Εγκυκλοπαίδεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής

σύριγξ, σύριγγα του Πάνα· φλογέρα του βοσκού. Ο ήχος παράγεται από φύσημα κατευθείαν μέσα στην οπή, που έχει ανοιχτεί στο επάνω άκρο, χωρίς την παρεμβολή γλωσσίδας . Συρίζω (και συρίττω) σήμαινε παίζω τη σύριγγα· επίσης, παράγω έναν συρίζοντα ήχο. Το όνομα της σύριγγας εμφανίζεται στην Ιλιάδα και στον Ύμνο στον Ερμή 512- Ίλ. Κ 13: "αυλών συριγγών τ' ένοπήν" ([ο Αγαμέμνονας, κοιτάζοντας προς το στρατόπεδο των Τρώων, θαύμαζε τις πολλές φωτιές που έκαιαν μπροστά στο Ίλιο] και τον ήχο των αυλών και των συριγγών). Βλ. επίσης Σ 526.
Γενικά, μπορεί να ειπωθεί πως ο όρος σύριγγα (σύριγξ) χρησιμοποιούνταν συχνά για όλα τα πνευστά όργανα χωρίς γλωσσίδα, ενώ για εκείνα που είχαν γλωσσίδα (απλή ή διπλή) χρησιμοποιούνταν ο όρος αυλός .
Υπήρχαν βασικά δύο είδη σύριγγας: η μονοκάλαμος και η πολυκάλαμος· Αγιοπ. (Vincent Notices 263): "Σύριγγος είδη δύο· το μεν εστι μονοκάλαμον, το δε πολυκάλαμον, ό φασιν εύρημα Πανός". Και στις δύο περιπτώσεις, η σύριγγα κατασκευαζόταν από καλάμι.
Ο τόνος της μονοκάλαμης ήταν ελαφρός, γλυκός και λιγάκι συριστικός· η έκτασή της ήταν περιορισμένη στην υψηλή περιοχή, σε αντίθεση με τον αυλό, που συχνά επονομαζόταν βαρύφθογγος (βαρύτονος). Το όργανο ήταν κατακόρυφο (ίσιο) και είχε λίγες οπές. Η πολυκάλαμη ήταν η γνωστή σύριγξ του Πανός ή σύριγγες του Πανός. Τα καλάμια (σωλήνες) ήταν συνήθως επτά, με διαφορετικό μέγεθος· σχημάτιζαν, όμως, μια οριζόντια γραμμή στο επάνω άκρο, χωρίς οπές, και ήταν συνδεδεμένα με κερί. Πολυδ. (IV, 69): "στη σύριγγα ο ήχος παράγεται με φύσημα· είναι ένα σύνολο από καλάμια (σωλήνες) δεμένα με λινάρι και κερί... πολλά καλάμια με βαθμιαία σμικρυνόμενο μέγεθος". Ο Πολυδεύκης μιλεί και για μια πεντασύριγγα (VIII, 72), ενώ ο Αγιοπολίτης για δεκακάλαμη (σ. 260). Η σύριγγα του Πάνα ήταν όργανο ποιμενικό (ο Πάνας ήταν ποιμενικός θεός, προστάτης των δασών, των κοπαδιών και των βοσκών) και δε χρησιμοποιούνταν ποτέ για καλλιτεχνικούς σκοπούς· πρβ. Ομ. Ιλ. Σ 526: "νομήες τερπόμενοι σύριγξι" (βοσκοί τερπόμενοι με τις σύριγγες).
Στην περίπτωση ισομεγεθών καλαμιών, συνήθιζαν να γεμίζουν ένα τμήμα κάθε σωλήνα με κερί, μικραίνοντας έτσι βαθμιαία την αέρινη στήλη που παλλόταν.
Κατά τον Διόδωρο Σικελιώτη (Γ', 58, 2), η Κυβέλη εφεύρε την πολυκάλαμη σύριγγα: "πολυκάλαμον σύριγγα πρώτην [Κυβέλην] επινοήσαι". Ο Πολυδεύκης (IV, 77), όμως, λέει πως είχε κελτική προέλευση: "η δε εκ καλάμων σύριγξ Κελτοίς προσήκει και τοις εν ωκεανώ νησιώταις" (η πολυκάλαμη σύριγγα αρμόζει στους Κέλτες και σε όσους κατοικούν στα νησιά του ωκεανού).
Σύμφωνα με το μύθο, ο Πάνας αγάπησε μια νύμφη από την Αρκαδία, την κόρη του ποταμού Λάδωνα Σύριγγα. Η νύμφη τρομαγμένη από την καταδίωξη του θεού ικέτευσε τον Δία να τη σώσει. Έτσι, τη στιγμή που ο Πάνας την έπιασε, εκείνη μεταμορφώθηκε σε καλαμιά· τρελός από θυμό και απογοήτευση ο Πάνας έσπασε την καλαμιά σε κομμάτια. Γρήγορα, όμως, κατάλαβε πως έκοβε το σώμα της νύμφης, και μετανιωμένος άρχισε να κλαίει και να φιλά τα κομμάτια της καλαμιάς. Ακούγοντας τους ήχους που έβγαιναν, καθώς φυσούσε κλαίοντας, οδηγήθηκε στην κατασκευή της σύριγγας.
Ο επικός ποιητής Ευφορίων (Αθήν. Δ', 184Α, 82), στο βιβλίο του Περί μελοποιϊών (ή μελοποιών) λέει πως ο Ερμής επινόησε τη μονοκάλαμη σύριγγα, ο Σειληνός την πολυκάλαμη και την κηρόδετη ο Μαρσύας : "την μεν μονοκάλαμον σύριγγα Ερμήν ευρεΐν, την δε πολυκάλαμον Σειληνόν, Μαρσύαν δε την κηρόδετον". ’λλοι αποδίδουν την εφεύρεση της μονοκάλαμης σύριγγας στον Σεύθη και τον Ρωνάκη, από τη θρακική φυλή των Μαιδών.
Γενικά, μπορεί να λεχθεί πως η πολυκάλαμη σύριγγα υπήρξε ο κυριότερος πρόδρομος της ύδραυλης .
Η σύριγγα συνδεόταν, επίσης, με τη μαγεία· ο Πλούταρχος (Πότερα των ζώων φρονιμότερα... 961Ε, 3) αναφέρει: "κηλούνται μεν γαρ έλαφοι και ίπποι σύριγξι και αυλοίς" (τα ελάφια και τα άλογα μαγεύονται [γοητεύονται] με τις σύριγγες και τους αυλούς). Στο εδάφιο αυτό η λέξη κηλούμαι θα μπορούσε να έχει απλώς τη σημασία του θέλγομαι.

Σύριγξ λεγόταν και το επιστόμιο του αυλού με μονή γλωσσίδα (πρβ. Κ. Schlesinger The Greek Aulos 54). Κατά τη θεωρία του Α. Α. Howard (βλ. Macran Αριστόξενος 243), η σύριγξ ήταν μια οπή κοντά στο επιστόμιο του αυλού, που βοηθούσε, όπως και στο κλαρινέτο, στην παραγωγή των αρμονικών (βλ. Αριστόξ. Αρμ. Ι, 21, 1 Mb, και Πλούτ. Ότι ουδ' ηδέως ζην εστιν κατ' Επίκουρον 1096Α και Περί μουσ. 1138Α).

