[Ερώτηση] Πατρότητα τροπαρίου Κασσιανής

tsak77

Χρῆστος Τσακίρογλου
Το πασίγνωστο ιδιόμελο "Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις" αποδίδεται στην Κασσιανή, όμως μία υποσημείωση του ΤΜΕ αναφέρει αυτό:
View attachment 1.jpg
Υπάρχει αδιάψευστη μαρτυρία για την πατρότητα του ύμνου αυτού;
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Ὑπάρχει καὶ μάλιστα τοῦ 9ου αἰώνα, περίπου σύγχρονη τῆς Κασσιανῆς.

Γεωργίου μοναχοῦ Συνεχιστής, Βίοι τῶν νέων βασιλέων, ἔκδ. I. Bekker [CHSB 45], Bonn 1839, σ. 790:

Ἦν δέ τις ἐξ εὐγενῶν ἐν αὐταῖς κόρη ὀνόματι Εἰκασία ὡραιοτάτη πάνυ, ἣν ἰδὼν Θεόφιλος καὶ ὑπεραγασθεὶς αὐτὴν τοῦ κάλλους ἔφη· "Ὡς ἄρα διὰ γυναικὸς ἐῤῥύη τὰ φαῦλα" Ἡ δὲ μετ᾽ αἰδοῦς πως ἀντέφησεν· "Ἀλλὰ καὶ διὰ γυναικὸς πηγάζει τὰ κρείττονα." Ὁ δὲ τῷ λόγῳ τὴν καρδίαν πληγεὶς, ταύτην μὲν εἴασε, Θεοδώρᾳ δὲ τὸ μῆλον ἐπέδωκεν (177b) οὔσῃ ἐκ Παφλαγόνων. Στέφει Θεοδώραν ἐν τῷ εὐκτηρίῳ τοῦ Ἁγίου Στεφάνου, στεφθεὶς καὶ αὐτὸς ἅμα αὐτῇ ὑπὸ Ἀντωνίου πατριάρχου καὶ τῷ τοῦ γάμου καὶ τῆς βασιλείας στέφει τῇ ἁγίᾳ Πεντηκοστῇ· κἀκεῖθεν προῆλθεν ἐν τῇ Μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ, φιλοτιμησάμενος χρήμασι πολλοῖς τὸν πατριάρχην ἅμα τῷ κλήρῳ καὶ τῇ συγκλήτῳ. Ἡ δὲ εἰρημένη Εἰκασία, τῆς βασιλείας ἀποτυχοῦσα, μονὴν κατεσκεύασεν, εἰς ἣν καὶ ἀποκειραμένη, ἀσκοῦσα καὶ φιλοσοφοῦσα, τῷ Θεῷ μόνῳ ζῶσα διετέλεσε μέχρι τέλους ζωῆς αὐτῆς· ἣ καὶ συγγράμματα αὐτῆς πλεῖστα καταλέλοιπε, τὸ "Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις", καὶ τοῦ μεγάλου Σαββάτου τὸ τετραῴδιον· "Ἄφρων γηραλέε," καὶ ἄλλα τινά.

Χρησιμότατο καὶ τὸ ἄρθρο ἐδῶ.
 

Οδυσσέας Εσκιτζής

Παλαιό Μέλος
Το τροπάριο της Κασσιανής δεν είναι της Κασσιανής; Και ποιου είναι; Του Πατριάρχου Φωτίου; Έχει γράψει πολλούς ύμνους ο άγιος Φώτιος; Γιατί, δεν έχουμε ακούσει ότι είχε φήμη υμνογράφου. Και έστω ότι έγραψε, όπως όλοι γράφουν, πως να πιστέψουμε ότι θα μπορούσε να γράψει ΑΥΤΟ το τροπάριο;

Αλήθεια, ψέμματα, μια παράδοση λέει ότι όταν η αγία έγραφε το τροπάριο, ο αυτοκρ.Θεόφιλος επισκέφτηκε το μοναστήρι όπου ασκήτευε η Κασσιανή για να την δει, αλλά εκείνη κρύφτηκε. Μπήκε στο κελί της, βρήκε το χειρόγραφο και διάβασε τους στίχους:

