[Ερώτηση] Προσκύνηση εικόνων τέμπλου κατά τον Όρθρο & Θ. Λειτουργία

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Συγγνώμη εξ αρχής που ίσως γενικεύσω και εξοκείλω από το θέμα.

Ποτέ δεν κατάλαβα το λόγο γιατί πρέπει την ευσέβειά μας να την δείχνουμε με τρόπο προκλητικό στους υπόλοιπους, όπως και για ποιο λόγο θα πρέπει αυτό να κανονικοποιείται. Αυτά που πραγματικά "επιβάλλονται" και πάλι με το ρήμα εντός πολλών εισαγωγικών, είναι για παράδειγμα η έμπρακτη απάντηση του λαού στο: " Τὰς κεφαλὰς ὑμῶν τῷ Κυρίῳ κλίνομεν" ο οποίος θα πρέπει να κλίνει την κεφαλή, το οποίο από ποιον γίνεται (εννοώ και από εμάς που τα λειτουργικά βιβλία μας εντάσσουν στο λαό); Για ποιο λόγο θα πρέπει να προσκυνηθούν όλες οι εικόνες με όποιο κόστος; Βρισκόμουν με χορωδία σε μικρό ναό και μας σκουντούσαν για να προσκυνήσουν μία ακριανή εικόνα του τέμπλου. Αυτό που κάνει ο ιερέας όταν παίρνει καιρό έχει σημασία παραδειγματική μεν, ενδεικτική δε. Ποιος θα κατηχήσει αυτό τον κόσμο που δεν ξέρει πια πως να συμπεριφερθεί μέσα στο ναό; Μόνο αυτό είναι; Τα μάτσα κεριών για όλο το σόι; Μετά λέμε ότι έγιναν show οι ιερέας ακολουθίες. Ο κλήρος εντός και εκτός του βήματος πρέπει να παραδειγματίζει χωρίς να αποβλέπει στο να ξεχωρίζει. Εμείς οι ψάλτες, ας προσκυνήσουμε το εικονοστάσι ή την πρώτη εικόνα που θα δούμε όταν θα μπούμε στο ναό (αν είναι εύκολο να μη μας δει και κανείς καλύτερα θα ήταν) και να ετοιμαστούμε σεμνά και ταπεινά γι' αυτό για το οποίο μας όρισαν να διακονούμε. Ευταξία στην γνήσια ευσέβεια δεν υπάρχει, διότι δεν ορίζεται από αυτήν. Ο οποιοσδήποτε μπορεί να κοινωνήσει χωρίς καμία απολύτως προετοιμασία, ποιος θα τον ελέγξει, αλλά και ποιος θα πει με βεβαιότητα ότι αυτή η Θεία Κοινωνία ήταν άκυρη; Είναι τόσο βέβαιο, όσο βέβαιο είναι το ότι βγαίνοντας κανείς από τη φυλακή έχει σωφρονιστεί. Δεν λέω ότι η παράδοση θα πρέπει να παραγκωνίζεται, αλλά και το σερβίρισμά της εν ίδει απαράβατου κανόνα είναι ακόμη χειρότερο διότι ελαττώνει την απόστασή μας από του Φαρισαίους... Αυτά υπάρχουν όταν έχουν σημασία και όχι όπου και όποτε νάναι.

Στὰ ἀρχαία χρόνια δὲν ὑπῆρχαν πολλὰ πολλὰ προσκυνητάρια ὅπως σήμερα καὶ ὁ κόσμος ὄχι μόνο ἀσπαζόταν τὶς εἰκόνες τοῦ τέμπλου, ἀλλὰ καὶ τὰ μανουάλια μὲ τὰ κεριὰ ἐκεῖ μπροστὰ ἦταν τοποθετημένα, στὴν ἑπαρχία μέχρι καὶ πρόσφατα σχετικά ἤ συνεχίζεται ἀκόμη.

