άνωθεν οι Προφήται" συνόδευε την είσοδο ή ακόμα και την ένδυσις του Αυτοκράτορα σε συγκεκριμένες ακολουθίες. Άλλωστε το περιεχώμενο του ποιήματος έχει σχέση με κοσμικό ηγέτη και όχι συγκεκριμένα με πνευματικό.

Η προέλευση του ύμνου και το τυπικό που συνόδευε την αρχική του χρήση είναι προς το παρόν ομιχλώδες ή και άγνωστα.

ΝΓ
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Δύο ενδιαφέροντα στοιχεία:

1) Υπάρχουν εικονογραφίες της Παναγίας με την ονομασία "Άνωθεν οι Προφήται" οι οποίες πρωτοεμφανίζονται σε δευτερεύοντες τρούλλους ναών του ΙΒ´, ΙΓ´ αιώνως. Η εικονογράφηση αυτή εμπνέυστηκε απο το περιεχώμενο του εν λόγω ύμνου.


ΝΓ

Κάποιο παράδειγμα ναοῦ, ἄν σᾶς εἶναι εὔκολο ...
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Γνωρίζω τὰ παραπάνω καὶ ὅλα ἀναφέρονται τουλάχιστον γιὰ μνημειακὴ ζωγραφική στὸν 14ο αἰ. κ.ἐξ. καὶ ὄχι στὸν 12ο ἤ 13ο.

Ἔχει διαφορά.
 

Nikolaos Giannoukakis

Παλαιό Μέλος
Αγαπητέ Φίλε Δομέστικε,

Στο πόνημα της Ντ. Μουρίκη (Ai βιβλικαί απεικονίσεις της Παναγίας εις τόν τρουλλον τής Περιβλέπτου τοΰ Μυστρά, ΑΔ 25 (1970), Μελέτες, σ. 241, 223 και πίνακας 90),

καθώς και στο πόνημα των Γ. καί Μαρία Σωτηρίου, (Εικόνες τής Μονής Σινά, Α (εικόνες), Αθήναι 1956, εικ. 54 καί Β' (κείμενον), Αθήναι 1958, σ. 73-75),

παρουσιάζεται ως αρχαιότερη γνωστή παράσταση η εν λόγω εικόνα τής μονής Σινά και έχει χρονολογηθεί αναμεταξύ του 11ου-12ου αι.

'Από τά Παναγιάρια τό σωζόμενο στή μονή Παντελεήμονος τοΰ Άγιου Όρους χρονολογείται μέ επιγραφή στά χρόνια τοΰ Αλεξίου Γ' Αγγέλου (1195-1203).

Φαίνεται πώς τό θέμα γεννήθηκε τήν εποχή τών Κομνηνών υπό τήν επίδραση τών θεολογικών συζητήσεων γιά τό δόγμα τής Ένσαρκώσεως.

ΝΓ
 
Last edited:

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Αγαπητέ Φίλε Δομέστικε,

Στο πόνημα της Ντ. Μουρίκη (Ai βιβλικαί απεικονίσεις της Παναγίας εις τόν τρουλλον τής Περιβλέπτου τοΰ Μυστρά, ΑΔ 25 (1970), Μελέτες, σ. 241, 223 και πίνακας 90),

καθώς και στο πόνημα των Γ. καί Μαρία Σωτηρίου, (Εικόνες τής Μονής Σινά, Α (εικόνες), Αθήναι 1956, εικ. 54 καί Β' (κείμενον), Αθήναι 1958, σ. 73-75),

παρουσιάζεται ως αρχαιότερη γνωστή παράσταση η εν λόγω εικόνα τής μονής Σινά και έχει χρονολογηθεί αναμεταξύ του 11ου-12ου αι.

'Από τά Παναγιάρια τό σωζόμενο στή μονή Παντελεήμονος τοΰ Άγιου Όρους χρονολογείται μέ επιγραφή στά χρόνια τοΰ Αλεξίου Γ' Αγγέλου (1195-1203).

Φαίνεται πώς τό θέμα γεννήθηκε τήν εποχή τών Κομνηνών υπό τήν επίδραση τών θεολογικών συζητήσεων γιά τό δόγμα τής Ένσαρκώσεως.

ΝΓ

Δὲν διαφωνῶ γιὰ τὰ παραπάνω, ἐγώ μίλησα για μνημειακή ζωγραφική καὶ γιὰ τρούλλους.

Πάντως ἄλλο τὸ εἰκονογραφικὸ θέμα ἄλλο τὸ τροπάριο. Δὲν ἔχει ἀποδειχθεῖ μὲ βεβαιότητα ὁ συσχετισμός τους.

Τέλος πάντων, λεπτομέρειες ...
 

Shota

Παλαιό Μέλος
Γνωρίζει κανείς αν υπάρχει στα σύγχρονα ή αρχαία τυπικά (όχι σε μουσικά χειρόγραφα ή έντυπα βιβλία) διάταξη που να ορίζει ρητώς την ψαλμώδηση του "Άνωθεν οι προφήται" κατά την ένδυση αρχιερέως; Έψαξα λίγο πρόχειρα και δεν μπόρεσα να βρω κάτι.

Σε επίσημες Ελληνικές πηγές δεν το ξέρω. Όμως τον ορίζει το Ρωσικό Αρχιερατικόν ήδη στην έκδοση του 1677 (σαν άλλη επιλογή μνημονεύει το «Βασιλεύ ουράνιε», η ακόμη κάτι της εορτής). Άρα το Ελληνικό έθος είναι προ του 1677, όχι όμως πολύ παλαιό (είναι η εντύπωση μου).

Αυτή τη τάξη ακολουθεί και το Γεωργιανό Αρχιερατικόν (το όπιο λίγο πολύ είναι μετάφραση του Σλαβικού). Όμως σε εμάς στην πράξη δεν ψάλλεται ούτε υπάρχει πουθενά μελοποιημένο. Σε εμάς ψάλλεται συνήθως το «Αγαλλιάσεται η ψυχή σου…».
 

Attachments

  • 8649DDF0-40EB-4E5F-822E-F91F88D72801.jpeg
    8649DDF0-40EB-4E5F-822E-F91F88D72801.jpeg
    1.4 MB · Views: 18
Top