Προκείμενα Εσπερινού και ήχοι.

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
Τα καθ' ημέραν προκείμενα βρίσκονται στο Ωρολόγιον αλλά και στα Συλλειτουργικά μετά των ήχων αυτών.

Ο Γρηγόριος Λευιτίδης - παράδοση που έχει καθιερωθεί στις παλαιές συλλογές έχει όλα τα προκείμενα σε β' ήχο (μαλακό χρωματικόν γένος).

Προσωπικά- μια παράδοση που έμαθα από τον μακαρίτη π. Στυλιανό Φωτιάδη- ψάλλω τα Προκείμενα στον ήχο του Ωρολογίου.

Θα είχε ενδιαφέρον να καταγραφεί η παράδοσις κάθε περιοχής.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


«Προκείμενα εἰς τὸ λυχνικὸν ὅλης τῆς ἑβδομάδος.

Τῇ Κυριακῇ ἑσπέρας, ἦχος πλ. α’ · Ἰδοὺ δὴ εὐλογεῖτε τὸν Κύριον πάντες. Στίχος α’ · Οἱ ἑστῶτες ἐν οἴκῳ Κυρίου, ἐν αὐλαῖς οἴκου. Στίχος β’ · Ἐν ταῖς νυξὶν ἐπάρατε τὰς χεῖρας ὑμῶν εἰς τὰ ἅγια καὶ εὐλογεῖτε τὸν Κύριον.
Ἄλλο, ἦχος πλ. δ’· Μὴ ἀποστρέψῃς τὸ πρόσωπόν σου ἀπὸ τοῦ παιδός σου, ἕως · καὶ λύτρωσαι αὐτὴν. Στίχος α’ · Ἡ σωτηρία σου, ὁ Θεὸς, ἀντιλάβετό μου, ἕως · αἰνέσει. Στίχος β’ · Ἰδέτωσαν πτωχοὶ καὶ εὐφρανθήτωσαν, ἕως · καὶ ζήσεται ἡ ψυχὴ ὑμῶν.
Ἄλλο, ἦχος πλ. δ’ · Μὴ ἀπορρίψῃς με ἀπὸ τοῦ προσώπου σου, ἕως · μὴ ἀντανέλ}ης ἀπ’ ἐμοῦ. Στίχος α’ · Ἀπόστρεψον τὸ προσωπόν σου, ἕως · ἐξάλειψον. Στίχος β’ · Ἀπόδος μοι τὴν ἀγαλλίασιν, ἕως · στήριξόν με.
Ἄλλο, ἦχος (;) · Ἔδωκας κληρονομίαν τοῖς φοβουμένοις τὸ ὄνομά σου, Κύριε. Στίχος α’ · Ἀπὸ τῶν περάτων τῆς γῆς, ἕως · εἰς τοὺς αἰῶνας. Στίχος β’ · Σκεπασθήσομαι ἐν τῇ σκέπῃ τῶν πτερύγων σου, ἕως · εἰσήκουσας τῶν εὐχῶν μου.
Τῇ β’, προκείμενον, ἦχος β’ · Κύριος εἰσακούσεταί μου ἐν τῷ κεκραγέναι. Στίχος · Ἐν τῷ ἐπικαλεῖσθαι , ἕως · τῆς προσευχῆς μου.
Τῇ γ’, προκείμενον, ἦχος α’ · Τὰ ἐλέη σου, Κύριε, καταδιώξει με. Στίχος α’ · Κύριος ποιμαίνει με καὶ οὐδὲν με ὑστερήσει, ἕως · κατεσκήνωσεν. Στίχος β’ · Ἐπὶ ὕδατος ἀναπαύσεως ἐξέθρεψέν με, ἕως · δικαιοσύνης.
Τῇ δʹ, προκείμενον, ἦχος πλ. αʹ• Ὁ Θεός, ἐν τῷ ὀνόματί σου
σῶσόν με, ἕως• κρῖνόν με. Στίχος αʹ• Ὁ Θεός, εἰσάκουσον τῆς
προσευχῆς μου, ἕως• τοῦ στόματός μου. Στίχος βʹ• Ἰδοὺ γὰρ ὁ Θεὸς
βοηθεῖ μοι, ἕως• τοῖς ἐχθροῖς μου.
Τῇ εʹ, προκείμενον, ἦχος πλ. βʹ• Ἡ βοήθειά μου παρὰ Κυρίου,
τοῦ ποιήσαντος. Στίχος αʹ• Ἦρα τοὺς ὀφθαλμούς μου, ἕως• ἡ βοήθειά
μου. Στίχος βʹ• Μὴ δώῃς εἰς σάλον τὸν πόδα σου, ἕως• ὁ φυλάσσων
τὸν Ἰσραήλ.
Τῇ ϛʹ, προκείμενον, ἦχος βαρύς• Ὁ Θεός, ἀντιλήπτωρ μου εἶ,
ὁ Θεός μου, τὸ ἔλεος. Στίχος αʹ• Ἐξελοῦ με ἐκ τῶν ἐχθρῶν μου, ὁ
Θεός. Στίχος βʹ• Ῥῦσαί με ἐκ τῶν ἐργαζομένων τὴν ἀνομίαν, ἕως•
σῶσόν με.
Τῷ σαββάτῳ, προκείμενον, ἦχος πλ. βʹ• Ὁ Κύριος ἐβασίλευσεν,
εὐπρέπειαν. Στίχος αʹ• Ἐνεδύσατο ὁ Κύριος δύναμιν καὶ περιεζώσατο.
Στίχος βʹ• Καὶ γὰρ ἐστερέωσε τὴν οἰκουμένην, ἥτις οὐ σαλευθήσεται» (χφ. Τ. Σταυροῦ 40 τυπικὸν τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας ι’ αἰ. ἔκδ. J. Mateos Le Typicon de la grande Eglise τ. 2 σσ. 178 καὶ 180).


