Απολυτίκια κατά την ευλόγηση κολλύβων

Κάποιος ιερέας που διακονεί στην επαρχία, με τον οποίο συνδέομαι πνευματικώς από ετών, ζήτησε προ ημερών τη βοήθειά μου επί ενός τυπικού προβλήματος. Εγώ ζήτησα κάποιο χρόνο για να το σκεφτώ και ιδιαιτέρως θα εκτιμούσα την συνεισφορά όποιου θα ήθελε να συμβάλει.
Το ζήτημα έχει ως εξής:
Κατά την εορτή του Προδρόμου στις 7 Ιανουαρίου συνηθίζουν πολλοί πιστοί να προσκομίζουν στο ναό κόλλυβα του αγίου. Στην ενορία του ιερέως συνηθίζουν προ της ευχής των κολλύβων να ψάλλουν όχι μόνον το απολυτίκιο του Προδρόμου αλλά και το της εορτής των Θεοφανείων υπό το σκεπτικό ότι η σύναξη του αγίου συνδέεται εορτολόγια με τα Θεοφάνεια. Μάλιστα ακολουθούν την τάξη της ψαλμωδίας των εν λόγω απολυτικίων όπως στον εσπερινό και τον όρθρο (δηλ. Εν Ιορδάνη, Δόξα. Μνήμη δικαίου, Και νυν. Εν Ιορδάνη). Εδώ εντοπίζεται και το πρόβλημα. Η τάξη αυτή ως προερχόμενη εκ των ακολουθιών του νυχθημέρου όπου σαφώς προηγούνται τα της εορτής, δεν είναι κατάλληλη για την περίπτωση των κολλύβων του αγίου. Πώς θα μπορούσε να γίνει η συμπλοκή των απολυτικίων ώστε να δίδεται έμφαση στην εορτή του αγίου; Μια δική μου πρώτη σκέψη είναι: Μνήμη δικαίου, Δόξα Και νυν. Εν Ιορδάνη. Υπάρχει κάτι καλύτερο για την περίπτωση;
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


«Μνήμη δικαίου...», «Δόξα», «Καὶ νῦν», «Ἐν Ἰορδάνῃ...». Αὐτὴ εἶναι καὶ ἡ ἀρχικὴ τάξη τῶν ἀπολυτικίων τῆς ἡμέρας, τὸ δὲ ἀπολυτίκιο τοῦ βαπτιστοῦ ἀνήκει καὶ στὴν ἑορτή.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Απολυτίκια κατά την ευλόγηση κολλύβων
Γενικῶς ἐπί ἑορταζομένων ἁγίων:
Πληρωθείσης τῆς ὀπισθαμβώνου εὐχῆς, ψάλλει ὁ δεξιός χορός τό ἀπολυτίκιον τοῦ ἁγίου, ὁ ἀριστερός «Δόξα...» τό κοντάκιον αὐτοῦ καί ὁ δεξιός «Καὶ νῦν... Τῇ πρεσβείᾳ, Κύριε πάντων τῶν Ἁγίων καὶ τῆς Θεοτόκου, τὴν σὴν εἰρήνην δὸς ἡμῖν καὶ ἐλέησον ἡμᾶς, ὡς μόνος οἰκτίρμων» εἰς α΄ ἦχον. Σημ.: Ἑορτάζοντος καί ἑτέρου ἁγίου, στό «Δόξα...» λέγεται τό κοντάκιον τοῦ ἑτέρου ἁγίου. Ἐάν τύχῃ τό κοντάκιον νά ἀναφέρῃ τήν Θεοτόκον, καταλιμπάνεται τό «Τῇ πρεσβείᾳ, Κύριε...».
Εἰς τάς ἀγρυπνίας τοῦ προφήτου Ἠλιοῦ καί τῶν Ἀρχαγγέλων οὐ γίνονται κόλλυβα. Τό ὅμοιον καί εἰς τό Γενέθλιον τοῦ Προδρόμου καί τῆς Θεοτόκου καί τά Εἰδόδια αὐτῆς καί τήν Ὑπαπαντήν. Εἴς τινας Μονάς προτίθενται κόλλυβα τῆς Θεοτόκου μόνον εἰς τήν Κοίμησιν.