Βέβαια στὶς ἀνθρωπίνου μέτρου ἑνορίες τοῦ παρελθόντος δὲν ὑπῆρχε ἰδιαίτερο πρόβλημα ἀταξίας, ἐνῶ σήμερα στὶς πολυπληθείς ἑνορίες τῶν πόλεων εἶναι ὄντως πρόβλημα. Πάντως ἐνδεικτικὸ εἶναι ὅτι ἡ παραπάνω τάξη διατηρεῖται ἀκόμη τουλάχιστον στὶς μονὲς τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὅπου βέβαια εἶναι δυνατὴ καὶ ἡ τήρησή της.
 
E

emakris

Guest
Το ευρύτερο θέμα είναι βαθύτατα ποιμαντικό. Μολονότι το "πάντα εὐσχημόνως καὶ κατὰ τάξιν γινέσθω" είναι μια βασικότατη αρχή που δεν πρέπει ποτέ να παραμελείται στα θέματα της λατρείας (και όχι μόνο), η σωστή καθοδήγηση του πληρώματος επαφίεται αποκλειστικά στους κληρικούς. Ανάλογα με τις γνώσεις, την αισθητική και τις προτεραιότητες που έχουν, αλλά και τις ποιμαντικές τους ικανότητες, διαμορφώνεται το αποτέλεσμα. Σε άλλες εκκλησίες χαίρεσαι να φοιτάς, σε άλλες επικρατεί πλήρης αταξία. Το τι είναι τελικά "παραδοσιακό" δεν είναι πάντα απόλυτο.
Όσον αφορά τον ψάλτη (σε ψαλτικό φόρουμ είμαστε), το έργο του εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο, το οποίο υποστηρίζει είτε συμβάλλοντας αποφασιστικά στην ευταξία και την ομαλή ροή των ακολουθιών, είτε επιτείνοντας το... ξεσάλωμα. Στο κάτω-κάτω και τους ψάλτες συνήθως οι προϊστάμενοι τους επιλέγουν.
 
Βλ. και Ιωάννου Μ. Φουντούλη, Απαντήσεις εις Λειτουργικάς Απορίας, ΣΤ΄ έκδοση Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, τόμος Α, σ. 126, ερώτηση 63
 
Last edited:

Δημήτρης Μαούνης

Παλαιό Μέλος
Τώρα, εάν σε έναν ναό εκτός ακολουθίας κάποιος θέλει να ασπαστεί όλες τις εικόνες από δέκα φορές εκάστη, τι να πω... τουλάχιστον δεν ενοχλεί!) β) ο κίνδυνος θρησκοληψίας.

Ένα συναφές, αλλά (για μένα τουλάχιστον) και εκκλησιολογικά "ενοχλητικό" γεγονός, το οποίο είναι καθημερινό φαινόμενο, είναι η προσκύνηση στη σειρά όλων των εικόνων μέσα στο Ναό, χωρίς καμμία εξαίρεση και (το κυριότερο) χωρίς ο προσκυνητής /τρια να γνωρίζει ποιο άγιο πρόσωπο, ή ποιο τιμώμενο γεγονός αποτυπώνεται σε κάθε εικόνα. Αποτέλεσμα είναι να γίνεται προσκύνηση πολλές φορές του ίδιου προσκυνητού προσώπου ή γεγονότος, δεδομένου ότι σε κάθε Ναό τίθεται σε προσκύνηση και σε περισσότερα σημεία του, η ίδια εικόνα, ιδίως εκείνου προς τιμή και μνήμη του οποίου έχει καθιερωθεί ο συγκεκριμένος Ναός.
Αυτό καταντά να ομοιάζει και να τείνει σε ειδωλολατρεία, καθόσον η προσκύνηση παύει, πλέον, να γίνεται με την εσωτερική διάθεση να ανέβη στο πρωτότυπο και απευθύνεται στο αντικείμενο "εικόνα".
Κάποτε πρέπει για όλα αυτά να ενημερώνονται οι πιστοί, για να αποφεύγονται τέτοια ατοπήματα, αλλά για να επικρατεί και ευταξία στους Ναούς. Άλλωστε και στην περίπτωση αυτή ισχύει το "πάντα ευσχημόνως και κατά τάξιν γενέσθω".
 

