[Ερώτηση] Τί είναι το «κοσμικό ύφος»;

nikosthe

Νίκος Θεοτοκάτος
Οπωσδήποτε οι "ό,τι να 'ναι" αυτοσχεδιασμοί και οι άτακτες φωνές που γκαρίζουν είναι στοιχεία κοσμικού ψαλσίματος. Επίσης όμως είναι και το χαλαρό ναζιάρικο ύφος της γνωστής σχολής, που έχει εισβάλει εσχάτως και στο Όρος, μέσω της μονής Βατοπεδίου. Και ότι αυτό το ύφος δεν είναι αγιορείτικο, αλλά βασισμένο σε κοσμικούς δασκάλους, δεν το λέω εγώ, αλλά το έχουν πει γίγαντες της αγιορείτικης ψαλτικής, όπως οι πατέρες Δανιήλ και Θωμάς, αλλά και άλλοι.

Προσοχή: ό,τι μη κοσμικό, δεν σημαίνει αυτομάτως ότι είναι και παραδοσιακό. Αυτό ισχύει για το νεότερο μοναστηριακό ψάλσιμο, που αγνοεί τα σημεία ποιότητος και τα παραδοσιακά ψαλτικά γυρίσματα της φωνής και αποδίδει τους ύμνους σχεδόν μετροφωνικά, για λόγους "απλότητας" και "κατάνυξης" (λες και το ψάλσιμο του Φιρφιρή, ας πούμε, δεν είναι κατανυκτικό...). Μια τέτοια αντιμετώπιση της ψαλτικής τέχνης είναι φυσικά πολύ προτιμότερη από το αμανετζίδικο ψάλσιμο που ακούμε εν πολλοίς στις ενορίες (και μάλιστα από καλούς γνώστες της ψαλτικής -να τη βράσω τέτοια γνώση...-), γιατί τουλάχιστον αυτό το απλό ψάλσιμο ακούγεται, ενώ το άλλο δεν ακούγεται. Όμως δεν μπορεί να ισχυρίζεται κανείς ότι αυτού του είδους το ψάλσιμο είναι και παραδοσιακό, από τη στιγμή που οι εκπρόσωποι της μοναστικής ψαλτικής παράδοσης ψάλλουν τελείως διαφορετικά, με γυρίσματα, με τονισμό των φράσεων, με πιο ορεξάτο και αντρίκιο ύφος και όχι κοιμήσικο, χωρίς αναστολές μήπως αυτό θεωρηθεί υπερβολικό... Και βλέπεις ότι αυτό το ψάλσιμο σε πάει αλλού, ενώ το σύγχρονο νεομοναστηριακό που έχει επικρατήσει είναι ένα στατικό, ξερό ψάλσιμο που απλώς ακούγεται και τίποτα παραπάνω. Δεν το κατακρίνω βεβαίως, ο καθένας κάνει ό,τι μπορεί. Να μη λέμε όμως κι ότι είναι παραδοσιακό, όλα κι όλα...
 

dimitris

Παλαιό Μέλος
Ὑπάρχει στήν ἐκκλησία μας καί τή μουσική της ἕνα καί μόνο ὕφος τό ἐκκλησιαστικό.
Κατά γραφή καί κατά παράδοση.
Σεβασμός στήν παράδοση καί γραφή ὡς πρός τά διαστήματα πρωτίστως, τούς καλλωπιστικούς χαρακτῆρες, τήν χρονική ἀγωγή.
Ὑποσύνολα σεβαστά τό Πατριαρχικό ὕφος, τό Ἁγιορείτικο κ.α.
Καθῆκον τοῦ κληρικοῦ καί τοῦ ψάλτου (δέν τά θέτω τυχαίως στή σειρά) εἶναι νά μαθαίνουν αὐτή καί μόνο τή μουσική.
Ὅλες οἱ ἄλλες μουσικές εἶναι κουλτουρέ τῆς ἐποχῆς σέ -ισμός ὅπως εὐσεβισμός, ἐγωισμός (αὐτό εἶναι ξεκουλτουρέ ἀλλά ἔχει σχέση) κ.α.
Δέν εἶναι σχίσματα στήν μουσική μας παράδοση οἱ διάφοροι νεοφανεῖς τρόποι ψαλσίματος, θά ἔλεγα μικροσχίσματα διότι καί τά σχίσματα παρέρχονται συνήθως ὅταν δέν ὑπάρχουν πίσω ἀπ αὐτά οἰκονομικά συμφέροντα.
Ὑπάρχει καί στό Ὅρος μικρό ποίμνιο, φοβοῦ (τήν μικρή σπίθα). Ἐλπίζω.
Τό πιό ἀντιεκκλησιαστικό ὕφος σήμερα εἶναι τό σεμνοπρεπές.
Οὔτε κάν κλιτόν. Κι ἄν πᾶς νά τούς πιάσεις τήν βάση, τό ἀνεβάζει καί μισό τόνο, ἔτσι γιά σπάσιμο.
Ὅταν παρακαλοῦμε τόν Θεό γιά μιά ἀνάγκη δίνουμε ὅλη τήν ψυχή μας.
Τό ἴδιο πρέπει καί ὅταν τόν εὐχαριστοῦμε.
Καί κανας ἀμανές γιά λίγο δέν μας χαλάει.
 

