Υπόθεση αρχαϊκής αγίας αναφοράς (Θεία Λειτουργία αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου)

Από την παρακάτω υπόθεση, που δεν είναι χωρίς ερείσματα, λείπουν οι καινούριες προσθήκες· Εὐλόγησον δέσποτα, του διακόνου και εξιλαστικές επικλήσεις (Ὁ Θεὸς ἱλάσθητί μοι...), καθώς ο εξιλασμός του λειτουργούντος έγινε στο χερουβικό (Οὐδεὶς ἄξιος...). Λείπει ο θεομητορικός ειρμός (μεταγενέστερη προσθήκη) αλλά και τα δίπτυχα (χαλάνε και αυτά την συνέχεια της ευχής της αναφοράς). Τα Ἀμὴν μετά το Λάβετε, φάγετε... και το Πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες... καταργήθηκαν, ως μεταγενέστερα και μη έχοντα τόπον. Το Μεταβαλὼν τὸ Πνεύματι σου τῷ ἁγίω τέθηκε μετά κάθε επίκληση καθαγιασμού (κατά το βυζαντικό τυπικό) ώστε να απαντήσει ο χορός Ἀμήν.

[Ὁ ἱερεύς, μυστικῶς (ἤτοι εἰς ἐπήκοον μὲν τῶν συμπαρόντων, ἀλλ᾿ οὐκ ἐκφώνως).]​
Ἄξιον καὶ δίκαιον σὲ ὑμνεῖν, σὲ εὐλογεῖν, σὲ αἰνεῖν, σοὶ εὐχαριστεῖν, σὲ προσκυνεῖν ἐν παντὶ τόπῳ τῆς δεσποτείας σου. Σὺ γὰρ εἶ Θεὸς ἀνέκφραστος, ἀπερινόητος, ἀόρατος, ἀκατάληπτος, ἀεὶ ὢν ὡσαύτως ὤν· σὺ καὶ ὁ μονογενής σου Υἱὸς καὶ τὸ Πνεῦμά σου τὸ Ἅγιον. Σὺ ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι ἡμᾶς παρήγαγες καὶ παραπεσόντας ἀνέστησας πάλιν καὶ οὐκ ἀπέστης πάντα ποιῶν ἕως ἡμᾶς εἰς τὸν οὐρανὸν ἀνήγαγες καὶ τὴν βασιλείαν σου ἐχαρίσω τὴν μέλλουσαν. Ὑπὲρ τούτων ἁπάντων εὐχαριστοῦμέν σοι καὶ τῷ μονογενεῖ σου Υἱῷ καὶ τῷ Πνεύματί σου τῷ Ἁγίῳ· ὑπὲρ πάντων ὧν ἴσμεν καὶ ὧν οὐκ ἴσμεν, τῶν φανερῶν καὶ ἀφανῶν εὐεργεσιῶν, τῶν εἰς ἡμᾶς γεγενημένων. Εὐχαριστοῦμέν σοι καὶ ὑπὲρ τῆς λειτουργίας ταύτης, ἣν ἐκ τῶν χειρῶν ἡμῶν δέξασθαι κατηξίωσας, καίτοι σοι παρεστήκασι χιλιάδες ἀρχαγγέλων καὶ μυριάδες ἀγγέλων, τὰ Χερουβεὶμ καὶ τὰ Σεραφείμ, ἑξαπτέρυγα, πολυόμματα, μετάρσια, πτερωτά, [Ἐκφώνως.] τὸν ἐπινίκιον ὕμνον ᾄδοντα, βοῶντα, κεκραγότα, καὶ λέγοντα. [Ὁ χορὸς ψάλλει.] Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος Κύριος Σαβαώθ· πλήρης ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ τῆς δόξης σου. Ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις· εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου. Ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις.
[Μετὰ τὸ πέρας τῆς ψαλμωδίας, ὁ ἱερεὺς μυστικῶς.]​
Μετὰ τούτων καὶ ἡμεῖς τῶν μακαρίων δυνάμεων, Δέσποτα φιλάνθρωπε, βοῶμεν καὶ λέγομεν· Ἅγιος εἶ καὶ πανάγιος, σὺ καὶ ὁ μονογενής σου Υἱὸς καὶ τὸ Πνεῦμά σου τὸ Ἅγιον. Ἅγιος εἶ καὶ πανάγιος καὶ μεγαλοπρεπὴς ἡ δόξα σου· ὃς τὸν κόσμον σου οὕτως ἠγάπησας, ὥστε τὸν Υἱόν σου τὸν μονογενῆ δοῦναι, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον. Ὃς ἐλθὼν καὶ πᾶσαν τὴν ὑπὲρ ἡμῶν οἰκονομίαν πληρώσας, τῇ νυκτὶ ᾗ παρεδίδοτο, μᾶλλον δὲ ἑαυτὸν παρεδίδου, ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς, λαβὼν ἄρτον ἐν ταῖς ἁγίαις αὐτοῦ καὶ ἀχράντοις καὶ ἀμωμήτοις χερσίν, εὐχαριστήσας καὶ εὐλογήσας, ἁγιάσας, κλάσας, ἔδωκε τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ μαθηταῖς καὶ ἀποστόλοις, εἰπών· [Ἐκφώνως.] Λάβετε, φάγετε· τοῦτό μού ἐστι τὸ σῶμα, τὸ ὑπὲρ ὑμῶν κλώμενον, εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν. [Μυστικῶς.] Ὁμοίως καὶ τὸ ποτήριον μετὰ τὸ δειπνῆσαι λέγων· [Ἐκφώνως.] Πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες· τοῦτό ἐστι τὸ αἷμά μου, τὸ τῆς καινῆς Διαθήκης, τὸ ὑπὲρ ὑμῶν καὶ πολλῶν ἐκχυνόμενον, εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν.
