ΣΤ΄ Διεθνές Συνέδριο ΙΒΜ, Αθήνα 21-24/10/2015 «Οἱ Τρεῖς Διδάσκαλοι: Χρύσανθος, Γρηγόριος, Χουρμούζιος καὶ ἡ Νέα Μέθοδος. 200ὴ ἐπέτειος: 1814/15-2015»

π. Μάξιμος said:

Ο Καθηγητής Βυζαντινής Μουσικολογίας και Ψαλτικής Τέχνης Αντώνιος Αλυγιζάκης εισηγείται το θέμα: «Τα θετικά και αρνητικά αποτελέσματα της Μεταρρύθμισης». Πρόκειται για ομιλία που πραγματοποιήθηκε στο 6ο Διεθνές Συνέδριο του Ιδρύματος Βυζαντινής Μουσικολογίας με τίτλο: «Οι τρεις Διδάσκαλοι: Χρύσανθος, Γρηγόριος, Χουρμούζιος και η Νέα Μέθοδος Σημειογραφίας. 200η επέτειος: 1814/15-2015».

http://www.pemptousia.gr/video/ta-thetika-ke-arnitika-apotelesmata-tis-metarrithmisis-tou-1814/

https://player.vimeo.com/video/203077071?title=0&byline=0&portrait=0

Click to expand...

Για το "μυστικό" της αντιστροφής των διφωνιών πρώτη φορά έγινε αναφορά σε αυτό το φόρουμ από μένα στο θέμα που άνοιξα τον Απρίλη του 2008 "Η κατά ομοίαν διφωνία πορεία του Β ήχου και η σχέση της με την μαλακή διατονική κλίμα"
Κ. Αλυγιζάκη , πιάσατε το ζητούμενο που είναι η διφωνία και η μείξη των ήχων. Μην μπερδεύετε όμως τις θεωρίες του Καρά! ο Καράς είναι λάθος. Ο Πα δεν μετακινείται. Αλλιώς γίνεται..., τα εξηγώ στο blog μου με στοιχεία, παραπομπές και επιχειρήματα και τα εφαρμόζω, ψάλλω. http://soldatosmusic.blogspot.gr/ , Τα έχω παρουσιάσει και σε συνέδρια από το 2009, και προσεχώς σε θεωρητικό υπόμνημα που θα κυκλοφορήσει επισυναπτόμενο στην έκδοση της Ι. Μονή Παρακλήτου «Μαθηματάριον: Ἑρμηνευτικὴ καὶ Μουσικολογικὴ Σπουδὴ»
Πεμπτουσία ήρθες και με βρήκες τότε εσύ και είπες θα με πάρεις τηλέφωνο για συνέντευξη, ακόμα περιμένω...

Άκουσα με προσοχή την ανακοίνωση του κ. Αλυγιζάκη. Ομολογώ ότι σε πολλά σημεία δεν μπόρεσα να βγάλω νόημα ή έχασα τον ειρμό. Σκέφτηκα να απομαγνητοφωνήσω την εισήγηση. Έτσι, θα την έχω γραπτή μπροστά μου, ώστε να τη δω πιο αναλυτικά. Γράφοντας το κείμενο έκανα τη σκέψη να παραθέσω αποσπάσματα εδώ για να μπορέσει να γίνει μια συζήτηση, που ίσως οδηγήσει κάπου. Γιατί πολλοί μπορεί να μην είδαν το βίντεο ή να το είδαν βιαστικά και να το προσπέρασαν.

Αλυγιζάκης A., « Τα θετικά και αρνητικά αποτελέσματα της Μεταρρύθμισης». ΣΤ΄ Συνέδριο ΙΒΜ «Οι τρεις Διδάσκαλοι:Χρύσανθος, Γρηγόριος, Χουρμούζιος και η Νέα Μέθοδος Σημειογραφίας. 200η επέτειος: 1814-2015».

Η μουσική μεταρρύθμιση των τριών διδασκάλων προετοιμάζεται και εξελίσσεται σε όλη τη διάρκεια της 2ης δεκαετίας του ΙΘ΄ αιώνα. Χωρίς να είναι μια μονομερής και συμπτωματική καλλιτεχνική εξέλιξη βρίσκεται στο επίκεντρο ευρύτερων και πολύπλευρων ιστορικών ανακατατάξεων. Οι ανακατατάξεις αυτές καλύπτουν μεγάλο μέρος της Ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου, όπως και σήμερα. Έτσι, σε χρόνους χαλεπούς με λαϊκές εντάσεις και εθνικές εξεγέρσεις, στο μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου του Παλατά ( στη Κωνσταντινούπολη κοντά στη Μεγάλη Εκκλησία ο Αρχιμανδρίτης Χρύσανθος, ο πρωτοψάλτης Γρηγόριος και ο Χουρμούζιος Χαρτοφύλακας, διακεκριμένες προσωπικότητες, οφφικίαλοι και συνεργάτες του Οικουμενικού Πατριαρχείου πραγματοποιούν τη δική τους επανάσταση. Επιχειρούν και το επιτυγχάνουν να αφυπνίσουν και να συσπειρώσουν τη συνείδηση του Γένους ενισχύοντας με δυναμισμό τα αυτοπροσδιοριστικά του στοιχεία και τα αποθέματά του (ενώπιον μάλιστα της Υψηλής Πύλης. Φανταστείτε). Για τη μεγαλόπνοη αυτή ενέργεια στη βάση του πολυσχιδούς μουσικού τους έργου οι τρεις διδάσκαλοι συγκαταριθμούνται δικαίως με τα φωτεινότερα πνεύματα του Νέου Ελληνισμού. Ειδικότερα, οι τρεις διδάσκαλοι συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάδειξη, προβολή και κυρίως τη διάσωση του βυζαντινού λειτουργικού μέλους με τα εμβριθή τεχνικά και θεωρητικά μέσα που χρησιμοποίησαν. Ακόμη, συνέδεσαν τη ψαλτική με τις αισθητικές αρχές και τα αρχαιοελληνικά μουσικοποιητικά πρότυπα, στο πλαίσιο, όμως, μιας πρωτότυπης και αυτόνομης σύζευξής τους με τις βυζαντινές αρχετυπίες του αποφατισμού και της υπερβατικότητας της Ορθοδοξίας. Σε τελική ανάλυση, οι τρεις δάσκαλοι σμίλεψαν και έδωσαν τα ακατάληπτα στερεότυπα του μουσικού πολιτισμού οικουμενικών διαστάσεων που βιώνεται δια-χρονικά ως άλλη πολιτιστική κληρονομιά με το εορτολόγιο, τις ιεροπραξίες και τη μυσταγωγία της θείας λειτουργίας στις υπαρξιακές της προεκτάσεις. Για τις οποίες θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή ότι μιλάμε για μια τέχνη που είναι μέσα στην Εκκλησία, η οποία είναι περιορισμένων τάσεων, από πλευράς θα λέγαμε καλλιτεχνικής, προσαρμοσμένη στα εκκλησιαστικά δεδομένα. Η εργασία αυτή καταθέτει σειρά νέων ερευνητικών δεδομένων που ανιχνεύονται και επικεντρώνονται στα θετικά και αρνητικά αποτελέσματα της μουσικής μεταρρύθμισης των τριών διδασκάλων. Συγκεκριμένα, οι βασικοί άξονες του ως άνω θέματος εστιάζονται στις ακόλουθες παραμέτρους:
η πρωτογενούς σημασίας για τη θεώρηση και τη θεωρητική και πρακτική οργάνωση της ψαλτικής.
Η φυσική κλίμακα.
Μορφές απλοποίησης της σημειογραφίας των μελών.
Οι θεμελιώδεις αρχές της μουσικής θεωρίας για τη μετροφωνία, τις κατηγορίες και των εναλλαγών των ήχων.
Το έλλειμα, επίσης, μουσικοπαιδαγωγικών αρχών και διδακτικής οργάνωσης στη ψαλτική.
Ουσιαστικά η ανακοίνωση αυτή δίνει απαντήσεις στα ερωτήματα: Τι έπραξαν οι δάσκαλοι που δεν έπρεπε να πράξουν και τι δεν έπραξαν από εκείνα που έπρεπε να πράξουν. Αυτό κυρίως είναι το δεύτερο μέρος. Προχωράμε στο πρώτο.