psaltaki

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΚΙΡΤΣΙΟΣ
''Ανακαλυψα'' αυτη την ιστοσελιδα.:)

http://www.chiourea.gr/2014/06/blog-post_26.html

Ομιλούντα βιβλία (Audio books)
της ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας.

Δωρεαν.

Μπορουμε να ''κατεβασουμε'' δωρεαν βιβλια και να τα ακουσουμε...:)

Προτεινω οσοι εχουν χρονο να ''ακουσουν'' τον Φωτη Κοντογλου στο βιβλιο του:

''Ευλογημένο καταφυγιο''.

Σε αυτο το βιβλιο συχνα πυκνα αναφερεται στο ''υφος'' της βυζαντινης μουσικης,στις τετραφωνες φραγκικες χορωδιες,στις διπλες Θειες Λειτουργιες,στα ακαιρα μουγκρητα(ισοκρατηματα),στις επιδειξιομανειες των τενορων ιεροψαλτων και των ιερεων στις εκφωνησεις,στις ''τελειοποιησεις''της μουσικης τεχνης(οπως θελει το ερμηνευει κανεις αυτο εμενα παει ο νους μου στις διασκευες κλασσικων κομματιων,πιθανως και στους μηχανικους η ψηφιακους ισοκρατες που αποσκοπουν υποτιθεται στο καλυτερο ψαλλειν..),και γενικοτερα στην εκκοσμικευση της ορθοδοξου λατρειας οσο αφορα πχ την αγιογραφια,κτλ..

Μπορω να δωσω ακριβως τα συγκεκριμενα λεπτά οπου γίνονται όλλες αυτες οι αναφορες,αλλα πιστευω οτι θα υπαρξει γενικοτερο οφελος αν καποιος καλοπροαίρετα ακουσει ολο το βιβλιο.
 

Attachments

  • κατάλογος.jpg
    2.1 KB · Views: 257

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Κοσμικό εἶναι τὸ ὕφος τοῦ κόσμου, ὅπου ζοῦν οἱ κοσμικοί. Ἁπλὰ πράγματα.

Ὅποιος θέλει τὴν ἔρημο, στὰ Καρούλια ἔχει ἄδεια κελλιά καὶ ... ἀλυσίδες γιὰ ἡσυχαστικὲς ... κλίμακες.

Ἄντε γιατὶ ὁρισμένοι ἔχουν γίνει «ἀναχωρητὲς» τῆς ... πολυθρόνας ... καὶ «μοναστὲς» μέσα στὸν ... κόσμο καὶ «ζηλωτὲς» μὲ .... ζῆλον ἀπαίδευτον ...:rolleyes:
 

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ

Παλαιό Μέλος

1. Κοσμικό εἶναι τὸ ὕφος τοῦ κόσμου, ὅπου ζοῦν οἱ κοσμικοί.
2. Ἁπλὰ πράγματα.
3. Ὅποιος θέλει τὴν ἔρημο, στὰ Καρούλια ἔχει ἄδεια κελλιά καὶ ... ἀλυσίδες γιὰ ἡσυχαστικὲς ... κλίμακες.

