Γενικά περί ισοκρατήματος

Πρέπει για να πιάσουμε αυτήν την συζήτηση, να ορίσουμε τι είναι ισοκράτημα, τι αυτό εξυπηρετεί και αν αυτό είναι απαραίτητο.

Θα γράψω εγώ πρώτος την άποψή μου.

Ισοκράτημα είναι μια συνοδευτική μελωδική γραμμή η οποία βοηθά την ανάδειξη της μελωδίας. Αυτό το κάνει με την κίνηση που χρησιμοποιεί. Η κίνηση τώρα που χρησιμοποιεί, έχει να κάνει με την εναλλαγή των ήχων μέσα σε ένα κομμάτι. Αν δεν αλλάξει ο ήχος (ή το τετράχορδο) δεν υπάρχει λόγος να αλλάξει και το ισοκράτημα.

Θα πουν πολλοί "μα ο ήχος αλλάζει με φθορά". Αυτό είναι μεν σωστό, αλλά το ακριβές είναι "ο ήχος αλλάζει ΚΑΙ με φθορά" (όχι μόνο με φθορά). Ας πούμε ένα παράδειγμα. Από πλ.Δ' για να περάσουμε σε ήχο Β' πρέπει ή να βάλουμε τον έσω θεματισμό (φθορά του δευτέρου) ή να γεμίσουμε το κομμάτι με υφεσοδιέσεις. Όμως από τον πλ.Δ' για να περάσουμε σε Πρώτο ή σε Δ' (άγια) δεν χρειάζεται να βάλουμε κάποια φθορά...

Και ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό που έχω στην εικόνα που επισυνάπτω.

Αυτήν την θέση την ψάλλουμε και με Πα ισοκράτημα (που δηλώνει ήχο Α' ή πλ.Α') και με Νη ισοκράτημα (κάνοντας "τζάκισμα" με έλξη στο Πα).

Αν το ψάλλουμε με Πα ισοκράτημα τι ήχος είναι; Είναι άραγε Πλ.Δ' με ισοκράτημα Πα και δεσπόζοντα φθόγγο τον Πα; Είναι αστείο και να το υποθέσουμε. Είναι πρώτος ή πλάγιος του πρώτου (ανάλογα πως θα το θεωρήσουμε). Φθορά δεν μπαίνει (εδώ μπαίνει αλλά όχι γι αυτό-και υπάρχουν χιλιάδες αντίστοιχες περιπτώσεις που δεν μπαίνει) αλλά ο ήχος αλλάζει (αν κάνουμε Πα ισοκράτημα).

Στην συγκεκριμένη περίπτωση βέβαια εγώ θα έκανα Πα ισοκράτημα διότι δεν συνδέω τις φράσεις "εισάκουσόν μου" και "Κύριε". Αντίθετα σε άλλη περίπτωση που θα μπορούσα να συνδέσω τις φράσεις, θα έκανα Νη ισοκράτημα, θα έσπαγα τους δύο χρόνους του Πα σε ένα τζάκισμα (Πα-Βου-Πα) και θα έκανα έλξη στον Πα. Δεν είναι απαραίτητο βέβαια αυτό να είναι το μόνο σωστό, είναι πως θα δεις την φράση.

Το ισοκράτημα δεν είναι απαραίτητο στοιχείο της ψαλμωδίας. Ούτε όλα τα κομμάτια παίρνουν ισοκράτημα. Π.χ. τα εκφωνητικά κομμάτια (Απόστολος, Ευαγγέλιο, λειτουργικά) δεν παίρνουν ισοκράτημα. Οπότε άνετα (πρέπει να) μπορούμε να ψάλλουμε και χωρίς αυτό.

Ισοκρατήματα της λογικής "AMSTEL...γιατί έτσι μας αρέσει" νομίζω ότι μακριά την φύση και τον σκοπό του ισοκρατήματος και διολισθαίνουν σε δρόμους τονικής πλέον αρμονίας.

