Συγγνώμη για την ασχετοσύνη μου, αλλά έχω μια ερώτηση : Τι είναι τα σημαδόφωνα;
Αγαπητέ-ή
dpapagia,
Οπωσδήποτε θα ξέρεις τα σημεία ποσότητος και ποιότητος που χρησιμοποιούμε σήμερα,αυτά δηλαδή που διδασκόμαστε στα πρώτα μας βήματα της ψαλτικής. Μπορείς να τα δεις πάλι στις επισυνάψεις
1.,
2. και
3. από το θεωρητικό του Χρυσάνθου (ή από οποιοδήποτε άλλο θεωρητικό έχεις).Στην επισύναψη
3.(υποσημείωση α.) θα δεις ότι ο συγγραφέας αναφέρεται και σε κάποια άλλα παλαιότερα σημαδόφωνα που πέσανε σε αχρηστία με τη νέα γραφή της Ν.Μεθόδου των Τριών Διδασκάλων, λόγω αναλυτικής καταγραφής τους με τα σημερινά σημεία ποσότητος και ,άρα, αντικατάστασής τους.
Στην επισύναψη
4. (παράγρ.407) θα δεις επιπλέον τα περίπου 40 μεγάλα σημάδια ή "χειρονομίες" ή σημαδόφωνα που οι παλαιοί μουσικοί χειρίζονταν για να δείξουν την πορεία των μουσικών θέσεων και τον ποιοτικό χαρακτήρα τους.Με αυτά τα σημάδια ,που υπογράφονταν ή επιγράφονταν σε μερικούς ποσοτικούς χαρακτήρες (ανάλογα με τη θέση ή το σχηματισμό) οι παλαιοί συνθέτες και μουσικοί έγραφαν τις συνθέσεις τους.Ο χαρακτήρας τους ήταν στενογραφικός και οι ψάλτες θα έπρεπε να ξέρουν απ'έξω τις μουσικές γραμμές που συμβόλιζαν.Στην επισύναψη
5. έχω κυκλώσει δύο παλαιογραφικές γραμμές με τα σημαδόφωνά τους και φυσικά, ακολουθεί και η εξήγησή τους στη ν.γραφή.
Αυτά τα σημάδια καταργήθηκαν (όχι όλα) στη γραφή που χρησιμοποιούμε σήμερα γιατί αντικαταστάθηκαν με αναλυτικές γραμμές,όπως είπα και παραπάνω.Παρ'όλα αυτά, η αναλυτική καταγραφή τους έφερε κάποια προβλήματα:
α) Ενώ τα παλαιά στενογραφικά σημάδια περιείχαν πολλές δυνατές ποικιλματικές εκδοχές , η αναλυτική καταγραφή μιας και μόνο ποικιλματικής εκδοχής στη ν.γραφή ,αφαιρεί από τον ψάλτη άλλες δυνατές εκτελέσεις αυτής της γραμμής.Αυτή την έλλειψη αναπληρώνει ,βέβαια, ο Δάσκαλος,όταν και αν υπάρχει
β)Η αναλυτική καταγραφή δεν λειτουργεί ως "θέση" (τουλάχιστον άμεσα) αλλά ως συλλογή φθόγγων,ιδιαίτερα στον αρχάριο
γ)Η ανορθόγραφη-πολλές φορές- χρήση της ν.γραφής ,όπου ποιοτικά σημάδια γράφονται χωρίς καμία λογική ορθογραφία,αφαιρεί και από τα σημερινά σημεία ποιότητος τις ποικιλματικές δυνατότητες που περικλείουν
δ)Η μή χρήση κάποιων ποιοτικών σημείων που θεωρήθηκαν περιττοί ως ευκόλως εννοούμενοι από τους Τρεις Δασκάλους, σταδιακά έφεραν και τη λήθη κάποιων ποικιλμάτων,αφού οι νέοι ψάλτες ψέλνουν πια ό,τι διαβάζουν και όχι ό,τι μαθαίνουν απ'έξω.
Γι'αυτό και κάποιοι μεταγενέστεροι θεωρητικοί,με πρώτον τον Σ.Καρά, έκριναν σωστό να επαναφέρουν κάποια σημαδόφωνα από την παλαιότερη γραφή και ,επίσης, προέκριναν μια πιό συνεπτυγμένη γραφή ούτως ώστε να διαφυλαχτεί η λογική της "θέσης" και να δοθούν επιπλέον εκφραστικές δυνατότητες στον εκτελεστή του μέλους.Αυτά τα σημαδόφωνα (χαρακτήρες ποιότητας αλλά και ποσότητας) είναι:
-πίεσμα
-λύγισμα
-τρομικό
-στρεπτό
-τσάκισμα
-ισάκι
-οξεία.
Στο παραπάνω εγχείρημα έχουν κατά καιρούς εκφραστεί αντιρρήσεις με κυριότερη τη μη αναγκαιότητα αυτής της προσθήκης ,εφόσον η υπάρχουσα γραφή σε συνδυασμό με παραδοσιακό δάσκαλο υπερκαλύπτει τις όποιες ελλείψεις της γραφής.
Ελπίζω να σε κάλυψα.
View attachment Σημεία ποιότητος1.jpgView attachment Σημεία ποιότητος2.jpgView attachment Σημειογραφία.jpgView attachment Παλαιά σημάδια.jpgView attachment Σημειογραφία2.jpg