1). "Μὴ συσχηματίζεσθαι τῷ αἰῶνι τούτῳ, ἀλλὰ μεταμορφοῦσθαι τῇ ἀνακαινώσει τοῦ νοὸς ὑμῶν, εἰς τὸ δοκιμάζειν ὑμᾶς τί τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ..."
2). Είναι, ευτυχώς, λίγο πιο σύνθετα.....
3). Τα παραπάνω λόγια είναι από την προς Ρωμαίους Επιστολή του Αποστόλου Παύλου, 12ο Κεφάλαιο και δεν αφορούν μόνο αναχωρητές, ούτε μόνο ησυχαστές, ούτε μόνο Καυσοκαλυβίτες!
Αφορούν όλους τους Χριστιανούς............
:wink:
 
Last edited:

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
1). "Μὴ συσχηματίζεσθαι τῷ αἰῶνι τούτῳ, ἀλλὰ μεταμορφοῦσθαι τῇ ἀνακαινώσει τοῦ νοὸς ὑμῶν, εἰς τὸ δοκιμάζειν ὑμᾶς τί τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ..."
2). Είναι, ευτυχώς, λίγο πιο σύνθετα.....
3). Τα παραπάνω λόγια είναι από την προς Ρωμαίους Επιστολή του Αποστόλου Παύλου, 12ο Κεφάλαιο και δεν αφορούν μόνο αναχωρητές, ούτε μόνο ησυχαστές, ούτε μόνο Καυσοκαλυβίτες!
Αφορούν όλους τους Χριστιανούς............
:wink:

Ὠραία.

1. Κάνε σὺ τὴν ἀνακαίνιση τοῦ νοός, χωρὶς νὰ ξεχάσεις τὰ 2. συνθετικὰ κουφώματα γιὰ ἑρμητικὸ κλείσιμο καὶ μόνωση ἀπὸ τὸν κόσμο.
3. Ὁ καυσοκαλυβίτης ἅγιος τὸν κόσμο τὸν πυρπολοῦσε, καρφάκι δὲν τοῦ καιγόταν, φλεγόταν ἀπὸ τὴν πίστη του καὶ πύρωνε κάθε μέρα τὸν ΕΑΥΤΟ του στὴν κάμινο τῆς ἐρήμου, μὲ τὸν φλογόλευκο πυρσὸ τῆς αὐτοεξέτασης, γενόμενος παρανάλωμα τῆς θείας χάρης, καύσιμος ὕλη ταπείνωσης στὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ, ἀντιπαλεύοντας τὴν φλόγωση τοῦ κόσμου μὲ τὸ πῦρ τῆς καλύβας του. Δὲν ἀσχολιόταν μὲ τὴν ἀφλογιστία τοῦ ... καναπέ ...:rolleyes: καὶ πάντα τὴν φλόγα του τὴν κάλυπτε μὲ φλογοκρύπτη στοὺς ἄλλους.

Ὅποιος ἀναζητεῖ τὸν ἔρωτα τῆς ἐρήμου νὰ πάει ἐκεῖ κάνοντας κομβοσχοίνι καὶ ψάλλοντας στὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ. Ὅποιος ζεῖ στὸν κόσμο, κινεῖται μέσα σ' αὐτὸν μὲ τὰ πάθη, τὶς ἀδυναμίες καὶ τὴν σωτηρία τοῦ κόσμου, ἔργο θεάρεστο καὶ ἀπείρως δυσκολότερο ἀπὸ τὴν σημερινὴ εὔκολη λύση τοῦ μοναστηριοῦ. Γεμίσαμε μὲ φιλομόναχους καὶ μοναχοὺς τῶν laptop καὶ τοῦ vdsl μὲ ἀπαλλαγὴ φόρου στὸ ΠΛΑΙΣΙΟ τῆς Τσιμισκῆ.

Ἄκου λοιπὸν τὸν Ναυπλιώτη καὶ ἄλλους πατριαρχικοὺς στὴν μεγαλοπρεπή ἁπλότητά τους ποὺ γέμιζαν τὸν ἑνοριακὸ ναὸ, ἄκου ψαλτάδες ὅπως ὁ Φιρφιρῆς στὴν ἡσυχία τοῦ κελλιώτικου ναϊδρίου καὶ μάθε χωρὶς ἀνούσιες καὶ παραπλανητικὲς παρωπίδες κόσμου καὶ ἐρήμου.
 

