Ορθογραφία

Η μουσική σημειογραφία στην πάροδο των ετών εξελίχθηκε, μεταλλάχθηκε, έφθασε, ως τις μέρες μας στη μορφή που όλοι τη γνωρίζουμε.
Διέπεται όμως από κάποιους ορθογραφικούς κανόνες.
Ποιοι είναι αυτοί; Ποιοι τους εφηύραν; Ποια η χρησιμότητά τους; Γιατί τα παλαιά θεωρητικά δεν κάνουν λόγο για ορθογραφία; και γιατί επιτέλους ερίζουμε για ορθογραφημένα ή ανορθόγραφα κείμενα στο ΨΑΛΤΟΛΟΓΙΟΝ; Είναι τόσο σπουδαίο το θέμα αυτό ή επουσιώδες και ασκόπως αντιδικούμε;
Η ερώτηση είναι φυσικά ρητορική και έρχομαι στην ουσία του θέματος.
Η μουσική επιστήμη (γιατί η μουσική έχει δύο υποστάσεις αφενός μεν ως τέχνη, αφετέρου δε ως επιστήμη- για αυτούς που ενασχολούνται και θέλουν να αποκαλούνται μουσικοί) έχει ορισμένους κανόνες. Άλλους μεν τους δεχόμαστε αξιωματικώς (σαν τα μαθηματικά) και άλλους τους αποδεικνύουμε εμπράκτως (όπως τα θεωρήματα). Η μελέτη λοιπόν των κλασσικών συγγραμμάτων μας οδηγεί σε συμπεράσματα για το ποιοι είναι και πώς διαμορφώνονται οι κανόνες γραφής. Ομοίως και στην ευρωπαϊκή μουσική, ενώ οι κλασσικοί συνθέτες δεν συνέγραψαν κάποιο θεωρητικό έργο με κανόνες σύνθεσης (αρμονία, αντίστιξη, φούγκα κλπ.) η μελέτη των μουσικών έργων τους οδήγησε στην δημιουργία κανόνων (συμπερασματικά) που σπουδάζουν σήμερα οι μαθητές των Ωδείων. Πέρα από τους κανόνες σύνθεσης, υπάρχουν και στην ευρωπαϊκή μουσική κανόνες ορθογραφίας. Για το πώς γράφεται το “μπαστουνάκι” (“ουρίτσα”) στις αξίες των φθογγοσήμων, πώς γράφονται ενωμένα, τι χώρο καταλαμβάνουν στο μουσικό μέτρο ανάλογα με την αξία τους. Ένα μουσικό κείμενο κερδίζει ή χάνει βαθμούς (εκτός από την καλλιτεχνική του αξία) και από την συνολική ορθογραφική εικόνα του.
Αντιθέτως, παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια μία ανοχή, κακώς νοούμενη, κατ΄ εμέ, στα κείμενα της Ψαλτικής Τέχνης (Βυζαντινής Μουσικής). Θεωρώντας ότι ίσως είναι στην καλλιτεχνική ευχέρεια του συνθέτη να καινοτομεί και να εισάγει καινούριο “στύλ” γραφής. Κάποιοι μαλιστα το δικαιολογούν επιχειρηματολογώντας ότι ανήκουν στην μουσική σχολή – τάση του Νηλέως Καμαράδου ή του Μιχαήλ Χατζηαθανασίου ή ακόμα νεώτερων μουσικοσυνθετών. Μουσικές τάσεις νεωτεριστικές και ιδιαίτερα “στύλ” προσωπικής γραφής είχαμε και στο 19ο αι. αλλά αποδοκιμάστηκαν σφοδρά και από την εκκλησία και από το μουσικόφιλο αναγνωστικό κοινό.
Προτρέπω λοιπόν τους φίλους μουσικοσυνθέτες να γράφουν μεν αλλά μετά προσοχής και σύνεσης.

Φιλικά
Απόστολος Καλπακίδης
Πρωτοψάλτης
 
Last edited:

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
...Μουσικές τάσεις νεωτεριστικές και ιδιαίτερα “στύλ” προσωπικής γραφής είχαμε και στο 19ο αι. αλλά αποδοκιμάστηκαν σφοδρά και από την εκκλησία και από το μουσικόφιλο αναγνωστικό κοινό....