1 Κύριε ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνὴ,
2 τὴν σὴν αἰσθομένη θεότητα
3 μυροφόρου ἀναλαβοῦσα τάξιν,
4 ὀδυρομένη μύρον σοι πρὸ τοῦ ἐνταφιασμοῦ κομίζει∙
5 οἴμοι! λέγουσα, ὅτι νύξ μοι ὑπάρχει,
6 οἶστρος ἀκολασίας ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος,
7 ἔρως τῆς ἀμαρτίας∙
8 δέξαι μου τὰς πηγὰς τῶν δακρύων
9 ὁ νεφέλαις διεξάγων τῆς θαλάσσης τὸ ὕδωρ
10 κάμφθητί μοι πρὸς τοὺς στεναγμοὺς τῆς καρδίας
11 ὁ κλίνας τοὺς οὐρανοὺς τῇ ἀφράστῳ σου κενώσει∙
12 καταφιλήσω τοὺς ἀχράντους σου πόδας,
13 ἀποσμήξω τούτους δὲ πάλιν
14 τοῖς τῆς κεφαλῆς μου βοστρύχοις∙

τότε ο Θεόφιλος συμπλήρωσε από κάτω:

15 ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινὸν
16 κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα τῷ φόβῳ ἐκρύβη∙

Όταν έφυγε ο Θεόφιλος, η Κασσιανή διάβασε τον στίχο και συμπλήρωσε:

17 ἁμαρτιῶν μου τὰ πλήθη καὶ κριμάτων σου ἀβύσσους
18 τίς ἐξιχνιάσει, ψυχοσῶστα σωτήρ μου;
19 Μή με τὴν σὴν δούλην παρίδῃς
20 ὁ ἀμέτρητον ἔχων τὸ ἔλεος.

Φαίνεται αδύνατο να έγραψε τέτοιο ποίημα Πατριάρχης και μάλιστα ο μέγας Φώτιος με μια γενειάδα μέχρι εκεί κάτω!

Επίσης, πόσο αξιόπιστο είναι αυτό το Ιεροσολυμίτικο χειρόγραφο στο οποίο παραπέμπει το ΤΜΕ; Το τροπάριο γράφτηκε στην Πόλη, διασώθηκε χάρη στην πνευματική σχέση της αγίας Κασσιανής της υμνογράφου (7 Σεπτεμβρίου) με τους Στουδίτες. Μήπως το όνομα του Πατριάρχου Κων/Πόλεως συνδέεται με την καθιέρωση του στην λατρεία της εκκλησίας και στην διάδοσή του μέχρι τα Ιεροσόλυμα;
 

ilias nektarios

Παλιο-μέλος... και μισό!
Το τροπάριο της Κασσιανής δεν είναι της Κασσιανής; Και ποιου είναι; Του Πατριάρχου Φωτίου; Έχει γράψει πολλούς ύμνους ο άγιος Φώτιος; Γιατί, δεν έχουμε ακούσει ότι είχε φήμη υμνογράφου. Και έστω ότι έγραψε, όπως όλοι γράφουν, πως να πιστέψουμε ότι θα μπορούσε να γράψει ΑΥΤΟ το τροπάριο;

Αλήθεια, ψέμματα, μια παράδοση λέει ότι όταν η αγία έγραφε το τροπάριο, ο αυτοκρ.Θεόφιλος επισκέφτηκε το μοναστήρι όπου ασκήτευε η Κασσιανή για να την δει, αλλά εκείνη κρύφτηκε. Μπήκε στο κελί της, βρήκε το χειρόγραφο και διάβασε τους στίχους:

1 Κύριε ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνὴ,
2 τὴν σὴν αἰσθομένη θεότητα
3 μυροφόρου ἀναλαβοῦσα τάξιν,
4 ὀδυρομένη μύρον σοι πρὸ τοῦ ἐνταφιασμοῦ κομίζει∙
5 οἴμοι! λέγουσα, ὅτι νύξ μοι ὑπάρχει,
6 οἶστρος ἀκολασίας ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος,
7 ἔρως τῆς ἀμαρτίας∙
8 δέξαι μου τὰς πηγὰς τῶν δακρύων
9 ὁ νεφέλαις διεξάγων τῆς θαλάσσης τὸ ὕδωρ
10 κάμφθητί μοι πρὸς τοὺς στεναγμοὺς τῆς καρδίας
11 ὁ κλίνας τοὺς οὐρανοὺς τῇ ἀφράστῳ σου κενώσει∙
12 καταφιλήσω τοὺς ἀχράντους σου πόδας,
13 ἀποσμήξω τούτους δὲ πάλιν
14 τοῖς τῆς κεφαλῆς μου βοστρύχοις∙

τότε ο Θεόφιλος συμπλήρωσε από κάτω:

15 ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινὸν
16 κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα τῷ φόβῳ ἐκρύβη∙

Όταν έφυγε ο Θεόφιλος, η Κασσιανή διάβασε τον στίχο και συμπλήρωσε:

17 ἁμαρτιῶν μου τὰ πλήθη καὶ κριμάτων σου ἀβύσσους
18 τίς ἐξιχνιάσει, ψυχοσῶστα σωτήρ μου;
19 Μή με τὴν σὴν δούλην παρίδῃς
20 ὁ ἀμέτρητον ἔχων τὸ ἔλεος.