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Επειδή το θέμα περιέχει και γλωσσικές-σημασιολογικές παραμέτρους, επιτρέψτε μου να κάνω τις ακόλουθες επισημάνσεις.
Νομίζω ότι οι περισσοτεροι θα συμφωνήσουμε, τόσο από την γλωσσική μας πείρα, όσο κι από τις πνευματικές μας παραστάσεις, ότι ο όρος κοσμικός σε συμφραζόμενα όπως «κοσμικό ντύσιμο», «κοσμική αντίληψη», «κοσμικό ύφος» κ.λπ. περιέχει μια αντίθεση προς το «πνευματικός» ή το «εκκλησιαστικός». (Γνωρίζω ότι έχουν γίνει παρανοήσεις και παραφθορές αυτής της αντίθεσης, αλλά η αντίθεση εμπειρικά και γλωσσικά ισχύει). Δηλαδή η σημασία της λέξης κοσμικός ορίζεται κυρίως αντιθετικά. Χονδρικά, θα έλεγα ότι σημαίνει εκκοσμικευμένος (σε αντίθεση με το μη εκκοσμικευμένο, άρα γνήσιο εκκλησιαστικό).
Επομένως δεν νομίζω ότι είναι σκόπιμο, νομίζω ότι παροδηγεί το να περιπλακούμε στο δίπολο μοναστήρι-ενορία. Διότι, αναφέρθηκε ήδη, μπορεί και στο μοναστήρι να ψάλλεις εκκοσμικευμένα (=κοσμικά) (ειδικά σε συνθήκες σαν αυτές που περιγράφει ο δομέστικος), αλλά και στην ενορία να ψάλλεις εκκλησιαστικά (=μη κοσμικά).
Σχετικά τώρα με την βαθύτερη σημασία της εκκοσμίκευσης, όχι τόσο σε τεχνικό όσο σε πνευματικό επίπεδο, είχα κανει κάποια (υποκειμενική βεβαίως) απόπειρα προσδιορισμού, την οποία συνοψίζω ως εξής.
Μπορούμε να μιλάμε για εκκοσμίκευση στην ψαλτική όταν αυτή γίνεται μέσο αυτοέκφρασης και αναφοράς σε ορισμένο ακροατήριο, αντί για τέχνη μετοχής του πληρώματος στη λατρεία. Ή, κατά μια πιο θεολογική διατύπωση, όταν η ψαλτική διακονία μετατραπεί από κοινωνικό σε ατομικό χάρισμα (άρα από χάρισμα [κατά την έννοια του Παύλου] γίνει απλώς ταλέντο).
 

Pappous43

Παλαιό Μέλος
"
Λέγει ένα τροπάριο των αίνων του γ ἤχου: «πολλάκις την υμνωδίαν εκτελών, ευρέθην την αμαρτίαν εκπληρών, τη μεν γλώττη άσματα φθεγγόμενος, τη δε ψυχή άτοπα λογιζόμενος• αλλ’ εκάτερα διόρθωσον, Χριστέ ο Θεός, δια της μετανοίας και σώσον με».
Δηλαδή. Πολλές φορές όταν ψέλνω, βρέθηκα να αμαρτάνω, διότι με την γλώσσα ψάλλω, αλλά με την ψυχή άστοχα σκέπτομαι. Διόρθωσε και τα δύο Χριστέ ο Θεός, δια της μετανοίας και σώσον με.
Ο μακαριστός Μητροπολίτης Κοζάνης Διονύσιος τονίζει:
«Η ψαλμωδία δεν είναι σκοπός. Στην Εκκλησία, δηλαδή δεν ψάλλομε, για να ψάλλωμε. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε και μάλιστα οι ψάλτες, που πολλές φορές θαρρούν πως η ιερή σύναξη γίνεται, για να τους δοθή η ευκαιρία να δείξουν την τέχνη τους και τη φωνή τους. Ξέρομε εδώ πόση ζημιά γίνεται στην προσευχή και την λατρεία της Εκκλησίας μ’ εκείνο το περίφημο “Δύναμις” του “Άγιος ο Θεός…”… Η ψαλμωδία δεν είναι καλλιτεχνική επίδειξη, αλλά εκκλησιαστική διακονία. Και ο Θεός δεν ακούει τις κραυγές στο “Αθάνατος”, αλλά τι ψάλλει ο καθένας μέσα του• “άδοντες και ψάλλοντες εν τη καρδία ημών τω Κυρίω», γράφει ο Απόστολος (Εφεσ. ε 19)… Η Εκκλησία δεν θέλει καλλιτέχνες και τραγουδιστές, αλλά ανθρώπους με ιερατική και λειτουργική συνείδηση».
Ο δε Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος τονίζει: «Πρέπει να ψάλλουμε με ευλάβεια, έτσι ώστε να μη αμαρτάνουμε, αλλά να ωφελούμεθα. Είναι κάποιοι, που ψάλλουν με άτακτες φωνές και δονούν όλο τους το σώμα, δείχνοντας ήθη ξένα προς την πνευματική κατάσταση. Άθλιε και ταλαίπωρε, ενώ πρέπει να ψάλλης αγγελικά και να ζητάς συγγνώμη για όσα έκανες, συ κουνιέσαι σαν μίμων σαν να είσαι σε ορχήστρα και ενεργείς σαν μεθυσμένος και δεν φοβάσαι για όσα κάνεις; Δεν γνωρίζεις ότι αοράτως βρίσκεται ο Δεσπότης Χριστός και παρακολουθεί κάθε σου κίνηση; Δεν γνωρίζεις ότι παρευρίσκονται άγγελοι με φόβο Θεού στη φρικτή αυτή τράπεζα;»
"