Καλως ήρθες Απόστολε. Μπορείς να δώσεις μερικά παραδείγματα από στύλ γραφής (όχι διαφορετική σημειογραφία όπως του Λεσβίου) που αποδοκιμάστηκαν σφοδρά; Τί ακριβώς θεωρείς "στύλ" γραφής; Ο Πέτρος Εφέσιος είχε διαφορετικό στύλ γραφής για παράδειγμα από τους 3 δασκάλους αλλά δεν νομίζω να αποδοκιμάστηκε από κανέναν. Ο Νικόλαος Πρωτοψάλτης αποδοκιμάστηκε για τις μελωδίες του και όχι τόσο για τη γραφή του απόσο θυμάμαι. Ο Ραιδεστηνός έγραφε με το δικό του τρόπο αλλά δεν διάβασα καμία άλλη κριτική εκτός από του Βουδούρη. Ευχαριστώ.
 

dimitris

Παλαιό Μέλος
Όταν άρχισαν να εμφανίζονται στη μουσική τα συνεχόμενα τρίγορα άρχισαν να εμφανίζονται και οι διαφορές ορθογραφίας. Τους ορθογραφικούς κανόνες τους αντλούμε από τους παλαιούς. Τα κείμενα όμως των παλαιών δεν τα έγραψαν οι ίδιοι όπως τα βλέπουμε στην σημερινή μορφή αλλά ο Χουρμούζιος που μετάφρασε σχεδόν όλα από την παλαιά γραφή στη νέα.
Οι μεταγενέστεροι του Χουρμουζίου προτίμησαν να κάνουν την γραφή ακόμη αναλύτικότερη με σκοπό πιστεύω να μας δείξουν πως εκτελούσαν οι παλαιοί το τον κάθε χαρακτήρα που λέμε σήμερα και την κάθε συμπλοκή.
Πολλοί θεωρούν τα κείμενα του Καμαράδου , του Στανίτσα κ.α. ως αποκλίνοντα από την παράδοση. Νομίζω όμως ότι οι δάσκαλοι της νεοαναλυτικής γραφής προσπάθησαν να διασώσουν γραπτά ότι έμαθαν ακουστικά και προσέφεραν μέγιστο έργο έστω κι αν έπεσαν σε διάφορα μικρολάθη (όχι ορθογραφικά).
Ουσιαστικά η διαφορά των σχολών στην ορθογραφία είναι στους καλλωπιστικούς χαρακτήρες. Αν στους καλλωπιστικούς εντάξουμε και την πεταστή και τα κεντήματα και όποιον άλλον χαρακτήρα η κάθε σχολή εκτελούσε με τον δικό της τρόπο, τότε για ποιά ορθογραφία μιλάμε;
Τότε θα πρέπει να λέμε και για περιορισμό έκφρασης.
Ο Κηλτζανίδης , ο Νικόλαος και οι μετέπειτα κάπου ξέφυγαν από τέτοιου είδους περιορισμούς και έγραψαν κατά το δοκούν.
Αποτέλεσμα;
Οποιος δεν ξέρει να διαβάζει από τους παραπάνω οδηγείται αυτόματα προς την ευρωπαϊκή μουσική.
Το διαπιστώνει κανείς αν ακούσει τα ευσεβίστικα άσματα σε κάποιο μοναστήρι ή σε ναό που κανείς δεν έχει ασχοληθεί σοβαρά με βυζαντινή.
Ουδείς καλλωπισμός , νότα, νότα , ξερή, που θυμίζει Ευρώπη , κατάνυξη 100 καρδιναλίων. Χωρίς κλάμα ή χαρά.
Η ευρωπαική μουσική μπορεί να αναλύσει ένα καλλωπιστικό χαρακτήρα με 30 φθόγγους.
Η βυζαντινή θα το αναλύσει με ένα τετράγοργο το πολύ και εδώ είναι η διαφορά. Είναι πιο συνθετική γραφή και δίνει ελευθερία στην εκτέλεση , ίσως και στην ορθογραφία.
 
Last edited:

frephraim

Παλαιό Μέλος
Γιατί τα παλαιά θεωρητικά δεν κάνουν λόγο για ορθογραφία;

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὁ Χρύσανθος δὲν ἔγραψε κανόνες ὀρθογραφίας στὴν «Εἰσαγωγή» του οὔτε στὸ «Μέγα Θεωρητικόν» του. Ὁ Χουρμούζιος ὅμως, ἔγραψε αὐτοὺς τοὺς κανόνες χωρὶς νὰ τοὺς ἐκδώσει (ὅπως ἀναφέρει στὸν Κώδικα ΜΠΤ 705). Ἀλλὰ ὅπως ἐξηγοῦν ὁ Ἐμμανουὴλ Γιαννόπουλος καὶ ὁ Διονύσιος Ἀνατολικιώτης στὰ βιβλία τους γιὰ τὸν Χουρμούζιο, φαίνεται ὅτι ὁ Θεόδωρος Φωκαεὺς εἶχε στὰ χέρια του ἐκείνους τοὺς ἀνέκδοτους κανόνες τοῦ Χουρμούζιου, καὶ τοὺς δημοσίευσε στὴν «Κρηπίδα» ποὺ ἐξέδωσε.