Τὶς ἴδιες διατάξεις τοῦ σημερινοῦ ὡρολογίου ἔχουν καὶ οἱ ἐκδόσεις τῶν ἐτῶν 1757 σ. 132 καὶ 1832 (anemi.lib.uoc.gr) σσ. 142-143, ὅπως καὶ ἡ «Ἀκολουθία τοῦ ἀναγνώστου, ἤτοι τὰ συλλειτουργικὰ» ἔκδ. 1635 (πλὴν τοῦ τῆς Κυριακῆς : πλ. α’) καὶ 1780.

 

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
Κατ´ αρχήν ευχαριστούμε για την αναλυτικότατη παράθεση των Προκειμένων.
Ερώτηση- απορία...
Γιατί δεν επικράτησαν οι δεύτεροι στίχοι τις καθημερινές;
 
Last edited:

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Τὸ προκείμενο τοῦ ἑσπερινοῦ ψάλλεται δίστιχο κατὰ τὶς ἡμέρες:

1-9 (Σ6 φ. 25r),
8-9 (Σ6 φ. 29v),
14-9 (Σ6 φ. 32v),
21-11 (Σ6 φ. 52r, Σ7 φ. 87r),
5-12 (Σ6 φ. 56r ἔκδ. Dmitrievskij τ. 3 σ. 34),
11-1 (Σ7 φ. 109v),
20-1 (Σ6 φ. 80v),
2-2 (Σ6 φ. 86v, Σ7 φ. 115r),
29-6 (Σ6 φ. 114v, Σ7 φ. 131v),
6-8 (Σ6 φ. 122v, Σ7 φ. 134v),
15-8 (Σ6 φ. 125r, Σ7 φ. 136r).
Ἀνάληψη (Σ7 φ. 60 r), ὅπως καὶ τὰ Σάββατα ἑσπέρας.

Σ6 = Χειρόγραφο Σινᾶ 1096, ΤΑΣ ιβ’ αἰῶνος .
Σ7 = Χειρόγραφο Σινᾶ 1097, σιναϊτικὸ τυπικὸ τοῦ ἔτους 1214.
 
Last edited:

karastamatis ioannis

Ιωάννης Καρασταμάτης
Τα καθ' ημέραν προκείμενα βρίσκονται στο Ωρολόγιον αλλά και στα Συλλειτουργικά μετά των ήχων αυτών.

Ο Γρηγόριος Λευιτίδης - παράδοση που έχει καθιερωθεί στις παλαιές συλλογές έχει όλα τα προκείμενα σε β' ήχο (μαλακό χρωματικόν γένος).

Προσωπικά- μια παράδοση που έμαθα από τον μακαρίτη π. Στυλιανό Φωτιάδη- ψάλλω τα Προκείμενα στον ήχο του Ωρολογίου.

Θα είχε ενδιαφέρον να καταγραφεί η παράδοσις κάθε περιοχής.

Ο Γρηγοριος πολυ σωστα τα εχει ετσι και το εκανε για την περιπτωση που ψαλλεται το Φως ιλαρον. Μονο τοτε το προκειμενο καθημερινης ψαλλεται σε β' ηχο. Στους απλους Εσπερινους ακολουθει τον ηχο του Ωρολογιου.
 

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
Ο Γρηγοριος πολυ σωστα τα εχει ετσι και το εκανε για την περιπτωση που ψαλλεται το Φως ιλαρον. Μονο τοτε το προκειμενο καθημερινης ψαλλεται σε β' ηχο. Στους απλους Εσπερινους ακολουθει τον ηχο του Ωρολογιου.