Κατά την εορτή του Προδρόμου στις 7 Ιανουαρίου
7 / 1. Ἡ Σύναξις τοῦ τιμίου ἐνδόξου Προφήτου, Προδρόμου καὶ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου.
Κόλλυβα τοῦ Προδρόμου οὐ γίνονται.

[«῾Αγιορειτικόν Τυπικόν τῆς ᾿Εκκλησιαστικῆς ᾿Ακολουθίας», ΙΕΡΟΝ ΚΕΛΛΙΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ, ΚΑΡΥΑΙ, ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ, ΑΘΗΝΑ 1995, σσ. 84, 101 (15), 109 (2), 166.]


 
Νομίζω ότι κόλλυβα δε γίνονται του αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, του προφήτη Ηλία και του προφήτη Ενώχ (αν θυμάμαι καλά;) καθώς δεν είναι κεκοιμημένοι αλλά ζώντες!!!
 
Last edited:
Πληρωθείσης τῆς ὀπισθαμβώνου εὐχῆς, ψάλλει ὁ δεξιός χορός τό ἀπολυτίκιον τοῦ ἁγίου, ὁ ἀριστερός «Δόξα...» τό κοντάκιον αὐτοῦ καί ὁ δεξιός «Καὶ νῦν... Τῇ πρεσβείᾳ, Κύριε πάντων τῶν Ἁγίων καὶ τῆς Θεοτόκου, τὴν σὴν εἰρήνην δὸς ἡμῖν καὶ ἐλέησον ἡμᾶς, ὡς μόνος οἰκτίρμων» εἰς α΄ ἦχον. Σημ.: Ἑορτάζοντος καί ἑτέρου ἁγίου, στό «Δόξα...» λέγεται τό κοντάκιον τοῦ ἑτέρου ἁγίου. Ἐάν τύχῃ τό κοντάκιον νά ἀναφέρῃ τήν Θεοτόκον, καταλιμπάνεται τό «Τῇ πρεσβείᾳ, Κύριε...».

Όλοι πλέον πιστεύω ότι ως θεοτοκίο στο Και νυν... ψάλλουμε το Τη πρεσβεία Κύριε... αλλά πώς επικράτησε αυτό; Αν παρατηρήσουμε στο Τριώδιο, στην ευλόγηση των κολλύβων του αγίου Θεοδώρου, έχει θεοτοκίο ομόηχο.

Ἀπολυτίκιον Ἦχος β'
Μεγάλα τὰ τῆς πίστεως κατορθώματα! ἐν τῇ πηγῇ τῆς φλογός, ὡς ἐπὶ ὕδατος ἀναπαύσεως, ὁ Ἅγιος Μάρτυς Θεόδωρος ἠγάλλετο· πυρὶ γὰρ ὁλοκαυτωθείς, ὡς ἄρτος ἡδύς, τῇ Τριάδι προσήνεκται. Ταῖς αὐτοῦ ἱκεσίαις Χριστὲ ὁ Θεός, σῶσον τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Δόξα... Τὸ Κοντάκιον Ἦχος πλ. δ'
Πίστιν Χριστοῦ ὡσεὶ θώρακα, ἔνδον λαβὼν ἐν καρδίᾳ σου, τὰς ἐναντίας δυνάμεις κατεπάτησας Πολύαθλε, καὶ στέφει οὐρανίῳ, ἐστέφθης αἰωνίως, ὡς ἀήττητος.
Καὶ νῦν... Θεοτοκίον
Ὡς προστασίαν ἅπαντες, καὶ κραταιὰν ἀντίληψιν, οἱ ἑπταικότες κεκτήμεθα Πάναγνε, σοῦ τὴν θερμὴν βοήθειαν, Παρθενομῆτορ Μαρία, Χριστιανῶν σωτηρία· διὸ μὴ παύσῃ ὑπὲρ ἡμῶν δυσωποῦσα τὸν Σωτῆρα, δωρήσασθαι τὴν συγχώρησιν.

