Περί του ήχου των αντιφώνων

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Σκόπευα να ρωτήσω κάτι σήμερα και κατά σύμπτωση άνοιξε σχετικό θέμα σχετικά με το Β' αντίφωνο. Εκεί ακούστηκαν πληροφορίες σχετικά με τον ήχο των αντιφώνων γενικότερα αλλά ανοίγω και ξεχωριστό θέμα με την αρχική μου ερώτηση καθότι εκείνο είναι κάπως πιό ειδικό όπως φαίνεται.

Το πρώτο αντίφωνο (εφύμνιο) αναφέρεται σε 3 διαφορετικά βιβλία που έχω στο ψαλτήρι μου να ανήκει σε διαφορετικό ήχο. Συγκεκριμένα

- Εγκόλπιο ΑΔ (εκδ. ΙΔ', 1996) : Πλ. Δ' ήχος
- Απόστολος (εκδόσεις Σαλιβέρου, δεν θυμάμαι έτος) : Β' ήχος
- Ωρολόγιον (ΑΔ αν θυμάμαι καλά) : Πλ. Α' ήχος [το ίδιο λέει και στο Συλλειτουργικόν της Σιμωνόπετρας]

Για το Β' αντίφωνο αναφέρθηκαν στο άλλο θέμα.

Απαντήσεις σχετικές υπάρχουν στο προαναφερθέν θέμα οπότε το ανοίγω αυτό απλά για να υπάρχει σε αυτή την ενότητα ή εάν θέλει να προσθέσει κάποιος κάτι άλλο. Εμείς τα ψάλλουμε τα αντίφωνα πάντοτε σε Β' ήχο (δεν το έχω ακούσει ποτέ σε άλλο ήχο).
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Εὐχαριστοῦμε Δημήτρη πού ἄνοιξες αὐτό τό θέμα.
Ἐγώ τό ἐννοοῦσα στό "Θεωρία και Πράξη της Ψαλτικής" - "Περί του ήχου του ...", ἄν καί ὅλα συνάπτονται καί διασταυρώνονται.

Γιά τό θέμα τοῦ τυπικοῦ περί τῶν ἀντιφώνων ἔχουν γραφτεῖ πολύ ὡραῖα πράγματα ἐδῶ ἀπό παλιά σέ 69 μηνύματα.
Ἐπίσης στό ἄλλο θέμα πού παραπέμπεις συζητήθηκε τό Β΄Ἀντίφωνον μέ τόν ψαλμό του ἀλλά ἐφύμνιον «Πρεσβείαις τῶν ἁγίων σου, σῶσον ἡμᾶς, Κύριε».

Γιά τό ποιοί εἶναι οἱ ψαλμοί τῶν ἀντιφώνων, ἀσχέτως μέ τί ἐφύμνια ἔχουν, ἔχει ἀναλυτικά συζητηθεῖ στό θέμα πού παραπέμπω.
Αὐτό πρέπει νά γίνει κατανοητό. Ἤτοι καί στήν περίπτωση πού νεώτερα ἔθη γιά ὅλες τίς λειτουργίες καθιέρωσαν ἐφύμνιο στό Β΄Ἀντίφωνον τό «Σῶσον ἡμᾶς, Υἱὲ Θεοῦ, ὁ .... , ψάλλοντάς σοι. Ἀλληλούϊα» καί στό Γ΄Ἀντίφωνον τό ἀπολυτίκιον, ὁ ψαλμός δέν ἀλλάζει. Λέμε τό ἀπολυτίκιο μέ στίχο «Δεῦτε ἀγαλλιασώμεθα τῷ Κυρίῳ, ἀλαλάξωμεν τῷ Θεῷ τῷ Σωτῆρι ἡμῶν». Δεῖτε ΔΙΠΤΥΧΑ (2008) σελ. 12, ὑποσημ. 9 καί ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ (2008) σελ. 31.