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Αποτέλεσμα είναι να γίνεται προσκύνηση πολλές φορές του ίδιου προσκυνητού προσώπου ή γεγονότος, δεδομένου ότι σε κάθε Ναό τίθεται σε προσκύνηση και σε περισσότερα σημεία του, η ίδια εικόνα, ιδίως εκείνου προς τιμή και μνήμη του οποίου έχει καθιερωθεί ο συγκεκριμένος Ναός.
Αυτό καταντά να ομοιάζει και να τείνει σε ειδωλολατρεία, καθόσον η προσκύνηση παύει, πλέον, να γίνεται με την εσωτερική διάθεση να ανέβη στο πρωτότυπο και απευθύνεται στο αντικείμενο "εικόνα".
...

Η θεολογικά και ιστορικά τεκμηριωμένη έννοια της τιμής ως αποδιδόμενης στο πρόσωπο της εικόνας, δεν αναφέρεται στην επανάληψη και το είδος της τιμής. Τουτέστιν, μπορεί να απαντά στο ότι ένας και ο αυτός είναι ο Χριστός όλων των εικόνων, αλλά δεν περιορίζει το πού, πότε και κάθε πότε θα τον προσκυνήσεις.

Κύριε Μαούνη, στον ναό του αγίου Νικολάου στην Καλλιθέα (όπου αγαπώ πολύ να εισέρχομαι και να προσκυνώ ως περαστικός της περιοχής), υπάρχει εικόνα του αγίου και δεξιά και αριστερά "εισιόντι" στο ναό. Συνηθίζω να προσκυνώ και τις δύο. Γιατί δεν έχω την εσωτερική διάθεση να ανέβει η τιμή στο πρωτότυπο;
 
Last edited:

Δημήτρης Μαούνης

Παλαιό Μέλος
Κύριε Μαούνη, στον ναό του αγίου Νικολάου στην Καλλιθέα (όπου αγαπώ πολύ να εισέρχομαι και να προσκυνώ ως περαστικός της περιοχής), υπάρχει εικόνα του αγίου και δεξιά και αριστερά "εισιόντι" στο ναό. Συνηθίζω να προσκυνώ και τις δύο. Γιατί δεν έχω την εσωτερική διάθεση να ανέβει η τιμή στο πρωτότυπο;

Κύριε Γιώργο, κι' εγώ προσκυνώ περισσότερες της μιάς εικόνες του ιδίου αγίου, αλλά, όπως και σεις, γνωρίζω ποιον άγιο προσκυνώ. Αυτό μπορεί να είναι δείγμα μεγαλύτερης ευλάβειας. Η παρατήρησή μου αφορά στις περιπτώσεις, που συντρέχουν και οι δύο προϋποθέσεις που έθεσα, ήτοι, εκτός από την επανειλημμένη προσκύνηση, να μη γνωρίζουν και ποιον άγιο προσκυνούν. Αν αυτό δεν γίνεται σαφές από την ανάρτησή μου η ευθύνη είναι δική μου και ζητώ συγνώμη
 

dimskrekas

Δημήτρης Σκρέκας
Σὲ μονὲς ἐντὸς καὶ ἐκτὸς Ἁγίου Ὄρους.
Μα ούτως ή άλλως ο ναός εκτός ακολουθιών δεν είναι ανοιχτός... (στο Όρος τουλάχιστον)· εξαίρεση αποτελεί το Πρωτάτον.
 

giorgosgoudi

Νέο μέλος
Και σε ναούς των πόλεων συμβαίνει.

Για την προσκύνηση των αντίστοιχων εικόνων υπάρχουν μικρογραφίες στο διαχωριστικό του σολέα.

Σε κάποιους ναούς η διαμόρφωση αυτή είναι όμορφη και καλόγουστη σε άλλους, ιδίως τους πιο στενούς όχι.

Η μη προσέγγιση του τέμπλου έχει μια λογική διότι η ζώνη αυτή είναι το βήμα των αναγνωστών και μετά αρχίζει το ιερό βήμα.

Βέβαια και για πρακτικούς λόγους, να μη λερώσουν οι προσκυνητές το σολέα ή αν το τέμπλο είναι χιλίων ετών λογικό να απαγορεύεται η προσέγγιση.
 
Top