Προσωπικά, θεωρώ ότι αυτή η θέση, (που είναι μια κλασική θέση που οδηγεί στην κατάληξη του πλ. Δ' ήχου), δε χρειάζεται ισοκράτημα τον πα. Ο πα δεν είναι δεσπόζων φθόγγος, γιατί έλκεται από τον Βου (που είναι δεσπόζων φθόγγος) στην κατάληξη. Αν λοιπόν ίσχυε αυτό που λέτε, τι θα μας εμόδιζε να θεωρήσουμε και δεσπόζοντα φθόγγο τον Βου στις καταλήξεις τον αργών μαθημάτων του Α ή του πλ. Α ήχου; (Παράδειγμα η κατάληξη "Γεύσασθε" ή "Μακάριοι" στα αντίστοιχα κοινωνικά. Επίσης η κλασσική κατάληξη στη λέξη "χερουβίμ" σε όλα σχεδόν τα κλασικά χερουβικά. Και φυσικά και σε τόσες άλλες περιπτώσεις, οι καταλήξεις του Α ήχου χρησιμοποιούν κατακόρον τον Βου ως "δεσπόζοντα". Αυτό όμως θα ήταν άτοπο, γιατί γνωρίζουμε ξεκάθαρα ότι ο Βου δεν είναι δεσπόζων του Α' σε κανένα μέλος. Εκτός φυσικά από τις περιπτώσεις που αναφέρατε όπου χρησιμοποιούνται θέσεις Δευτέρου ή Τετάρτου ήχου, ή γενικά θέσεις που έχουν τον Βου δεσπόζοντα. Οι κλασσικές όμως θέσεις των μαθημάτων δεν έχουν πουθενά Β ως δεσπόζοντα φθόγγο.
Παρόλα αυτά, ένα άλλο που παρατηρούμε, είναι η κατά κόρον χρήση του Νη ως ισοκρατήματος στις καταλήξεις των αργών στιχηραρικών μελών του Α ήχου, "χάριν αρμονίας". Αρμονίας σύμφωνα με ποιον; Γιατί μουσική, σύμφωνα με τους αρχαίους, είναι "η σειρά φθόγγων, που διαδέχονται αλλήλους, αρεσκόντων τη ακοή". Η παραπάνω φράση σαφώς και δεν υπαινίσσεται τίποτα για ισοκρατήματα. Μιλάει ξεκάθαρα για τη σύνθεση των θέσεων (δηλαδή της πορείας του μέλους), τη διαδοχή των φθόγγων (με ανάδειξη των φθόγγων που δεσπόζουν στο μέλος) και τις καταλήξεις (που επίσης ανήκουν στον κανόνα περί διαδοχής των φθόγγων).
Τώρα αν όλοι εμείς (και βάζω και τον εαυτό μου μέσα) "γουστάρουμε" (με συγχωρείτε για την έκφραση, αλλά ήταν η πιο αρμόδια) να ακούμε ένα συγκεκριμένο ίσο επειδή μας έκατσε καλά στο αυτί (σύμφωνα πάντα με κανόνες, θα μου πείτε. Αλλά με ποιους κανόνες; Της ευρωπαϊκής), αυτό δε μας δίνει το δικαίωμα να αλλάζουμε και τα μέλη κατά βούλησιν.
Στα παραπάνω υπάρχουν άπειρα παραδείγματα (π.χ. η χρήση του Δ ως ίσου στις καταλήξεις του πλ. Δ', ή του Ν αντίστοιχα στις καταλήξεις του Γ' ή του Βαρέως ήχου. Μ' αυτό τον τρόπο πώς ακριβώς θα ξεχωρίζουμε το άκουσμα των μελών; Φυσικά από τους δεσπόζοντες, αλλά πού ακριβώς ακούγεται το εναρμόνιο, ή ό,τι απέμεινε από αυτό τέλος πάντων, αν εμείς κάνουμε ίδιες διφωνίες και εξισώνουμε στην ουσία το άκουσμα των ήχων, και κατ'επέκταση και των διαστημάτων τους;)
Υπάρχει η χρήση του Δ όταν ο πλ. του Δ' κάνει θέσεις στον άνω Ν (άλλο να καταλήγει ατελώς εκεί κι άλλο να καταλήγει στον Δ).
Υπάρχει η χρήση του κάτω Κε όταν ο εναρμόνιος πλ. του Α' περνάει (γιατί για πέρασμα πρόκειται) από τον Βου.
Και πολλά άλλα παραδείγματα, τα οποία θα ήθελα να αποφύγω γιατί θα ήμουν μακριά από την ουσία. Η οποία είναι ότι ο κάθε ήχος έχει ίσο τις καταλήξεις του (κατά βάση της τελικές/οριστικές, ή και τις εντελείς). Οπότε γενικά εγώ θα έλεγα ότι ισχύει:
Ο Α' ήχος έχει ίσο: Στα ειρμολογικά τον Π (και όχι τον Γ ή τον Δ, όπου γίνονται η ατελείς καταλήξεις του. Και φυσικά ποτέ τον Ν). Στα δε αργά ειρμολογικά τον Πα (τελικές/οριστικές καταλήξεις) και τον Δι (εντελείς, π.χ ο θειότατος προτύπωσε ΠΑΛΑΙ ΜΩΣΗΣ- εντελείς κατάληξη στον Δ. αντίθετα, η κατάληξη "εν ερυθρά θαλάσση" στον Δ στο ίδιο κείμενο είναι ατελής, άρα δεν έχει ίσο τον Δ). Στα σύντομα στιχηραρικά τον Πα, στα δε αργά πάλι τον Πα. Στα παπαδικά τον Πα, και ενίοτε τον Κε (όταν φυσικά κάνει κατάληξη εκεί, π.χ. "Τριάδι" στο χερουβικό Φωκαέως).
Ο Β' ήχος έχει ίσον τον Δι (και χάριν διφωνίας, όπως αναφέρει ο Χρύσανθος, τον Β). Συγκεκριμένα είναι: Στα σύντομα ειρμολογικά τον Β (που μετατρέπεται σε Π) και μόνο τον Β. (Όχι τον Κ [που έχει μετατραπεί σε Δ]). Π.χ. "Βυθού ανεκάλυψε πυθμένα". Στα αργά ειρμολογικά πάλι τον Πα (και όχι τον Δ όπως π.χ. σε θέσεις όπως "ότι εμβρόντησας" στην αργή καταβασία "ακήκοα Κύριε"). Στα αργά στιχηραρικά τον Δ, και τον Β). Τέλος, στα παπαδικά έχει τον Δ και τον Β, όταν φυσικά κάνει καταλήξεις στον Β).
Αυτό λοιπόν που αναφέρατε παραπάνω σχετικά με τον πλ. του Δ', εμπίπιτει στην κατηγορία των ατελών, εντελών, τελικών και οριστικών καταλήξεων. Είναι λοιπόν ξεκάθαρο ότι αφού ο πλ. του Δ' δεν κάνει καταλήξεις στον Πα, δε θα έχει και ίσο Π σε κανένα σημείο του.
Επειδή δε θέλω να σας κουράζω άλλο, δε θα συνεχίσω, πιστεύοντας ότι έδωσα τη γενική ιδέα σχετικά με τη χρήση σου ισοκρατήματος.
Δεν ήθελα να φανώ αγενής και εριστικός, γι' αυτό σας παρακαλώ να με συγχωρέσετε αν κάπου στα λεγόμενά μου ίσως φαίνεται έτσι. Επίσης αν παρατηρείτε κάτι που να μην είπα ή αιτιολόγησα σωστά, παρακαλώ να μου το πείτε, γιατί "φίλοι που διαφωνούν ακονίζουν ο ένας το μυαλό του άλλου".
 