Δυστυχῶς, ὑπῆρχαν κάμποσοι κανόνες ὀρθογραφίας ποὺ ἔλειπαν ἀπὸ τὴν «Κρηπίδα», καὶ γι᾽ αὐτὸ ἄλλοι μεταγενέστεροι θεωρητικοὶ προσπάθησαν νὰ γεμίσουν τὰ κενά. Συγκεκριμένα ἔχω ὑπ᾽ ὅψιν μου κυρίως τὶς ἑξῆς ἐκδόσεις:

  • Κηλτζανίδου, Παναγιώτου, Μεθοδικὴ Διδασκαλία τῆς καθ᾽ ἡμᾶς Ἑλληνικῆς Μουσικῆς, Κωνσταντινούπολις, 1881.
  • Κυριαζίδου, Ἀγαθαγγέλου, Αἱ Δύο Μέλισσαι, Τόμος Βʹ, Κωνσταντινούπολις, 1906.
  • Οἰκονόμου, Χαραλάμπους, Βυζαντινῆς Μουσικῆς Χορδή - Θεωρητικόν, Ἐν Ἱερᾷ Μητροπόλει Πάφου-Κύπρου, 1940.
  • Πανᾶ, Κωνσταντίνου Ι., Θεωρία, Μέθοδος καὶ Ὀρθογραφία τῆς Βυζαντινῆς Ἐκκλησιαστικῆς Μουσικῆς, Ἀθῆναι, ἔκδοσις πρώτη, 1970.
  • Παναγιωτοπούλου, Δημητρίου, Θεωρία καὶ Πρᾶξις τῆς Βυζαντινῆς Ἐκκλησιαστικῆς Μουσικῆς, Ἀδελφότης Θεολόγων «Ο ΣΩΤΗΡ», Ἀθῆναι, ἔκδοσις τετάρτη, 1986.

Εἶναι ὅμως κάπως δύσκολο γιὰ ἕναν μαθητὴ νὰ προμηθευθῇ καὶ νὰ διαβάσῃ τόσα βιβλία προκειμένου νὰ μάθῃ τὴν ὀρθογραφία. Γι᾽ αὐτὸ ἔκανα μιὰ προσπάθεια νὰ συμμαζέψω ὅλους αὐτοὺς τοὺς κανόνες σὲ ἕνα σύντομο κείμενο. Ἐνῷ τοὺς μάζευα, παράτηρησα ὅτι ὑπῆρχαν μερικοὶ κανόνες ποὺ ἀκολουθοῦσαν οἱ παλαιοὶ ποὺ κανένας δὲν εἶχε καταγράψει μέχρι τώρα. (Π.χ. κανόνες ποὺ ρυθμίζουν πότε τὸ γοργόν γράφεται πάνω ἀπὸ ἕνα χαρακτῆρα καὶ πότε ἀπὸ κάτω.) Γι᾽ αὐτό, πρόσθεσα στὴ συλλογή μου καὶ ὅσους ἄγραφους κανόνες ἤξερα ἐγὼ ἀπὸ τὴν μικρή μου πεῖρα.

Ἡ συλλογή μου βρίσκεται στὴν τελική της μορφὴ στό: http://stanthonysmonastery.org/music/ByzOrthographyGreek.pdf
καὶ τὸ ἴδιο στὰ ἀγγλικὰ στό: http://stanthonysmonastery.org/music/ByzOrthography.pdf

Ἐὰν κάποιος ἀπὸ σᾶς ξέρῃ κάποιον κανόνα ποὺ παράβλεψα ἢ κάποιο λάθος ποὺ ἔκανα, θὰ ἤμουν πολὺ εὐγνώμων ἂν μοῦ τὸ λέγατε.

ἐν Χριστῷ,
+ Ἱερομ. Ἐφραίμ
 
Last edited by a moderator:

Magdalene

Μαγδαληνή Κουμπαρούλη
Πάτερ Εφραίμ, η εργασία σας αυτή με τους ορθογραφικούς κανόνες είναι πολύ αξιόλογη και δεν σας κρύβω ότι με έχει βοηθήσει πολύ.

Έχω όμως μία ερώτηση σχετικά με έναν από τους κανόνες που αφορούν στη δίχρονη πεταστή: γράφετε ότι μετά από δίχρονη πεταστή δεν μπορεί να ακολουθεί μόνο ένας κατιών χαρακτήρας αλλά θα πρέπει η πεταστή να αντικαθίσταται με ολίγον-κλάσμα ή ολίγον-ομαλόν ή ολίγον-σύνδεσμο. Στην υποσημείωση αναφέρετε ότι μόνον ο Στέφανος Λαμπαδάριος έκανε εξαίρεση σε μόνο μία περίπτωση (δίνετε την γραμμή).