Η μουσική μεταρρύθμιση με τη θεωρία, τη σημειογραφία και τη κωδικοποίηση των εκκλησιαστικών μελών έχει θεαματικά αποτελέσματα. Επικεντρώθηκε κυρίως στις μουσικές κλίμακες και άντλησε πολλαπλά στοιχεία από τις εξωτερικές παραδόσεις παρά το γεγονός ότι ήταν ασύμβατες με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ψαλτικής (γένη, διαστήματα, φθόγγοι, χορδή, τετράχορδα, πεντάχορδα, τόνος, ημίτονο, τριημιτόνιο, χρόες κττ). Αναλυτικότερα, ο Χρύσανθος ξεκινά τη θεωρία του από τον τροχό του Κουκουζέλη (αυτό είναι πολύ σημαντικό) μια υπομονάδα τετράχορδης, όπως λέτε εσείς πεντατονικής κλίμακας, θεμελιακής σημασίας για τη ψαλτική. Αρχικά σημειώνει τις μουσικές αξίες των διαστημάτων (τα γνωστά μείζων, ελάσσων, ελάχιστος) και καθιερώνει τους μονοσύλλαβους φθόγγους, Μερικά βήματα σημαντικά. Ταυτόχρονα, όμως, ο Χρύσανθος και οι άλλοι διδάσκαλοι επιλέγουν τεχνικές χρωματικών, συγκερασμένων και μεικτών μουσικών κλιμάκων προκειμένου να εμπλουτίσουν τη θεωρία περιφερειακά. [Είναι αυτό που έλεγε το πρωί ένας συνάδελφος, η συγκριτική μουσικολογία, δηλαδή ανέμιξε πολλά πράγματα]. Οι επιλογές, όμως, αυτές με τα ποικίλα και ετερόκλητα στοιχεία δημιούργησαν εκτεταμένες συγχύσεις και ασάφειες τις οποίες μέχρι τιμή δοκιμάσαμε στις ανακοινώσεις που έχουν γίνει. Τις ίδιες τάσεις, ρυθμίσεις κλιμάκων και των μουσικών διαστημάτων ανέπτυξαν και τα μέλη της Επιτροπής του 1881 με ατέρμονες, όμως, μαθηματικές αναλύσεις (10 ολόκληρες σελίδες περιλαμβάνει μια πολύ μικρή εισαγωγή 60 σελίδων με τις αριθμολογικές παρατηρήσεις που κάνανε). Καθιέρωσαν, ωστόσο, κομβικές μουσικές και μαθηματικές έννοιες όπως, φωνητική παράδοση (επέμειναν σε αυτό και αφιερώνουν πολλούς χαρακτηρισμούς), φυσική κλίμακα, επίσης, (τι είναι αυτό το πράγμα και μάλιστα σημειώνουν τα μόρια. Τελικά, λένε ότι είναι 72 (εντάξει) στη βάση, όμως, (γιατί αυτοί ξεκίνησαν με μικρότερη αρίθμηση) είναι η ίδια με το 8-10-12. Η φυσική κλίμακα με τις διαρθρώσεις της είναι η κλίμακα όλων των εκκλησιαστικών μελών. Θεωρείται, συνεπώς, βασικό αξίωμα για τη ψαλτική ότι η θεωρία και οι κλίμακές της εδράζονται στα συλλαβικά πρότυπα μοντέλα. Προσέξτε, παρακαλώ, θα δείτε και τον πίνακα. Εκατοντάδες αυτομέλων τροπαρίων και ψαλμικών ειδών της μελοποιίας μέχρι τον 10ο αιώνα, παρακαλώ. Και ιδιαίτερα των αρχαίων μελωδών. Μεγάλες μορφές, Ρωμανός κλπ μέχρι τους δημιουργούς των κανόνων. Επίσης, μαζί και κατόπιν οι μουσικές φόρμες, οι μορφές των αναρίθμητων μελισματικών μελών των βυζαντινών μελουργών. Συνεπώς, η φωνητική παράδοση είναι η αυθεντικότερη έκφραση της ψαλτικής, προς την οποία η θεωρία της μεταρρύθμισης σε μεγάλο βαθμό δεν ανταποκρίνεται, όπως αποδεικνύεται από τις συγκριτικές επιστημονικές έρευνες.