[Μυστικῶς.]
Μεμνημένοι τοίνυν τῆς σωτηρίου ταύτης ἐντολῆς, καὶ πάντων τῶν ὑπὲρ ἡμῶν γεγενημένων, τοῦ σταυροῦ, τοῦ τάφου, τῆς τριημέρου ἀναστάσεως, τῆς εἰς οὐρανοὺς ἀναβάσεως, τῆς ἐκ δεξιῶν καθέδρας, τῆς δευτέρας καὶ ἐνδόξου πάλιν παρουσίας, [Ἐκφώνως.] τὰ σὰ ἐκ τῶν σῶν σοὶ προσφέροντες κατὰ πάντα καὶ διὰ πάντα, [Ὁ χορὸς ψάλλει.] σὲ ὑμνοῦμεν, σὲ εὐλογοῦμεν, σοὶ εὐχαριστοῦμεν, Κύριε, καὶ δεόμεθά σου, ὁ Θεὸς ἡμῶν.
[Μετὰ τὸ πέρας τῆς ψαλμωδίας, ὁ ἱερεὺς μυστικῶς.]
Ἔτι προσφέρομέν σοι τὴν λογικὴν ταύτην καὶ ἀναίμακτον λατρείαν, καὶ παρακαλοῦμέν σε καὶ δεόμεθα καὶ ἱκετεύομεν· κατάπεμψον τὸ Πνεῦμά σου τὸ Ἅγιον ἐφ᾿ ἡμᾶς καὶ ἐπὶ τὰ προκείμενα δῶρα ταῦτα. Καὶ ποίησον τὸν μὲν ἄρτον τοῦτον τίμιον σῶμα τοῦ Χριστοῦ σου. [Ὁ χορός.] Ἀμήν. [Ὁ ἱερεὺς μυστικῶς.] Τὸ δὲ ἐν τῷ ποτηρίῳ τούτῳ τίμιον αἷμα τοῦ Χριστοῦ σου. [Ὁ χορός.] Ἀμήν.[Ὁ ἱερεὺς μυστικῶς.] Ὥστε γενέσθαι τοῖς μεταλαμβάνουσιν εἰς νῆψιν ψυχῆς, εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, εἰς κοινωνίαν τοῦ Ἁγίου σου Πνεύματος, εἰς βασιλείας οὐρανῶν πλήρωμα, εἰς παρρησίαν τὴν πρὸς σέ, μὴ εἰς κρῖμα ἢ εἰς κατάκριμα.
Ἔτι προσφέρομέν σοι τὴν λογικὴν ταύτην λατρείαν ὑπὲρ τῶν ἐν πίστει ἀναπαυσαμένων προπατόρων, πατέρων, πατριαρχῶν, προφητῶν, ἀποστόλων, κηρύκων, εὐαγγελιστῶν, μαρτύρων, ὁμολογητῶν, ἐγκρατευτῶν καὶ παντὸς πνεύματος δικαίου ἐν πίστει τετελειωμένου. Ἐξαιρέτως τῆς παναγίας, ἀχράντου, ὑπερευλογημένης, ἐνδόξου δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας· τοῦ ἁγίου Ἰωάννου, προφήτου, προδρόμου καὶ βαπτιστοῦ· τῶν ἁγίων, ἐνδόξων καὶ πανευφήμων Ἀποστόλων· τοῦ ἁγίου... οὗ καὶ τὴν μνήμην ἐπιτελοῦμεν, καὶ πάντων σου τῶν Ἁγίων, ὧν ταῖς ἱκεσίαις ἐπίσκεψαι ἡμᾶς, ὁ Θεός. Καὶ μνήσθητι πάντων τῶν κεκοιμημένων ἐπ᾿ ἐλπίδι ἀναστάσεως ζωῆς αἰωνίου· καὶ ἀνάπαυσον αὐτούς, ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὅπου ἐπισκοπεῖ τὸ φῶς τοῦ προσώπου σου.
Ἔτι παρακαλοῦμέν σε· Μνήσθητι, Κύριε, πάσης ἐπισκοπῆς ὀρθοδόξων, τῶν ὀρθοτομούντων τὸν λόγον τῆς σῆς ἀληθείας, παντὸς τοῦ πρεσβυτερίου, τῆς ἐν Χριστῷ διακονίας καὶ παντὸς ἱερατικοῦ τάγματος.
Ἔτι προσφέρομέν σοι τὴν λογικὴν ταύτην λατρείαν ὑπὲρ τῆς οἰκουμένης· ὑπὲρ τῆς ἁγίας, καθολικῆς καὶ ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας· ὑπὲρ τῶν ἐν ἁγνείᾳ καὶ σεμνῇ πολιτείᾳ διαγόντων· ὑπὲρ τῶν πιστοτάτων καὶ φιλοχρίστων ἡμῶν Βασιλέων, παντὸς τοῦ παλατίου καὶ τοῦ στρατοπέδου αὐτῶν. Δὸς αὐτοῖς, Κύριε, εἰρηνικὸν τὸ βασίλειον, ἵνα καὶ ἡμεῖς, ἐν τῇ γαλήνῃ αὐτῶν, ἤρεμον καὶ ἡσύχιον βίον διάγωμεν, ἐν πάσῃ εὐσεβείᾳ καὶ σεμνότητι.
Ἐν πρώτοις μνήσθητι, Κύριε, τοῦ ἀρχιεπισκόπου ἡμῶν... ὃν χάρισαι ταῖς ἁγίαις σου Ἐκκλησίαις ἐν εἰρήνῃ, σῷον, ἔντιμον, ὑγιᾶ μακροημερεύοντα καὶ ὀρθοτομοῦντα τὸν λόγον τῆς σῆς ἀληθείας.
Μνήσθητι, Κύριε, τῆς πόλεως, ἐν ᾗ παροικοῦμεν καὶ πάσης πόλεως καὶ χώρας καὶ τῶν πίστει οἰκούντων ἐν αὐταῖς.
Μνήσθητι, Κύριε, πλεόντων, ὁδοιπορούντων, νοσούντων, καμνόντων, αἰχμαλώτων καὶ τῆς σωτηρίας αὐτῶν.
Μνήσθητι, Κύριε, τῶν καρποφορούντων ἐν ταῖς ἁγίαις σου Ἐκκλησίαις καὶ μεμνημένων τῶν πενήτων, καὶ ἐπὶ πάντας ἡμᾶς τὰ ἐλέη σου ἐξαπόστειλον.
[Ἐκφώνως.]​
Καὶ δὸς ἡμῖν, ἐν ἑνὶ στόματι καὶ μιᾷ καρδίᾳ, δοξάζειν καὶ ἀνυμνεῖν τὸ πάντιμον καὶ μεγαλοπρεπὲς ὄνομά σου, τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.
[Ὁ χορός.]​
Ἀμήν.
 