Πηγή




.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
«Τοὺς ἐπὶ τῷ ψάλλειν ἐν ταῖς ἐκκλησίαις παραγινομένους βουλόμεθα μή τε βοαῖς ἀτάκτοις κεχρῆσθαι καὶ τὴν φύσιν πρὸς κραυγὴν ἐκβιάζεσθαι, μή τε τι ἐπιλέγειν τῶν μὴ τῇ ἐκκλησίᾳ ἁρμοδίων τε καὶ οἰκείων, ἀλλὰ μετὰ πολλῆς προσοχῆς καὶ κατανύξεως τὰς ψαλμῳδίας προσάγειν τῷ τῶν κρυπτῶν ἐφόρῳ Θεῷ· εὐλαβεῖς γὰρ ἔσεσθαι τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ τὸ ἱερὸν ἐδίδαξε λόγιον (Λευιτικὸν ιε’ 31)» (75ος κανόνας πενθέκτης οἰκουμενικῆς συνόδου).


«Ἐν ὅλῃ ψυχῇ σου εὐλαβοῦ τὸν Κύριον» (Σ. Σειρ. ζ’ 29), διότι «μακάριος ἀνήρ, ὃς καταπτήσσει πάντα δι᾿ εὐλάβειαν» (Παροιμ. κη’ 14), «ἵνα ἤρεμον καὶ ἡσύχιον βίον διάγωμεν ἐν πάσῃ εὐσεβείᾳ καὶ σεμνότητι» (Α’ Τιμ. β’ 2) καὶ «λατρεύωμεν εὐαρέστως τῷ Θεῷ μετὰ αἰδοῦς καὶ εὐλαβείας» (Ἑβρ. ιβ’ 28).

Τὸ ἦθος τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς.
 
Last edited:

giorgosgoudi

Νέο μέλος
Αυτά όλα γράφτηκαν κάποια εποχή που μάλλον δεν υπήρχε η σημερινή οργάνωση στο τελετουργικό, ούτε καταγεγραμμένα μέλη τα οποία ο κάθε ψάλτης μπορεί να εκτελέσει με εμπιστοσύνη ότι δεν παρεκκλίνει από αυτό που ζητάει η εκκλησία.

Το τι πρέπει να νιώθει μέσα του ο ψάλτης είναι τελείως διαφορετικό θέμα που δεν μπορεί να συζητηθεί τεχνικά.
 
ούτε καταγεγραμμένα μέλη τα οποία ο κάθε ψάλτης μπορεί να εκτελέσει με εμπιστοσύνη ότι δεν παρεκκλίνει από αυτό που ζητάει η εκκλησία.
Καλά και τώρα που υπάρχουν τα βιβλία κι οι πηγές υπάρχουν μόνο για εργασίες, γιατί αν δούμε τι κυκλοφορεί και τι ΕΠΑΙΝΕΙΤΑΙ διαρκώς στο διαδίκτυο με βιβλιοκρισίες κλπ θα φρίξει πάσα ακοή! Αλλα ναι ... καλά τα γραφανε οι παλιοί. εμείς τι κάνουμε;
 

giorgosgoudi

Νέο μέλος
Εμείς δε χρειάζεται να κάνουμε κάτι. Εφαρμόζουμε αυτά που γράψανε οι παλαιοί, απαντώντας οριστικά στο ερώτημα.

Εκτός αν κι αυτούς τους αμφισβητούμε. Αλλά τότε αμφισβητούμε την ίδια την ψαλτική.
 

ioannoun

Μέλος
Νομίζω η βασική αρχή ανεξαρτήτως ύφους είναι να ακούγονται καθαρά οι λέξεις και φράσεις. Π.χ. έτυχε να ακούσω λόγω υπερβολικά ψηλών βάσεων και μοτιφαρισμένων φωνήεντων την εξής λέξη:'Οκιαν. Η οποία ήταν ποια νομίζετε;
 
Top