Για να δείξω λίγο περισσότερο τη σημασία των συλλαβικών και μελισματικών μελών, αυτός ο πίνακας (που είναι δημοσιευμένος στη Μελουργία) δείχνει ακριβώς αυτά που είπα: αριστερά κάτω μελοποιία, μοντέλα (έτσι και δεξιά τα μελισματικά. Αν παρατηρήσετε όλα τα είδη της μελουργίας, πραγματικά θα πάθετε ναυτία. Διότι, εκατοντάδες συλλαβικά και χιλιάδες μέλη μελισματικών μελωδιών θα έλεγα κατά κάποιο τρόπο προηγούνται της […] θεωρίας. Άρα, αυτό που λεγόταν το πρωί, που συζητούσαμε εδώ προηγείται το μέλος. Πώς φτιάχτηκε αυτό το μέλος; Στο Βυζάντιο είχαν τεχνικές καταπληκτικές. Δηλαδή, μπορούσαν να απομνημονεύουν τις μελωδίες, να δημιουργούν τη σημειογραφία αλλά, ωστόσο, ποτέ δεν κατέληξαν σε αυτά τα σχολαστικά πράγματα που είναι χρήσιμα και σπουδαία και πρώτιστα τα Μαθηματικά. Ποτέ δεν ονομάτισαν διαστήματα στο Βυζάντιο και φτάσανε να διατηρήσουν μια φωνητική παράδοση, η οποία πραγματικά μεταβιβάστηκε στους νεώτερους. Η Επιτροπή είπε αυτό που είπα τελευταία: τι γίνεται με αυτά που έκανε ο Χρύσανθος; Αναφέρουν ότι η θεωρία και οι αριθμολογίες του Χρυσάνθου καθορίστηκαν διά της χορδής (προσέξτε) «αλλ’ η εργασία αυτή άλλωστε εν πολλοίς εσφαλμένη» (βαριές κουβέντες) «εστίν ατελής», συμπληρώνοντας, « ότι ουδέν πρακτικόν μέσον βοηθεί τον μουσικόν εις την εφαρμογήν της ακριβούς θεωρίας εν τη φαντασιώδη και αορίστω αυτή εργασία». (Είναι πραγματικά σημαντικά αυτά. Μπορείτε να τα διαβάσετε στην Εισαγωγή). Όλα τα παραπάνω προβλήματα μεταβιβάστηκαν αυτούσια και στη σημειογραφία, παρά το γεγονός ότι υπήρξε το σημαντικότερο κεφάλαιο της μεταρρύθμισης.

Τα αρνητικά αυτά, όμως, αποτελέσματα επισκιάστηκαν από τις θεαματικές πρακτικές εφαρμογές, που ακολούθησαν. Ειδικότερα, η σημειογραφία ως σύλληψη ιδέας οργά-νωσης και εκσυγχρονισμού της ψαλτικής και ως βασικότητα ( της εποχής αποτελεί, όντως, στο είδος της παγκόσμια πρωτοτυπία. Επίκεντρό της η τελεία και ακριβής μου-σική ανάγνωση, καταγραφή και κωδικοποίηση του εκκλησιαστικού μέλους, ανάγκη βασική, που την επιβουλεύτηκαν διάφοροι εξωτερικοί μουσικοί (γνωρίζουμε ορισμέ-να πράγματα που έγιναν εκείνη την εποχή). Πλεονεκτήματα, ωστόσο, ουσιατικά της εφεύρεσης των τριών διδασκάλων, όπως την αποκάλεσαν εφεύρεση, υπήρξε η ισχυρή εκκλησιαστική βάση της. Δεν αυτονομήθηκαν. Πλησίασαν την Εκκλησία. Ακόμη, η γενετική σχέση της με την παλαιά γραφή (κι αυτό πάρα πολύ σημαντικό σημείο), την οποία, όμως, συμπληρώνουν. Αλλά και η καθολική αναγνώρισή της από όλες τις πλευρές. Σημαντικά φαινόμενα, θετικά. Η σημασία, βέβαια, της σημειογραφίας με τις εξηγήσεις των μεταρρυθμιστών και τις καταγραφές είναι πολύ ευρύτερη (βιάζομαι λί-γο για να προλάβω κάτι πιο σπουδαίο να πω). Κυρίως εντοπίζονται στην απλοποίηση των σημειογραφικών στοιχείων και κατ’ ανάγκην στην ισομερή, ευμέθοδη και ερευ-νητική ( καταγραφή των μελωδιών, φράσεων κτλ.

Η καλλωπιστική αυτή προσαρμογή της ψαλτικής ανέκαθεν λειτούργησε ως αισθητική αφαίρεση (γνωρίζουμε ότι όλες οι λειτουργικές τέχνες λειτουργούν με την αφαίρεση. Αλίμονο αν βάλουμε μέσα στη λειτουργική παράδοση όλα όσα, με συγχωρείτε, εμείς μπορούμε να γουστάρουμε, το γούστο μας ε; να το βάλουμε μέσα στην εκκλησιαστι-κή μουσική. Αλίμονο. Όλες οι εκκλησιαστικές τέχνες είναι αφαιρετικές. Βγάζουν πολλά πράγματα. Είτε είναι η αγιογραφία από τις διαστάσεις είτε επίσης από τα νοήμα-τα… φανταστείτε, ένα μόνο θα σας πω, ότι στη Βαϊοφόρο ο Χριστός πάνω στο γαϊ-δουράκι και ο Ιορδάνης δίπλα. Και «ο Ιορδάνης», λέει, «εστράφη εις τα οπίσω». Αυτό έχει ένα νόημα θεολογικό. Δεν θα το πω τώρα. Έτσι; Τα ίδια κάνει και η μουσική). Στη νέα σημειογραφία η διάσταση αυτή εφαρμόστηκε επίμονα από τους δημιουργούς της. Την καταστρατήγησαν, όμως, οι μεταγενέστεροι καθιστώντας εύθραυστο το μεγαλείο της υπερβατικότητας. Μορφές απλοποίησης της νέας σημειογραφίας και των μελών συναντά κανείς σε όλα τα πρωτόγραφα και τις πρώτες έντυπες εκδόσεις. Ωστόσο, η απλοποίηση δεν είναι μόνο η κατάργηση σημαδοφώνων αλλά και η επιλογή συγκε-κριμένων θέσεων (το θέμα βέβαια είναι πάρα πολύ ευρύ. Εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία, όμως, ότι όλο αυτό το φάσμα της μεταρρύθμισης τίθεται μπροστά σε μία κοινωνία η οποία προσπαθεί να αποδώσει τα μέλη. Εκείνα που γράφει η γραφή δεν τα αποδίδει ακριβώς έτσι η ψαλτική παράδοση. Σχετικά με αυτά που ανέφερα: γένη, χρώμα κλπ). Στο σημείο αυτό ήθελα να κάνω και μία παρατήρηση (γιατί βλέπω ότι η ώρα περνάει. Θα συνοψίσω μερικά πράγματα): η μουσική μεταρρύθμιση των τριών διδασκάλων είναι από μόνη της ένα μεγάλο γεγονός. Δεν μπορούμε να την αμφισβη-τήσουμε. Αντάξιο των προσδοκιών της συνείδησης του Γένους στις δύσκολες ιστορι-κές του συνθήκες. Έτσι, η ανασυγκρότηση ενός πολιτισμικού αγαθού όπως η ψαλτική είχε πολλαπλά θετικά αποτελέσματα.