T

Tzanakos_B

Guest
Απο οσα εχω ακουσει οι κλασσικοι μελοποιοι, δεν ασχοληθηκαν με το , ισοκρατημα. Γιαυτο και στα μουσικα κειμενα τους δεν υπαρχουν ισοκρατηματα. Ακομη και στις ηχογραφησεις του Ναυπλιωτη , δεν ακουγονται ιοκρατηματα. Οι νεοτεροι μελοποιοι τοποθετουν τα ισοκρατηματα στα μουσικα του βιβλια και μας καθοδηγουν... Αριστος στις αλλαγες του ισοκρατηματος ηταν ο αειμνηστος Στανιτσας. [Μαρτυρια και του δασκαλου μου Ν. Κυριακοπουλου ]. Τα κινουμενα ισοκρατηματα βοηθουν πολυ στο καλυτερο ακουσμα των μελωδιων αρκει οι ισοκρατες να ξερουν να ισοκρατουν.... Ο Ισοκρατης πρεπει να ειναι και καλος ψαλτης και κυριως φωνητικα βαρυτονος. Το ισοκρατημα ειναι δικοπο μαχαιρι... Μπορει να σε βοηθησει πολυ αλλα μπορει και να καταστρεψει ολη τη Μελωδια. ειναι και βασικη αιτια που πολλοι εμπειροι Ψαλτες ανεβαζουν τις βασεις παρασυρομενοι απο τους ισοκρατες. Ο Καραμανης ηταν πολυ αυστηρος με τους ισοκρατες. το βλεπουμε και στις ηχογραφησεις του οπου το ισοκρατημα ακουγεται πολυ ελαφρα. Το καλο ισοκρατημα προυποθετει σωστες αλλαγες και ισως το σπουδαιοτερο, να μην καλυπτει σε ενταση τους ψαλλοντες τα διαφορα μελη. Δυστυχως το τελευταιο , πολλοι λιγοι ισοκρατες το τηρουν και το αποτελεσμα ειναι πολυ αρνητικο...!!!!!Β. ΤΖΑΝΑΛΟΣ
 