Η λέξη σύριγξ χρησιμοποιούνταν και με τη σημασία του σφυρίγματος (LSJ).

Για την έκφραση "κατασπάν" και "ανασπάν την σύριγγα" βλ. Macran Αριστόξενος Αριστόξενος, (375 / 360 π.Χ.-· φιλόσοφος και θεωρητικός της μουσικής, γεννήθηκε στον Τάραντα και πέθανε στην Αθήνα. Μαθητής του Αριστοτέλη στο Λύκειο, υπήρξε πολυγραφότατος, με περί τα 453 μουσικά, ιστορικά και φιλοσοφικά βιβλία. Από τα μουσικά του βιβλία έχει σωθεί το μεγαλύτερο μέρος των Αρμονικών Στοιχείων. 243-244 και Κ. Schlesinger, 54 κε.· επίσης, Weil και Reinach Plut. De la Mus. 82-83, σημ. 196.

Βιβλιογραφία:

Th. Reinach, "Syrinx" DAGR VIII (1908), .σσ. 1596-1600.
H. Abert, "Syrinx", Pauly RE 2η Σειρά, IV, στήλ. 1779.
Κ. Sachs, "Pan-pipes" Hist. (1940), σσ. 142-143.
M. Wegner, Das Musikleben der Griechen (1949), σσ. 58-60.

http://www.musipedia.gr/

~~~~~~~~~

σῦριγξ , ιγγος: any tube, hence (1) shepherd's pipe, Pan's - pipe, Il. 10.13, Il. 18.526.—(2) spear-case, Il. 19.387.

Georg Autenrieth. A Homeric Dictionary for Schools and Colleges. New York. Harper and Brothers. 1891

~~~~~~~~~~~

panpipes [syrinx].

A number of tubes of graduated length, joined together in the form of a bundle or a raft. The pipes are end- and duct-blown, with one note being produced to each pipe. The tubes are often of reed or cane, as in the Greek legend where Pan blew across the reeds into which the nymph Syrinx had been turned, but pieces of wood or stone into which tubes of different length are drilled are also common. Pottery was sometimes used in ancient Peru, and plastic panpipes are made today.

The tubes are usually closed at the lower end, but open pipes are occasionally used, sometimes combined with closed ones to give a faint shimmer in octaves. Some instruments have only three tubes, whereas the Romanian nai has 20 or more. In South Africa and Lithuania disjunct panpipes—separate tubes with a group of pipers each playing one or two—are used. Those of Peru and Bolivia may be performed in pairs that share the melodic lines. In many areas, especially of South America and Oceania, they are ritual instruments.

Jeremy Montagu

Grove

Hymn 4 to Hermes
HH 4 512

Ύμνο στον Ερμή 512

ἔνθα βόας μὲν ἔπειτα ποτὶ ζάθεον λειμῶνα
ἐτραπέτην: αὐτοὶ δέ, Διὸς περικαλλέα τέκνα,
505ἄψορροι πρὸς Ὄλυμπον ἀγάννιφον ἐρρώσαντο
τερπόμενοι φόρμιγγι: χάρη δ᾽ ἄρα μητιέτα Ζεύς,
ἄμφω δ᾽ ἐς φιλότητα συνήγαγε: καὶ τὰ μὲν Ἑρμῆς
Λητοΐδην ἐφίλησε διαμπερὲς ὡς ἔτι καὶ νῦν,
σήματ᾽ ἐπεὶ κίθαριν μὲν Ἑκηβόλῳ ἐγγυάλιξεν
510ἱμερτήν, δεδαώς, ὃ δ᾽ ἐπωλένιον κιθάριζεν:
αὐτὸς δ᾽ αὖθ᾽ ἑτέρης σοφίης ἐκμάσσατο τέχνην:
συρίγγων ἐνοπὴν ποιήσατο τηλόθ᾽ ἀκουστήν.

Anonymous. The Homeric Hymns and Homerica with an English Translation by Hugh G. Evelyn-White. Homeric Hymns. Cambridge, MA.,Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1914.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0137:hymn=4:card=488

[''Ίλ. Κ 13: "αυλών συριγγών τ' ένοπήν" ([ο Αγαμέμνονας, κοιτάζοντας προς το στρατόπεδο των Τρώων, θαύμαζε τις πολλές φωτιές που έκαιαν μπροστά στο Ίλιο] και τον ήχο των αυλών και των συριγγών). Βλ. επίσης Σ 526.'']

Homer, Iliad
Hom. Il. 10.13

Ίλ. Κ 13

ἤτοι ὅτ᾽ ἐς πεδίον τὸ Τρωϊκὸν ἀθρήσειε,
θαύμαζεν πυρὰ πολλὰ τὰ καίετο Ἰλιόθι πρὸ
αὐλῶν συρίγγων τ᾽ ἐνοπὴν ὅμαδόν τ᾽ ἀνθρώπων.
αὐτὰρ ὅτ᾽ ἐς νῆάς τε ἴδοι καὶ λαὸν Ἀχαιῶν,
15πολλὰς ἐκ κεφαλῆς προθελύμνους ἕλκετο χαίτας
ὑψόθ᾽ ἐόντι Διί, μέγα δ᾽ ἔστενε κυδάλιμον κῆρ.
ἥδε δέ οἱ κατὰ θυμὸν ἀρίστη φαίνετο βουλὴ
Νέστορ᾽ ἔπι πρῶτον Νηλήϊον ἐλθέμεν ἀνδρῶν,
εἴ τινά οἱ σὺν μῆτιν ἀμύμονα τεκτήναιτο,
20ἥ τις ἀλεξίκακος πᾶσιν Δαναοῖσι γένοιτο.
ὀρθωθεὶς δ᾽ ἔνδυνε περὶ στήθεσσι χιτῶνα,

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:abo:tlg,0012,001:10:13&lang=original

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Homer, Iliad
Hom. Il. 18.526

Σ 526

τοῖσι δ᾽ ἔπειτ᾽ ἀπάνευθε δύω σκοποὶ εἵατο λαῶν
δέγμενοι ὁππότε μῆλα ἰδοίατο καὶ ἕλικας βοῦς.
525οἳ δὲ τάχα προγένοντο, δύω δ᾽ ἅμ᾽ ἕποντο νομῆες
τερπόμενοι σύριγξι: δόλον δ᾽ οὔ τι προνόησαν.