Last edited:

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Τὰ σὰ ἐκ τῶν σῶν σοὶ προσφέροντες κατὰ πάντα καὶ διὰ πάντα,
Σὲ ὑμνοῦμεν, σὲ εὐλογοῦμεν, σοὶ εὐχαριστοῦμεν, Κύριε, καὶ δεόμεθά σου, ὁ Θεὸς ἡμῶν·
κατάπεμψον τὸ Πνεῦμά σου τὸ Ἅγιον ἐφ᾿ ἡμᾶς καὶ ἐπὶ τὰ προκείμενα δῶρα ταῦτα.​


Σαφῶς δύο εὐλογίες, μέ τό «Μεταβαλὼν τῷ Πνεύματί σου τῷ Ἁγίῳ» νά εἶναι πλεονάζον.

...μὴ εἰς κρῖμα ἢ εἰς κατάκριμα.
Ὁ χορός.
Ἀμήν, Ἀμήν, Ἀμήν.​

Στά δίπτυχα δέν εἶναι τόσο εὔκολη ἡ «ἀποκατάσταση» σέ παλαιότερη μορφή, δηλ. καί πρό τῆς εἰσαγωγῆς τοῦ «Ἐξαιρέτως...».

(Κᾶνε καί μιά παραγραφοποίηση γιά καλύτερη κατανόηση τῶν ἑνοτήτων.)

