1) Γιατὶ βάζεις σὲ εἰσαγωγικὰ τὴν λέξη ἐπικράτεια;
Έχω μια τάση να αναιρώ / αμφισβητώ τις λέξεις που χρησιμοποιώ την ίδια στιγμή, όθεν τα πολλά εισαγωγικά, πιθανώς εκ του περισσού.
2) Πὼς συμπεραίνεις πὼς τὰ περισσότερα ἔχουν καλὰ στοιχεία; Δὲν πρόκειται περὶ καλοῦ ἢ κακοῦ, ἀλλὰ γιὰ τὸ ἄν ἁρμόζει νὰ λεχθεῖ ἢ νὰ ψαλλεῖ; Αὐτὸ κάποιος πρέπει νὰ τὸ κρίνει, ποιὸς θὰ εἶναι αὐτός;
Το κρίνω π.χ. διαβάζοντας το Σύστημα Τυπικού, που σχεδόν συστηματικά αναφέρει τι προβλέπουν και τα άλλα Τυπικά (εκτός του Τ. του Βιολάκη). Ακριβώς εκεί βλέπει κανείς ότι πολλές φορές άλλες συνήθειες (που διατηρήθηκαν σε άλλα Τυπικά) απηχούν παραδόσεις αρχαιότερες ή λογικότερες ή πιο σκόπιμες από λειτουργική άποψη. Όταν λοιπόν "δογματικά" μπήκαν όλα τα άλλα στην άκρη και καθιερώθηκε η αποκλειστική χρήση του Τ. του Βιολάκη, όλα τα τυχόν καλά στοιχεία των άλλων παραδόσεων μονομιάς διαγράφτηκαν. Εκείνο που θέλω να πω είναι ότι δεν υπάρχει μόνο μία σωστή πρόταση Τυπικής διάταξης και όλες οι άλλες είναι εσφαλμένες. Δεν είναι μαθηματικά! (μολονότι ακόμη και στα μαθηματικά υπάρχει ένα "ποσοστό" ... ασάφειας!)
3) Δίνεις ἀρνητικὴ χροιὰ στὴν ὁμοιομορφία λόγω Τυπικοῦ τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας. Δὲν εἶναι πρόβλημα ἡ ὁμοιομορφία, ἔτσι ποὺ ὁ καθεὶς ὅπου κι ἄν ἐκκλησιάζεται νιώθει οἰκεία. Ἄλλωστε, ἡ ἐπικράτηση ἄκριτα τοπικῶν παραδόσεων, μπορεῖ νὰ ὁδηγήσει σὲ περίεργα φαινόμενα καὶ ἴσως καὶ σκανδαλισμὸ χριστιανῶν ἀπὸ ἄλλο τόπο. Γιατὶ αὐτοὶ ἔτσι καὶ μεῖς ἀλλιῶς;
Ναι, δίνω αρνητική χροιά στην ισοπέδωση και τον δογματισμό. Κυρίως, όταν συνοδεύονται και από την ημιμάθεια και την έπαρση εκείνων που τα υποστηρίζουν.
"Νιώθει οικεία": δηλ. αν σήμερα στην ενορία μου κατά την ακολουθία σημειωθεί κάποια "ανυπακοή" στο ισχύον Τυπικό (χάριν διορθώσεως ή και προτιμήσεως υπέρ αλλιώτικης παράδοσης), οι πιστοί θα ... ενοχληθούν και θα διαμαρτυρηθούν για την εισαγωγή "νέων" ηθών;
_ Δὲν ὑπάρχει πιὰ πνευματικὴ ἀνάπτυξη ὥστε νὰ γίνουν ἀλλαγὲς γιὰ ποιμαντικοὺς λόγους καὶ ὄχι γιατὶ ἔτσι μᾶς γουστάρει ἤ γιατὶ ἔτσι θὰ ξεχωρίσουμε ἀπὸ τὴν ἄλλη ἑνορία. Ἔχει ἐπικρατήσει ὁ στεῖρος συντηρητισμὸς ὡς τροχοπέδη στὴν πνευματικὴ πρόοδο τῶν πιστῶν, μὲ μοναδικὸ στόχο τὴν ἐξυπηρέτηση προσωπικῶν φιλοδοξιῶν καὶ ψυχοπαθολογικῶν συμπλεγμάτων ἀκαταλλήλων κληρικῶν καὶ ἀνικάνων ποιμένων, μαζὶ μὲ λαϊκοὺς ποὺ αἰσθάνονται ἀσφάλεια μόνο στὸ παχνὶ καὶ τὴν παρωπίδα. Μιὰ ματιὰ στὰ λεγόμενα ἐκκλησιαστικὰ πρακτορεία εἰδήσεων καὶ σὲ πλείστα ὅσα blog, μᾶς πείθει.
