Μιχαήλ Στρουμπάκη: Νικόλαος Δοχειαρίτης και η συμβολή του στην ψαλτική τέχνη

neoklis

Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
Και η διατριβή ως PDF. Για τον τρόπο κατεβάσματος βλέπε εδώ.
 

Attachments

  • Μιχαήλ Στρουμπάκη Νικόλαος - «Δοχειαρίτης και η συμβολή του στην ψαλτική τέχνη».part1.rar
    22.9 MB · Views: 205
  • Μιχαήλ Στρουμπάκη Νικόλαος - «Δοχειαρίτης και η συμβολή του στην ψαλτική τέχνη».part2.rar
    22.9 MB · Views: 168
  • Μιχαήλ Στρουμπάκη Νικόλαος - «Δοχειαρίτης και η συμβολή του στην ψαλτική τέχνη».part3.rar
    22.9 MB · Views: 156
  • Μιχαήλ Στρουμπάκη Νικόλαος - «Δοχειαρίτης και η συμβολή του στην ψαλτική τέχνη».part4.rar
    18.6 MB · Views: 172
Last edited:

petros

Παλαιό Μέλος
Και η διατριβή ως PDF (εντός ολίγου). Για τον τρόπο κατεβάσματος βλέπε εδώ.

πολύ σπουδαίο έργο. Συγχαρητήρια :)
υπάρχει πιθανότητα έκδοσης της διατριβής;
για τους γνωρίζοντες, συμφέρει η εκτύπωση; :D
 

duodim

Δημήτρης Δημητρακόπουλος
πολύ σπουδαίο έργο. Συγχαρητήρια :)
υπάρχει πιθανότητα έκδοσης της διατριβής;
για τους γνωρίζοντες, συμφέρει η εκτύπωση; :D

Άλλο πράγμα η "γλύκα" του έντυπου βιβλίου. Μιχάλη... τι γίνεται;
 