Φαίνεται αδύνατο να έγραψε τέτοιο ποίημα Πατριάρχης και μάλιστα ο μέγας Φώτιος με μια γενειάδα μέχρι εκεί κάτω!

Επίσης, πόσο αξιόπιστο είναι αυτό το Ιεροσολυμίτικο χειρόγραφο στο οποίο παραπέμπει το ΤΜΕ; Το τροπάριο γράφτηκε στην Πόλη, διασώθηκε χάρη στην πνευματική σχέση της αγίας Κασσιανής της υμνογράφου (7 Σεπτεμβρίου) με τους Στουδίτες. Μήπως το όνομα του Πατριάρχου Κων/Πόλεως συνδέεται με την καθιέρωση του στην λατρεία της εκκλησίας και στην διάδοσή του μέχρι τα Ιεροσόλυμα;
Αυτη την παραδοση,γνωριζω και εγω...
 

Στέλιος Σ.

Παλαιό Μέλος
Αυτό το οποίο γνωρίζω (χωρίς οποιαδήποτε τεκμηρίωση) είναι ότι το τροπάριο αυτό όντως γράφηκε από την αγία Κασιανή. Η ιστορία ομως με τον αυτοκράτορα έχω την εντύπωση ότι είναι προιόν της ευλαβούς φαντασίας των πιστών. Το τροπάριο αυτο αναφέρεται στην πόρνη γυναίκα που αναφέρει ο Ευαγγελιστης και η οποία άλειψε με μύρο τα πόδια του Χριστού.
 

Οδυσσέας Εσκιτζής

Παλαιό Μέλος
Αυτό το οποίο γνωρίζω (χωρίς οποιαδήποτε τεκμηρίωση) είναι ότι το τροπάριο αυτό όντως γράφηκε από την αγία Κασιανή. Η ιστορία ομως με τον αυτοκράτορα έχω την εντύπωση ότι είναι προιόν της ευλαβούς φαντασίας των πιστών. Το τροπάριο αυτο αναφέρεται στην πόρνη γυναίκα που αναφέρει ο Ευαγγελιστης και η οποία άλειψε με μύρο τα πόδια του Χριστού.

φαντάζομαι, δεν είπε κανείς ότι το τροπάριο της Κασσιανής αναφέρεται στην Κασσιανή, η οποία είναι αγία και υμνογράφος της Εκκλησίας μας, εορτάζει 7 Σεπτεμβρίου και φυσικά δεν έχει καμία σχέση με την εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή που περιγράφει στο τροπάριο.

Το τροπάριο αυτό αναφέρεται κυρίως στην μετάνοια και στο έλεος που δείχνει ο Χριστός στις μετανοημένες ψυχές, οι οποίες αποστρέφονται θανάσιμα τον πρότερο αμαρτωλό βίο τους και τρέχουν με ευγνωμοσύνη και πέφτουν στα πόδια του Σωτήρα τους. Τα ίδια πόδια που άκουσε η Εύα στον Παράδεισο και κρύφτηκε όταν είχε δοκιμάσει τον απαγορευμένο καρπό χωρίς σκέψη για να ζητήσει συγχώρεση, τα ίδια πόδια σκουπίζει με τα μαλλιά της η θυγατέρα της Εύας ζητώντας να διορθώσει και την αμαρτία του πρώτου ανθρώπου, διότι γι αυτήν την μετάνοια που χρωστάει ο άνθρωπος στον Δημιουργό του ήρθε ο Κύριος στη γή.

Συνδέει ευφυέστατα την Παλαιά Διαθήκη (η Εύα που κρύβεται ακούγοντας τον Θεό στον Παράδεισο), την Καινή Διαθήκη ( η αμαρτωλή που αλείφει με μύρο και σκουπίζει τα πόδια του Χριστού) με το παρόν της αγίας υμνογράφου (που κρύβεται από τον εικονομάχο αυτοκράτορα, για να διαφυλάξει την αγιότητά της). Δεν συμμερίζομαι λοιπόν την άποψη ότι αυτή η παράδοση θα μπορούσε να είναι προϊόν φαντασίας, χωρίς όμως να έχω άλλη απόδειξη από το τι πιστεύω ότι μπορεί να συνέβει πραγματικά.