Επίσης, αν πέσει η μνήμη αγίου σε μεθέορτα ή προεόρτια, νομίζω ότι πρέπει να ψάλλουμε αντί θεοτοκίου το απολυτίκιο της εορτής ή το προεόρτιο αντίστοιχα.
 
Last edited:

pransot

Πράντζος Σωτήρης
Νομίζω ότι κόλλυβα δε γίνονται του αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, του προφήτη Ηλία και του προφήτη Ενώχ (αν θυμάμαι καλά;) καθώς δεν είναι κεκοιμημένοι αλλά ζώντες!!!

Από πού και έως πού;
(Δες συναξάριον 26 Σεπτεμβρίου, της "μεταστάσεως" του Αγ. Ιωάννου του Θεολόγου)
 
Από πού και έως πού;
(Δες συναξάριον 26 Σεπτεμβρίου, της "μεταστάσεως" του Αγ. Ιωάννου του Θεολόγου)

Από www.synaxarion.gr

Ἀρκετοὶ εἶχαν τὴν ἄποψη ὅτι ὁ Ἰωάννης δὲν πέθανε, ἀλλὰ μετατέθηκε στὴν ἄλλη ζωή, ὅπως ὁ Ἐνὼχ καὶ ὁ Ἠλίας. Ἀφορμὴ γι' αὐτὴ τὴν ἄποψη ἔδωσε τὸ γνωστὸ εὐαγγελικὸ χωρίο, Ἰωάννου κα’ 22. Ὅμως, ὁ ἀμέσως ἑπόμενος στίχος κα’ 23 διευκρινίζει τὰ πράγματα.
Ἡ παράδοση ποὺ ἀσπάσθηκε ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι ἡ ἕξης: Ὁ Ἰωάννης σὲ βαθειὰ γεράματα πέθανε στὴν Ἔφεσο καὶ τάφηκε ἔξω ἀπ’ αὐτήν. Ἀλλὰ μετὰ ἀπὸ μερικὲς ἡμέρες, ὅταν οἱ μαθητὲς του ἐπισκέφθηκαν τὸν τάφο, βρῆκαν αὐτὸν κενό.
Ἡ Ἐκκλησία μας, λοιπόν, δέχεται ὅτι στὸν ἀγαπημένο μαθητὴ τοῦ Κυρίου συνέβη ὅτι καὶ μὲ τὴν Παναγία μητέρα Του. Δηλαδή, ὁ Ἰωάννης ναὶ μὲν πέθανε καὶ ἐτάφη, ἀλλὰ μετὰ τρεῖς ἡμέρες ἀναστήθηκε καὶ μετέστη στὴν αἰώνια ζωή, γιὰ τὴν ὁποία ὁ ἴδιος, νὰ τί λέει σχετικά:
«Ὁ ἔχων τὸν υἱὸν ἔχει τὴν ζωήν, ὁ μὴ ἔχων τὸν υἱὸν τοῦ Θεοῦ τὴν ζωὴν οὐκ ἔχει». Ἐκεῖνος, δηλαδή, ποὺ εἶναι ἑνωμένος μέσῳ τῆς πίστης μὲ τὸν Χριστὸ καὶ τὸν ἔχει δικό του, ἔχει τὴν ἀληθινὴ καὶ αἰώνια ζωή. Ἐκεῖνος, ὅμως, ποὺ δὲν ἔχει τὸν Υἱὸ τοῦ Θεοῦ, νὰ ἔχει ὑπ’ ὄψιν του πὼς δὲν ἔχει καὶ τὴν ἀληθινὴ καὶ αἰώνια ζωή.
 