s_mikhalis

Μιχάλης Στρουμπάκης
Ἀγαπητοί φίλοι καὶ συνάδελφοι, μὲ ἀφορμὴ τὴν ἀπὸ τοῦ forum προβολὴ τῆς διδακτορικῆς ἐργασίας μου: Νικόλαος Δοχειαρίτης καὶ ἡ συμβολή του στὴν Ψαλτικὴ Τέχνη, θέλω νὰ ἐπικοινωνήσω μαζί σας καὶ νὰ καταθέσω τὰ παρακάτω: Νὰ συγχωρέσετε, κατ’ ἀρχὰς τὴν καθυστέρηση ἀνταπόκρισής μου στὸ γεγονὸς τῆς προβολῆς τοῦ ἀρχείου λόγῳ διαφόρων γεγονότων μὲ σημαντικότερο τὴ γέννηση τοῦ πρώτου μας παιδιοῦ τὸν Ὀκτώβριο. Εὐχαριστῶ ὅσους ἐκφράστηκαν θετικὰ γιὰ τὴν ἐργασία μου καὶ ὅσους εὐχαρίστησαν αὐτοὺς ποὺ συνέβαλαν στὸ ἀνέβασμα. Χαίρομαι ποὺ, ἔστω καὶ μ’ αὐτὸν τὸν τρόπο βαίνει ἡ ἐργασία εἰς κοινὸν ὄφελος πάντων τῶν μελωδούντων καὶ τῶν μελετώντων τὴ μουσική μας. Ἡ μορφὴ τῆς ἀνὰ χεῖρας ἐργασίας εἶναι αὐτὴ ποὺ κατετέθη πρὸς κρίσιν ἐνώπιον τῆς ἐπιτροπῆς τοῦ διδακτορικοῦ, ἀποτελουμένης ἀπὸ τοὺς ἐλλογιμωτάτους κ. κ. Καθηγητές π. Γεώργιο Μεταλληνό, κ. Δημήτριο Γόνη, κ. Ἀχιλλέα Χαλδαιάκη, κ. Γρηγόριο Στάθη, κ. Δημήτριο Μπαλαγεῶργο, κ. Ἀθανάσιο Βουρλῆ καὶ κ. Γεώργιο Φίλια.
Θὰ ἤθελα νὰ σᾶς παρουσιάσω ἐν ὀλίγοις τὴ δομὴ τῆς ἐργασίας, ἐπισημαίνοντας τὴν πρωτοτυπία της, κάτι ποὺ, ὁπωσδήποτε, κάθε διατριβὴ ὀφείλει νὰ κομίζει στὴν ἐπιστημονικὴ ἔρευνα.
Τὰ μέρη τῆς ἐργασίας:
Εἰσαγωγή: παρουσιάζεται τὸ μουσικὸ περιβάλλον τῆς ἐποχῆς τοῦ Νικολάου, ἡ μέχρι τώρα ἔρευνα καὶ ὁ τρόπος διαχείρισης τοῦ ὑπάρχοντος ὑλικοῦ.
Α΄ Μέρος: παρουσιάζεται ὁ Νικόλαος ὡς ἱστορικὸ πρόσωπο, οἱ σχέσεις του μὲ τὴ μονὴ Δοχειαρίου καὶ τὶς ἄλλες μονές, τὰ καθήκοντά του καὶ οἱ οἰκονομικὲς παράμετροι τῶν δραστηριοτήτων, ἡ μαθητεία του, ἡ ψαλτική, ἀντιγραφική, ἐξηγητικὴ καὶ διδασκαλικὴ δραστηριότητά του. Στὸ β΄ καὶ γ΄ κεφάλαιο τοῦ Α΄ μέρους παρουσιάζεται πλέον διεξοδικὰ ἡ κωδικογραφικὴ καὶ μελουργικὴ παραγωγὴ καθώς καὶ οἱ ποικίλες μουσικὲς ἐνασχολήσεις τοῦ Νικολάου, πλὴν τῆς ἐξηγητικῆς.
Β΄ Μέρος: ἀσχολεῖται ἐξ ὁλοκλήρου μὲ τὴν ἐξηγητικὴ δραστηριότητα τοῦ Νικολάου. Στὰ κεφάλαια α΄ καὶ β΄ ἐξετάζεται ἡ διαδρομὴ τοῦ Νικολάου, ἀπὸ γνώστης καὶ χρήστης τῆς νέας μεθόδου σὲ ἐξηγητὴ τῆς παλαιᾶς σημειογραφίας. Στὸ γ΄ καὶ τελευταῖο κεφάλαιο τοῦ Β΄ Μέρους παρουσιάζεται ἡ ἐξηγητικὴ μέθοδος τοῦ Νικολάου μὲ τὸν παραλληλισμὸ κειμένων τοῦ Νικολάου καὶ τῶν Κωνσταντινοπολιτῶν διδασκάλων. Ἐπίσης, παρουσιάζονται οἱ σημειογραφικὲς ἀντιστοιχίες καὶ διαφοροποιήσεις, τέλος δὲ ἐπιχειρεῖται ἡ σκιαγράφηση τοῦ ἐξηγητικοῦ profil τοῦ Νικολάου.
Γ΄ Μέρος: πραγματοποιεῖται μορφολογικὴ ἀνάλυση τῶν συνθέσεων τοῦ Νικολάου στὸ στιχηράριο ( δοξαστικὰ τῶν ἐν Ἄθω Πατέρων) στὴν παπαδικὴ (πολυέλεοι, μαθήματα, ὀκτάηχα ἀπολυτίκια, χερουβικὰ καὶ κοινωνικὰ τῆς Προηγιασμένης). Πραγματοποιεῖται, ἐπίσης, μορφολογικὴ ἀνάλυση στὶς προσαρμογὲς προσομοίων καὶ στὶς συντμήσεις παλαιῶν μελῶν.
Ἡ ἐργασία ὁλοκληρώνεται μὲ τὸ παράρτημα στὸ ὁποῖο παρατίθενται ὁ χρονολογικὸς πίνακας χειρογράφων τῆς συλλογῆς, ὁ συγκριτικὸς πίνακας μαθημάτων, φωτογραφικὰ δείγματα ἀπὸ τὸ ἀρχεῖο καί, τέλος φωτογραφίες τῆς ἐκλογῆς τοῦ Νικολάου γιὰ τὸν Ἅγιο Νικόλαο.