Έχω δει όμως σε κλασσικά βιβλία να χρησιμοποιήται δίχρονη πεταστή με μία κατάβαση και όχι απαραίτητα στην ίδια γραμμή που αναφέρετε. (Δεν έχω πρόχειρα κάποια παραδείγματα τώρα).Τί νομίζετε;

Επίσης, στους κανόνες για το αντικένωμα (χαρακτήρες στην άρση) τί γίνεται όταν έχουμε ανάβαση στην άρση και ετεροσύλλαβο ελαφρόν στη συνέχεια;

Τέλος, να παρατηρήσω ότι οι κανόνες της εργασίας σας έχουν να κάνουν με μια συνοπτική γραφή.Τί γίνεται σε περίπτωση αναλυτικής γραφής;
 
Last edited:

frephraim

Παλαιό Μέλος
Χαίρετε, Μαγδαληνή. Πολὺ χαίρομαι ποὺ σὲ βοήθησε ἡ συλλογή μου.

Ὅσο γιὰ τὸν κανόνα 1d) στὴ συλλογή μου γιὰ τὴ δίχρονη πεταστή, δὲν εἶναι δικός μου κανόνας, ἀλλὰ τὸν βρῆκα στὴ σελίδα 26 στὸ βιβλίο «Βυζαντινῆς Μουσικῆς Χορδή» τοῦ π. Χαραλάμπους Οἰκονόμου. Ἐγὼ πιστεύω ὅτι ἔχει δίκιο, διότι δὲν μποροῦσα νὰ βρῶ στὰ κείμενα τῶν Τριῶν Διδασκάλων μιὰ δίχρονη πεταστὴ πρὶν ἀπὸ μόνο μία ἀπόστροφο. Τὸ ἔχω δεῖ ὅμως σὲ ἄλλα βιβλία ποὺ ἔχουν ἄλλα μικρὰ λάθη στὴν ὀρθογραφία τους. Ἀφοῦ καὶ ἐγὼ δὲν θυμᾶμαι ἀκριβῶς ποῦ τὰ εἶδα, ἴσως μποροῦμε νὰ ἐπανέλθουμε σ᾽ αὐτὴ τὴ λεπτομέρεια ἀργότερα ὅταν κάποιος ἀπὸ μᾶς βρῇ κάτι συγκεκριμένο.


Επίσης, στους κανόνες για το αντικένωμα (χαρακτήρες στην άρση) τί γίνεται όταν έχουμε ανάβαση στην άρση και ετεροσύλλαβο ελαφρόν στη συνέχεια;

Μοῦ φαίνεται ὅτι κανένας δὲν ἔχει γράψει κανόνα γιὰ αὐτὴν τὴν περίπτωσι. Ἔκανα μιὰ σύντομη ἕρευνα στὶς 10.000 θέσεις (formula) ποὺ μάζεψα, καὶ δὲν μποροῦσα νὰ βρῶ αὐτὴν τὴν περίπτωσι. Γι᾽ αὐτό, ἡ γνώμη μου εἶναι ὅτι δὲν γράφουμε ἀντικένωμα σ᾽ αὐτὴν τὴν περίπτωσι.


Τέλος, να παρατηρήσω ότι οι κανόνες της εργασίας σας έχουν να κάνουν με μια συνοπτική γραφή.Τί γίνεται σε περίπτωση αναλυτικής γραφής;

Ἐγὼ θὰ ἔλεγα ὅτι οἱ κανόνες ὀρθογραφίας ποὺ μάζεψα ἰσχύουν ἀκόμα σὲ περιπτώσεις ἀναλυτικῆς γραφῆς. Ἀλλὰ οἱ κανόνες δὲν λένε τίποτε γιὰ τὸ τρίγοργον καὶ σχεδὸν τίποτε γιὰ τὸ δίγοργον. Ἴσως ἡ καλύτερη λύσις θὰ ἦταν νὰ κοιτάξουμε στὴν ἀναλυτικὴ γραφὴ τοῦ Πέτρου Ἐφεσίου, καὶ νὰ συμπεραίνουμε κανόνες ἀπὸ ὅ,τι ἔκανε ἐκεῖνος.
 