Homer. Homeri Opera in five volumes. Oxford, Oxford University Press. 1920.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:abo:tlg,0012,001:18:526&lang=original

LSJ

σῦριγξ , ιγγος, h(,
A. [select] shepherd's pipe, Panspipe, “αὐλῶν συρίγγων τ᾽ ἐνοπή” Il.10.13; “νομῆες τερπόμενοι σύριγξι” 18.526; “συρίγγων ἐνοπή” h.Merc.512; “ὑπὸ λιγυρῶν συρίγγων ἵεσαν αὐδήν” Hes.Sc.278; “οὐ μολπὰν σύριγγος ἔχων” S.Ph.213 (lyr.); καλαμίνη ς. Ar.Fr.719; “κατ᾽ ἀγροὺς τοῖς νομεῦσι σῦριγξ ἄν τις εἴη” Pl.R.399d.
2. [select] cat-call, whistle, hiss, as in theatres, Id.Lg.700c; cf. “συρίζω” 11.2, συριγμός:—the last part of the νόμος Πυθικός was called σύριγγες, prob. because it imitated the dying hisses of the serpent Pytho, Str.9.3.10.
3. [select] mouthpiece of the αὐλός, Plu.2.1138a,1096b.
4. [select] quill of the cassia, Androm. ap. Gal.14.73, Dsc.1.13; cf. συριγγίς.
II. [select] anything like a pipe:
1. [select] spear-case, = δορατοθήκη, Il.19.387.
2. [select] hole in the nave of a wheel, A.Th.205 (lyr.), Supp.181, S.El.721, E.Hipp. 1234, Theoc.24.120, etc.; cf. Suid.
3. [select] hollow part of a hinge, Parm. 1.19.
4. [select] Medic., in pl., pores or bronchial passages of the lungs, Arist.Resp.478a13,480b7, HA496b3,513b5; δι᾽ οὗ μεριεῖται τὸ πνεῦμα κατὰ τὰς ἀρτηρίας εἰς τὰς ς. Id.PA664a28; of other ducts or channels in the body, “λίφαιμοι σαρκῶν σύριγγες” Emp.100.2, cf. Max.169; “σύριγγες ἄνω φυσῶσι μελαν μένος” S.Aj.1412 (anap.); of the trachea, Hp. Cord.2; the liver-duct, “ἡ ς. τοῦ ἥπατος” Id.Mul.1.78 (cf. “θρίξ” 111); ς. αἱματόεσσα, of a vein, A.R.4.1647; ἱερὰ ς. cavity of the spine, Poll. 2.180; passage through the elephant's trunk, Aret.SD2.13.
5. [select] fistulous sore or abscess, Hp.Coac.501, Plu.2.60a, Gal.6.244; “ἐν τῷ γόνατι” Artem.1.47.
6. [select] ς. πτεροῦ, v. πτερόν 1.1.
7. [select] groove or barrel of a catapult, Ph.Bel.61.46, 62.40, Hero Bel.100.5, Vitr.10.10.3.
8. [select] subterranean passage, gallery, mine, Plb.9.41.9, 21.28.6, Str.3.2.9, al.; of the burial vaults of the Egyptian kings at Thebes, Ael.NA6.43, Paus.1.42.3, Baillet Inscr.des tombeaux des rois à Thèbes Nos.13,245, al.
9. [select] covered gallery or cloister, Callix.1, Plb.15.31.3; “σύριγγας τῶν ὑσπλήγων δύο” BCH35.286 (Delos).
10. [select] channel for counterweight in automaton, Hero Aut.2.8.
11. [select] perh. loop, J.AJ3.7.5.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper...:1999.01.0167:book=3:section=399d&i=1#lexicon

[''Υπήρχαν βασικά δύο είδη σύριγγας: η μονοκάλαμος και η πολυκάλαμος· Αγιοπ. (Vincent Notices 263): "Σύριγγος είδη δύο· το μεν εστι μονοκάλαμον, το δε πολυκάλαμον, ό φασιν εύρημα Πανός". Και στις δύο περιπτώσεις, η σύριγγα κατασκευαζόταν από καλάμι.'']

ΑΝΟΝΥΜΕ
FRAGMENTS DE L'HAGIOPOLITE
Traduction française : M. J.-H. VINCENT.
IIe FRAGMENT DE L'HAGIOPOLITE, FOL. 19 V.[16]

Αγιοπ. (Vincent Notices 263

[Φρ]υγῶν δὲ εὕρημά ψασιν εἶναι τὸν αὐλὸν, διὰ τὸν Μαρσύαν, καὶ Ὄλυμπον, καὶ Σάτυρου· εἰσὶ γὰρ οὔτοι Φρύγες.
Σύριγγος[17] εἴδη δύο τὸ μὲν γάρ ἐστὶ μονοκάλαμον, τὸ δὲ πολυκάλαμον, ὅ φασιν εὕρημά Πανὸς τοῦ Αἰθέρος[18] καὶ νύμφης Οἰνόης[19] καὶ ὁ μὲν μῦθος οὕτως. Ὁ δὲ φυσικὸς λόγος τοιοῦτος κατὰ τὸν Πιερικὸν[20] Ὄλυμπον[21], καλάμου ἀποξηρανθέντος ἀποθραυ[σθέντος τε] εἰς συριγγοειδῆ χείλωσιν,[22] ὑπὸ τοῦ εἰσρέοντος ἀνέμου διὰ τῆς χειλώσεως, λιγυρὸν ἦχον ἀπετέλει. Οὗπερ ὁ ποιμὴν ἀκούσας ἥσθη, καὶ τοῦτον ἐκτεμὼν, προσηνές τι καὶ ἐπακτικὸν ἀπεσύριζεν. Ὁμοίῳ δὲ τρόπῳ καὶ ἄλλους ὀργανοποινησάμενος τοὺς ἀναλογίαν ἔχοντας πρὸς τὸν εὑρημένον φθόγγον ἡρμόσατο. Kαὶ ποιήσας πεντασύριγγον, ἐζηλώθτι παρὰ τῶν ἄλλων ποιμένων. Εἶτα τούτοις, ἔντιμος ἡ χρῆσις γινομένη καὶ τοῖς λοιποῖς ἀγροίκοις, ὕστερον καὶ ἐν ταῖς πολιτικαῖς ἀπολαύσεσι παρελαμβάνετο. Οἱ δὲ τότε Μακεδόνων βασιλεῖς ἐπὶ τὰ βασίλεια μετήνεγ[καν αὐτ]ών τὴν χρῆσιν, καὶ τὸ μέλος αὐτῶν ἐπικαλεῖσθαι μακεδόνιον. Μετὰ τσῦτο Ἄττις τὸ δεκάλομον[23] αὐλὸν ποιήσας, ποιμενικὴν ἐκάλει σύριγγα. Ποιήσας τὸν[24] μὲν πρῶτον δεκαδάκτυλον[25], καὶ δακτύλ[ους] ἀφελὼν, ἕως δὲ τοὺς λοιποὺς ἰσομήκεις ἑ[νὶ ἑκάστῳ ἐσχηκέναι αὐ]λῷ χειλώσας, τνρτήσας τ' αὐτῶν[26] πη[λικότητα καὶ] τομὴν, τὰ βουκολικὰ χα\ αἰπολικὰ παρὰ τὸν Σύριγγον[27] ποταμὸν ἐσύρισε.[28]

[17] Scol. de Ptolém. sur la page 17, l. 7 : σύρριγξ ὁ κοινῶς λεγόμενος σουρουλάς (mot inconnu, peut-être συραυλάς).

[18] Ms. παντὸς τοῦ αἰθέρους.

[19] Cf. Plat. Prot. t. I, p. 310, C; Paus. p. 83, 631, 662, 695; Strab. l. VIII.

[20] Ms. Πιερικνὸν.

[21] Cf. Bell, p. 35.

[22] Je suppose qu'il faut κοιλίωσιν. — Cf. Nicom. p. 19.