Ἡ ἐργασία ἔρχεται νὰ καλύψει ἕνα κενὸ στὸν τομέα τῆς Βυζαντινῆς μουσικολογίας. Ἡ ἀπουσία μέχρι πρότεινος ἐμπεριστατωμένης μελέτης γιὰ τὸ πρόσωπο τοῦ Νικολάου καὶ τὸ ἔργο του καθιστᾶ τὴν παρούσα ἐργασία πρωτότυπη ἐξ ὁρισμοῦ. Ἐπιπλέον, καὶ ἐξειδικευμένα στοιχεῖα ἀπὸ τὴ διαπραγμάτευση τοῦ θέματος χαρακτηρίζονται πρωτότυπα. Ἡ ἐργασία ἐκτείνεται σὲ δύο πεδία: ἱστορικὸ καὶ μουσικολογικό.
Στὸ ἱστορικὸ πεδίο: μὲ βάση τὸ ἀνέκδοτο ἀρχειακὸ ὑλικὸ διερευνήθηκαν ὅλες οἱ πτυχὲς τοῦ βίου τοῦ Νικολάου καὶ ἔτσι ἔχουμε μιὰ πλήρη εἰκόνα τοῦ ἁγιορείτου μουσικοδιδασκάλου: τόπος καὶ χρόνος γέννησης, παρουσία στὴ μονὴ Δοχειαρίου καὶ στὸ Ἅγιον Ὄρος γενικότερα, ἐκκλησιαστικὰ ὀφφίκια, μετακινήσεις στὶς διάφορες μονές, ψαλτικὴ διακονία. Στὰ πλαίσια τῆς διερεύνησης τοῦ θέματος ἀποσαφηνίζεται πλήρως τὸ ζήτημα τοῦ διπλοῦ ὀνόματος Νικηφόρος – Νικόλαος μὲ τὸ ὁποῖο ἀπαντᾶται τὸ μελετώμενο πρόσωπο. Πρῶτα ὀνομαζόταν Νικηφόρος, μετὰ τὴν κουρά του σὲ μεγαλόσχημο μοναχὸ ἀπαντᾶται ὡς Νικόλαος καὶ μὲ αὐτὸ τὸ ὄνομα μένει στὴν ἱστορία τῆς Ψαλτικῆς Τέχνης.
Στὸ μουσικολογικὸ πεδίο: ὁ Νικόλαος παρακολουθεῖται σχολαστικὰ σὲ ὅλα τὰ στάδια τῆς μουσικῆς του δραστηριότητας καὶ ἀποκτοῦμε σαφὴ εἰκόνα τῆς ὅλης του μουσικῆς παρουσίας.
Εἰδικότερα: α) ἐντοπίστηκαν καὶ καταγράφηκαν περὶ τὰ 55 αὐτόγραφα τοῦ Νικολάου καθὼς καὶ περὶ τοὺς 12 κώδικες ἑτέρων γραφέων ποὺ ἀντιγράφουν τὸ ἔργο τοῦ ἐξηγητοῦ.
β) Καταγράφηκαν ἀναλυτικὰ ἅπαντα τὰ μελοποιήματά του.
γ) Παρουσιάζονται γιὰ πρώτη φορὰ ἄγνωστες πτυχὲς τῆς μουσικῆς καὶ λειτουργικῆς δραστηριότητας τοῦ Νικολάου, ἤτοι οἱ προσαρμογές του στὴ σλαβωνικὴ λειτουργικὴ γλώσσα, οἱ συντμήσεις σὲ παλαιὰ μέλη, οἱ καταγραφὲς τεσσάρων προσομοίων σύμφωνα μὲ τὴν ἁγιορειτικὴ ψαλτικὴ παράδοση, ἡ ἔστω καὶ περιορισμένη ποιητική του δραστηριότητα.
δ) Γιὰ πρώτη φορὰ παρουσιάζεται ἡ μορφολογία τῶν περισσοτέρων συνθέσεών του, μὲ σκοπὸ τὴν προσέγγιση τοῦ ἰδιαίτερου μουσικοῦ ὕφους καὶ τὴν ἐξιχνίαση τοῦ τρόπου μὲ τὸν ὁποῖο ὁ ἁγιορείτης μουσικὸς προσέλαβε τὶς παραδεδομένες δομὲς καὶ τὶς διενεργούμενες ἀνακατατάξεις στὰ μουσικὰ πράγματα τῆς ἐποχῆς του.
ε) τέλος, στὸ μεγάλο θέμα τῆς ἐξήγησης· πρῶτον παρατίθεται πλήρως ὑπομνηματισμένο τὸ corpus τῶν ἐξηγήσεών του· δεύτερον γιὰ πρώτη φορὰ προσεγγίζεται ἐνδελεχῶς ἡ ἐξηγητικὴ μέθοδος τοῦ Νικολάου διὰ τῆς ἐπισήμανσης τοῦ διττοῦ ἐπιπέδου τῆς ἐξήγησης: Α΄ ἐπίπεδο (μεῖζον) : τὸ βασικὸ μελικὸ περιεχόμενο τῶν θέσεων παραμένει ἀναλλοίωτο κατὰ τὴ διαδικασία τῆς μεταφορᾶς ἀπὸ τὴ μία σημειογραφία στὴν ἄλλη· Β΄ ἐπίπεδο (ἔλασσον) : οἱ σημειούμενες σημειογραφικὲς διαφορὲς δέν ἀλλοιώνουν τὸ κύριο μελικὸ περιεχόμενο. Στὴν προσπάθεια νὰ καταδειχθεῖ ἡ παραπάνω πρόταση προσφέρεται ἱκανὸς ἀριθμὸς μουσικῶν παραδειγμάτων μὲ κυριώτερο τὴ σπάνια περίπτωση κειμένου γεγραμμένου καὶ στὶς δύο σημειογραφίες ἐν παραλλήλῳ. Μέσα ἀπὸ τὴ διαδικασία τῆς κατάδειξης τῶν παραπάνω προτάσεων μᾶς δόθηκε ἡ δυνατότητα να ἐξιχνιάσουμε στοιχεῖα τοῦ λεγομένου ἁγιορειτικοῦ ψαλτικοῦ ἰδιώματος, ὅπως ὁ Νικόλαος τὸ προσέλαβε, τὸ βίωσε καὶ τὸ κατέγραψε, στοιχεῖα ποὺ ὡς ἕνα βαθμὸ ἐπιβιώνουν μέχρι καὶ σήμερα στὸν ἁγιορειτικὸ χῶρο.