Θα πούμε και αρνητικά: Οι τρεις διδάσκαλοι υιοθέτησαν, όμως, πολλά στοιχεία από τις εξωτερικές μουσικές παραδόσεις (αυτά είναι τα αρνητικά) που δεν ήταν συμβατά με την εκκλησιαστική παράδοση. Γεγονότα που δημιούργησαν εκτεταμένες συγχύ-σεις. Από την άλλη πλευρά η σημειογραφία και οι απλοποιημένες σε αυτήν καταγρα-φές των μελών συνθέτουν εξαιρετικά θετική εικόνα για τη μεταρρύθμιση και τις αι-σθητικές επιλογές της. (θα ήθελα να εγκαταλείψω όλα αυτά τα δουλικά να κοιτάζω ένα κείμενο και να φύγω αμέσως και να πάμε στο επόμενο. Ένα μύθο θα σας πω σή-μερα, που λέει και το τραγούδι. Είναι, πραγματικά, αυτά που θα σας πω σημαντικά γι’ αυτό θα ήθελα να προσέξετε ιδιαίτερα).
Η βυζαντινή μουσική στηρίζεται σε ένα μοντέλο το οποίο είναι χαρακτηριστικό. Όλα αυτά που γνωρίζουμε με τις κλίμακες στη σειρά και με τα διαστήματα θα μπορούσαμε να τα συνοψίσουμε σε σωστές επιστημονικές βάσεις οι οποίες έχουν και μεγάλη ιστο-ρία και μεγάλη ιστορική βάση και στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό αλλά και κυρίως στον βυζαντινό. Αν πάμε σε βάθος χρόνου, θα πάμε στο δεκαπεντάτονο σύστημα των αρχαίων Ελλήνων και κυρίως σε μια χαρακτηριστική περίπτωση 1ος-2ος αι. μ.Χ. συνα-ντούμε έναν Αλεξανδρέα σοφό, τον Δίδυμο, ο οποίος κάνει τις πρώτες παρατηρήσεις του και ανακαλύπτει τη μεγάλη και μικρή 3η . Πολύ σημαντικό γεγονός. Ένας δυτικός, ο Gioseffo Zarlino είπε ότι ανακάλυψε τη μεγάλη και μικρή 3η στην ευρωπαϊκή μου-σική. Βέβαια, δεν ήταν μια λέξη του Zarlino […] του Διδύμου. Ο Δίδυμος είπε αυτή τη κουβέντα, την άφησε ατελή. Μεγάλη και μικρή 3η. Μεγάλη υπόθεση. Τρέχουμε και συναντάμε ένα διαπρύσιο κήρυκα της μικρής και μεγάλης 3ης , τον Ψάχο, ο οποίος την παρατήρησε, την είδε αλλά τον έφαγαν οι συμφωνίες. Ανακατεύτηκε με τις συμφωνίες και έχασε , (με συγχωρείτε) που λέμε, τον μπούσουλα. Ο άνθρωπος παρά το γεγονός ότι παρατήρησε ότι μέσα στη παράδοση τη βυζαντινή διατηρούνται οι έλξεις, οι μόνι-μες και οι περιπτωσιακές. Αυτό εμένα με προκάλεσε. Και όσο πλησιάζεις τη ψαλτική τόσο σε πλησιάζει και αυτή. Όλα αυτά που λέω τώρα είναι πολλών ετών θα λέγαμε εμπειρίες και κάνω αυτή τη παρατήρηση συνοψίζοντας ακριβώς το παλιό μοντέλο που είναι καθαρά βυζαντινό.

Είναι αυτό που δίδαξε πρώτα ο Χρύσανθος με τον τροχό. Έχουμε, λοιπόν, εδώ όπως βλέπετε ελάσσονες διφωνίες και μείζονες διφωνίες. Αν τις μετρήσουμε, είναι (νομίζω) επάνω 5+6 =11. Μεγάλες και μικρές έτσι που συντίθενται δημιουργούν στη συνέχεια το ίδιο πράγμα μια συνέχεια, η οποία παρουσιάζει το μεγάλο φαινόμενο της τετραφωνίας της βυζαντινής μουσικής (αυτό που από το πρωί ακούμε: πενταχορδικό…πενταχορδικό…πενταχορδικό…). Αν πάει η σκέψη μας στο πεντάχορδο, χάνουμε το μοντέλο το βυζαντινό, που σου λέει παρακολούθησε τις διφωνίες… Ο Κουκουζέλης! Η επανάσταση δηλαδή η πρώτη ήταν του Διδύμου. Η δεύτερη ήταν του Κουκουζέλη, ο οποίος μας έβαλε μπροστά. Κι έτσι που τά ‘λεγε ο Κουκουζέλης: ερμηνεία (λέει) των φωνών και των ήχων. Και; Ποιων φωνών; Διφωνίες, τριφωνίες, τετραφωνίες, επταφωνίες. Όταν το ακούει κανείς, λέει: εδώ πάμε στην ευρωπαϊκή μουσική; Τι θα κάνουμε εδώ συμφωνικό έργο; Κι όμως! Αυτό είναι το βυζαντινό μοντέλο, το οποίο εισπήδησε σε όλη τη μεταβυζαντινή περίοδο και το σεβάστηκαν πολύ. Από τους μεταρρυθμιστές και μετά έγινε το λάθος και, όπως είπαμε και το πρωί, οι ποικίλες ιστορικές συνθήκες με τον Διαφωτισμό και όλα αυτά τα φαινόμενα τους οδήγησαν να επικαλεστούν πράγματα συγκεκριμένα για να αφυπνίσουν τον κόσμο. Αλλά εμείς τώρα δεν ξέρω αν είμαστε αφυπνισμένοι, αν είμαστε κοιμισμένοι σε αυτή την εποχή.