tsak77

Χρῆστος Τσακίρογλου
Η φράση "κινούμενα ισοκρατήματα" δεν αποτελεί αντίφαση από μόνη της; Η δε κινητικότητα έχει να κάνει με το πως εκλαμβάνει ο καθένας το ρόλο αυτής της διαφορετικής από του ψάλτη φωνής και όπως οτιδήποτε αφορα αυτή την έρμη τέχνη, υπάρχουν αρκετές πέραν της μίας οπτικές...
 
Last edited:
T

Tzanakos_B

Guest
Η φράση "κινούμενα ισοκρατήματα" δεν αποτελεί αντίφαση από μόνη της;

Ως λεξη πραγματι αποτελει αντιφαση. Στην πραξη ομως αυτο κανουν οι περισσοτεροι ,δημαδη το ισοκρατημα ,σαν βομβος [ οπως ο μηχανικος ισοκρατης ] η` με συλλαβες ,η` μονον φωνηεντα [ χερουβικα , κοινωνικα] ακολουθει τη Μελωδια και οπου χρειαζεται αλλαζει. Την λεξη κινουμενα την εχω ακουσει απο τον αειμνηστο Μουσικολογο Γεωργ, Τσατσαρωνη σε ομιλια του. Β. ΤΖ.
 
Κ

Κωσταντής1

Guest
Ἕνας Ἕλληνας (σημ. ἐκείνη τὴν ἐποχὴ ἡ ἔννοια μᾶλλον μετακυλίει ἀπὸ τὸ ὀρθόδοξος στὸ Νεοέλληνας) δὲν ψέλνει ποτέ του μόνος: ὑπάρχει πάντοτε ἕνας ἄλλος ψάλτης δίπλα του, ποὺ κάνει κράτημα ἐπὶ τῆς τονικῆς, καθ'ὅλην τὴν διάρκεια τοῦ ψαλμοῦ, καὶ ποὺ ὑψώνει σταδιακὰ τὴν ἔνταση τῆς φωνῆς του, ἐνῶ ὁ πρῶτος χαμηλώνει τὴν δική του, ταὐτόχρονα. Αὐτὸ τὸ "πηδάλιο", ποὺ χρησιμεύει στὴν ὑποστήριξη τῆς φωνῆς γιὰ ὅλους τοὺς τόνους ὀνομάζεται ἴσον [...] Ἐκ τοῦ Georgio Maria Raymond, Des principaux systèmes de notation musicale [...] στὸ περ. Miscellanea Philosophico-Mathematica Societatis Privatae Taurinensis, Τόμος 30, 1826, Τορίνο, Βασιλικὸ Τυπογραφεῖο. Μτφρ., ἔντονα δικά μου.
 