[23] Probablement τὸν δεκάλαμον. — On ne saurait cependant affirmer qu'il ne faille pas δεκακάλαμον, mot que la cacophonie aurait fait changer en δεκάλαμον. Dans ce cas, l'invention d'Attis aurait beaucoup moins d'importance, puisqu'au lieu d'une flûte à dix trous, il ne s'agirait plus que d'une flûte à dix tuyaux. Je ne négligerai cependant pas de faire remarquer, en faveur de la première interprétation, qu'elle est acceptée sans difficulté par M. Adrien de Lafage (à qui je l'avais communiquée) dans son Histoire générale de la musique, t. II, p. 118.

[24] Ms. τὸ.

[25] Censorin, De die natali (ch. 10), comparant les sons rendus par des flûtes de différentes longueurs, adopte aussi le doigt pour unité de mesure. Mais il donne à la plus grande flûte 12 doigts de longueur**, parce qu'alors, prenant pour fondamental le son qu'elle peut rendre, on obtient les consonances de quarte, de quinte, et d'octave, en réduisant cette longueur à 9 doigts, 8 doigts, et 6 doigts (voyez ci-après, les fragments de Psellus.)

** Ο ιβ αριθμὸς ὁ ὁ ἁρμορικώτατος. (Pachymère, fol. 22.)

[26] Ms. τῆ τῶν.

[27] Il n'est pas à ma connaissance qu'aucun auteur ait parlé du fleuve Syrinx. Au reste, ce n'est pas le seul point par lequel ce récit diffère des fables accréditées.

[28] Ms. εὐσηρῆσαι.

http://webcache.googleusercontent.c...ο·+το+μεν+εστι+μονοκάλαμον&cd=4&hl=el&ct=clnk

[''Πολυδ. (IV, 69): "στη σύριγγα ο ήχος παράγεται με φύσημα· είναι ένα σύνολο από καλάμια (σωλήνες) δεμένα με λινάρι και κερί... πολλά καλάμια με βαθμιαία σμικρυνόμενο μέγεθος". Ο Πολυδεύκης μιλεί και για μια πεντασύριγγα (VIII, 72)'']

Pollux, Onomasticon

Πολυδ. IV, 69

http://www.archive.org/stream/onomasticon01polluoft#page/n309/mode/1up

VIII, 72

http://www.archive.org/stream/onomasticon01polluoft#page/n531/mode/1up

[''Κατά τον Διόδωρο Σικελιώτη (Γ', 58, 2), η Κυβέλη εφεύρε την πολυκάλαμη σύριγγα: "πολυκάλαμον σύριγγα πρώτην [Κυβέλην] επινοήσαι".'']

Ιστορική Βιβλιοθήκη
Διόδωρος Σικελιώτης

Διόδωρο Σικελιώτη, Γ', 58, 2

[3,58] Παραδέδοται δὲ τῆς θεοῦ ταύτης καὶ κατὰ τὴν Φρυγίαν γένεσις. οἱ γὰρ ἐγχώριοι μυθολογοῦσι τὸ παλαιὸν γενέσθαι βασιλέα Φρυγίας καὶ Λυδίας Μῄονα· γήμαντα δὲ Δινδύμην γεννῆσαι μὲν παιδίον θῆλυ, τρέφειν δ΄ αὐτὸ μὴ βουλόμενον εἰς ὄρος ἐκθεῖναι τὸ προσαγορευόμενον Κύβελον. ἐνταῦθα τῷ παιδίῳ κατά τινα θείαν πρόνοιαν τάς τε παρδάλεις καί τινα τῶν ἄλλων τῶν ἀλκῇ διαφερόντων θηρίων παρέχεσθαι τὴν θηλὴν καὶ διατρέφειν, γύναια δέ τινα περὶ τὸν τόπον ποιμαίνοντα κατιδεῖν τὸ γινόμενον, καὶ θαυμάσαντα τὴν περιπέτειαν ἀνελέσθαι τὸ βρέφος, καὶ προσαγορεῦσαι Κυβέλην ἀπὸ τοῦ τόπου. αὐξομένην δὲ τὴν παῖδα τῷ τε κάλλει καὶ σωφροσύνῃ διενεγκεῖν, ἔτι δὲ συνέσει γενέσθαι θαυμαστήν· τήν τε γὰρ πολυκάλαμον σύριγγα πρώτην ἐπινοῆσαι καὶ πρὸς τὰς παιδιὰς καὶ χορείας εὑρεῖν κύμβαλα καὶ τύμπανα, πρὸς δὲ τούτοις καθαρμοὺς τῶν νοσούντων κτηνῶν τε καὶ νηπίων παίδων εἰσηγήσασθαι· διὸ καὶ τῶν βρεφῶν ταῖς ἐπῳδαῖς σωζομένων καὶ τῶν πλείστων ὑπ΄ αὐτῆς ἐναγκαλιζομένων, διὰ τὴν εἰς ταῦτα σπουδὴν καὶ φιλοστοργίαν ὑπὸ πάντων αὐτὴν ὀρείαν μητέρα προσαγορευθῆναι.

http://el.wikisource.org/wiki/Ιστορική_Βιβλιοθήκη/Γ

[''Ο Πολυδεύκης (IV, 77), όμως, λέει πως είχε κελτική προέλευση: "η δε εκ καλάμων σύριγξ Κελτοίς προσήκει και τοις εν ωκεανώ νησιώταις" (η πολυκάλαμη σύριγγα αρμόζει στους Κέλτες και σε όσους κατοικούν στα νησιά του ωκεανού).'']

Pollux, Onomasticon

Πολυδεύκης (IV, 77)

http://www.archive.org/stream/onomasticon01polluoft#page/n311/mode/1up

[''Ο επικός ποιητής Ευφορίων (Αθήν. Δ', 184Α, 82), στο βιβλίο του Περί μελοποιϊών (ή μελοποιών) λέει πως ο Ερμής επινόησε τη μονοκάλαμη σύριγγα, ο Σειληνός την πολυκάλαμη και την κηρόδετη ο Μαρσύας : "την μεν μονοκάλαμον σύριγγα Ερμήν ευρεΐν, την δε πολυκάλαμον Σειληνόν, Μαρσύαν δε την κηρόδετον". ’λλοι αποδίδουν την εφεύρεση της μονοκάλαμης σύριγγας στον Σεύθη και τον Ρωνάκη, από τη θρακική φυλή των Μαιδών.'']

ATHÉNÉE DE NAUCRATIS
Le Livre IV des Deipnosophistes

Αθήν. Δ', 184Α, 82

[''Μητρόδωρος δ΄ ὁ Χῖος ἐν Τρωικοῖς σύριγγα μέν φησιν εὑρεῖν Μαρσύαν καὶ αὐλὸν ἐν Κελαιναῖς, τῶν πρότερον ἑνὶ καλάμῳ συριζόντων. Εὐφορίων δ΄ ὁ ἐποποιὸς ἐν τῷ περὶ μελοποιῶν τὴν μὲν μονοκάλαμον σύριγγα Ἑρμῆν εὑρεῖν, τινὰς δ΄ ἱστορεῖν Σεύθην καὶ Ῥωνάκην τοὺς Μαιδούς, τὴν δὲ πολυκάλαμον Σιληνόν, Μαρσύαν δὲ τὴν κηρόδετον.'']


http://remacle.org/bloodwolf/erudits/athenee/livre4gr.htm

[''ο Πλούταρχος (Πότερα των ζώων φρονιμότερα... 961Ε, 3) αναφέρει: "κηλούνται μεν γαρ έλαφοι και ίπποι σύριγξι και αυλοίς" (τα ελάφια και τα άλογα μαγεύονται [γοητεύονται] με τις σύριγγες και τους αυλούς). Στο εδάφιο αυτό η λέξη κηλούμαι θα μπορούσε να έχει απλώς τη σημασία του θέλγομαι.'']

