Εγκώμια Μεγάλου Σαββάτου

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Ανοίγω και νέα επίκαιρη συζήτηση για τα εγκώμια ελπίζοντας οτι θα στείλετε περισσότερες σχετικές πληροφορίες σχετικά με την ιστορία τους και την σημερινή κατάσταση.

Το κείμενο των εγκωμίων από το Τριώδιο βρίσκεται ολόκληρο εδώ

Παλαιότερα είχα φτιάξει μία σελίδα στο Αναλόγιον στα Αγγλικά με σχόλια του Μιχάλη Λαγουδάκη από το αγγλόφωνο φόρουμ byzantinechant. Δυστυχώς οι σύνδεσμοι δεν λειτουργούν πιά, αν έχετε τα μουσικά κείμενα και ηχογραφήσεις ανεβάστε.

Στο Άγιον Όρος (Βατοπέδι) που βρέθηκα κάποτε τα ψάλλουν ένας ένας οι ψάλτες και των δύο χορών, δεν θυμάμαι εάν είπανε και τη στιχολογία τότε (νομίζω ναί). Λέγεται η στιχολογία πουθενά;

Νομίζω ο Σίμων Καράς έχει εκδόσει πλήρη σειρά εγκωμίων με τη στιχολογία.
Το "Έρραναν τον τάφον" συνήθως ψάλλεται πάνω από 3 φορές και έχω ακούσει και ... αναγραμματισμούς (τους κάνω και εγώ για ποικιλία καμία φορά).

Σε πολλές ενορίες ακούγονται διάφορα από παιδιά, γυναίκες, μικτές χορωδίες, ολόκληρο το εκκλησίασμα να ψάλλει ή να σιγοντάρει (σε μία ή περισσότερες φωνές) τα εγκώμια.

Συνήθως ο αριθμός και η επιλογή των εγκωμίων που ψάλλονται στις ενορίες είναι "ώς δόξη τω προεστώτι".

Επίσης είναι γεγονός οτι η μελωδία των εγκωμίων παρουσιάζεται αλλαγμένη σε σχέση με τα κλασσικά μέλη. Π.χ. η πρώτη στάση τελειώνει στο ΚΕ από πολλούς (αντί για το ΔΙ). Η τρίτη στάση είναι μέλος Σακελλαρίδη αντί για το παλαιό μέλος.

Τέλος η θέση των εγκωμίων κατά την ενοριακή πράξη είναι διαφορετική από αυτή στο Τριώδιο. Σχόλια;
 
Last edited by a moderator:

apostolos

Απόστολος Κομπίτσης
Στο ’γιον Όρος (Βατοπέδι) που βρέθηκα κάποτε τα ψάλλουν ένας ένας οι ψάλτες και των δύο χορών, δεν θυμάμαι εάν είπανε και τη στιχολογία τότε (νομίζω ναί). Λέγεται η στιχολογία πουθενά;

Δημήτρη, εδώ στην Αμερική, σε 99% από τις ενορίες (για να μην πω 100%), ΔΕΝ λέγεται η στιχολογία διότι ο λαός όλος ψαίλνει τα Εγκώμια μαζί με την χορωδία.

Σε πολλές ενορίες ακούγονται διάφορα από παιδιά, γυναίκες, μικτές χορωδίες, ολόκληρο το εκκλησίασμα να ψάλλει ή να σιγοντάρει (σε μία ή περισσότερες φωνές) τα εγκώμια.

Αυτό είναι αλήθεια. Η χορωδίες (συνήθως μικτές ή παιδικές) ψαίλνουν τα Εγκώμια, και το εκκλησίασμα (αφού έχει το μαύρο δίγλωσσο βιβλίο του Πατρός Παπαδέα (Holy Week / Easter) ή ένα ιδιοτικό φυλλάδιο το οποίο δίνεται στο λαό όταν έρχονται στην εκκλησία την Μεγ. Παρασκευή το βράδυ) ακολουθεί και ψαίλνει -πολλές φορές και μεγαλοφώνως! -μαζί με την χορωδία.

Συνήθως ο αριθμός και η επιλογή των εγκωμίων που ψάλλονται στις ενορίες είναι "ώς δόξη τω προεστώτι".

Και αυτό είναι αλήθεια. ΠΟΥΘΕΝΑ (στην Αμερική, δηλαδή) δεν έχω ακούσει να ψαλλούν ΟΛΑ τα Εγκώμια. Ψάλλετε ένα "τμήμα" των Εγκωμίων, αναλόγως τι βιβλίο/φυλλάδιο χρησημοποιείται στην τάδε ενορία.