Κ

Κωσταντής1

Guest
υγ. Σχόλια στὸ παραπανω άπόσπασμα. ὑποθέσεις - προσοχὴ - ποὺ προέρχονται ἀπὸ κατὰ τὰ ἄλλα ἀδαῆ βιβλιοφάγο. 1) Δὲν μπορεῖ στὸν βαθμὸ ποὺ αὐτὸ τὸ ἀπόσπασμα ἀποτυπώνει τὴν θεωρία καὶ τὴν πρακτικὴ μέχρι τὸ 1826 (μεσούσης τῆς ἑλληνικῆς Ἐπάνάστασης) νὰ ὑποστηριχθῇ ἡ ἔννοια μονοφωνικὸς γιὰ τὸ σύνολο τῆς ὀρθόδοξης καὶ ἑλληνοφώνου ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς παράδοσης, παρὰ ἐὰν περιοριστῇ στὴν ταύτιση φωνῆς καὶ μελῳδικῆς γραμμῆς. Ἐκτὸς καὶ ἂν κρατήσουμε τὸ μονοφωνικὸς καὶ ἀποκλείσουμε τὸ ὁμοφωνικός. Ἡ πρακτικὴ προβλέπει μιὰ δεύτερη φωνὴ μὲ τὴν κυριολεκτικὴ ἔννοια, τοῦ ἱσοκράτη, καὶ αὐτὴ ἡ φωνὴ καταγράφεται: πρόκειται γιὰ τὸ σημεῖο ποὺ δηλοῖ τὸ ἴσον __ καὶ ἅρα τὸ βιβλίο χειρόγραφο ἢ μὴ (λ.χ. ἡ παπαδικὴ) ἐμπεριέχει δύο φωνές (καὶ ἅρα ἴσως δύο τουλάγιστον ἀναγνῶστες). 2) Τὸ ἴσον ἀλλάζει ὅταν ἀλλάζει ἡ τονικὴ βάση, λ.χ. ὅταν ἀλλάζει ὁ ἦχος ἀπὸ κύριο σὲ πλάγιο ἢ ὄταν ἀλλὰζει ἡ βάση ἀπὸ τὴν μία νότα τοῦ ἀρχικοῦ τετραχόρδου σὲ μιὰν ἄλλη. 3) Ὁ ῥόλος τοῦ ἴσου εἶναι ταὐτόσημος μὲ αὐτὸ ποὺ σὲ ἄλλες εὐρωπαϊκὲς γλῶσσες ὀνομάζεται drone. Στὴν ἑλληνικὴ ἐνόργανη μουσικὴ ἀντιπροσωπεύεται ἴσως κάποιες φορὲς ἀπὸ κάποιες πρόσθετες χορδὲς στὰ νυκτὰ ἢ δεύτερο σωλῆνα στὸν ἄσκαυλο, στὴν δὲ ἱνδικη μουσικὴ παίζεται ἀπὸ χωριστὸ μουσικὸ ὄργανο εἰδικὰ φτιαγμένο γιὰ αὐτὸν τὸν σκοπό (καὶ ἐδῷ ἴσως χρειάζεται μιὰ διερεύνηση γιὰ τὴν καταγωγὴ τοῦ μπαγλαμᾶ). 4) Οἱ προσπάθειες τοῦ αείμνηστου Παναγιωτίδη γιὰ βυζαντινὴ μουσικὴ Οὐνισόνο (ἂν τὸ ἄκουσα σωστά) λ.χ. σὲ ἐκείνην τὴν σημαδιακὴ συναυλία στὴν Θεσσαλονίκη ἴσως σχετίζονται μὲ τὶς ἀναζητήσεις στὴν δυτικὴ μουσικὴ ἑνιαῖου ἤχου στὰ ἔγχορδα ἀπὸ τὸν Τοσκανίνι, ἑνιαῖας ἐμφάνισης τοῦ χοροῦ στὶς τραγῳδίες ἀπὸ τὸν Ῥάινχαρντ καὶ τοὺς μιμητές του, καὶ ἀφορᾷ τὸ δύσκολο θέμα τῆς συναυλιακῆς ἀπόδοσης τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς (Βυζαντινὴ Συμφωνία). Μπορεῖ νὰ ἀνταποκρίνεται στὸν οὐσία τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς. Ἀκόμα και τῆς ὀρθόδοξης (διακριτὴ ἔννοια). Ὅμως 5) τὰ στοιχεῖα μᾶς ἐπιτρέπουν νὰ χαράξουμε μιὰ πρώιμη ὑπόθεση ὄτι ἀπὸ δομικῆς σκοπιᾶς ἡ ψαλμώδηση ἀκολουθεῖ ἕνα ἀρχαῖο πρότυπο ποὺ προϋποθέτει δύο ἐκτελεστές, σὲ διακριτοὺς ῤόλους, ὅπως γινόταν στὸν παντόμιμο τῆς ἀρχαιότητας, χωρὶς αὐτὸ νὰ σημαίνει ὅτι κατάγεται κατευθείαν ἀπὸ τὸν τελευταῖο. Σὲ αὐτὸ ἐπαναλαμβάνω γιὰ πολλοστὴ φορὰ λόγῳ τῶν καιρῶν ποὺ ζοῦμε, ὄτι ἄλλο νὰ διακρίνεις τὴν ἀρχαιότητα στὸ ἐκκλ. τυπικό, καὶ ἄλλο νὰ ἐπιθυμεῖς τὸ ἀνακάτεμά τους δογματικά, ἢ τελετουργικά. Τὰ δύο αὐτὰ εἶναι τελείως ἀντίθετα!
 