ΠΟΤΕΡΑ ΤΩΝ ΖΩΙΩΝ ΦΡΟΝΙΜΩΤΕΡΑ, ΤΑ ΧΕΡΣΑΙΑ Η ΤΑ ΕΝΥΔΡΑ

Πλούταρχος, Πότερα των ζώων φρονιμότερα... 961Ε, 3

Κηλοῦνται μὲν γὰρ ἔλαφοι καὶ ἵπποι σύριγξι καὶ (961e) αὐλοῖς, καὶ τοὺς παγούρους ἐκ τῶν χηραμῶν ἀνακαλοῦνται βιαζόμενοι ταῖς φώτιγξι, καὶ τὴν θρίσσαν ᾀδόντων καὶ κροτούντων ἀναδύεσθαι καὶ προϊέναι λέγουσιν. Ὁ δ' ὦτος αὖ πάλιν ἁλίσκεται γοητευόμενος, ὀρχουμένων ἐν ὄψει μεθ' ἡδονῆς ἅμα ῥυθμῷ γλιχόμενος τοὺς ὤμους συνδιαφέρειν. Οἱ δὲ περὶ τούτων ἀβελτέρως λέγοντες μήθ' ἥδεσθαι μήτε θυμοῦσθαι μήτε φοβεῖσθαι μήτε παρασκευάζεσθαι μήτε μνημονεύειν, ἀλλ' « ὡσανεὶ μνημονεύειν » τὴν μέλιτταν καὶ « ὡσανεὶ παρασκευάζεσθαι » τὴν χελιδόνα καὶ « ὡσανεὶ θυμοῦσθαι » τὸν λέοντα καὶ « ὡσανεὶ φοβεῖσθαι » τὴν ἔλαφον, οὐκ οἶδα τί χρήσονται τοῖς (961f) λέγουσι μηδὲ βλέπειν μηδ' ἀκούειν ἀλλ' « ὡσανεὶ βλέπειν » αὐτὰ καὶ « ὡσανεὶ ἀκούειν », μηδὲ φωνεῖν ἀλλ' « ὡσανεὶ φωνεῖν », μηδ' ὅλως ζῆν ἀλλ' « ὡσανεὶ ζῆν »· ταῦτα γὰρ ἐκείνων οὐ μᾶλλόν ἐστι λεγόμενα παρὰ τὴν ἐνάργειαν, ὡς ἐγὼ πείθομαι.

http://remacle.org/bloodwolf/historiens/Plutarque/animauxdeterregr.htm

[''Σύριγξ λεγόταν και το επιστόμιο του αυλού με μονή γλωσσίδα (πρβ. Κ. Schlesinger The Greek Aulos 54). Κατά τη θεωρία του Α. Α. Howard (βλ. Macran Αριστόξενος 243), η σύριγξ ήταν μια οπή κοντά στο επιστόμιο του αυλού, που βοηθούσε, όπως και στο κλαρινέτο, στην παραγωγή των αρμονικών (βλ. Αριστόξ. Αρμ. Ι, 21, 1 Mb, και Πλούτ. Ότι ουδ' ηδέως ζην εστιν κατ' Επίκουρον 1096Α και Περί μουσ. 1138Α).'']

[''Για την έκφραση "κατασπάν" και "ανασπάν την σύριγγα" βλ. Macran Αριστόξενος 243-244 και Κ. Schlesinger, 54 κε.· επίσης, Weil και Reinach Plut. De la Mus. 82-83, σημ. 196.'']

Αρμονικά στοιχεία
Αριστόξ. Αρμ. Ι, 21

τάχα γὰρ ὁ τῶν παρθενίων
αὐλῶν ὀξύτατος φθόγγος πρὸς τὸν τῶν ὑπερτελείων βα-
ρύτατον μεῖζον ἂν ποιήσειε τοῦ εἰρημένου τρὶς διὰ πασῶν
διάστημα καὶ κατασπασθείσης γε τῆς σύριγγος ὁ τοῦ συ-
ρίττοντος ὀξύτατος πρὸς τὸν τοῦ αὐλοῦντος βαρύτατον
μεῖζον ἂν ποιήσειε τοῦ ῥηθέντος διαστήματος· ταὐτὸ δὲ
καὶ παιδὸς φωνὴ μικροῦ πρὸς ἀνδρὸς φωνὴν πάθοι ἄν.

{!}

PLUTARQUE
ΠΕΡΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

(195) Ὁ αὐτὸς δὲ λόγος καὶ περὶ Τυρταίου τε τοῦ Μαντινέως καὶ Ἀνδρέα τοῦ Κορινθίου καὶ Θρασύλλου τοῦ Φλιασίου καὶ ἑτέρων πολλῶν, οὓς πάντας ἴσμεν διὰ προαίρεσιν ἀπεσχημένους χρώματός τε καὶ μεταβολῆς καὶ πολυχορδίας καὶ ἄλλων πολλῶν ἐν μέσῳ ὄντων ῥυθμῶν τε καὶ ἁρμονιῶν καὶ λέξεων καὶ μελοποιίας καὶ ἑρμηνείας. (196) Αὐτίκα Τηλεφάνης ὁ Μεγαρικὸς οὕτως ἐπολέμησε ταῖς σύριγξιν, ὥστε τοὺς αὐλοποιοὺς οὐδ΄ ἐπιθεῖναι πώποτ΄ εἴασεν ἐπὶ τοὺς αὐλούς, ἀλλὰ καὶ τοῦ Πυθικοῦ ἀγῶνος μάλιστα διὰ τοῦτ΄ ἀπέστη. (197) Καθόλου δ΄ εἴ τις τῷ μὴ χρῆσθαι τεκμαιρόμενος καταγνώσεται τῶν μὴ χρωμένων ἄγνοιαν, πολλῶν ἄν τι φθάνοι καὶ τῶν νῦν καταγιγνώσκων, (198) οἷον τῶν μὲν Δωριωνείων τοῦ Ἀντιγενειδείου τρόπου καταφρονούντων, ἐπειδήπερ οὐ χρῶνται αὐτῷ, τῶν δ΄ Ἀντιγενειδείων τοῦ Δωριωνείου διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν, (199) τῶν δὲ κιθαρῳδῶν τοῦ Τιμοθείου τρόπου· σχεδὸν γὰρ ἀποπεφοιτήκασιν εἴς τε τὰ κατατύμματα καὶ εἰς τὰ Πολυείδου ποιήματα.