Καταλήγοντας, λοιπόν, εδώ άρχισα να προβληματίζομαι και να παρατηρώ τις κλίμα-κες. Βρέθηκα μια φορά στο Πατριαρχείο το 2008 με τον Λεωνίδα και ο Λεωνίδας μου είπε ψάλλοντας τα λειτουργικά του Χατζηαθανασίου « ε αυτά τι πράγμα είναι; Τι σόι είναι αυτά; Ούτε πλάγιος πρώτος είναι… δεν είναι καθαρός…τί γίνεται εδώ;». Εκείνο με ενεργοποίησε. Έκατσα και έφτιαξα αυτό το κανόνιο. Δείχνει στο κέντρο τη φυσική κλίμακα, όπως την κατέγραψε ο Ψάχος, ο οποίος είδε… είναι, λέει, φυσικοτέρα της φυσικής. Είναι αυτά που έχουμε μέσα στη καρδιά μας, τα φωνητικά. Τέσσερα διαστή-ματα και ένα τέταρτο, που βγαίνει από αυτά τα ίδια. (αν παρακολουθήσατε το πρωί κά-ποιος εδώ πρόβαλε το Καρά τον πλάγιο τέταρτο: νη-παα-βου. Τι κάνει εδώ; Σπρώχνει τον πα και σχηματίζει το περίεργο διάστημα 14-8. Αν το αντιστρέψεις, τη διφωνία του πλαγίου δευτέρου ήχου. Άρα, ακουστικά και ο πλάγιος δεύτερος και ο δεύτερος έχουν τα ίδια διαστήματα. Δεν το λέω εγώ απόλυτα. Το λέει η θεωρία η βυζαντινή που λέει ότι οι ήχοι είναι αναμίξ. Και κυρίως οι πλάγιοι και οι κύριοι έχουν τις ίδιες κλίμακες. Εμείς φτιάξαμε άλλες εδώ, άλλες εκεί, άλλα εναρμόνια, άλλα από εδώ κλπ… Δεν εί-μαι διατεθειμένος να κάτσω πολύ εδώ. Όμως, είναι πραγματικά έκπληξη να σας πω όλες τις κλίμακες από την κεντρική μέχρι τις άλλες και εκφράζουν όλες τις μορφές των δικών μας μελωδιών. Ποιων μελωδιών; Αυτών των μελωδιών που ξεσηκώνονται από τα μέλη τα απλά, τα συλλαβικά. Έτσι; Μέχρι και τα μελισματικά ακόμη. Εάν πάρουμε, παραδείγματος χάριν, την διπλανή που είναι συγκερασμένη, τί έκανε ο Χρύσανθος; Έβαλε τρεις φθορές του ζω (στο ζω, στο κάτω ζω και στο βου) και φτιάχνει τον συ-γκερασμό. Και ψάλλουμε σήμερα την Δοξολογία του Χρυσάνθου (εννοεί Χουρμου-ζίου), όπως τη λέει και το πιάνο. Κανείς δεν τη ψάλλει, όμως, έτσι. Πώς τη λέει; Αν αφήσουμε τις έλξεις του πλαγίου τετάρτου (νη-ζω-κε-δι-γα-βου-πα-νη…Δοοξαααασοιοι. Δεν λέμε αυτό: Δοοξαααασοιοι. Δεν λέμε αυτό. Ακούστε το).

Αν πάμε αριστερότερα, θα βρούμε την κλίμακα παραδείγματος χάριν αυτή που τη λέει ως Φρύγιο ο Μιχαήλ Χατζηαθανασίου. Τη δεύτερη κλίμακα προσέξτε (ζω-κε-δι-γα-βουουου-πα). Αυτή είναι του Χατζηαθανασίου. Προσέξτε. Δεν είναι το πα-βου βου-γα 10-8 αλλά 8-12. Άρα, μία διφωνία μεγαλύτερη από την κανονική. Αν πάμε αριστερότερα, θα δούμε δυο άλλες κλίμακες καταπληκτικές. Είναι η κλίμακα του Χαλάτζογλου (προσέξτε: ζω-κε-δι-γα-βου-πα-ζω-ζω-ζω. Τε-ρι-ρε-ρεε-ρεε-ρι-ρεε-ρεε-ρεμ. Έτσι; Τε-ρι-ρε-ρεμ. Ακούστε: ζω-νη΄-πα΄. Αυτό δεν είναι εναρμόνιο. Είναι: ζω-νη 12 νη-πα 10. Ζω-νη-ρε-ρε-ρε-ρι-ρι-ρεεμ του Χαλάτζογλου. Τε-ρε-ρεε προσέξτε την κλίμακα ε-ρι-ρι-ρεεμ ζω-νη΄-πα΄). Προχωρούμε. Κάποιος το πρωί είπε ότι του Χαλάτζογλου το μέλος το Έφριξε γη είναι γεμάτο από φθορές του ζω. Αν βάλουμε τους μαθητές μας μπροστά και τους πούμε ότι συνέχεια είναι ζω, θα βλέπουν αυτή τη κλίμακα και δε θα χρειάζεται ούτε να βάλουμε ούτε τίποτα. Η ίδια κλίμακα κάποια λειτουργικά που λέει ο Πρίγγος. «Πατέρα Υιόν (πααα) και Άγιον Πνεύμα». Αυτά τα λειτουργικά έχουν την ίδια κλίμακα. Έχουν, όμως, μια άλλη τοποθέτηση. Τώρα να πάμε σε ένα τελευταίο (και τ’ αφήνω, έτσι. Υπάρχει το φαινόμενο των αντιστροφών στη βυζαντινή μουσική, που είναι πάρα πολύ σημαντικό. Ποιες είναι αυτές οι αντιστροφές, οι λεγόμενες; Αν δείτε εδώ, στον προηγούμενο πίνακα και εδώ ακόμα παρατηρήσετε ότι μπορούμε να δούμε το 8-10 να το δούμε 10-8. Αυτές οι αντιστροφές είναι πάρα πολύ σημαντικές. Πού τις κάνουμε; Πιάστε τα Φώτα. (τα-ραα Βυθού ανεκάλυψε πυθμένα. Έτσι; Τα-ρα-ρα-ρα-ρα. Πώς θα πούμε το άλλο; Τααα Στίβει θαλάσσης. Πα-βου-γα-δι-γα-βου-πα βου-γα-διιιι κε-ζω-κε-δι δι-γα-βου πα-βου-γα-δι-γα-βου-πα βου-γα-δι κε-ζω-κε-δι-γα-βου). Αυτό είναι αντιστροφή της πρώτης πορείας. Άρα λοιπόν, ο βυζαντινός κατανοούσε πρακτικά πως περπατάνε οι κλίμακες και τις εννοούσε μεθοδικά. Και την Πεντηκοστή, γίνεται εκεί μια πολύ μεγάλη ανισορροπία. Πώς ψάλλονται οι Καταβασίες (κε Κωνσταντίνου σας βλέπω εδώ και με παρακολουθείτε) και οι δυο από τον φθόγγο γα; Ή γα και βου; Σας ερωτώ. Απ΄το γα όλες; Μπράβο! Γιατί από δω βγαίνει πάλι το ανάποδο της τετραφωνίας. Έχω πολλά να σας πω, όπως λέει και ο μύθος, αλλά δε θέλω να καταχραστώ…

Ολοκληρώθηκε στο σημείο αυτό η εισήγηση του κ. Αλυγιζάκη. Επειδή δεν είχα πολύ χρόνο, έκανα την απομαγνητοφώνηση τμηματικά. Δεν ξέρω αν βολεύει έτσι ή θα μπορούσαν να συμπτυχθούν τα προηγούμενα μηνύματα σε ένα, ώστε να είναι ενιαίο το κείμενο. Κατά την απομαγνητοφώνηση προσπάθησα να είμαι όσο γίνεται ακριβής. Στα σημεία που ο λόγος γινόταν επεξηγηματικός και ξέφευγε από τις γραπτές σημειώσεις διατήρησα την προφορικότητά του. Συνήθως τα αποσπάσματα αυτά τέθηκαν εντός παρενθέσεων. Σε κάποια άλλα σημεία ο καθηγητής αποπειράται να εξηγήσει ψάλλοντας. Αυτά δεν ήταν δυνατόν να αποδοθούν γραπτώς. Ωστόσο, καταγράφηκαν εντός παρενθέσεων. Για να γίνουν κατανοητά, ανατρέξατε στο βίντεο (μήνυμα#21).