Last edited:

Dionysios

Διονύσιος Ἀνατολικιώτης, «γηράσκω ἀεὶ διορθούμενο
Έχω όμως μία ερώτηση σχετικά με έναν από τους κανόνες που αφορούν στη δίχρονη πεταστή: γράφετε ότι μετά από δίχρονη πεταστή δεν μπορεί να ακολουθεί μόνο ένας κατιών χαρακτήρας αλλά θα πρέπει η πεταστή να αντικαθίσταται με ολίγον-κλάσμα ή ολίγον-ομαλόν ή ολίγον-σύνδεσμο. Στην υποσημείωση αναφέρετε ότι μόνον ο Στέφανος Λαμπαδάριος έκανε εξαίρεση σε μόνο μία περίπτωση (δίνετε την γραμμή).

Έχω δει όμως σε κλασσικά βιβλία να χρησιμοποιήται δίχρονη πεταστή με μία κατάβαση και όχι απαραίτητα στην ίδια γραμμή που αναφέρετε. (Δεν έχω πρόχειρα κάποια παραδείγματα τώρα).Τί νομίζετε;

Επίσης, στους κανόνες για το αντικένωμα (χαρακτήρες στην άρση) τί γίνεται όταν έχουμε ανάβαση στην άρση και ετεροσύλλαβο ελαφρόν στη συνέχεια;

Τέλος, να παρατηρήσω ότι οι κανόνες της εργασίας σας έχουν να κάνουν με μια συνοπτική γραφή.Τί γίνεται σε περίπτωση αναλυτικής γραφής;

῾Η ὀρθογραφία τῆς «βυζαντινῆς» μουσικῆς εἶναι μία δύσκολη καὶ πονεμένη ἱστορία. οἱ ὅποιες ἀπορίες διατυπώνονται ἐδῶ πρέπει νὰ ἀκολουθοῦνται ὁπωσδήποτε μὲ ὀπτικὰ παραδείγματα, εἰδάλλως θὰ ὑπάρξῃ δυσκολία στὴν κατανόησι καὶ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ δοθῇ κάποια ἀπάντησις.
Δίχρονη πεταστὴ μπορεῖ νὰ προηγῆται ἀπὸ ἕναν μόνο κατιόντα χαρακτῆρα (συνήθως ἐλαφρόν), ἐὰν εἶναι καὶ ὁ κατιὼν δίχρονος. ἂν ὁ κατιὼν εἶναι μονόχρονος, τότε ἰσχύουν ὅσα ἔχει γράψει ὁ πατὴρ ᾿Εφραίμ. ὑπάρχει μία συγκεκριμένη γραμμὴ ποὺ οἱ τρεῖς διδάσκαλοι καὶ οἱ ἄμεσοι μαθηταί των συνειδητῶς διετήρησαν δίχρονη πεταστὴ πρὶν ἀπὸ μία μόνο κατάβασι μονόχρονη (καὶ αὐτὴ μὲ γοργόν). μᾶς πληροφοροῦν οἱ ἴδιοι ὅτι τὴν διετηρησαν ἀπὸ τὴν παλαιὰ μέθοδο.
Μιᾶς καὶ μιλοῦμε γιὰ ὀρθογραφία... http://www.symbole.gr/forum/viewtopic.php?f=132&t=47#p540
 
Last edited:

Hristakis

Παμπάλαιο φθορικό μέλος
Δίχρονη πεταστὴ μπορεῖ νὰ προηγῆται ἀπὸ ἕναν μόνο κατιόντα χαρακτῆρα (συνήθως ἐλαφρόν), ἐὰν εἶναι καὶ ὁ κατιὼν δίχρονος. ἂν ὁ κατιὼν εἶναι μονόχρονος, τότε ἰσχύουν ὅσα ἔχει γράψει ὁ πατὴρ ᾿Εφραίμ.

Για κοιταξτε την αρχή από την δοξολογία του κυρ-Γιακουμάκη σε έξω α'...Πεταστή με κλάσμα-ελαφρόν-κεντήματα...
 

Stathis

Ευστάθιος Μεντζάς
Ἐὰν κάποιος ἀπὸ σᾶς ξέρῃ κάποιον κανόνα ποὺ παράβλεψα ἢ κάποιο λάθος ποὺ ἔκανα, θὰ ἤμουν πολὺ εὐγνώμων ἂν μοῦ τὸ λέγατε.

ἐν Χριστῷ,
+ Ἱερομ. Ἐφραίμ

Πάτερ Ευφραίμ, ευλογείτε!