2° Aristoxène, Harm. p. 20-21 Meibom (28 Marq.) : τάχα γὰρ ὁ τῶν παρθενίων αὐλῶν ὀξύτατος φθόγγος πρὸς τὸν τῶν ὑπερτελείων βαρύτατον μεῖζον ἂν ποιήσειε τοῦ εἰρημένου τρὶς διὰ πασῶν διάστημα, καὶ κατασπασθείσης γε τῆς σύριγγος ὁ τοῦ συρίττοντος ὀξύτατος πρὸς τὸν τοῦ αὐλοῦντος βαρύτατον μεῖζον ἄν ποιήσειε τοῦ ῥηθέντος διαστήματος ; 3° Plutarque, Non posse suaviter vivi, 13, p. 1096 B (VI, 389 Bern.) : οἷον διὰ τί τῶν ἴσων αὐλῶν ὁ στενώτερος < ὀξύτερον, ὁ δ' εὐρύτερος > βαρύτερον φθέγγεται, καὶ διὰ τί, τῆς σύριγγος ἀνασπωμένης (? κατασπωμένης ?) πᾶσιν ὀξύνεται τοῖς φθόγγοις, κλινομένης δέ, πάλιν βαρύνε <ται>. Nous ignorons complètement en quoi consistait le mécanisme désigné par les mots κατασπᾶν τὴν σύριγγα (cf. Théophr., Hist, plant., IV, 11, 5 : κατασπάσματα τὰς γλώττας ἴσχειν) et qui rendait tous les sons de l'instrument plus aigus (cf. Marquard, p. 257). On peut supposer que les tuyaux de la syringe perfectionnée étaient formés chacun par deux tubes rentrant l'un dans l'autre; à l'état normal, le tube intérieur était tiré de toute sa longueur, mais on pouvait le faire rentrer plus ou moins dans le tube extérieur, ce qui raccourcissait la colonne vibrante et rendait le son plus aigu : l'opération se faisait d'un seul mouvement pour les sept tuyaux. Un quatrième texte est d'une explication encore plus difficile ; c'est celui de Ps. Aristote, De audibilibus, éd. Didot, III, 661, l. 40 (avec la ponctuation de Wagener ap. Gevaert II, 643) : après avoir exposé que les sons des voix viriles et des τέλειοι αὐλοί sont plus « épais » que les autres, il continue ainsi : καὶ γὰρ ἂν πιέσηι τις τὰ ζεύγη (l'embouchure des tuyaux?) μᾶλλον, ὀξυτέρα ἡ φωνὴ γίνεται καὶ αὶ λεπτότερα, κᾶν κατασπάσηι τις τὰς σύριγγας · κἂν δ’ ἐπιλάβηι (?), παμπλείων ὁ ὄγχος γίνεται τῆς φωνῆς, etc. Ici encore nous ne croyons pas qu'il soit question des σύριγγες spéciales adaptées à l'aulos pythique. Le texte de Plutarque reste donc isolé.

(196) ...2° Aristoxène, Harm. p. 20-21 Meibom (28 Marq.) : τάχα γὰρ ὁ τῶν παρθενίων αὐλῶν ὀξύτατος φθόγγος πρὸς τὸν τῶν ὑπερτελείων βαρύτατον μεῖζον ἂν ποιήσειε τοῦ εἰρημένου τρὶς διὰ πασῶν διάστημα, καὶ κατασπασθείσης γε τῆς σύριγγος ὁ τοῦ συρίττοντος ὀξύτατος πρὸς τὸν τοῦ αὐλοῦντος βαρύτατον μεῖζον ἄν ποιήσειε τοῦ ῥηθέντος διαστήματος ; 3° Plutarque, Non posse suaviter vivi, 13, p. 1096 B (VI, 389 Bern.) : οἷον διὰ τί τῶν ἴσων αὐλῶν ὁ στενώτερος < ὀξύτερον, ὁ δ' εὐρύτερος > βαρύτερον φθέγγεται, καὶ διὰ τί, τῆς σύριγγος ἀνασπωμένης (? κατασπωμένης ?) πᾶσιν ὀξύνεται τοῖς φθόγγοις, κλινομένης δέ, πάλιν βαρύνε <ται>. Nous ignorons complètement en quoi consistait le mécanisme désigné par les mots κατασπᾶν τὴν σύριγγα (cf. Théophr., Hist, plant., IV, 11, 5 : κατασπάσματα τὰς γλώττας ἴσχειν) et qui rendait tous les sons de l'instrument plus aigus (cf. Marquard, p. 257). On peut supposer que les tuyaux de la syringe perfectionnée étaient formés chacun par deux tubes rentrant l'un dans l'autre; à l'état normal, le tube intérieur était tiré de toute sa longueur, mais on pouvait le faire rentrer plus ou moins dans le tube extérieur, ce qui raccourcissait la colonne vibrante et rendait le son plus aigu : l'opération se faisait d'un seul mouvement pour les sept tuyaux. Un quatrième texte est d'une explication encore plus difficile ; c'est celui de Ps. Aristote, De audibilibus, éd. Didot, III, 661, l. 40 (avec la ponctuation de Wagener ap. Gevaert II, 643) : après avoir exposé que les sons des voix viriles et des τέλειοι αὐλοί sont plus « épais » que les autres, il continue ainsi : καὶ γὰρ ἂν πιέσηι τις τὰ ζεύγη (l'embouchure des tuyaux?) μᾶλλον, ὀξυτέρα ἡ φωνὴ γίνεται καὶ αὶ λεπτότερα, κᾶν κατασπάσηι τις τὰς σύριγγας · κἂν δ’ ἐπιλάβηι (?), παμπλείων ὁ ὄγχος γίνεται τῆς φωνῆς, etc. Ici encore nous ne croyons pas qu'il soit question des σύριγγες spéciales adaptées à l'aulos pythique. Le texte de Plutarque reste donc isolé.

http://remacle.org/bloodwolf/historiens/Plutarque/musiquegr.htm

Επίσης ξέχασες τον Σημωνίδη τον Αμοργίνο ...

evangelos said:

Επίσης ξέχασες τον Σημωνίδη τον Αμοργίνο ...

Click to expand...

Διαβάζουμε τον Μιχαηλίδη, διαγώνιος, όποιος δεν αναφέρει τον Σημωνίδη. Χρειάζομαι τη βοήθειά σας, για διόρθωση, εμπλουτισμό, τακτοποίηση.

LivePedia.gr

Σημωνίδης
Αρχαίος ιαμβικός ποιητής, γιος του Κρίνου, που καταγόταν από τη Σάμο ή την Αμοργό. Λέγεται Σημωνίδης ο Αμοργίνος και γράφουμε το ση με η για να ξεχωρίζει από τον άλλο ποιητή, το Σιμωνίδη τον Κείο. Η ακμή του τοποθετείται γύρω στα 625 π.Χ. Έγινε γνωστός κυρίως με δυο ποιήματα, που έγραψε σε ιαμβικό στίχο. Το ένα αποτελείται από 24 στίχους και έχει σαν θέμα τη ματαιότητα των ανθρώπινων πράξεων. Στο δεύτερο, σε 118 στίχους, παρουσιάζει δέκα τύπους γυναικών και εξηγεί το χαρακτήρα τους από την καταγωγή τους, που θέλει να είναι από διάφορα ζώα. Η καλή π.Χ. γυναίκα κατάγεται από τη μέλισσα, η πονηρή από την αλεπού, η λεπτή και φιλάρεσκη από το άλογο κ.ά.. Η γλώσσα του είναι απλή κι αφελής και το ύφος του γλαφυρό και μερικές φορές γίνεται πεζό ή και πανηγυρικό.

