Πως επεκράτησε (σχεδόν παντού) τα θεοτοκία των εσπερίων (Μεγ. Εσπερινός) να ονομάζονται δογματικά;

Μήπως η παρακάτω δημοσίευση υπάρχει σε ψηφιακή μορφή; Ευχαριστώ εκ των προτέρων.

Π. Β. Πάσχος, ‘Τὰ δογματικὰ θεοτοκία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ Ἑρμηνευτικὴ προσέγγιση (Α΄ Τμῆμα)’, Ἐπιστημονικὴ Ἐπετηρὶς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν 26, (1984) Τόμος Ἀφιερωμένος στὸν Καθηγητὴ Ἀνδρέα Φυτράκη, σσ. 457-491.
 
E

emakris

Guest
Στα παλαιά Στιχηράρια, τα Δογματικά θεοτοκία ήταν αρχικά ένας χωριστός κύκλος ύμνων στους οκτώ ήχους, που παρετίθετο προς το τέλος του χειρογράφου, μετά τα στιχηρά της Οκτωήχου και τα Εωθινά. Ο αριθμός τους ποικίλλει από χειρόγραφο σε χειρόγραφο και από ήχο σε ήχο, αρχίζοντας από τα 2 και φτάνοντας στα 5 (ανά ήχο). Τα τροπάρια αυτά γενικά δεν ταυτίζονται με το α΄ θεοτοκίο του ήχου (θεοτοκίο των εσπερίων) στην Παρακλητική, ούτε φυσικά με το των αποστίχων. [Μόνο το "Την παγκόσμιον δόξαν" (του α΄ ήχου) συναντάται σε συλλογές Δογματικών]. Εξάλλου, μόλις τον 14ο αιώνα εμφανίζονται Στιχηράρια που περιλαμβάνουν το θεοτοκίο των εσπερίων κανονικά στη θέση του (ταυτιζόμενο με το της Παρακλητικής). Τα Στιχηράρια του παλαιότερου τύπου δεν το περιλαμβάνουν καν στη σειρά των στιχηρών, οπότε πιθανόν εψάλλετο στη θέση του κάποιο από τα Δογματικά του εκάστοτε ήχου κατ' επιλογήν.
Μερικά από τα Δογματικά πέρασαν όντως στην ακολουθία του Μικρού Εσπερινού στην Παρακλητική, αλλά όχι όλα. Αντίστροφα, τα θεοτοκία του μικρού εσπερινού δεν προέρχονται όλα από τις παλαιές συλλογές των Δογματικών.
 
Last edited:

Shota

Παλαιό Μέλος
Στα παλαιά Στιχηράρια, τα Δογματικά θεοτοκία ήταν αρχικά ένας χωριστός κύκλος ύμνων στους οκτώ ήχους, που παρετίθετο προς το τέλος του χειρογράφου, μετά τα στιχηρά της Οκτωήχου και τα Εωθινά. Ο αριθμός τους ποικίλλει από χειρόγραφο σε χειρόγραφο και από ήχο σε ήχο, αρχίζοντας από τα 2 και φτάνοντας στα 5 (ανά ήχο). Τα τροπάρια αυτά γενικά δεν ταυτίζονται με το α΄ θεοτοκίο του ήχου (θεοτοκίο των εσπερίων) στην Παρακλητική, ούτε φυσικά με το των αποστίχων. [Μόνο το "Την παγκόσμιον δόξαν" (του α΄ ήχου) συναντάται σε συλλογές Δογματικών]. Εξάλλου, μόλις τον 14ο αιώνα εμφανίζονται Στιχηράρια που περιλαμβάνουν το θεοτοκίο των εσπερίων κανονικά στη θέση του (ταυτιζόμενο με το της Παρακλητικής). Τα Στιχηράρια του παλαιότερου τύπου δεν το περιλαμβάνουν καν στη σειρά των στιχηρών, οπότε πιθανόν εψάλλετο στη θέση του κάποιο από τα Δογματικά του εκάστοτε ήχου κατ' επιλογήν.
Μερικά από τα Δογματικά πέρασαν όντως στην ακολουθία του Μικρού Εσπερινού στην Παρακλητική, αλλά όχι όλα. Αντίστροφα, τα θεοτοκία του μικρού εσπερινού δεν προέρχονται όλα από τις παλαιές συλλογές των Δογματικών.

Παρόμοιες συλλογές των θεοτοκίων υπάρχουν και σε μερικά γεωργιανά Τροπολόγια του 10ου. Ως ποιητής αναφέρεται όχι ο Δαμασκηνός, αλλά ο Κοσμάς. Περιέχουν μερικά από τα σημερινά Δογματικά, π.χ. «Παρθενικὴ πανήγυρις», «Νεφέλην σε φωτὸς», και «Τὴν παγκόσμιον δόξαν». Ίσως και άλλα, αλλά δεν έψαξα προσεκτικά.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Ἀπό «Μεγάλη Ορθόδοξη Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια» δές ἐδῶ.
Ἀπομόνωσα τό ἄρθρο τοῦ Καθηγητοῦ π. Σπ. Ἀντωνίου σέ word & pdf μέ μορφοποίηση κειμένου γιά καλύτερη ἀνάγνωση, μᾶλλον ἐπισήμανση.
 

Attachments

  • Θεοτοκία δογματικά.docx
    13.4 KB · Views: 12
  • Θεοτοκία δογματικά.pdf
    72.8 KB · Views: 27
Last edited:
Top