Επίσης είναι γεγονός οτι η μελωδία των εγκωμίων παρουσιάζεται αλλαγμένη σε σχέση με τα κλασσικά μέλη. Π.χ. η πρώτη στάση τελειώνει στο ΚΕ από πολλούς (αντί για το ΔΙ). Η τρίτη στάση είναι μέλος Σακελλαρίδη αντί για το παλαιό μέλος.

Μπράβο. Οι αλλοιωμένες μελωδίες είναι χάρης του Γεωργίου Αναστασίου, του Νικολάου Ρουμπάνη, του Χρίστου Βρυωνίδη, και άλλοι "μαίστορες" της Μουσικής οι οποίοι "Δυτικοποίησαν" τις μελωδίες a la Σακελλαρίδη, και μάλιστα σε κάτι που θεώρησαν πιο "εύκολα" να ψαλλούν. Εγώ τα έχω αλλάξει τα πάντα με την δική μου την χορωδία. Δηλαδή, τα έχω επαναφέρει στην σωστή τους μορφή. Οι καταλήξεις γίνονται στο ΔΙ και η Γ' Στάσις γίνετε στον κανονικό τον Ήχο γ', όχι στον μπασταρδεμένο/υψωμένο τἔταρτο ήχο. (Στην ουσία, αυτή η barbershop quartet μελωδία ακούγεται σαν Λέγετος (π.χ. Ερραναν.... δι-γα-βου.... είναι τέταρτος ήχος "λέγετος")

Τέλος η θέση των εγκωμίων κατά την ενοριακή πράξη είναι διαφορετική από αυτή στο Τριώδιο. Σχόλια;

Και πάλι, συνήθως, λέγονται ΜΕΤΑ τον Κανόνα "Κύματι θαλάσσης". Μάλλον για να δώσει καιρό στους ενορίτες να φθάσουν στο ναό.

Απόστολος
 

apostolos

Απόστολος Κομπίτσης
Κύριε Κομπίτση, σας είναι εύκολο να ανεβάσετε την αυθεντική τρίτη στάση των Εγκωμίων;

Καλό κουράγιο και καλή Ανάσταση.

Κε Λάμπρου,

Επισυνάπτω φωτογραφικό αρχείο από την Γ' Στάση των Εγκωμίων, όπως είναι στο βιβλίο της Μεγάλης Εβδομάδας του Κων/τίνου Πρίγγου ("Πατριαρχική Φόρμιγξ", έκδοσις 1969). Η μελωδία είναι η ίδια με αυτή που είναι στο βιβλίου της Μεγάλης Εβδομάδος του Ραιδεστινού, καθώς και στο χειρογραφικό βιβλίο "Μεγάλη Εβδομάδα" του Ευαγγ. Βουδούρη.

Όπως βλέπετε, είναι Ήχος Βαρύς εκ του ΓΑ (νομίζω έκανα λάθος πρίν και είπα Ήχος Τρίτος).

Απόστολος
 

Attachments

  • 3n-Stasn.bmp
    83.5 KB · Views: 466

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Φαίνεται οτι μερική αλλοίωση των εγκωμίων είχε φτάσει μέχρι και τον Πατριαρχικό ναό την εποχή του Ναυπλιώτη. Ο Άγγελος Βουδούρης στη Μεγάλη Εβδομάδα (σελ. 342) καταγράφει τις καταλήξεις της 1ης στάσης στο ΚΕ. Ίσως αυτό να οφείλεται σε ομοιομορφία στον τρόπο που έψαλλαν οι ιερείς οι οποίοι φαίνεται να ήθελαν ευρωπαϊσμό των Εγκωμίων. Το ίδιο αναγκαζόμαστε να κάνουμε και εμείς στο Σύδνευ αφού οι ιερείς (και ο κόσμος) κάνουνε καταλήξεις στο ΚΕ και όταν εμείς προσπαθήσαμε να κάνουμε καταλήξεις στο ΔΙ ήταν σκέτη παραφωνία.

Ο Βουδούρης αναφέρει κάπου στα απομνημονεύματά του οτι κάποτε ο Ναυπλιώτης δέχτηκε (ίσως μετά από πίεση ανωτέρων) να ψάλλει χορωδία παιδιών πολυφωνικά (άν θυμάμαι καλά) τα Εγκώμια αλλά έτυχε να ακούσει τις πρόβες ο Πατριάρχης και απαγόρευσε τέτοια άσματα ώς μή έχοντα θέση στον Πατριαρχικό Ναό.