 

Τὰ σὰ ἐκ τῶν σῶν σοὶ προσφέροντες κατὰ πάντα καὶ διὰ πάντα,
Σὲ ὑμνοῦμεν, σὲ εὐλογοῦμεν, σοὶ εὐχαριστοῦμεν, Κύριε, καὶ δεόμεθά σου, ὁ Θεὸς ἡμῶν·
κατάπεμψον τὸ Πνεῦμά σου τὸ Ἅγιον ἐφ᾿ ἡμᾶς καὶ ἐπὶ τὰ προκείμενα δῶρα ταῦτα.​

Εννοείτε ότι η περίοδος «Ἔτι προσφέρομέν σοι τὴν λογικὴν ταύτην καὶ ἀναίμακτον λατρείαν, καὶ παρακαλοῦμέν σε καὶ δεόμεθα καὶ ἱκετεύομεν» είναι προσθήκη μεταγενέστερη, μη υπάρχουσα στο αρχικό κείμενο;

Σαφῶς δύο εὐλογίες, μέ τό «Μεταβαλὼν τῷ Πνεύματί σου τῷ Ἁγίῳ» νά εἶναι πλεονάζον.

Το «Μεταβαλὼν τῷ Πνεύματί σου τῷ Ἁγίῳ» το βρήκα ακριβώς στις θέσεις που το έχω γράψει (μόνο στη λειτουργία του Χρυσοστόμου) στην κριτική έκδοση BLAGOY TCHIFLIANOV, Ο ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΟΣ ΥΠΟ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΙΟΥ (ΑΒ 31), ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1994.

Στο αρχικό κείμενο δεν υπήρχε;

...μὴ εἰς κρῖμα ἢ εἰς κατάκριμα.
Ὁ χορός.
Ἀμήν, Ἀμήν, Ἀμήν.​

Δε συναντώ σε βυζαντινό κείμενο τριπλή επανάληψη του Αμήν από χορό ή λαό.

Στά δίπτυχα δέν εἶναι τόσο εὔκολη ἡ «ἀποκατάσταση» σέ παλαιότερη μορφή, δηλ. καί πρό τῆς εἰσαγωγῆς τοῦ «Ἐξαιρέτως...».

Μπορείτε να αναπτύξετε λίγο τη σκέψη σας; Δεν έχω καταλάβει τι ακριβώς εννοείτε;
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Εννοείτε ότι η περίοδος «Ἔτι προσφέρομέν σοι τὴν λογικὴν ταύτην καὶ ἀναίμακτον λατρείαν, καὶ παρακαλοῦμέν σε καὶ δεόμεθα καὶ ἱκετεύομεν» είναι προσθήκη μεταγενέστερη, μη υπάρχουσα στο αρχικό κείμενο;
Ναί. Δέν ξέρω ποῦ τό ἔχω διαβάσει ἤ ποιός μοῦ τό εἶπε. Δέν ἀναφέρω ὄνομα. Δέν βρίσκω κάποιον σήμερα. Ἀλλά φαίνεται ὅτι ἔχουμε προσθήκη/ἐπανάληψη «καὶ παρακαλοῦμέν σε καὶ δεόμεθα καὶ ἱκετεύομεν» καί χάνεται ἡ ροή.
Ἐπίσης δέν ξέρω γιά ποιό κείμενο μιλᾶς. Πόσο παλαιό; Ἤ ἄν αὐτή σου ἡ «ὑπόθεση» βασίζεται σέ κάποιο χρονικό ὅριο.
Μέχρι νά βρῶ, ὑπάρχουν κι αὐτά καί πολλά ἄλλα προφανῶς, πού τώρα δέν ἔχω πρόσβαση ἤ δέν σκέπτομαι βιβλιογραφία.

Το «Μεταβαλὼν τῷ Πνεύματί σου τῷ Ἁγίῳ» το βρήκα ακριβώς στις θέσεις που το έχω γράψει (μόνο στη λειτουργία του Χρυσοστόμου) στην κριτική έκδοση BLAGOY TCHIFLIANOV, Ο ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΟΣ ΥΠΟ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΙΟΥ (ΑΒ 31), ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1994.

Στο αρχικό κείμενο δεν υπήρχε;
Κι ἐδῶ συντακτικά φαίνεται πλεονάζον. Ὑπῆρξε ἀνάγκη κάποια χρονική περίοδο γιά τήν στήριξη τῆς ἐπικλήσεως καί τήν Πνευματολογία. Δυστυχῶς εἰσῆλθε σέ κάποιες ἐκδόσεις καί στή λειτουργία τοῦ Μ. Βασιλείου, ἐκεῖ ἐμφανέστατα σέ ἀσυνταξία.

Δε συναντώ σε βυζαντινό κείμενο τριπλή επανάληψη του Αμήν από χορό ή λαό.
Δέν ἔγραψα μέ βάση κείμενα. Αὐτό τό τριπλό πού ὑπάρχει σήμερα, βάσει τῶν προηγουμένων δικῶν σου καί δικῶν μου γιά 2 εὐλογίες, πάει ἐκεῖ, ὅπως βλέπουμε στή λειτουργία Ἰακώβου.