Λίγες ἀκόμα παρατηρήσεις:
α. στὰ 3,5 χρόνια ποὺ ἔχουν παρέλθει ἀπὸ τὴν ἐκπόνηση τῆς διατριβῆς ἔχουν προκύψει καὶ νέα στοιχεῖα γιὰ τὸ ἔργο τοῦ Νικολάου Δοχειαρίτου. Αὐτὰ τὰ στοιχεῖα μαζὶ μὲ τὶς παρατηρήσεις-βελτιώσεις τῶν ἐλλογιμωτάτων καθηγητῶν θὰ συμπεριληφθοῦν στὴν ἔντυπη ἔκδοση ποὺ σχεδιάζεται γιὰ τὴ φετεινὴ Ἀκαδημαϊκὴ χρονιά. Ἑπομένως, ἀγαπητοὶ φίλοι καὶ συνάδελφοι, ἀναμείνατε τὴ βελτιωμένη ἔκδοση τοῦ Νικολάου Δοχειαρίτου, μὲ τὶς ἀπαραίτητες συμπληρώσεις καὶ διορθώσεις καθὼς καὶ τὶς ἀπαιτούμενες βελτιώσεις στὴν κατανομὴ τῆς ὕλης. Ὡστόσο, ἄν κάποιος ἕως τότε θέλει νὰ παραπέμψει στὴ διατριβή, ὅπως ὁρίζουν οἱ διεθνεῖς ἐπιστημονικοὶ κανόνες καὶ δεοντολογία, ἄς τὸ κάνει μὲ τὴν ἑξῆς μορφή: Μ. Στρουμπάκη, Νικόλαος ὁ Δοχειαρίτης καὶ ἡ συμβολή του στὴν Ψαλτικὴ Τέχνη, Διατριβή κατατεθεῖσα στὴ Θεολογικὴ Σχολὴ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, Ἀθήνα 2007, ΕΚΤ: http://phdtheses.ekt.gr/eadd/handle/10442/19123.
β. ἐπίσης, ἄν καὶ δὲν τὸ θεωρῶ ἀπόλυτα ἀναγκαῖο, ἐντούτοις σᾶς μεταφέρω αὐτολεξεὶ τὰ περὶ πνευματικῆς ἰδιοκτησίας ἀπὸ τὸ site τοῦ ΕΚΤ: α) Όλα τα τεκμήρια στο ΕΑΔΔ προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα (http://phdtheses.ekt.gr/eadd/handle/10442/19123)• β) Ο συγγραφέας, ως κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων της διατριβής, παρέχει στο ΕΚΤ το μη αποκλειστικό δικαίωμα της δημοσίευσης και διάθεσης της ηλεκτρονικής μορφής της εργασίας του στο Διαδίκτυο, μέσω του αποθετηρίου του ΕΑΔΔ, καθώς και διάθεσης της έντυπης μορφής της διατριβής σε κάθε ενδιαφερόμενο (για ξεφύλλισμα ή φωτοαντιγραφή μέρους της) μόνο για εκπαιδευτική, ερευνητική και ιδιωτική χρήση και όχι για χρήση που αποσκοπεί σε εμπορική εκμετάλλευση• β) Η δεοντολογία επιβάλλει την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων των διδακτόρων στο έργο τους και κατά συνέπεια, σε κάθε περίπτωση, η εργασία διατίθεται με την προϋπόθεση να χρησιμοποιηθεί μόνο για ακαδημαϊκούς, εκπαιδευτικούς και ερευνητικούς σκοπούς καθώς και για προσωπική μελέτη και έρευνα (http://phdtheses.ekt.gr/eadd/faq.jsp#qA9)
γ. τέλος, ἐπειδὴ πάντα εἶμαι ἀνοικτὸς στὴν καλόπιστη κριτικὴ ποὺ ἀποβλέπει στὸν εἰλικρινή διάλογο καὶ τὴν προαγωγὴ τῆς γνώσης, εἶναι εὐπρόσδεκτες ἰδέες, κρίσεις ἀλλὰ καὶ προβληματισμοὶ σχετικὰ μὲ τὴν ἐργασία. Σᾶς εὔχομαι καλὸ καὶ δημιουργικὸ διάβασμα.
Μιχάλης Στρουμπάκης
 