Την 3η στάση την καταγράφει παραδοσιακά ο Βουδούρης αλλά σαν Τρίτος ήχος.
 
Κύριε Κομπίτση, κατ' αρχάς να σας ευχαριστήσω για τον κόπο σας. Είχα κι εγώ υπ΄ όψιν μου το συγκεκριμένο μέλος του Πρίγγου, και ο λόγος που ζήτησα το παραδοσιακό από εσάς είναι διότι σε ένα βιβλιαράκι της Ι.Μ. Βατοπεδίου (συνοδευόμενο από Ψ.Δ.) διαβάζουμε: "Αξιοσημείωτη είναι η παραλλαγή του "Αι γενεαί πάσαι" όπως εψάλλετο προ τριακοσίων πενήντα περίπου ετών, τονισμένη σε γ΄ ήχο, μη έχοντας καμμία σχέση με την γνωστή δυτικίζουσα μελωδία, που δυστυχώς σήμερα επικρατεί". Αν έχει κάποιος το συγκεκριμένο βιβλιαράκι και τα κατάλληλα μηχανήματα, μπορεί να το ανεβάσει. Ίσως ακολουθήσει και σχετική συζήτηση περί του τι είναι πιο ωραίο ή πιο δυτικό ή πιο βυζαντινό. Ίσως, τότε, φωτισθούμε κι εμείς οι αδαείς.
Καλή Ανάσταση!
 

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
Οι παραδοσιακές μελωδίες είναι ανεπανάληπτες.
Ας κάνουμε ένα κόπο οι ψάλτες παραπάνω να επαναφέρουμε την παραδοσιακή ψαλμωδία των εγκωμίων- μεγαλυναρίων στην λογική λατρεία.

Ο αριθμός των τροπαρίων ποικίλει.
Δυστυχώς η στιχολογία του Αμώμου έχει εκπέσει και τα τροπάρια λέγονται άνευ στίχων πράγμα ασυνήθιστο στην λατρεία μας.

Ο μακαρίτης Ιωάννης Φουντούλης προτίνει έναν μικρό αριθμό τροπαρίων ως εφύμνια κάποιων στίχων του Αμώμου. Ίσως των κατ' εκλογήν στίχων εκ του αμώμου της εξοδίου ακολουθίας. Δεν θυμάμαι καλά...

Ένα σημείο άξιον προσοχής είναι ότι κανονικά στην γ' στάση (η οποία δεν είχε Δόξα, Και νυν) επισυνάπτονται τα Αναστάσιμα Ευλογητάρια.
Ενώ η θέση του Αμώμου και των Εγκωμίων ευθύς μετά τα Απολυτίκια.
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Κύριε Κομπίτση, κατ' αρχάς να σας ευχαριστήσω για τον κόπο σας. Είχα κι εγώ υπ΄ όψιν μου το συγκεκριμένο μέλος του Πρίγγου, και ο λόγος που ζήτησα το παραδοσιακό από εσάς είναι διότι σε ένα βιβλιαράκι της Ι.Μ. Βατοπεδίου (συνοδευόμενο από Ψ.Δ.) διαβάζουμε: "Αξιοσημείωτη είναι η παραλλαγή του "Αι γενεαί πάσαι" όπως εψάλλετο προ τριακοσίων πενήντα περίπου ετών, τονισμένη σε γ΄ ήχο, μη έχοντας καμμία σχέση με την γνωστή δυτικίζουσα μελωδία, που δυστυχώς σήμερα επικρατεί". Αν έχει κάποιος το συγκεκριμένο βιβλιαράκι και τα κατάλληλα μηχανήματα, μπορεί να το ανεβάσει. Ίσως ακολουθήσει και σχετική συζήτηση περί του τι είναι πιο ωραίο ή πιο δυτικό ή πιο βυζαντινό. Ίσως, τότε, φωτισθούμε κι εμείς οι αδαείς.
Καλή Ανάσταση!

Διαβάζοντας τὸ κείμενο τοῦ π. Μαξίμου ἐδῶ, ὁδηγήθηκα (γιὰ ἄλλη μιὰ φορὰ) καὶ σὲ τοῦτο τὸ θέμα. Παραθέτω τὸ ζητηθὲν μέλος, ἕνα μικρὸ τμῆμά του βέβαια γιὰ νὰ μὴν παραβιάσω πολὺ καὶ τὸ copyright.
 