Έχω κι εγώ μια παρατήρηση.
Αναφέρετε ότι όταν έχουμε δίφωνη ανάβαση (ολίγον κ κέντημα) με κλάσμα, το κέντημα τίθεται πάντοτε δεξιά, και συμφωνώ μαζί σας. Εκτός αν έχουμε ψηφιστό.
Όμως, στα άπαντα του Μπερεκέτου που απ΄ οτι θυμάμαι είναι μεταγραφή του Γρηγορίου - διορθώστε με αν κάνω λάθος- βλέπω συνέχεια τη δίφωνη ανάβαση με το κλάσμα από κάτω. (σε περιπτώσεις χωρίς ψηφιστό)


Επίσης, ήθελα να πω οτι η ορθογραφία είναι πολύ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ στη σημειογραφία.
Διότι όπως και στη γλώσσα διαφορετική είναι η προφορά του ο (μικρόν) απο το ω (μέγα) (στην αρχαία) έτσι πχ και ένα ολίγον 'προφέρεται' διαφορετικά από τα κεντήματα, αλλιώς δεν υπάρχει λόγος να υπάρχουν και τα δυο. Και όπως χάσαμε την διαφορετική προφορά στη γλώσσα μας, έτσι κινδυνεύουμε να τη χάσουμε και στη μουσική μας, αν δε δώσουμε βάση στην ορθογραφία.

ΥΓ. Πάτερ, πρέπει να σας πω ότι με έχει βοηθήσει πολύ η συλλογή σας.
 
Καλως ήρθες Απόστολε. Μπορείς να δώσεις μερικά παραδείγματα από στύλ γραφής (όχι διαφορετική σημειογραφία όπως του Λεσβίου) που αποδοκιμάστηκαν σφοδρά; Τί ακριβώς θεωρείς "στύλ" γραφής; Ο Πέτρος Εφέσιος είχε διαφορετικό στύλ γραφής για παράδειγμα από τους 3 δασκάλους αλλά δεν νομίζω να αποδοκιμάστηκε από κανέναν. Ο Νικόλαος Πρωτοψάλτης αποδοκιμάστηκε για τις μελωδίες του και όχι τόσο για τη γραφή του απόσο θυμάμαι. Ο Ραιδεστηνός έγραφε με το δικό του τρόπο αλλά δεν διάβασα καμία άλλη κριτική εκτός από του Βουδούρη. Ευχαριστώ.

Φίλε Δημήτη…
ευχαριστώ για την φιλοξενία.
Με την έννοια του αποδοκιμάστηκαν δεν εννοώ αναγκαία το αφορίστηκαν ή καταδικάστηκαν με κάποια εγκύκλιο του πατριαρχείου όπως σωστά αναφέρεις για τον Νικόλαο Σμύρνης ή τον Βουλγαράκη όπου αποδοκιμάζονται και οι μελωδίες. Ας αφήσουμε όμως για τώρα το θέμα των μελωδιών και ας περιοριστούμε στην γραφή αφού το αρχικό μήνυμα είναι για την ορθογραφία. Σε παραπέμπω λοιπόν αφού μου ζήτησες παράδειγμα το Δοξαστάριο του Βιολάκη όπου η γραφή λίγο ξενίζει και “του τη λένε” απέξω απέξω στην εισαγωγή οι κύριοι της επιτροπής.
Απορίας άξιο ίσως θα ήταν ότι το Δοξαστάρι του Βιολάκη είναι υπό χειρών Ναυπλιώτη και Κλάβα που ήταν μυημένοι στο πατριαρχείο.Την απορία ίσως μας την λύνει η μαρτυρία του Βουδούρη (που επικαλέστηκες και χαίρομαι γι’αυτό) ότι ο Ναυπλιώτης αν και κορυφαίος ερμηνευτής της εποχής του δεν είχε εντρυφήσει τόσο στα θεωρητικά και στην συγγραφή μελών όσο στο να δίνει βάρος στη πράξη και στην ορθή εκτέλεση των μελών.
Άλλα παραδείγματα: χερουβικά, Θεοδοσίου Γεωργιάδη, Προυσαέως, μαθήματα του Νηλέα, συλλογή Χατζηαθανασίου και άλλα.
Πιστεύω ότι θα ήταν φλυαρία να αναφερθώ σε πιο σύγχρονους συγγραφείς γιατί η ανορθογραφία τους είναι εξόφθαλμη. Πολλοί εξ αυτών είναι κορυφαίοι ερμηνευτές με σπάνιο φωνητικό τάλαντο, τους αναγνωρίζω, τους σέβομαι και τους παραδέχομαι. Δεν αποδέχομαι όμως τα γραπτά τους όταν εκδίδουν ένα βιβλίο και λόγω “ονόματος” πρέπει να πουλήσει. Εκεί αν πρέπει θα τους κριτικάρω.
Μπήκα στον πειρασμό και έγραψα το αρχικό μήνυμα πιο πολύ για κάποιους φίλους στο forum,που μέμφονται τον Δημήτρη για την εμμονή του στην ορθογραφία.
Πάλι θα πω ότι τους συγχαίρω και τους επαινώ για την προσπάθεια και τους προτρέπω να μας δώσουν και άλλα δείγματα του δημιουργικού τους ταλέντου. Για την διάσωση όμως της παράδοσης, για το δικό τους καλό και την υστεροφημία τους, ας μη δυσανασχετούν αν κάποιος κάνει μια υπόδειξη για το σοβαρότατο θέμα της ορθογραφίας.
Επειδή ως προανέφερα κάποια πράγματα είναι εξόφθαλμα, δεν μπορείς λόγου χάρη μετά από πεταστή να γράφεις ανιόντα χαρακτήρα. Και ενώ το κείμενο είναι όντως ανορθόγραφο να επιμένουν πως το άσπρο είναι μαύρο και το μαύρο άσπρο. "Ήτω δε ημών το ναι ναι και το ου ου..."
 