Ἐπίσης σ᾿ αὐτή τήν «ὑπόθεση», πού τή στηρίζεις κάπου, ἐξαιρεῖς ἀπό τό «μυστικῶς» —πού γενικότερα δέν συμφωνῶ— τήν ἐπίκληση.

Ἀκόμη, οἱ ἱδρυτικοί λόγοι, πού δέν ἔχουν ἀπάντηση «Ἀμήν», δέν λέγονται ἐκφώνως; Δέν συμφωνῶ.

Ἄν τά δίπτυχα ἦταν εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ δέν ἔχουμε ἀπάντηση: Μνήσθητι Κύριε; Οὔτε τό «Ἐν πρώτοις...» εἶναι ἐκφώνως μέ ἀπάντηση: Μνήσθητι Κύριε; Γιά τά δίπτυχα βλέπεις τίς ἐναλλαγές μεταξύ «Ἔτι προσφέρομέν σοι...» καί «Ἔτι παρακαλοῦμέν σε· Μνήσθητι, Κύριε...», «Μνήσθητι, Κύριε...», ...

Τέλος πάντων, δέν τό συνεχίζω, μόνον νά σοῦ ἀπαντήσω γιά τό πρῶτο, ἄν βρῶ. Μπράβο σου γι᾿ αὐτό καί γιά ὅλα τἄλλα πού δείχνεις ἔφεση καί σπουδή, ἀλλά ξεφεύγουμε καί ἀπό τή θεματολογία νομίζω, ἄν καί αὐτά γιά προβληματισμούς καλά εἶναι, ἀλλά μέχρις ἐκεῖ. Ὑπάρχουν εἰδικοί.

Πάντως τό μετέφερα τό θέμα μέ ἀνακατεύθυνση στίς "Αρχαίες Θείες Λειτουργίες" γιατί καί ἡ Χρυσοστόμου ἀρχαία εἶναι καί ψάχνεις τελετουργικά ἀρχαϊκά. Στόν πυρῆνα εἶναι δύσκολο νά φτάσουμε, ὅπως εἶχα γράψει καί γιά τήν Ἰακώβου.


 

antonios

Αετόπουλος Αντώνιος

Τέλος πάντων, δέν τό συνεχίζω, μόνον νά σοῦ ἀπαντήσω γιά τό πρῶτο, ἄν βρῶ. Μπράβο σου γι᾿ αὐτό καί γιά ὅλα τἄλλα πού δείχνεις ἔφεση καί σπουδή, ἀλλά ξεφεύγουμε καί ἀπό τή θεματολογία νομίζω, ἄν καί αὐτά γιά προβληματισμούς καλά εἶναι, ἀλλά μέχρις ἐκεῖ. Ὑπάρχουν εἰδικοί.





Μιά χαρά είναι στη θεματολογία.Δεν μιλάει και για ποδόσφαιρο. Και συνδέεται και με τον τρόπο ψαλμώδησης των "λειτουργικών" Και πάλι ευχαριστούμε.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Και συνδέεται και με τον τρόπο ψαλμώδησης των "λειτουργικών"
Ὅπως τό ἑρμηνεύει ὁ καθένας...:rolleyes: Δέν λέει τό πῶς...
Μᾶλλον κατάργηση ψαλμώδησης ἔχουμε...

Τό τμῆμα ἀπό «Ὥστε γενέσθαι τοῖς μεταλαμβάνουσιν...» μέχρι «...καὶ ἐπὶ πάντας ἡμᾶς τὰ ἐλέη σου ἐξαπόστειλον» εἶναι ἐν σιγῇ; Ἤ ὑπάρχει τό θεομητορικό καλυπτήριο μεγαλυνάριο ἤ τά δίπτυχα εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ μέ ἀπάντηση: Μνήσθητι Κύριε.

Ἐν τῷ μεταξύ ἀντιλήφθηκα ὅτι ἀλλιῶς χρησιμοποιοῦμε τόν ὅρο «δίπτυχα». Ὁ Μανουήλ ἐννοεῖ τό «Καὶ ὧν ἕκαστος κατὰ διάνοιαν ἔχει, καὶ πάντων καὶ πασῶν» τοῦ διακόνου (ἤ καί ἐκεῖνα πού προστίθενται πρίν στίς ἀρχιερατικές) καί τά ἀποβάλλει. Εἶναι μεγάλο καί σκοτεινό τό θέμα τῶν διπτύχων.


 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Ὅπως τό ἑρμηνεύει ὁ καθένας...:rolleyes: Δέν λέει τό πῶς...
Μᾶλλον κατάργηση ψαλμώδησης ἔχουμε...