Τώρα γιά τούς ἤχους:
1) Ἀναφορικά μέ τό ἐφύμνιο «Ταῖς πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, Σῶτερ, σῶσον ἡμᾶς» στό Α΄ Ἀντίφωνον, ὄντως ὑπάρχει ἡ γραφή πλ. δ΄, τό εἶδα κι ἐδῶ καί ἀπορῶ ἄν πρόκειται γιά τυπογραφικό λάθος ἤ συμβαίνει κάτι ἄλλο πού δέν ξέρουμε. Ἔχει καθιερωθεῖ σαφῶς ὁ β΄ ἦχος.
2) Γιά τόν πλ. α΄ γράψαμε στό θέμα πού παραπέμπεις. Ὁ Μανόλης ἔγραψε ὅτι ὁ ἦχος τῶν δύο πρώτων ἀντιφώνων εἶναι ὁ β', ἐννοώντας μέ τά ἐφύμνια «Ταῖς πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, Σῶτερ, σῶσον ἡμᾶς» καί «Σῶσον ἡμᾶς, Υἱὲ Θεοῦ, ὁ .... , ψάλλοντάς σοι. Ἀλληλούϊα». Διαβάζουμε ὅμως γιά τούς ψαλμούς μέ τά ἐφύμνια «Ταῖς πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, Σῶτερ, σῶσον ἡμᾶς» καί «Πρεσβείαις τῶν ἁγίων σου, σῶσον ἡμᾶς, Κύριε» ὅτι ὁρίζονται καί σέ πλ. α΄. Θά θέλαμε μιά ἐξήγηση ἄν ὑπάρχει καί πῶς πέρασε αὐτό. Ἤ τέλος πάντων ἄς γνωρίζουμε καί αὐτό μέ τό μέλος πού ἀνέβασε ὁ Χριστάκις ἀπό τόν κ. Ἀλυγιζάκη. Ἐγώ ἔχω δεῖ τό «Ταῖς πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, Σῶτερ, σῶσον ἡμᾶς» καί «Σῶσον ἡμᾶς, Υἱὲ Θεοῦ, ὁ .... , ψάλλοντάς σοι. Ἀλληλούϊα» μαζί μέ τό «Ὁ μονογενής...» σέ πλ. α΄, ἀλλά μινόρε ἀπό τόν ΠΑ ἐναρμονιζόμενο, στά βιβλία τοῦ Καψάσκη καί τοῦ Γ. Ἀναστασίου ἀπό τήν Ἀμερική. Τά ἔχω δεῖ καί στό βιβλίο τοῦ Κούρου, μονόφωνα βέβαια, ἀλλά σχεδόν σέ ἴδια γραμμή. Δέστε κι αὐτό.

Συμπερασματικά ἦχος τῶν ἀντιφώνων μέ ὁποιοδήποτε ἀπό τά τρία ἐφύμνια πού ἀναφέραμε ἔχει καθιερωθεῖ ὁ β΄.

 
Last edited:

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Ευχαριστώ πάτερ για τη συγκέντρωση των πληροφοριών και την απάντησή σου.

Εὐχαριστοῦμε Δημήτρη πού ἄνοιξες αὐτό τό θέμα.
Ἐγώ τό ἐννοοῦσα στό "Θεωρία και Πράξη της Ψαλτικής" - "Περί του ήχου του ...", ἄν καί ὅλα συνάπτονται καί διασταυρώνονται.


Ευλόγησον. Το έβαλα εδώ γιατί εκεί είναι περισσότερο θέματα θεωρίας και πράξεως των ήχων. Ετούτο μου φάνηκε περισσότερο ιστορικό/τυπικό θέμα αν και όλα συνάπτονται όπως λές.

... Διαβάζουμε ὅμως γιά τούς ψαλμούς μέ τά ἐφύμνια «Ταῖς πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, Σῶτερ, σῶσον ἡμᾶς» καί «Πρεσβείαις τῶν ἁγίων σου, σῶσον ἡμᾶς, Κύριε» ὅτι ὁρίζονται καί σέ πλ. α΄. Θά θέλαμε μιά ἐξήγηση ἄν ὑπάρχει καί πῶς πέρασε αὐτό....

Συμπερασματικά ἦχος τῶν ἀντιφώνων μέ ὁποιοδήποτε ἀπό τά τρία ἐφύμνια πού ἀναφέραμε ἔχει καθιερωθεῖ ὁ β΄.


Να προσθέσω οτι το εγκόλπιο της ΑΔ (έκδοση ΙΔ', 1996, αυτό που έχουμε στο ψαλτήρι δηλαδή) λέει Ήχος Πλ. Α' και για το τρίτο αντίφωνο [την οποία υπόδειξη αγνοούμε εφόσον ψάλλουμε το απολυτίκιο στον ήχο του και τον προψαλλόμενο στίχο (ους) στον ήχο του απολυτικίου].