Θα ήθελα να επισημάνω κάποια σημεία της ομιλίας του κ. Αλυγιζάκη, ώστε:
α) να θέσω κάποιες ερωτήσεις
β) να κάνω κάποιες τοποθετήσεις.
Οι ερωτήσεις είναι για σημεία που δεν μπορώ να εννοήσω τι ενννοεί ο ομιλητής.
Οι τοποθετήσεις είναι για σημεία στα οποία διαβάζοντάς τα μου προκάλεσαν κάποια εντύπωση.

Στην εισαγωγή της ομιλίας αναφέρεται ότι:

Η μουσική μεταρρύθμιση των τριών διδασκάλων προετοιμάζεται και εξελίσσεται σε όλη τη διάρκεια της 2ης δεκαετίας του ΙΘ΄ αιώνα. Χωρίς να είναι μια μονομερής και συμπτωματική καλλιτεχνική εξέλιξη βρίσκεται στο επίκεντρο ευρύτερων και πολύπλευρων ιστορικών ανακατατάξεων. Οι ανακατατάξεις αυτές καλύπτουν μεγάλο μέρος της Ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου, όπως και σήμερα. Έτσι, σε χρόνους χαλεπούς με λαϊκές εντάσεις και εθνικές εξεγέρσεις, στο μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου του Παλατά ( στη Κωνσταντινούπολη κοντά στη Μεγάλη Εκκλησία ο Αρχιμανδρίτης Χρύσανθος, ο πρωτοψάλτης Γρηγόριος και ο Χουρμούζιος Χαρτοφύλακας, διακεκριμένες προσωπικότητες, οφφικίαλοι και συνεργάτες του Οικουμενικού Πατριαρχείου πραγματοποιούν τη δική τους επανάσταση. Επιχειρούν και το επιτυγχάνουν να αφυπνίσουν και να συσπειρώσουν τη συνείδηση του Γένους ενισχύοντας με δυναμισμό τα αυτοπροσδιοριστικά του στοιχεία και τα αποθέματά του (ενώπιον μάλιστα της Υψηλής Πύλης. Φανταστείτε). Για τη μεγαλόπνοη αυτή ενέργεια στη βάση του πολυσχιδούς μουσικού τους έργου οι τρεις διδάσκαλοι συγκαταριθμούνται δικαίως με τα φωτεινότερα πνεύματα του Νέου Ελληνισμού. Ειδικότερα, οι τρεις διδάσκαλοι συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάδειξη, προβολή και κυρίως τη διάσωση του βυζαντινού λειτουργικού μέλους με τα εμβριθή τεχνικά και θεωρητικά μέσα που χρησιμοποίησαν. Ακόμη, συνέδεσαν τη ψαλτική με τις αισθητικές αρχές και τα αρχαιοελληνικά μουσικοποιητικά πρότυπα, στο πλαίσιο, όμως, μιας πρωτότυπης και αυτόνομης σύζευξής τους με τις βυζαντινές αρχετυπίες του αποφατισμού και της υπερβατικότητας της Ορθοδοξίας. Σε τελική ανάλυση, οι τρεις δάσκαλοι σμίλεψαν και έδωσαν τα ακατάληπτα στερεότυπα του μουσικού πολιτισμού οικουμενικών διαστάσεων που βιώνεται διαχρονικά ως άλλη πολιτιστική κληρονομιά με το εορτολόγιο, τις ιεροπραξίες και τη μυσταγωγία της θείας λειτουργίας στις υπαρξιακές της προεκτάσεις. Για τις οποίες θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή ότι μιλάμε για μια τέχνη που είναι μέσα στην Εκκλησία, η οποία είναι περιορισμένων τάσεων, από πλευράς θα λέγαμε καλλιτεχνικής, προσαρμοσμένη στα εκκλησιαστικά δεδομένα.

Από το κείμενο αυτό φαίνεται ότι η Μεταρρύθμιση ήταν προσωπικό επίτευγμα των Τριών Διδασκάλων ("πραγματοποιούν τη δική τους επανάσταση"). Δεν γίνεται καμία νύξη για την προετοιμασία της ήδη από την εποχή του Μπαλασίου και του Ιωάννου Τραπεζουντίου. Τοποθετούνται μάλιστα χρονικά οι προετοιμασίες για τη Μεταρρύθμιση "σε όλη διάρκεια της 2η δεκαετίας του ΙΘ΄ αιώνα", δηλαδή 1810-1814 (.

Παρακάτω αναφέρεται ότι: "Επιχειρούν [οι Τρεις Δάσκαλοι] και το επιτυγχάνουν να αφυπνίσουν και να συσπειρώσουν τη συνείδηση του Γένους ενισχύοντας με δυναμισμό τα αυτοπροσδιοριστικά του στοιχεία και τα αποθέματά του". Αυτό δεν μπορώ να το καταλάβω πως συνδέεται με την εργασία των Τριών Δασκάλων.

Τι σημαίνει το: "συνέδεσαν τη ψαλτική με τις αισθητικές αρχές και τα αρχαιοελληνικά μουσικοποιητικά πρότυπα στο πλαίσιο, όμως, μιας πρωτότυπης και αυτόνομης σύζευξής τους με τις βυζαντινές αρχετυπίες του αποφατισμού και της υπερβατικότητας της Ορθοδοξίας";

Επίσης, τι σημαίνει το: "Σε τελική ανάλυση, οι τρεις δάσκαλοι σμίλεψαν και έδωσαν τα ακατάληπτα στερεότυπα του μουσικού πολιτισμού οικουμενικών διαστάσεων που βιώνεται διαχρονικά ως άλλη πολιτιστική κληρονομιά με το εορτολόγιο, τις ιεροπραξίες και τη μυσταγωγία της θείας λειτουργίας στις υπαρξιακές της προεκτάσεις";

Τα δύο τελευταία αποσπάσματα, πρακτικά σε τι αναφέρονται;