Last edited by a moderator:

tsak77

Χρῆστος Τσακίρογλου
Για μένα η εικόνα του ισοκρατήματος στην πράξη αντικατοπτρίζεται σε ένα άκουσμα που είχα από τον πατριαρχικό Ναό, όπου Στανίτσας και Δανιηλίδης ψάλλουν κάποιους κανόνες και ακούγεται μία συνεχής υπόκρουση από τα παιδιά που κρατούσαν το ίσο (μόνο μία βάση, όπου παρέμενε η ίδια στην αλλαγή του κανόνα, ούτε αλλαγές ούτε τίποτε) και το πόσο όμορφη ατμόσφαιρα δημιουργούσε αυτή η συνήχηση, όπου μέσα απ' το άψυχο Media player μεταφερόμουν μέσα στο Ναό... Δεν μου αρέσει να το παίζω ρομαντικός (ούτε είμαι, σε τέτοια ζητήματα τουλάχιστον), απλά ο ρόλος του ισοκρατήματος στην ψαλτική όχι σαν τέχνη, αλλά σαν μέρος της λατρευτικής πράξης, έπαιρνε σάρκα και οστά.
Ἕνα παράδειγμα τοῦ νῦν ἄρχοντος πρωτοψάλτου σὲ μία σύνθεση ποὺ κατὰ κοινὴ ὁμολογία ἑμᾶς τῶν δυτικοτραφῶν πλέον νεοελλήνων θὰ ἔπρεπε νὰ ἀποτελεῖ τὸ βασίλειο τῶν ματζορο-αρμονιῶν τρίτης καὶ πέμπτης·
 
Κ

Κωσταντής1

Guest
Χοντρικὰ τὸ ἱσοκράτημα εἶναι φαίνεται ἱστορικὰ μιὰ σβούρα, ποὺ τὴν βάζει σὲ τροχιὰ ὁ τραγουδιστής-ψάλτης, καὶ τῆς ἀλλάζει μὲ διαδοχικὲς ὠθήσεις φορὰ καὶ ταχύτητα. Ἂν δὲν λάβῃ ἄνω τῆς μίας ὤθηση κινεῖται σὰν perpetuum mobile. Κινεῖται ταὐτόχρονα ἀνεξάρτητα καὶ ἐξαρτημένα ἀπὸ τὸν ψάλτη-τραγουδιστή. Ὅταν γράφουν οἱ παπαδικὲς ὅτι κάθε μέλος ἀρχίζει μὲ τὸ ἴσον, ἐννοοῦν τὸ ἐναρκτήριο λάκτισμα, καὶ πιθανὸν ὅταν λένε ὅτι τελειώνει μὲ ἴσον ἐννοοῦν καὶ πάλι τὸν τραγουδιστὴ ψάλτη ποὺ δίνει τὸ σύνθημα τῆς λήξης, ὅπως ἔδωσε τῆς ἔναρξης. Ἅρα τὸ ἱσοκράτημα πάντοτε ἕπεται μὲ ἐπιφύλαξη γιὰ τὴν λήξη.
 
Last edited by a moderator:

zoslen

Βύρων Αναγνωστόπουλος
Ἕνα παράδειγμα τοῦ νῦν ἄρχοντος πρωτοψάλτου σὲ μία σύνθεση ποὺ κατὰ κοινὴ ὁμολογία ἑμᾶς τῶν δυτικοτραφῶν πλέον νεοελλήνων θὰ ἔπρεπε νὰ ἀποτελεῖ τὸ βασίλειο τῶν ματζορο-αρμονιῶν τρίτης καὶ πέμπτης·
Νομιζω τα 2 παραδειγματα που αναφερετε δεν εχουν σχεση μεταξυ τους: στην περιπτωση των κανονων απλως αποφευγεται η αλλαγη βασης για να συνεχιστει απροσκοπτα, σαν μια ροη ο κανονας. Αυτο ειναι αφενος προαιρετικο, αφετερου ενιοτε μη εφαρμοσιμο οταν η βαση πχ του ενος κανονα ειναι στον νη και του αλλου στον δι.
Στην περιπτωση της δοξολογιας ομως το ισο μαλλον οφειλει να μεινει στον πα διοτι αλλιως θα χαθει το χαρακτηριστικο της, η αναδειξη δηλαδη της 5φωνιας.
Κατα την γνωμη μου το ιδιο ισχυει και σε περιπτωσεις οπως λχ στην δοξολογια του Ιακωβου σε α' : οι περισσοτεροι θα κανουν κε ισο οταν το μελος κινειται στο 4χορδο κε-πα', ομως νομιζω αν μεινουμε σταθερα στον πα αναδεικνυεται καλυτερα η 4φωνια του ηχου.
 
Top