Attachments

  • ai geneai pasai Vatopediou.gif
    28 KB · Views: 1,693

V_Zacharis

Παλαιό Μέλος
Το ίδιο κείμενο από το ειρμολόγιο του Πέτρου (έκδοση Χουρμουζίου 1825) και σε μέλος του ιδίου.

View attachment Ειρμολόγιο Πέτρου Λαμπαδαρίου (έκδοση Χ.Χ'') Κωνσταντινούπολις 1825.pdf

Το ίδιο κείμενο και στην παλαιά γραφή (αυτή του Πέτρου).

View attachment Eirmologio_Petrou_palaia.pdf

Κοιτάξτε απλά την μετροφωνία του κειμένου. (αρχίζει από την μεσότητα)
 
Last edited:

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
[Επεκτείνοντας παλαιότερο μήνυμά μου]

Ενδιαφέρον οτι ο Άγγελος Βουδούρης καταγράφοντας την Πατριαρχική παράδοση του καιρού του (Ι. Ναυπλιώτης) παραδίδει τις καταλήξεις των δύο πρώτων στάσεων των Εγκωμίων στο ΚΕ αντί για το ΔΙ όπως σε όλες τις προηγούμενες Πατριαρχικές καταγραφές. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την ηχογραφημένη εκτέλεση των εγκωμίων αυτών από τον Ιάκωβο Ναυπλιώτη (όπου κάνει τις καταλήξεις στο ΚΕ). Σημείο αλλοίωσης ίσως της Πατριαρχικής παράδοσης στο μέλος αυτό λόγω της εποχής. Άλλωστε και ο Βουδούρης καταγράφει κάπου στα απομνημονεύματά του οτι γίνονταν προσπάθειες ένδοθεν του Πατριαρχείου στις αρχές του 20ου αιώνα ήδη να αποδοθούν πολυφωνικά τα Εγκώμια (ακούγοντας ο Πατριάρχης τις πρόβες όμως απαγόρευσε τα νεόφερτα μέλη). Ο Καραμάνης παραδίδει και τις δύο εκδοχές (κατάληξη στο ΔΙ και στο ΚΕ).

Στην ιστορική ζωντανή ηχογράφηση του Στανίτσα-Δανιηλίδη της Laura Boulton το 1961 ακούγονται διφωνίες σε διάφορες μελωδικές γραμμές των εγκωμίων μέσα στο Πατριαρχείο (απόδοση από παιδικό ή μικτό(;) χορό).

Για την Τρίτη στάση των εγκωμίων υπάρχουν τουλάχιστον τρείς διαφορετικές εκδοχές

(α) Η Πατριαρχική (π.χ. Ραιδεστηνός)
(β) Η νεώτερη (η δεύτερη που δίνει ο Καραμάνης)
(γ) Η Βατοπαιδινή (φυλλάδιο έκδοσης CD I. M. M. Βατοπαιδίου)

Ο ήχος της Γ' στάσεως διαφέρει από έκδοση σε έκδοση, άλλοι τα λένε Γ' ήχος (π.χ. Ραιδεστηνός, Βουδούρης) και άλλοι Βαρύς ήχος (π.χ. Πρίγγος).

Το κείμενο της Γ' στάσεως επίσης διαφέρει από έκδοση σε έκδοση άλλοι τα έχουν

Αἱ γενεαί πᾶσαι, ὕμνον τῇ Ταφῇ σου, προσφέρουσι Χριστέ μου (π.χ. Ραιδεστηνός)
Αἱ γενεαί νυν πᾶσαι, ὕμνον τῇ Ταφῇ σου, προσφέρουσι Χριστέ μου (στο διαδίκτυο)
Αἱ γενεαί νυν πᾶσαι, επιταφιους ύμνους, προσφέρουσι Χριστέ μου (π.χ. Πρίγγος)

Υπάρχει και η τοπική παράδοση των εγκωμίων του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων για την οποία αξίζει να γίνει λόγος. Τα αποδίδει όμορφα ο γ. Δανιήλ Δανιηλαίος σε συλλογή μελών Μεγάλης Εβδομάδος που έχει ανέβει στο θέμα του στο Ψαλτολόγιον. Αν προλαβαίνει κανείς ας τα κόψει να τα ανεβάσει ξεχωριστά για εύκολη αναφορά. Ευχαριστώ.
 
Last edited:
Top