Ο συλλογισμός είναι σωστός (κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με το "Πάσα πνοή" του Ευαγγελίου) αλλά δεν επαρκεί.
Το συμπέρασμα ότι αυτό και μόνο είναι σωστό από που βγαίνει?...
Τότε και το "Τις Θεός μέγας" και το "Μή αποστρέψεις" να το ψάλλουμε σε β'.
Δεν πάει έτσι...
 
Last edited:

tsak77

Χρῆστος Τσακίρογλου
Μάλλον έχει ξανασυζητηθεί το θέμα σε άλλη ενότητα ή έστω έχει αναφερθεί. Προσωπικά θεωρώ ότι η επικράτηση του μαλακού χρώματος στηρίζεται σε πρακτικούς λόγους, πιθανόν λόγω περιορισμένης μουσικής παιδείας του κλήρου, ο οποίος μετά την ψαλμώδηση του "Φως ιλαρόν" αδυνατούσε να αλλάξει τον ήχο για το προκείμενο.

Μια και το αρχικό ερώτημα του θέματος έχει σφυγμομετρικό χαρακτήρα, να αναφέρω ότι στους περισσότερους ναούς του Ηρακλείου ακολουθείται η παράδοση να ψάλλονται τα Προκείμενα σε μαλακό χρώμα. Στους καθημερινούς Εσπερινούς που παίρνω μέρος προσωπικά, πάντα στον ήχο που αναγράφεται στα λειτουργικά βιβλία.
 

karastamatis ioannis

Ιωάννης Καρασταμάτης
Ο συλλογισμός είναι σωστός (κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με το "Πάσα πνοή" του Ευαγγελίου) αλλά δεν επαρκεί.
Το συμπέρασμα ότι αυτό και μόνο είναι σωστό από που βγαίνει?...
Τότε και το "Τις Θεός μέγας" και το "Μή αποστρέψεις" να το ψάλλουμε σε β'.
Δεν πάει έτσι...

Το συμπερασμα αυτο βγαινει απο το οτι ετσι το διαμορφωσε το διεσωσε και μας το παρεδωσε η ζωσα Πατριαρχικη παραδοση. Οσο κι αν πολλες φορες δεν μας ''βολευει'' η δεν μας ''αρεσει'' μηδε εμου εξαιρουμενου υπαρχει και λειτουργει το ''αγραφο τυπικο''! Τωρα για το οτι το ''Τις Θεος μεγας'' το ''Μη αποστρεψεις'' το ''εδωκας κληρονομιαν'' το ''Ενωτισαι ο Θεος την προσευχην μου'' κλπ δεν ακολουθουν τον ηχο του ''Φως ιλαρον'' ειναι επειδη αυτα ανηκουν στην κατηγορια ''Μεγαλα προκειμενα'' και ψαλλονται παντα στον ηχο που ανηκουν.
 
Last edited:

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
Το συμπέρασμα ότι αυτό και μόνο είναι σωστό από που βγαίνει?...
Το συμπερασμα αυτο βγαινει απο το οτι ετσι το διαμορφωσε το διεσωσε και μας το παρεδωσε η ζωσα Πατριαρχικη παραδοση....

Δηλαδή θεωρούμε ότι η πατριαρχική μουσική παράδοση όπως "διαμορφώθηκε" και "παραδόθηκε" στην σημερινή πρακτική έχει το "αλάθητο";
Δεν έχω πρόβλημα αν ψαλλεί στο μέλος του Γρηγορίου Πρωτοψάλτη, έχω ένσταση με το έωλο συμπέρασμα ότι αυτό και μόνο είναι σωστό...
 

karastamatis ioannis

Ιωάννης Καρασταμάτης
Δηλαδή θεωρούμε ότι η πατριαρχική μουσική παράδοση όπως "διαμορφώθηκε" και "παραδόθηκε" στην σημερινή πρακτική έχει το "αλάθητο";
Δεν έχω πρόβλημα αν ψαλλεί στο μέλος του Γρηγορίου Πρωτοψάλτη, έχω ένσταση με το έωλο συμπέρασμα ότι αυτό και μόνο είναι σωστό...

Δημητρη μου δεν ανεφερα εγω οτι ''αυτο και μονο ειναι σωστο'' σαν συμπερασμα... οποτε εχεις κανει λαθος ως προς τον αποδεκτη της ενστασης σου! Απλα ανεφερα τι διεσωσε η Παραδοση. Δεν ειμαι και ειδικος...:eek:
 

Π. Δαβίδ

Γενικός συντονιστής
Θα είχε ενδιαφέρον να καταγραφεί η παράδοσις κάθε περιοχής.

Στη Ρωσική και τις διάφορες Βαλκανικές Εκκλησίες τα προκείμενα του Εσπερινού ψάλλονται στον ήχο των. Στη Ρωσική μάλιστα εκκλησία όπως έχω γράψει και αλλού τα προκείμενα είναι "σημαντικό" σημείο της ακολουθίας και εκτελούνται από τον (φωνασκούντα κατά την άποψή μου :rolleyes:) διάκονο και την χορωδία.