Last edited by a moderator:

frephraim

Παλαιό Μέλος
Αναφέρετε ότι όταν έχουμε δίφωνη ανάβαση (ολίγον κ κέντημα) με κλάσμα, το κέντημα τίθεται πάντοτε δεξιά, και συμφωνώ μαζί σας. Εκτός αν έχουμε ψηφιστό.

Ὁ κανόνας γιὰ τὴ δίφωνη ἀνάβασι εἶναι περίπλοκος. Ἀπ᾽ ὅ,τι γνωρίζω, κανένα θεωρητικὸ βιβλίο δὲν ἔχει προσδιορίσει πότε γράφεται τὸ κέντημα ἀπὸ κάτω καὶ πότε δεξιά. Ἀπὸ προσωπικές μου παρατηρήσεις, ἔβγαλα τὰ ἑξῆς συμπεράσματα, ὅπως τὰ ἔγραψα στὴ συλλογή μου:
http://stanthonysmonastery.org/music/Kanon12.jpg
Kanon12.jpg

Όμως, στα άπαντα του Μπερεκέτου που απ΄ οτι θυμάμαι είναι μεταγραφή του Γρηγορίου - διορθώστε με αν κάνω λάθος- βλέπω συνέχεια τη δίφωνη ανάβαση με το κλάσμα από κάτω. (σε περιπτώσεις χωρίς ψηφιστό)

Δὲν ἔχω τὰ Ἅπαντα τοῦ Μπερεκέτου. Μήπως μπορεῖς νὰ ἀνεβάσῃς μιὰ σελίδα γιὰ νὰ δῶ ἕνα παράδειγμα; Ἔχω ὅμως τὸ Θεοτόκε Παρθένε τοῦ Μπερεκέτου στὴ Μουσικὴ Πενδέκτη τοῦ 1850 ποὺ εἶναι μεταγραφὴ τοῦ Γρηγορίου, καὶ δὲν βλέπω καμία περίπτωσι δίφωνης ἀναβάσεως ποὺ δὲν τηρεῖ τὸν κανόνα μου.

ΥΓ. Πάτερ, πρέπει να σας πω ότι με έχει βοηθήσει πολύ η συλλογή σας.
Πολὺ χαίρομαι. Εὐχαριστῶ γιὰ τὴν πληροφορία.
 
Last edited by a moderator:

Stathis

Ευστάθιος Μεντζάς
Ὁ κανόνας γιὰ τὴ δίφωνη ἀνάβασι εἶναι περίπλοκος. Ἀπ᾽ ὅ,τι γνωρίζω, κανένα θεωρητικὸ βιβλίο δὲν ἔχει προσδιορίσει πότε γράφεται τὸ κέντημα ἀπὸ κάτω καὶ πότε δεξιά. Ἀπὸ προσωπικές μου παρατηρήσεις, ἔβγαλα τὰ ἑξῆς συμπεράσματα, ὅπως τὰ ἔγραψα στὴ συλλογή μου:
Kanon12.jpg




Δὲν ἔχω τὰ Ἅπαντα τοῦ Μπερεκέτου. Μήπως μπορεῖς νὰ ἀνεβάσῃς μιὰ σελίδα γιὰ νὰ δῶ ἕνα παράδειγμα; Ἔχω ὅμως τὸ Θεοτόκε Παρθένε τοῦ Μπερεκέτου στὴ Μουσικὴ Πενδέκτη τοῦ 1850 ποὺ εἶναι μεταγραφὴ τοῦ Γρηγορίου, καὶ δὲν βλέπω καμία περίπτωσι δίφωνης ἀναβάσεως ποὺ δὲν τηρεῖ τὸν κανόνα μου.