Last edited:
Ήθελα να ρωτήσω για τις υπόλοιπες εορτές του Προδρόμου, αν γίνονται κόλλυβα. Έγινε κατανοητό νομίζω, ότι στο Γενέθλιο δεν γίνονται (καθώς εορτάζουμε την γέννηση του Προδρόμου και όχι την Κοίμηση), στη Σύναξη επίσης (καθώς εορτάζουμε τη συμβολή του στο Βάπτισμα του Κυρίου και όχι την Κοίμηση).
Υπό αυτήν τη λογική να υποθέσω ότι κόλλυβα δε γίνονται και στη Σύλληψη του Προδρόμου;
Τι γίνεται με τις εορτές εύρεσης της τιμίας Κάρας αυτού;

Επί τη ευκαιρία να υπενθυμίσω και το αναπάντητο ερώτημα:



Όλοι πλέον πιστεύω ότι ως θεοτοκίο στο Και νυν... ψάλλουμε το Τη πρεσβεία Κύριε... αλλά πώς επικράτησε αυτό; Αν παρατηρήσουμε στο Τριώδιο, στην ευλόγηση των κολλύβων του αγίου Θεοδώρου, έχει θεοτοκίο ομόηχο.

Ἀπολυτίκιον Ἦχος β'
Μεγάλα τὰ τῆς πίστεως κατορθώματα! ἐν τῇ πηγῇ τῆς φλογός, ὡς ἐπὶ ὕδατος ἀναπαύσεως, ὁ Ἅγιος Μάρτυς Θεόδωρος ἠγάλλετο· πυρὶ γὰρ ὁλοκαυτωθείς, ὡς ἄρτος ἡδύς, τῇ Τριάδι προσήνεκται. Ταῖς αὐτοῦ ἱκεσίαις Χριστὲ ὁ Θεός, σῶσον τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Δόξα... Τὸ Κοντάκιον Ἦχος πλ. δ'
Πίστιν Χριστοῦ ὡσεὶ θώρακα, ἔνδον λαβὼν ἐν καρδίᾳ σου, τὰς ἐναντίας δυνάμεις κατεπάτησας Πολύαθλε, καὶ στέφει οὐρανίῳ, ἐστέφθης αἰωνίως, ὡς ἀήττητος.
Καὶ νῦν... Θεοτοκίον
Ὡς προστασίαν ἅπαντες, καὶ κραταιὰν ἀντίληψιν, οἱ ἑπταικότες κεκτήμεθα Πάναγνε, σοῦ τὴν θερμὴν βοήθειαν, Παρθενομῆτορ Μαρία, Χριστιανῶν σωτηρία· διὸ μὴ παύσῃ ὑπὲρ ἡμῶν δυσωποῦσα τὸν Σωτῆρα, δωρήσασθαι τὴν συγχώρησιν.

 

Roumelis Ioannis

Παλαιό Μέλος
Ήθελα να ρωτήσω για τις υπόλοιπες εορτές του Προδρόμου, αν γίνονται κόλλυβα. Έγινε κατανοητό νομίζω, ότι στο Γενέθλιο δεν γίνονται (καθώς εορτάζουμε την γέννηση του Προδρόμου και όχι την Κοίμηση), στη Σύναξη επίσης (καθώς εορτάζουμε τη συμβολή του στο Βάπτισμα του Κυρίου και όχι την Κοίμηση).
Υπό αυτήν τη λογική να υποθέσω ότι κόλλυβα δε γίνονται και στη Σύλληψη του Προδρόμου;
Τι γίνεται με τις εορτές εύρεσης της τιμίας Κάρας αυτού;


Στο Τυπικόν Μεσσήνης, αναφέρει στο Γενέσιον του Προδρόμου 24/6 αντί κολύβων οπώρας και κόλυβα στην Αποτομή της Κεφαλής του Προδρόμου 29/8. Δεν αναφέρεται σε άλλες εορτές του Προδρόμου.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος

Υπό αυτήν τη λογική να υποθέσω ότι κόλλυβα δε γίνονται και στη Σύλληψη του Προδρόμου;
Τι γίνεται με τις εορτές εύρεσης της τιμίας Κάρας αυτού;


Δὲν γίνονται (τυπικὸ Μεσσήνης καὶ Ἁγιορείτικο τυπικὸ τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἀκολουθίας).
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Στὶς παλαιὲς πηγὲς δὲν μαρτυροῦνται τροπάρια (χφφ. καὶ ἔντυπα εὐχολόγια, χφ. ΜΠΤ 402 τυπικὸ ιε' αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 3 σ. 258).
 
Top