duodim

Δημήτρης Δημητρακόπουλος
Μιχάλη, πολλές ευχαριστίες για την ενημέρωση. Συγχαρητήρια και πάλι για τη μεγάλη σου προσφορά. Αναμένουμε και την έντυπη έκδοση (είμαι βλέπεις της παλιάς σχολής). Να χαίρεσαι την οικογένεια σου και το νεογέννητο παιδί σου. Πρόσφατα, γεννήθηκε και ο μικρός ΔΔ.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
...............
α. στὰ 3,5 χρόνια ποὺ ἔχουν παρέλθει ἀπὸ τὴν ἐκπόνηση τῆς διατριβῆς ἔχουν προκύψει καὶ νέα στοιχεῖα γιὰ τὸ ἔργο τοῦ Νικολάου Δοχειαρίτου. Αὐτὰ τὰ στοιχεῖα μαζὶ μὲ τὶς παρατηρήσεις-βελτιώσεις τῶν ἐλλογιμωτάτων καθηγητῶν θὰ συμπεριληφθοῦν στὴν ἔντυπη ἔκδοση ποὺ σχεδιάζεται γιὰ τὴ φετεινὴ Ἀκαδημαϊκὴ χρονιά. Ἑπομένως, ἀγαπητοὶ φίλοι καὶ συνάδελφοι, ἀναμείνατε τὴ βελτιωμένη ἔκδοση τοῦ Νικολάου Δοχειαρίτου, μὲ τὶς ἀπαραίτητες συμπληρώσεις καὶ διορθώσεις καθὼς καὶ τὶς ἀπαιτούμενες βελτιώσεις στὴν κατανομὴ τῆς ὕλης.
...............
Μιχάλης Στρουμπάκης
Τελικά ἐκδόθηκε τό 2014
http://www.ibyzmusic.gr/index.php/ekdosis/meletes

Συγχαρητήρια!​
 

neoklis

Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
Top