Σε κάποιο Βουλγαρικό ψαλτικό βιβλίο (δεν θυμάμαι σε ποιο) υπάρχουν όλα τα προκείμενα σε β΄ ήχο, αλλά αυτή η πρακτική δεν επικράτησε (δεδομένου ότι και το πιο συνηθισμένο εκεί Φως ιλαρόν είναι σε πλ. α΄ ήχο).
 

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
Στη Ρωσική και τις διάφορες Βαλκανικές Εκκλησίες τα προκείμενα του Εσπερινού ψάλλονται στον ήχο των. Στη Ρωσική μάλιστα εκκλησία όπως έχω γράψει και αλλού τα προκείμενα είναι "σημαντικό" σημείο της ακολουθίας και εκτελούνται από τον (φωνασκούντα κατά την άποψή μου :rolleyes:) διάκονο και την χορωδία...
Τα Δεσποτικά γενικά κατέχουν εξέχουσα θέση και στις παλαιές παπαδικές. Το βλέπουμε αυτό σε συνθέσεις στίχων του Προοιμιακού, του Μακάριος ανήρ, των Κεκραγαρίων, του "Φως Ιλαρόν", των μεγάλων (κατ' ήχον) δοχών, των Πολυελέων, του Πασαπνοαρίου του Όρθρου (Ευαγγελίου) αλλά και των άλλων Πασαπναρίων, των Δοξολογιών. κ.α.
Άραγε τί παραλαμβάνουν οι Ρώσοι από εμάς τότε και τί εμείς αγνοούμε στην "ζώσα" παράδοση; Δυστυχώς δεν υπάρχει μηχανή του χρόνου για να μάθουμε...

Συμπερασματικά:
Θεωρώ πως το Προκείμενον είναι σημαντικότατο σημείο της ακολουθίας και είτε ψαλλόμενο σε β' ήχο, είτε κατ' ήχον, δεν πρέπει να περνάει απαρατήρητο, όπως δυστυχώς γίνεται στις προηγιασμένες λειτουργίες ή στην Θεία Λειτουργία.
 
Last edited by a moderator:
Καλημέρα,

Τα προκείμενα του εσπερινού μέσα στην εβδομάδα, ψάλλονται στον ήχο που μας δείχνει το εγκόλπιο του αναγνώστου ή πάντα σε ήχο Β'; Το έχω ακούσει να το λένε για Β' ήχο αλλά θα ήθελα να το ξέρω αν είναι σωστό και γραμμένο κάπου. Ευχαριστώ!
 

karastamatis ioannis

Ιωάννης Καρασταμάτης
Καλημέρα,

Τα προκείμενα του εσπερινού μέσα στην εβδομάδα, ψάλλονται στον ήχο που μας δείχνει το εγκόλπιο του αναγνώστου ή πάντα σε ήχο Β'; Το έχω ακούσει να το λένε για Β' ήχο αλλά θα ήθελα να το ξέρω αν είναι σωστό και γραμμένο κάπου. Ευχαριστώ!

Tο θεμα δεν ειναι αν υπαρχει γραμμενο καπου,γιατι πολλα ειναι γραμμενα και ειναι τελειως λαθος. Τα προκειμενα της εβδομαδος λοιπον, ψαλλονται σε ηχο δευτερο, μονο στην περιπτωση που γινεται εισοδος με δυο ιερεις τουλαχιστον και ψαλλεται το ''Φως ιλαρον''. Σε εισοδο με εναν ιερεα εστω και μετα διακονου, απαγορευεται να ψαλλει το ''Φως ιλαρον''. Σην περιπτωση απλου εσπερινου ψαλλονται στον ηχο τους.
 

tsak77

Χρῆστος Τσακίρογλου
Παραθέτω τα της μουσικής συλλογής του Γ. Πρωγάκη. Για μένα ο ήχος που αναγράφεται στα λειτουργικά βιβλία είναι δόγμα, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση υπάρχουν εξωγενής παράγοντες που επιρρεάζουν (π.χ. η αισθητικώς ομαλή εξακολούθηση του μαλακού χρώματος μετά την ψαλμώδηση του "Φως ιλαρόν" ή η μουσική αδυναμία κάποιων ιερέων). Θεωρώ κάπως ακραίο πάντως αυτό που παρατηρώ σε αντίστοιχες περιπτώσεις όπου οι ιερείς ψάλλουν στην αρτοκλασία καλώς ή κακώς το "Πλούσιοι επτώχευσαν" σε πλάγιο του Α΄ και εξακολουθούν οι ψάλτες σε βαρύ. Διάκριση...
 

Attachments

  • Πρωγάκης.pdf
    144 KB · Views: 306
Top