Τό τμῆμα ἀπό «Ὥστε γενέσθαι τοῖς μεταλαμβάνουσιν...» μέχρι «...καὶ ἐπὶ πάντας ἡμᾶς τὰ ἐλέη σου ἐξαπόστειλον» εἶναι ἐν σιγῇ; Ἤ ὑπάρχει τό θεομητορικό καλυπτήριο μεγαλυνάριο ἤ τά δίπτυχα εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ μέ ἀπάντηση: Μνήσθητι Κύριε.

Ἐν τῷ μεταξύ ἀντιλήφθηκα ὅτι ἀλλιῶς χρησιμοποιοῦμε τόν ὅρο «δίπτυχα». Ὁ Μανουήλ ἐννοεῖ τό «Καὶ ὧν ἕκαστος κατὰ διάνοιαν ἔχει, καὶ πάντων καὶ πασῶν» τοῦ διακόνου (ἤ καί ἐκεῖνα πού προστίθενται πρίν στίς ἀρχιερατικές) καί τά ἀποβάλλει. Εἶναι μεγάλο καί σκοτεινό τό θέμα τῶν διπτύχων.


Τὸ βέβαιο εἶναι ἡ ψαλτὴ θεομητορικὴ προσθήκη τοῦ μεγαλυναρίου τροπαρίου ἀπὸ τὸν 14ο αἰ. και χύμα ἀπὸ τὸ ἱερατεῖο ἤδη ἀπὸ τὸν 10ο-110.

Ἡ θεομητορικὴ ἐκφώνηση εἶναι ἀρχαία ἤδη καθιερωμένη ἀπὸ τὸ β' ἥμισυ τοῦ 5ου αἰ.
 
Ναί. Δέν ξέρω ποῦ τό ἔχω διαβάσει ἤ ποιός μοῦ τό εἶπε. Δέν ἀναφέρω ὄνομα. Δέν βρίσκω κάποιον σήμερα. Ἀλλά φαίνεται ὅτι ἔχουμε προσθήκη/ἐπανάληψη «καὶ παρακαλοῦμέν σε καὶ δεόμεθα καὶ ἱκετεύομεν» καί χάνεται ἡ ροή.

Πολύ ενδιαφέρον. Αναμένω...

Ἐπίσης δέν ξέρω γιά ποιό κείμενο μιλᾶς. Πόσο παλαιό; Ἤ ἄν αὐτή σου ἡ «ὑπόθεση» βασίζεται σέ κάποιο χρονικό ὅριο.

Δεν βασίζεται σε κάποιο χρονικό όριο (προς τα πίσω), αρκεί να παραμένει η δομή της ευχής της αναφοράς ως έχει.

Κι ἐδῶ συντακτικά φαίνεται πλεονάζον. Ὑπῆρξε ἀνάγκη κάποια χρονική περίοδο γιά τήν στήριξη τῆς ἐπικλήσεως καί τήν Πνευματολογία. Δυστυχῶς εἰσῆλθε σέ κάποιες ἐκδόσεις καί στή λειτουργία τοῦ Μ. Βασιλείου, ἐκεῖ ἐμφανέστατα σέ ἀσυνταξία.

Παρόμοια γράφει και ο Τρεμπέλας στην υποσημείωση 34, σελίδα 111 του κριτικού έργου Αι τρεις λειτουργίαι κατά τους εν Αθήναις κώδικας. Είναι σαφές ότι είναι ασύντακτο. Το διορθώνω στο πρώτο μήνυμά μου.

Δέν ἔγραψα μέ βάση κείμενα. Αὐτό τό τριπλό πού ὑπάρχει σήμερα, βάσει τῶν προηγουμένων δικῶν σου καί δικῶν μου γιά 2 εὐλογίες, πάει ἐκεῖ, ὅπως βλέπουμε στή λειτουργία Ἰακώβου.

Κατανοητό. Δεν το είχα υπόψη μου. Πάντως, επειδή στόχος είναι να ενσωματωθεί η λειτουργία σε ασματικές ακολουθίες, δεν το έβαλα καθόλου, καθώς δεν θέλω να φαίνεται κάτι παράταιρο σε σχέση με τη δομή-«συνήθειες» του ασματικού τυπικού (στο οποίο η μεν λειτουργία του Ιακώβου δεν έχει πρωτεύουσα θέση, το δε τριπλό Αμήν δεν συναντάται πουθενά). Αν έμπαινε εκεί Αμήν, έτσι όπως το σκέφτομαι, θα έμπαινε μονό.

Ἐπίσης σ᾿ αὐτή τήν «ὑπόθεση», πού τή στηρίζεις κάπου, ἐξαιρεῖς ἀπό τό «μυστικῶς» —πού γενικότερα δέν συμφωνῶ— τήν ἐπίκληση.