Τάσο και λοιποί
Οι τρεις διδάσκαλοι με την αναλυτική γραφή συνέβαλα να διατηρηθεί το εκκλησιαστικό μέλος που κάτω από τις συνθήκες και ταχύτατους ρυθμούς του 20ου αιώνα θα ήταν δύσκολο να διατηρηθεί αφού για να μάθεις να ψέλνεις χρειάζονταν πάνω από 10 χρόνια.
Οι Τρεις Διδάσκαλοι όμως ήταν, όπως πολλοί Φαναριώτες, φαίνεται από τα γραπτά τους, ακόλουθοι της ιδεολογίας του διαφωτισμού.
Ο διαφωτισμός διέδωσε ένα μεγάλο ψέμα. Διέδωσε ότι ο ελληνισμός διαβρώθηκε όχι μόνο κατά την διάρκεια της Οθωμανικής κατάκτησης αλλά και κατά την διάρκεια της "Ρωμαϊκής κατοχής" όπως αναφέρουν και αναμείχθηκε με ανατολίτικα ξένα προς αυτόν στοιχεία. Ο Ελληνισμός για τους διαφωτιστές τερμάτισε κατά τον τελευταίο Μακεδόνα Βασιλιά. Βασική προϋπόθεση για να βρει πάλι τον εαυτό του ήταν να λάβει τον πολιτισμό του πάλι καθαρό όπως τον έσωσε η Δύση με το κίνημα αυτό και την Αναγέννηση. Το ψέμα αυτό δυστυχώς ακόμα αναπαράγεται στους ακαδημαϊκούς κύκλους.
Πραγματικά φωτισμένοι άνδρες όπως ο π. Ι. Ρωμανίδης έδειξαν την Ελληνικότητα των Ρωμαίων οι οποίοι δεν ήταν μόνο Λατίνοι αλλά αρχικά ήταν μόνο Έλληνες όπως ξεκάθαρα αναφέρει ο Στράβων στα Γεωγραφικά [5,3,4] :
"Οἱ δ´ οὖν Λατῖνοι κατ´ ἀρχὰς μὲν ἦσαν ὀλίγοι, καὶ οἱ πλείους οὐ προσεῖχον Ῥωμαίοις· ὕστερον δὲ κατα πλαγέντες τὴν ἀρετὴν τοῦ τε Ῥωμύλου καὶ τῶν μετ´ ἐκεῖνον βασιλέων ὑπήκοοι πάντες ὑπῆρξαν. "

Εδώ ο κ. Αλυγιζάκης μας δείχνει πως οι Τρεις Διδάσκαλοι "παρέκκλιναν" από το κίνημα αυτό του διαφωτισμού, που στόχος του είναι να επαναφέρουν τον Ελληνισμό στα αρχαία κατ' αυτούς πρότυπα. Έπλεξαν και τον Βυζαντινισμό και τόνισαν την σημασία του και την Ελληνικότητα του.
Κάτι αντίστοιχο με τους Τρεις διδασκάλους στον τομέα των γραμμάτων και της Ιστορίας, είχε κάνει ο συμπατριώτης μου και σύγχρονος των Τριών διδασκάλων Λευκαδίτης Σπυρίδων Ζαμπέλιος, ο οποίος διαχώρισε την θέση του από τους πιστούς ακολούθους της Δύσης και τόνισε την σημασία της Ρωμαίικης μας κληρονομοιάς. Σημαντική εργασία για το έργο του Σπυρίδωνος Ζαμπελίου έχει εκδώσει ο θείος μου Χρίστος Σολδάτος
Έχει σημασία να καταλάβουμε μαζί με τα όσα καλά προσέφερε ο διαφωτισμός ποιο είναι το δηλητήριο που πότισε την συνείδηση των νεοελλήνων. Τότε θα καταλάβουμε και την αιτία που οδηγεί την μουσική μας σταδιακά στον αφανισμό.
Πεισμένοι λοιπόν οι Τρεις διδάσκαλοι ότι η μουσική μας όπως όλος ο ελληνικός πολιτισμός αλλοιώθηκε κατά τους δασκάλους τους τους διαφωτιστές, θεώρησαν ότι τα διαστήματα και οι ήχοι μας έχουν αλλάξει συν τω χρόνω. Αντί λοιπόν να μελετήσουν πως εφαρμόζονται τα γένη και οι χρόες της μουσικής των αρχαίων στην παραλλαγή των ήχων τα απέρριψαν και έφτιαξαν δικές τους κλίμακες άλλες από την φαντασία τους κι άλλες εισαγόμενες από άραβες αρμονικούς του μεσαίωνα.
Με την έρευνα που κάνω πλέον της 20ετίας έχω διαπιστώσει το εξής τραγικό για την μουσική μας ιστορία: Τα αρμονικά μας, τα γένη και οι χρόες, διασώθηκαν αυτούσια όπως τα παρέδωσαν οι αρχαίοι αρμονικοί Πυθαγόρας και Αριστόξενος και οι συνεχιστές αυτών. Το πως εφαρμόζεται η αρχαία αρμονική και αντιστοιχίζεται ακριβώς με την σύγχρονη Βυζαντινή μουσική το περιγράφω στο θεωρητικό που θα επισυναφθεί στην έκδοση της Ι. Μ Παρακλήτου «Μαθηματάριον: Ἑρμηνευτικὴ καὶ Μουσικολογικὴ Σπουδὴ».
Η αντιστοίχιση της αρχαίας αρμονικής στην βυζαντινή θεωρία μας οδηγεί σε λειτουργική ερμηνεία της Σοφοτάτης Παραλαγής του Ι. Κουκουζέλη και Ι. Πλουσιαδηνού η οποία επίσης περιγράφεται στην εργασία μου αυτή. Κατά αυτόν τον τρόπο αυτά που λέω τα εφαρμόζω και ψάλλω μέλη που παλαιότερα δεν θα τα πλησίαζα, μπορείτε στο blog μου να μελετήσετε όσα γράφω και ψάλλω.

Ευάγγελε, χρόνια πολλά για την παρελθούσα εορτή σου!
Αυτά που γράφεις περί Διαφωτισμού και Ρωμηοσύνης είναι γνωστά και συμφωνούμε. Πρέπει να λάβουμε, όμως, υπόψιν μας ότι και η Οθωμανική Αυτοκρατορία βρίσκεται από τα τέλη του 18ου αιώνα σε μια εποχή ζυμώσεων και ανακατατάξεων και μάλιστα με το ίδιο δίλημμα περί της αυτοσυνειδησίας της. Δηλαδή, να στραφεί προς τη Δύση ή προς το εσωτερικό της. Υπάρχουν δύο διαμετρικά αντίθετες τάσεις.
Μέσα σε αυτό το κλίμα οι Φαναριώτες υποστηρίζουν μια Οθωμανική Αυτοκρατορία με έντονη παρουσία του ρωμαίηκου μιλέτ (συνέχεια της βυζαντινής παράδοσης) παρά την ιδέα της σύνδεσης Αρχαίας Ελλάδας-Νέου Ελληνικού (λέγε ελλαδικού) κράτους.
Παρόλα αυτά, φαίνεται ότι οι τρεις δάσκαλοι επιχειρούν να φτιάξουν ένα θεωρητικό προσαρμοσμένο στα δυτικά πρότυπα και γενικά είναι φανερή η προσπάθειά τους να δείξουν την άμεση σχέση της εκκλησιαστικής μουσικής με την αρχαία.
Για να μη μακρηγορώ, θεωρώ ότι συμφωνούμε. Ίσως και ο κ. Αλυγιζάκης κάτι τέτοιο εννοούσε. Αλλά η φράση: "συνέδεσαν τη ψαλτική με τις αισθητικές αρχές και τα αρχαιοελληνικά μουσικοποιητικά πρότυπα στο πλαίσιο, όμως, μιας πρωτότυπης και αυτόνομης σύζευξής τους με τις βυζαντινές αρχετυπίες του αποφατισμού και της υπερβατικότητας της Ορθοδοξίας" δεν βγάζει νόημα. Όπως και η επόμενη:"Σε τελική ανάλυση, οι τρεις δάσκαλοι σμίλεψαν και έδωσαν τα ακατάληπτα στερεότυπα του μουσικού πολιτισμού οικουμενικών διαστάσεων που βιώνεται διαχρονικά ως άλλη πολιτιστική κληρονομιά με το εορτολόγιο, τις ιεροπραξίες και τη μυσταγωγία της θείας λειτουργίας στις υπαρξιακές της προεκτάσεις".