Πολὺ χαίρομαι. Εὐχαριστῶ γιὰ τὴν πληροφορία.


Πατερ, ευλογείτε,

Θα σαρώσω κάτι από τα άπαντα του Μπερεκέτη για να δείτε τι εννοώ. Εχει δίκιο ο Διονύσιος (Ανατολικιώτης) που λέει πως χρειάζονται οπτικά παραδείγματα γι΄ αυτές τις περιπτώσεις.
Επίσης, θέλω να κανω και μια άλλη παρατήρηση σχετικά με τη διφωνη αυτή ανάβαση. Περίπτωση β). Όταν η διφωνη ανάβαση βρίσκεται σε άρση και αλλάζει η συλλάβή του κειμένου (όταν δεν αλλάζει ισχύουν αυτά που λέτε), νομίζω ότι πρεπει το κέντημα να πηγαίνει δεξιά. Θα ανεβάσω πραδείγματα, δεν γινεται αλλιώς.

Να εύχεσθε
 

Hristakis

Παμπάλαιο φθορικό μέλος
Ίσως δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει της προσοχής ότι όταν το κέντημα είναι κάτω του ολίγου τότε πρόκειται περί δίφωνης ανάβασης με οξεία ενώ όταν το κέντημα δεξιά τότε πρόκειται περί δίφωνηςανάβασης με ολίγον...τώρα αν λάβουμε υπ όψιν και την ορθογραφία της οξείας(δεν είναι δύσκολη)τότε ίσως κατανοήσουμε τον κανόνα για τις δύο αυτές γραφές(βλ.αναστασιματάριο και δοξαστάριο Εφεσίου και χειρόγραφα Χουρμουζίου)...δεν ξέρω αν βοηθάει αυτό...
 
Last edited:

Π. Δαβίδ

Γενικός συντονιστής
O κυρ- Γιακουμάκης ποιος είναι;;; :confused::eek:
Συγγνώμη αν ακούγομαι άσχετος αλλά δεν μου λέει κάτι το όνομα (ή επίθετο:confused:)
 

dimskrekas

Δημήτρης Σκρέκας
Παναγιώτη,

Γιακουμάκης ονομάζεται ο Ιάκωβος Πρωτοψάλτης...

http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/papadopoulos_music_per6_3.html

βλπ. Γ. Παπαδόπουλο, Ιστορ. επισκόπησις:
Ιάκωβος ο Πελοποννήσιος την πατρίδα, ο κοινώς τότε Γιακουμάκης λεγόμενος, μαθητής Ιωάννου του Τραπεζουντίου, γεννηθεις περί το 1740·


O κυρ- Γιακουμάκης ποιος είναι;;; :confused::eek:
Συγγνώμη αν ακούγομαι άσχετος αλλά δεν μου λέει κάτι το όνομα (ή επίθετο:confused:)
 

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Αν και πολύ ενδιαφέρον το θέμα της ορθογραφίας της Οξείας νομίζω οτι πρέπει να συζητηθεί εδώ στο υπάρχον ειδικό θέμα στο οποίο θα μεταφέρω πάραυτα και τα σχετικά μηνύματα.
 

Magdalene

Μαγδαληνή Κουμπαρούλη
Επίσης, κάποια μηνύματα που αφορούσαν στην αναλυτική και συνεπτυγμένη γραφή, μεταφέρθηκαν εδώ.
 

frephraim

Παλαιό Μέλος
Ὅταν μάζευα κανόνες ὀρθογραφίας, βρῆκα ἕναν κανόνα ποὺ λέει: «Ἔγγοργα κεντήματα πρέπει νὰ γραφοῦν ὡς ἔγγοργο ὀλίγον ὅταν ἀκολουθῇ πεταστή.» Χωρὶς νὰ πολυεξετάσω τὸ πρᾶγμα, τὸν συμπερίελαβα στὴ συλλογή μου. Τώρα ὅμως βλέπω ὅτι ὁ Γρηγόριος ὁ Πρωτοψάλτης, ὁ Θεόδωρος Φωκαεὺς (καὶ ἴσως καὶ ἄλλοι ἀπὸ τοὺς παλαιοὺς) δὲν τηροῦσαν αὐτὸν τὸν κανόνα. Γι᾽ αὐτό, βγάζω τὸ συμπέρασμα ὅτι ἔκανε λάθος ἐκεῖνος ποὺ τὸ ἔγραψε (καὶ δυστυχῶς δὲν θυμᾶμαι τώρα σὲ ποιὸ βιβλίο τὸ βρῆκα).
Rule-25.jpg


 
Last edited by a moderator:
Top