Δεν ξέρω πού το στήριζα αυτό. Έψαξα όλους τους κανόνες, καθώς είχα την εντύπωση ότι κάπου το είχα διαβάσει, αλλά δεν βρήκα τίποτα... Θα ψάξω και αλλού.

Όταν γράφετε ότι γενικότερα δεν συμφωνείτε, εννοείτε ότι όλη η αναφορά πρέπει να λέγεται εκφώνως, όπως η ευχή του βαπτίσματος «Μέγας εἶ Κύριε...»;

Να διευκρινίσω πάλι ότι όταν λέω μυστικώς, εννοώ την ανάγνωση των ευχών όπως το «Πάτερ ἡμῶν...», χύμα δηλαδή, στην βάση του ήχου, χωρίς μελισματικές εκτελέσεις.

Ἀκόμη, οἱ ἱδρυτικοί λόγοι, πού δέν ἔχουν ἀπάντηση «Ἀμήν», δέν λέγονται ἐκφώνως; Δέν συμφωνῶ.

Έχετε δίκιο. Συμφωνούν και τα χφφ (εκφώνως χωρίς Αμήν). Το διορθώνω και στο πρώτο μήνυμα.

Ἄν τά δίπτυχα ἦταν εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ δέν ἔχουμε ἀπάντηση: Μνήσθητι Κύριε; Οὔτε τό «Ἐν πρώτοις...» εἶναι ἐκφώνως μέ ἀπάντηση: Μνήσθητι Κύριε; Γιά τά δίπτυχα βλέπεις τίς ἐναλλαγές μεταξύ «Ἔτι προσφέρομέν σοι...» καί «Ἔτι παρακαλοῦμέν σε· Μνήσθητι, Κύριε...», «Μνήσθητι, Κύριε...», ...

«Μνήσθητι Κύριε», «Μνήσθητι Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν», «Κύριε ἐλέησον» ή «Ἀμήν»;
Το «Κύριε ἐλέησον» και το «Ἀμὴν», έχουν επιβιώσει στο ΤΜΕ μόνο μετά το «Ἐν πρώτοις...». Βλ. και Τρεμπέλα, Αι τρεις λειτουργίαι κατά τους εν Αθήναις κώδικας, υποσημείωση 35, σ. 122. Αν θεωρήσουμε δηλαδή ότι πρόκειται για λιτανεία, οι δεήσεις πρέπει να λέγονται εκφώνως, με απάντηση από τον λαό μετά το πέρας εκάστης (ποια απάντηση είναι πιο κατάλληλη, τι μαρτυρείται;).

Ὅπως τό ἑρμηνεύει ὁ καθένας...:rolleyes: Δέν λέει τό πῶς...
Μᾶλλον κατάργηση ψαλμώδησης ἔχουμε...

Τα εναπομένοντα λειτουργικά είναι ο επινίκιος ύμνος και το «σὲ ὑμνοῦμεν...». Κατά τη γνώμη μου, πρέπει να ψάλλονται από τον χορό των ψαλτών/αναγνωστών σε ήχο β΄ ή πλ. β΄, σε μέλος ειρμολογικό ή σύντομο στιχηραρικό, ώστε να μπορεί να συμμετέχει και ο λαός.

Τό τμῆμα ἀπό «Ὥστε γενέσθαι τοῖς μεταλαμβάνουσιν...» μέχρι «...καὶ ἐπὶ πάντας ἡμᾶς τὰ ἐλέη σου ἐξαπόστειλον» εἶναι ἐν σιγῇ; Ἤ ὑπάρχει τό θεομητορικό καλυπτήριο μεγαλυνάριο ἤ τά δίπτυχα εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ μέ ἀπάντηση: Μνήσθητι Κύριε.

Ἐν τῷ μεταξύ ἀντιλήφθηκα ὅτι ἀλλιῶς χρησιμοποιοῦμε τόν ὅρο «δίπτυχα». Ὁ Μανουήλ ἐννοεῖ τό «Καὶ ὧν ἕκαστος κατὰ διάνοιαν ἔχει, καὶ πάντων καὶ πασῶν» τοῦ διακόνου (ἤ καί ἐκεῖνα πού προστίθενται πρίν στίς ἀρχιερατικές) καί τά ἀποβάλλει. Εἶναι μεγάλο καί σκοτεινό τό θέμα τῶν διπτύχων.