Σύρμα

βλ. λ. συριγμός.

http://www.musipedia.gr/

συρτός : (ή σύρτης)· είδος χορού που μνημονεύεται στην Επιγραφή του Επαμεινώνδα (μέσα του 1ου αι. μ.χ.), που βρέθηκε στη Βοιωτία· είναι η ακόλουθη: "τας δε πατρίους πομπάς μεγάλας και την των συρτών πάτριον όρχησον θεοσεβώς επετέλεσεν" (με θεοσέβεια τέλεσε τις μεγάλες εθνικές πομπές και την εθνική όρχηση του συρτού).

http://www.hellenicpantheon.gr/choros.htm.

Σύστασι

σύστασις του μέλους· συγκρότηση της μελωδίας. Αριστόξ. (Αρμ. Ι, 15, 7): "η του μέλους σύστασις" (η συγκρότηση [η σύνθεση] της μελωδίας).

http://www.musipedia.gr

[''Αριστόξ. (Αρμ. Ι, 15, 7): "η του μέλους σύστασις" (η συγκρότηση [η σύνθεση] της μελωδίας).'']

Αρμονικά στοιχεία
Αρμ. Ι, 15, 7

ὅτι μὲν οὖν
εἴς τε τὴν φωνὴν καὶ τὴν ἀκοὴν τεθεῖσα ἡ τοῦ βαρέος τε
καὶ ὀξέος διάτασις οὐκ εἰς ἄπειρον ἐφ᾽ ἑκάτερα κινηθήσεται,
σχεδὸν δῆλον. εἰ δ᾽ αὐτὴ καθ᾽ αὑτὴν νοηθείη ἡ τοῦ μέλους
σύστασις, τὴν αὔξησιν εἰς ἄπειρον γίγνεσθαι συμβήσεται.
τάχ᾽ ἂν ἄλλος εἴη περὶ τούτων λόγος, οὐκ ἀναγκαῖος εἰς τὸ
παρόν, διόπερ ἐν τοῖς ἔπειτα τοῦτ᾽ ἐπισκέψασθαι πειρατέον.
Τούτου δ᾽ ὄντος γνωρίμου λεκτέον περὶ φθόγγου τί
ποτ᾽ ἐστί. συντόμως μὲν οὖν εἰπεῖν φωνῆς πτῶσις ἐπὶ μίαν
τάσιν ὁ φθόγγος ἐστί·

Σύστημα

Ο Αριστόξενος (Αρμον. Ι, 16, 1) δίνει τον ακόλουθο ορισμό: "το δε σύστημα σύνθετόν τι νοητέον εκ πλειόνων ή ενός διαστημάτων" (το σύστημα πρέπει να νοηθεί ως κάτι σύνθετο από περισσότερα από ένα διαστήματα). Τον ίδιο ορισμό δίνουν ο Κλεονείδης (Εισ. 1) και ο Νικόμαχος (Εγχειρ. 4). Ο Βακχείος (Εισ. 5) αναφέρει: "σύστημα είναι εκείνο που εκτελείται [τραγουδιέται] δια μέσου περισσότερων από δύο φθόγγων"· πρβ. και Ανών. Bell. 30, 23. Σύμφωνα με τους παραπάνω ορισμούς των αρχαίων θεωρητικών, μια ένωση τριών φθόγγων (τρίχορδο), τεσσάρων (τετράχορδο) κτλ. θα έπρεπε να θεωρηθεί ως ένα σύστημα. Το πρώτο καλά οργανωμένο σύστημα, που κατόπι χρησιμοποιήθηκε ως βάση για τα Τέλεια Συστήματα, ήταν το τετράχορδο. Με τη σύζευξη δύο συνεχών τετραχόρδων δημιουργήθηκε το επτάχορδο σύστημα, λ.χ. : mi - fa - sol - la, με la - si ύφ. - do - re. Το επτάχορδο σύστημα αποδόθηκε στον Τέρπανδρο (7ος αι. π.Χ.). Το επόμενο βήμα ήταν η δημιουργία του οκτάχορδου συστήματος (6ος αι. π.Χ.) με την παρεμβολή μιας διάζευξης ανάμεσα στα δύο συνεχή τετράχορδα: mi - fa - sol - la, διάζευξη la - si, και si - do - re - mi. Η προσθήκη της όγδοης χορδής αποδόθηκε στον Πυθαγόρα (βλ. τα λ. λύρα και οκτάχορδον). Η κατοπινή προσθήκη περισσότερων χορδών είχε ως συνέπεια τη χρήση και άλλων συστημάτων. Το επτάχορδο σύστημα ήταν το κύριο σύστημα της κλασικής εποχής, ενώ το οκτάχορδο ήταν το πρώτο πλήρες σύστημα.

Τα συστήματα, κατά την αριστοξένεια θεωρία, διέφεραν: 1. ως προς το μέγεθος· 2. ως προς το γένος· 3. ως προς τη συμφωνία και διαφωνία (στο επτάχορδο τα δύο άκρα σχηματίζουν διάστημα 7ης, δηλ. διαφωνία, ενώ στο οκτάχορδο σχηματίζουν διάστημα 8ης, δηλ. συμφωνία) 4. ως προς το σύμμετρο και ασύμμετρο (ρητού και αλόγου)· 5. ως προς το συνεχές και μη συνεχές (συνεχούς ή εξής και υπερβατού)· 6. ως προς το συζευγμένο και διαζευγμένο· και 7. ως προς το αμετάβολο και μεταβολικό (του αμεταβόλου και εμμεταβόλου) πρβ. Κλεον. Εισαγ. 8 και Αριστόξ. Άρμ. Ι, 17-18. Στην εποχή του Πτολεμαίου, το οκτάχορδο θεωρούνταν το πρώτο πραγματικό σύστημα, ενώ το τετράχορδο ήταν ένα συστατικό μέρος του. Ο Πτολεμαίος (Π, 4, I.D. 50, 12 κε.· Wallis III, 56) υποστηρίζει πως: "Σύστημα μεν απλώς καλείται το συγκείμενον μέγεθος εκ συμφωνιών καθάπερ συμφωνία, το συγκείμενον μέγεθος εξ έμμελειών και έστιν ώσπερ συμφωνία συμφωνιών το σύστημα" (σύστημα λέγεται απλώς το μέγεθος που αποτελείται από συμφωνίες, όπως ακριβώς συμφωνία είναι το μέγεθος που αποτελείται από εμμέλειες (μελωδικότητες)· έτσι, το σύστημα είναι σαν μια συμφωνία συμφωνιών). "Τέλειον δε σύστημα λέγεται το περιέχον πάσας τας συμφωνίας μετά των καθ' εκάστην ειδών" (και τέλειο σύστημα είναι εκείνο που περιέχει όλες τις συμφωνίες με όλα τα είδη τους). Ο Πορφύριος, σχολιάζοντας όλα αυτά, εξηγεί ότι οι συμφωνίες που αποτελούν ένα σύστημα (που είναι συστατικά του συστήματος) είναι η τετάρτη και η πέμπτη (δια τεσσάρων και δια πέντε)· η δια πασών (οκτάχορδο, ογδόη) είναι επομένως το πρώτο πλήρες σύστημα που σχηματίστηκε. Και τέλειο σύστημα είναι εκείνο που δεν του λείπει τίποτε ("το λείπον εν μηδενί", δηλ. η δις δια πασών· Comment. I.D. 162-163· Wallis III, 339). Μετά το οκτάχορδο μπήκαν σε χρήση τα λεγόμενα Τέλεια Συστήματα, γιατί περιλάμβαναν "όλα τα τμηματικά συστήματα της 4ης, 5ης και 8ης" (Πτολεμ. Π, 4)· τα Συστήματα αυτά ήταν τα ακόλουθα: (1) το Σύστημα τέλειον έλαττον, (2) το Σύστημα τέλειον μείζον και (3) το Σύστημα τέλειον αμετάβολον. 1. Σύστημα τέλειον έλαττον (ή έλασσον), ονομαζόμενο και Δια πασών και δια τεσσάρων ήταν συνθεμένο από τρία συνημμένα τετράχορδα και τον προσλαμβανόμενο. Γι' αυτό το λόγο ήταν γνωστό και ως Σύστημα συνημμένων· ονομαζόταν και μετάβολον ή μεταβολικόν, γιατί επέτρεπε τη μεταβολή· (μετατροπία) τόνου (Πτολεμ. ΙΙ, 6).