Θὰ σοῦ φέρω παράδειγμα τὴν Μητρόπολη Πρεβέζης. Στὶς ἡμέρες τοῦ ἐξαιρετικοῦ ποιμένος κυροῦ Μελετίου (ὁ Θεὸς νὰ τὸν ἀναπαύει, θαυμασιότατος χριστιανὸς καὶ κληρικὸς) καθιερώθηκε στὴν ἐπαρχία του ἡ ἀνάγνωση τῶν εὐχῶν καὶ μεγαλόφωνα καὶ -κυρίως- αποδοσμένες στὴν καθομιλουμένη δημοτικὴ. Σοφὴ ἡ κίνησή του μὲ ἀποκλειστικὰ ποιμαντικὸ ἐνδιαφέρον γιὰ τὸ καλὸ τοῦ ποιμνίου του. Ὅμως, οἱ γείτονες ἀλλὰ καὶ γενικὰ πλεῖστοι «καλοὶ -παραδοσιακοί» μητροπολίτες καὶ «καλοὶ -παραδοσιακοί» πρωτοπρεσβύτεροι κι ἀρχιμανδρίτες ἀνὰ τὴν Ἑλλάδα κατηγόρησαν αὐτὸν καὶ τὸ ἐπιτελεῖο του γιὰ πολλὰ καὶ διάφορα. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸν τοποθετήθηκε ὁ νῦν ἐπίσκοπος στὴ θέση τοῦ θαυμαστοῦ κυροῦ Μελετίου καὶ παραγκωνίσθηκε ἡ ἐπιθυμία τοῦ τελευταίου γιὰ τὴν διαδοχή του. Ἀποτέλεσμα, ἡ ἐπαναφορὰ τῆς ἀρχαἰας γλώσσας στὴν ἀκολουθία καὶ ἡ «ἀνάπαυση» ἀνήσυχων «γλωσσολόγων» «ἀττικιστῶν» πρωτοπρεσβυτέρων καὶ ἀρχιμανδριτῶν, πρὸς ἐπίτευξιν ὁμοιομορφίας ὅπως τὴν ὁρίζουν τῆς μοδός τὰ κοινωνικὰ παντοπωλεία, κοινωνικὰ φροντιστἠρια, μακρὰν πνευματικῶν ἀναζητήσεων._
Το παράδειγμά σου (ερχόμενο σε κάποια αντίφαση με την θέση σου υπέρ της ομοιομορφίας) δείχνει ακριβώς ότι αφενός υπάρχουν πρωτοβουλίες καλές (που δεν γίνονται "επειδή έτσι μας γουστάρει"), ενώ αφετέρου αυτές πολεμούνται λυσσαλέα (χωρίς λογική και όχι από ποιμαντικό ενδιαφέρον) εξαιτίας της συντήρησης και του δογματισμού και της τυφλής εμμονής στα παραδεδομένα.
_Γι' αὐτὸ ἄς ἐμμείνουμε στὸν Βιολάκη καὶ στὸ Τυπικὸ τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, ἀπὸ μιὰ ἐποχὴ ὅπου ἡ διοικοῦσα ἐκκλησία ἐνδιαφερόταν ἀκόμη γιὰ τὴν Ἐκκλησία, τουλάχιστον περισσότερο ἀπ' ὄτι σήμερα._
Θα σου φέρω κι εγώ ένα παράδειγμα: Την παραμονή Χριστουγέννων και Φώτων ο πατέρας μου είχε "καθιερώσει" στην ενορία μας την χωριστή τέλεση του Εσπερινού το απόγευμα. Αυτό ελάφρυνε την κόπωση της πρωινής μεγάλης ακολουθίας, έδινε την ευκαιρία να τελεστεί και η Λειτουργία του Μ. Βασιλείου και ο Εσπερινός χωρίς τις περικοπές που επιβάλλει η συνδυασμένη τέλεσή τους, και προφανώς δεν ήταν καινοτομία με την στενή έννοια (η ύπαρξη αποστίχων στον Εσπερινό δείχνει ότι ΚΑΠΟΤΕ εψάλλοντο, δηλ. τότε που ο Εσπερινός ετελείτο ξεχωριστά). Ήταν βέβαια απόκλιση από τον κανόνα του ισχύοντος Τυπικού. Δεν υπήρχε κανείς στην ενορία που να νιώθει άβολα, απεναντίας ερχόντουσαν κι από άλλες ενορίες το απόγευμα στον Εσπερινό (όπου αρκετές χρονιές διαβάζαμε όλα τα Αναγνώσματα -όχι μόνο τα τρία- και ψάλλαμε [πάντα] και τα της Λιτής, με τις ιδιαίτερες αιτήσεις της και όχι τις "γιαλαντζί" της Αρτοκλασίας). Σήμερα, οπουδήποτε αλλού, όπου δεν έχουν παρόμοια εμπειρία, γενομένης συζητήσεως θεωρείται ανήκουστο κάτι τέτοιο και ... αντικανονικό. Γιατί οι περισσότεροι δεν μπορούν ή δεν τολμούν να σκεφτούν κάτι παραπέρα από τα δεδογμένα.
Άλλο παράδειγμα που δείχνει πλήρως την αντιφατικότητά μας: Κάποια θέματα του Τυπικού Βιολάκη αναθεωρήθηκαν, όπως θα γνωρίζεις, επί αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου και αποφασίστηκε συνοδικά η ρύθμισή τους επί το ορθότερον (και επί το αρχαιότερον) (π.χ. θέση Εωθινού Ευαγγελίου της Κυριακής, Αλληλουιάριον, Πληρωθείτω...). Οι σχετικές ρυθμίσεις Βιολάκη ήταν σαφώς εσφαλμένες ή οφείλονταν σε αμέλεια, και έπρεπε να αλλάξουν. Στην Μητρόπολή μας, ο μακαριστός επίσκοπος δεν συμμορφώθηκε ποτέ και διατεινόταν ότι αυτός ποτέ δεν τα είχε υπογράψει αυτά στη Σύνοδο!
Παρ' όλα αυτά σήμερα λέμε ότι το ισχύον Τυπικό είναι αυτό του Βιολάκη!
Καλό μας ξεμπέρδεμα!