Δεν ψάλλεται μεγαλυνάριο ή δίπτυχα. Συνεχίζεται η ευχή εις επήκοον του λαού. Ακριβώς αυτά που γράφετε εννοώ ως δίπτυχα των ζώντων. Αυτά θα μπορούσαν να ενσωματωθούν κανονικά μετά το «Ἐν πρώτοις...», προτασσομένης της φράσης «Μνήσθητι, Κύριε...» παραλειπομένου δε του ακροτελευτίου «πολλὰ τὰ ἔτη».
Τα δίπτυχα των κεκοιμημένων σαφώς δεν έχουν θέση μετά το «Ἐξαιρέτως...», καθώς διακόπτουν την ευχή χωρίς να ολοκληρώνεται η πρόταση. Θα μπορούσαν ωστόσο να ενσωματωθούν κανονικά χωρίς να διακόπτουν την αναφορά, μετά την πρόταση «Καὶ μνήσθητι πάντων τῶν κεκοιμημένων ἐπ᾿ ἐλπίδι ἀναστάσεως ζωῆς αἰωνίου».
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Κατ᾿ ἀρχάς δίπτυχα ἐννοῦμε ὅλο τό τμῆμα πού περιλαμβάνει α) τούς ἁγίους β) τούς κεκοιμημένους γ) τούς ζωντανούς, ὅπως ἀναγράφονται στό κείμενο τῆς λειτουργίας καί ὄχι ὀνόματα ζώντων καί κεκοιμημένων.


Πολύ ενδιαφέρον. Αναμένω...
Μᾶλλον θά ἀναιρέσω καί μέ τίς παρακάτω σκέψεις:
Τό «προσφέρομεν» εἶναι ἰσχυρό παρά τήν πρόταση τοῦ Τρεμπέλα καί τήν ἐπιμονή τοῦ Φουντούλη καί τῶν ἐπιγόνων του γιά τή μετοχή «προσφέροντες». Τό βλέπουμε νά ἐπαναλαμβάνεται ὡς ρῆμα καί μετά. Ἡ προσφορά εἶναι τό κεντρικό νόημα τῆς θείας εὐχαριστίας. Δέν μπορεῖ νά εἶναι μετοχή (καί μάλιστα δεύτερη στή σειρά). Ὡς ρῆμα ἔχει νοηματική κατάληξη ἀπό τή μετοχή «Μεμνημένοι». Δέν χρειάζονται δύο μετοχές γιά νά καταλήξουμε στό «σὲ ὑμνοῦμεν...».
Ἔτσι στό «καὶ διὰ πάντα» ἔχουμε τελεία καί ὁ ὕμνος «Σὲ ὑμνοῦμεν...» εἶναι χωριστή ἀπόκριση τοῦ λαοῦ, πού πάλι ἔχει τελεία.
Στή συνέχεια δικαιολογεῖται τό «Ἔτι προσφέρομέν σοι τὴν λογικὴν ταύτην καὶ ἀναίμακτον λατρείαν, καὶ παρακαλοῦμέν σε καὶ δεόμεθα καὶ ἱκετεύομεν...» μέ τήν ἔννοια τοῦ· προσέτι, ἐπί τούτοις, γιά μιά ἀκόμη φορά.



...το δε τριπλό Αμήν δεν συναντάται πουθενά). Αν έμπαινε εκεί Αμήν, έτσι όπως το σκέφτομαι, θα έμπαινε μονό.
Στήν ἔκδοση τοῦ Πανώτη πού χρησιμοποιῶ τό ἔχει τριπλό. Καλῶς.


Όταν γράφετε ότι γενικότερα δεν συμφωνείτε, εννοείτε ότι όλη η αναφορά πρέπει να λέγεται εκφώνως, όπως η ευχή του βαπτίσματος «Μέγας εἶ Κύριε...»;

Να διευκρινίσω πάλι ότι όταν λέω μυστικώς, εννοώ την ανάγνωση των ευχών όπως το «Πάτερ ἡμῶν...», χύμα δηλαδή, στην βάση του ήχου, χωρίς μελισματικές εκτελέσεις.
Τό δεύτερο καί τά ἔχουμε πεῖ.


«Μνήσθητι Κύριε», «Μνήσθητι Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν», «Κύριε ἐλέησον» ή «Ἀμήν»;
Το «Κύριε ἐλέησον» και το «Ἀμὴν», έχουν επιβιώσει στο ΤΜΕ μόνο μετά το «Ἐν πρώτοις...». Βλ. και Τρεμπέλα, Αι τρεις λειτουργίαι κατά τους εν Αθήναις κώδικας, υποσημείωση 35, σ. 122. Αν θεωρήσουμε δηλαδή ότι πρόκειται για λιτανεία, οι δεήσεις πρέπει να λέγονται εκφώνως, με απάντηση από τον λαό μετά το πέρας εκάστης (ποια απάντηση είναι πιο κατάλληλη, τι μαρτυρείται;).
Νομίζω «Μνήσθητι Κύριε» ἤ «Μνήσθητι Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν», ὅπως στήν Ἰακώβου.


 
Top