[-Για τις ευρωπαϊκές επιδράσεις στο Θεωρητικό του Χρυσάνθου έχει γράψει ένα άρθρο η Καίτη Ρωμανού (νομίζω υπάρχει κι εδώ, στο Ψαλτολόγιο κάπου).
-Στο ιδεολογικό υπόβαθρο των μεταρρυθμίσεων και τις πολιτισμικές ζυμώσεις στον χώρο της οθωμανικής αυτοκρατορίας και της εκκλησιαστικής μουσικής κατά τον 18ο-19ο αιώνα αναφέρεται το πρώτο μέρος της διδακτορικής διατριβής του Ν. Ανδρίκου. (υπενθύμιση παρουσίασης). ]

Ευχαριστώ Τάσσο για τις ευχές,

Η συνηθισμένη τακτική του δύστροπου, έτσι περνάνε διάφορα όπως κι εδώ που ομιλεί για "ελτικούς"!!!!! και "αρμονικούς"!!! ήχους. Αυτά που γράφει ο κ καθηγητής όπως παραδέχεται ευτυχώς και ο ίδιος, δεν τα στηρίζει πουθενά αλλά είναι δικές του ορολογίες.

Ο κ. Αλιγιζάκης είπε μία αλήθεια, ότι η παράδοση δεν ανταποκρίνεται στην θεωρία.

Το κλειδί είναι μεν στην διφωνία αλλά το εξηγεί λάθος και προσπαθεί να το ταιριάξει σε υπάρχουσες θεωρίες.

Κάνει λάθος ο κ Αλυγιζάκης και αρκετοί που νομίζουν ότι δεν μιλούσαν και δεν ασχολούνταν με μαθηματικά στο Βυζάντιο. Υπάρχουν μαρτυρίες ότι ακολουθούσαν τα υπάρχοντα μαθηματικά και τις θεωρίες αρμονικής των αρχαίων Ελλήνων(το τονίζω ισχύουν μέχρι σήμερα), τις οποίες δεν χρειάστηκε να αλλάξουν. Ο Μανουήλ Βρυέννιος, ο Γεώργιος Παχυμέρης, συνόψισαν την αρμονική θεωρία μας, η οποία ισχύει μέχρι και σήμερα. Ο Ι. ο Δαμασκηνός ή "ψευδοδαμασκηνός" αναφέρει «Το γαρ ειπείν πρώτον, δεύτερον και τρίτον ήχον ουκ εισί κύρια ονόματα αλλά επαρίθμησις μόνον. Τα δεν κύρια ονόματα των οκτώ ήχων ευρέθησαν από των τεχνολόγων ανδρών, ήγουν Λυδών και Φρυγών.» μας παραπέμπουν ξεκάθαρα οι βυζαντινοί στους αρχαίους αρμονικούς!
Ένα καλό έκανε η επιτροπή και δεν το είπε: ο μόνιμα υψωμένος πα και κε στον πλ δ και δ ήχο αντίστοιχα. Είπε του Καρά την αυθαιρεσία την έλξη του πα στον βου. Αυτό όμως δεν ισχύει έτσι, γιατί όπως γράφουν και τα παλαιά θεωρητικά, ο πα είναι ψηλά όχι επειδή έλκεται αλλά επειδή έτσι θέλει το σωστό γένος του μαλακού διατόνου, το οποίο εξ' αιτίας όλων των μουσικολόγων των δύο τελευταίων αιώνων, συμπεριλαμβανομένων και των τριών διδασκάλων κοντεύει να εκλείψει.

Παράδειγμα για το πως συνέχεαν και τώρα συνεχίζουν να μην ξεχωρίζουν τα απόλυτα μεγέθη των διαστημάτων:
Μετά το 20ο λεπτό το νη πα βου δεν ειναι 12 10 όπως ισχυρίζεται αλλά 15 12, Ο νη πα είναι μεγαλύτερος του 12, με ένα τονοδότη εύκολα διαπιστώνεται. Σωστά το ψάλλει, το εξηγεί όμως λάθος, το ίδιο έπαθαν όλοι οι θεωρητικοί από τον 19ο αι. μέχρι σήμερα, άλλα έψαλλαν κι άλλα εξηγούσαν. Αυτό συνέβη γιατί από τον 19ο αι. χάθηκε ο τρόπος εφαρμογής της αρχαίας αρμονικής σε θεωρητικό επίπεδο. Η πράξη όμως τα έσωσε! τα έχω βρει ακριβώς ποια είναι και πως όλοι οι ήχοι αναμειγνύονται και σχετίζονται μεταξύ τους, με παραπομπές και επιχειρήματα.

Η αρχαία ελληνική θεωρία λοιπόν συνδέεται με το παρόν αλλά όχι όπως το κάνουν οι Τρεις διδάσκαλοι και ο Καράς. Την αρχαία ελληνική θεωρία ακολουθεί κατά γράμμα η διασωθείσα ακουστική παράδοση, το πως συνδέεται το έχω πει στα συνέδρια, εδώ, και θα κυκλοφορήσει στο άρθρο μου που θα κοινοποιηθεί σύντομα όπως είπα.

π. Μάξιμος said:

Ο Δρ Ιωάννης Αρβανίτης αναπτύσσει το θέμα: «Σύνθεση, γραφή και εξήγηση του αργού Δοξασταρίου του Ιακώβου Πρωτοψάλτη». Πρόκειται για εισήγηση που πραγματοποιήθηκε στο 6ο Διεθνές Συνέδριο του Ιδρύματος Βυζαντινής Μουσικολογίας με τίτλο: Οι τρεις Διδάσκαλοι: Χρύσανθος, Γρηγόριος, Χουρμούζιος και η Νέα Μέθοδος Σημειογραφίας. 200η επέτειος: 1814/15-2015».

http://www.pemptousia.gr/video/sint...ou-argou-doxastariou-tou-iakovou-protopsalti/

https://player.vimeo.com/video/214999323?title=0&byline=0&portrait=0

Click to expand...

Πως κατεβαίνουν τα βίντεο;
Μου είχε απαντήσει ο Μιχάλης (Λαγουδάκης) αλλά...που μυαλό