 

Stavros78

Σταύρος Ζαχαρίου
Μήπως γνωρίζει κάποιος αν τα Αντίφωνα Α&Β της Θείας Λειτουργείας, δηλ. "Ταίς πρεσβείες..." και "Σώσον ημάς..." μπορούν να ψαλούν σε άλλο ήχο εκτός από τον Β' Ήχο; Κατά τη διάρκεια του Πεντηκοσταρίου, μπορούν να ψαλούν παράδειγμα σε Α' Ήχο;

Ευχαριστώ.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
῾Ο ἦχος τῶν δύο πρώτων ἀντιφώνων εἶναι ὁ β’



(Dmitrievskij τ. 1 σσ. 135, 174, 182, 209, τ. 2 σ. 140, τ. 3 σ. 119, χφ. Δρέσδης Α 104 πραξαπόστολος-τυπικὸ Μεγάλης Ἐκκλησίας α’ ἥμισυ ια’ αἰ. ἔκδ. K. Akentiev 2007 φ. 187r, χφ. Μ. Λαύρας Γ-5 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φφ. 44v-45r, 161v, 162r, Δ-45 τριῴδιο ια’ αἰ. φ. 287v, Εὐχολόγιον μονῆς Σωτῆρος Μεσσήνης μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1121-1132 ἔκδ. A. Jacob σ. 312).
 
Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί μου σας υπέρ ευχαριστώ και που ανοίξατε αυτό το θέμα και που το απαντήσατε τόσο εμπεριστατωμένα αλλά και τόσο απλά για να μπορεί και ένας νέος και άπειρος όπως εγώ στον στον χώρο να αντιληφθεί τι συμβαίνει. Βεβαίως μου λύσατε και εμένα την απορία αυτή. Εάν μπορείτε και δεν σας κουράζω θα ήθελα κάποιος να μου απάντησει εάν συνεχίζουμε με β ήχο και στο " ο μονογενής Υιός ...." , στο εισοδικό επίσης Β' ήχο όπως και στο κοντάκιο "προστασία των Χριστιανών ...." μέχρι και στον τρισάγιο ύμνο και στο δύναμις . Μετά το χερουβικό ακολουθούμε τον ήχο της εβδομάδας στα επόμενα ;
Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων και να σας έχει ο Θεός όλους σας καλά για αυτήν την τεράστια προσφορά σας και την αλληλεγγύη που δείχνετε σε όλους
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
Συνεχίζουμε με β ήχο και στο " ο μονογενής Υιός ...." , στο εισοδικό (κατὰ τὴν σημερινὴ τάξη) επίσης Β' ήχο.

Το κοντάκιο "Προστασία των Χριστιανών ...." ἀνήκει στὸν πλ. β' ἦχο,
βλ. Ἀρχέτυπες διατάξεις:
(χφ. Σινὰ 925 κοντακάριο ι’ αἰ., Δ σ. 62, ΚΝ σ. 27, ΤΜ σ. 130, Β 350 φ. 33r, Β 1202 φ. 219r, D ΙΙ σσ. 321, 523, χφ. Σινὰ 996 εὐχολόγιο τοῦ ἔτους 1566 φ. 49v, Συνταγμάτιον ἔκδ. 1682 σ. 92 καὶ χφ. ΕΒΕ/Μ.Π.Τ. 706 φ. 324r).
 

Attachments

  • Προστασία  1.jpg
    Προστασία 1.jpg
    183 KB · Views: 42
  • Προστασία  2.jpg
    Προστασία 2.jpg
    157.5 KB · Views: 35
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ MTheodorakis . Τα υπόλοιπα που έγραψα ισχύουν ; Συγχωρήστε με για την απειρία μου . Ελπίζω με την βοήθεια της Παναγίας να βελτιωθώ .
 
Επίσης ήθελα να σας ενημερώσω ότι ως το κοντάκιο το βρήκα ως ήχο Δ' επείσακτο στον Β' ήχο στο μουσικό εγκόλπιο του ιεροψάλτη του Γεωργίου Κακουλίδη .
Σας ευχαριστώ πολύ !
 
Top