η σκηνή αυτή της αλειψάσης τον Κύριο μύρο, πριν τον ενταφιασμό του ήταν αφορμή να εκδηλώσει την κακία του ο προδότης μαθητής που τρέχει να πουλήσει τον διδάσκαλο στους Ιουδαίους που είχαν πάρει την απόφαση να τον σκοτώσουν γιατί έκανε θαύματα-θεραπείες το Σάββατο και σε μια στιγμή ο μαθητής χάνει τον Παράδεισο, τον πουλάει, αφού ο Κύριος είναι ο Παράδεισος και την ίδια στιγμή η αμαρτωλή ψυχή κερδίζει τον παράδεισο και την αιώνια ζωή και το αιώνιο μνημόσυνο της συντριβής της μπροστά στον Θεό. Φοβερό βάθος νοημάτων και δυνατή ποιητική σύνθεσή τους που φυσικά μια αγία ψυχή, όπως της Κασσιανής θα μπορούσε να συλλάβει.
 

Στέλιος Σ.

Παλαιό Μέλος
Δεν συμμερίζομαι λοιπόν την άποψη ότι αυτή η παράδοση θα μπορούσε να είναι προϊόν φαντασίας, χωρίς όμως να έχω άλλη απόδειξη από το τι πιστεύω ότι μπορεί να συνέβει πραγματικά.

Ίσως περί αυτού θα μπορούσε να μας διαφωτίσει κάποιος ο οποίος το έχει ψάξει περισσότερο γιατί ούτε και εγώ είμαι βέβαιος για αυτό που ανέφερα.

Όπως και να χει όμως συμφωνώ ότι είναι ένα πραγματικό αριστούργημα της υμνογραφίας μας που φανερώνει το ύψος αγιότητας και το βάθος της θεολογίας της Αγίας Κασιανής.
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
φαντάζομαι, δεν είπε κανείς ότι το τροπάριο της Κασσιανής αναφέρεται στην Κασσιανή, η οποία είναι αγία και υμνογράφος της Εκκλησίας μας, εορτάζει 7 Σεπτεμβρίου και φυσικά δεν έχει καμία σχέση με την εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή που περιγράφει στο τροπάριο.

Γιατὶ ἄν εἶχε θὰ σήμαινε κάτι ἀρνητικό;
 

Οδυσσέας Εσκιτζής

Παλαιό Μέλος
η αγία Κασσιανή η υμνογράφος καταπιάνεται στο ομώνυμο τροπάριό της με ένα θέμα γνωστό στην ζωή της εκκλησίας, το οποίο περιγράφουν και οι τέσσερις Ευαγγελιστές, οι οποίοι τσιγκουνεύονται στις επαναλήψεις! Γιατί και οι τέσσερις ευαγγελιστές έγραψαν για την αλείψασα τον Κύριο μύρο; Τόσο σημαντικό πρόσωπο είναι; Και να μην ήταν, έγινε χάρη στο λόγο του Κυρίου που είπε ότι όπου κηρυχθεί το ευαγγέλιο θα μνημονεύεται και η πράξη της. Η συγγραφή ενός τροπαρίου για την γυναίκα που αναφέρουν οι ευαγγελιστές από την μια επαληθεύει τον λόγο του Κυρίου και από την άλλη δίνει την ευκαιρία στην υμνογράφο να δοξάσει τον Θεό με μοναδικό και ανεπανάληπτα ποιητικό τρόπο καθώς βλέπει τον παντοδύναμο Κύριο αν και αναμάρτητος ότι πρόκειται να πεθάνει, να ταφεί και ως νεκρός να μυρωθεί, στην θέση του αμαρτωλού ανθρώπου που πρόκειται να σωθεί, να του συγχωρεθούν οι αμαρτίες και να ζήσει σαν να ήταν αυτός ο αναμάρτητος! Η θεϊκή ευσπλαχνία δίνει την ευκαιρία στην ανθρώπινη μετάνοια να κάνει το θαύμα της αντιστροφής της αποτυχίας της αποστολής του ανθρώπου.

Συνεπώς, η σύνδεση ή σύγχυση του προσώπου που περιγράφεται στο τροπάριο και κατά συνέπεια στις ευαγγελικές περικοπές με τα πρόσωπα που το περιγράφουν είναι αρνητική για όσους την κάνουν.
 
Top