2. Σύστημα τέλειον μείζον, γνωστό και ως Σύστημα διεζευγμένων, εξαιτίας της διάζευξης ανάμεσα στη μέση και στην παραμέση· ήταν συνθεμένο από τέσσερα τετράχορδα συνημμένα κατά ζεύγη, με μια διάζευξη στο μέσο, και τον προσλαμβανόμενο :


Το σύστημα αυτό ήταν η συμπλήρωση ενός άλλου συστήματος που λεγόταν δωδεκάχορδον ή Σύστημα δια πασών και δια πέντε:


Το σύστημα αυτό ήταν συνθεμένο από τρία τετράχορδα, από τα οποία τα δύο χαμηλότερα ήταν συνημμένα. Για το Ενδεκάχορδο σύστημα βλ. λ. ενδεκάχορδον.

3. Με την ένωση των δύο Τέλειων Συστημάτων (1 και 2) σχηματιζόταν το καλούμενο Σύστημα τέλειον αμετάβολον:


Τα τρία Τέλεια Συστήματα δίδονται πιο πάνω στο διατονικό γένος, αλλά πρέπει να νοηθούν επίσης και στο χρωματικό γένος και στο εναρμόνιο:

Βλ. επίσης τα λ. απλούν, διπλούν και πολλαπλούν.

Σημειώσεις: 1. Η γραφή αυτών των συστημάτων, όπως δίδεται παραπάνω, είναι καθαρά συμβολική ως προς το ύψος· εκφράζει μόνο την εσωτερική διάταξη των διαστημάτων τους. Τα συστήματα πρέπει να νοηθούν ανεξάρτητα από οποιοδήποτε οριστικό ύψος, μολονότι, βέβαια, κάθε σύστημα μπορεί να τοποθετηθεί πάνω σ' ένα ειδικά ύψος (βλ. λ. τόνος). 2. Το θέμα της ύπαρξης άλλων "συστημάτων" ή κλιμάκων πριν από το επτάχορδο υπήρξε αντικείμενο μελετών και ερευνών και, σε μερικές περιπτώσεις, εικασιών και υποθέσεων. Είναι γενικά παραδεκτό από πολλούς νεότερους μελετητές και θεωρητικούς ότι υπάρχει μαρτυρία σε αρχαίους συγγραφείς (Πλάτωνα, Αριστείδη, Νικόμαχο, Πλούταρχο) για τη χρήση, ιδιαίτερα σε προκλασικούς χρόνους, "λειψών" κλιμάκων ή κλιμάκων με μικρότερο αριθμό φθόγγων από εκείνον του επτάχορδου. Μερικοί από τους μελετητές αυτούς, στηριγμένοι στη θεωρία της εξέλιξης των κλιμάκων μέσα στον κύκλο των πέμπτων, εισηγήθηκαν ότι το νήμα προς την πρώτη αρχέτυπη κλίμακα της αρχαίας Ελλάδας βρίσκεται στα όργανο δίχορδο· οι δύο χορδές του χορδίζονταν πιθανόν σε διάστημα καθαρής 4ης (do - fa ή re - sol, αλλιώς καθαρής 5ης, fa - do, sol - re). Νέα βήματα στην εξέλιξη των κλιμάκων έγιναν, κατά τη θεωρία που υποστηρίζεται από την εθνομουσικολογία, με προοδευτικές προσθήκες μιας τρίτης χορδής-νότας (τρίχορδη λύρα, fa - do - sol ή sol - re - la· κλίμακα: do - fa - sol ή re - sol - la κτλ.) και μιας τέταρτης (τετράχορδη λύρα, 5ες fa - do - sol - re ή sol - re - la - mi ή re - la - mi - si· κλίμακες: do - re - fa - sol ή re - mi - sol - la ή re - mi - la - si, αλλά επίσης τρίχορδες κλίμακες: re - sol - la - re ή mi - la - si - mi). Ένα πολύ σημαντικό στάδιο αποτέλεσε η προσθήκη της πέμπτης νότας (fa - do - sol - re - la ή sol - re - la - mi - si· κλίμακες: do - re - fa - sol - la, ή re - mi - sol - la - si κτλ.), δηλαδή η τονική ή χωρίς ημιτόνιο πεντάηχη ή πεντάφθογγη κλίμακα. Αληθινά, η πεντάηχη κλίμακα είναι ένα γενικά παραδεκτό στάδιο στην εξέλιξη των κλιμάκων και της μουσικής, και το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από τις σύγχρονες εθνομουσικολογικές έρευνες. Υποστηρίζεται λοιπόν ότι η πεντάηχη ήταν σε χρήση στην προκλασική εποχή και ότι παλιές πεντατονικές μελωδίες σπονδής εκτελούνταν ακόμα μέχρι την εποχή του Αριστόξενου (4ος αι. π.Χ.). Η θεωρία για μια πιθανή εξάηχη κλίμακα έχει επίσης προωθηθεί (J. Chailley: L'hexatonique grec d'apres Nicomaque· βλ. παρακάτω, βιβλιογραφία). Η υπόθεση αυτή συμφωνεί με τη θεωρία της εξέλιξης των κλιμάκων μέσα στον κύκλο των πέμπτων, όπως έχει εκτεθεί παραπάνω. Ο Jacques Chailley, βασισμένος σε ορισμένα χωρία του Νικόμαχου, υποστηρίζει την ύπαρξη μιας τέτοιας κλίμακας, που προήλθε από έξι καθαρές πέμπτες (fa - do - sol - re - la - mi· κλίμακα: mi - fa - sol - la - do - re - mi ή παρμένη προς τα κάτω: mi - re - do - la - sol -fa - mi, χωρίς si και τρίτονο). Μια πιο βαθιά μελέτη του θέματος θα μας παρέπεμπε στην εξέταση των "λειψών" κλιμάκων των Πλάτωνα - Αριστείδη ή στον σπονδειάζοντα τρόπο.

Εκλογή βιβλιογραφίας :

L. Laloy, "Anciennes gammes enharmoniques", I και ΙΙ, Revue de Philologie, 23 (1899), 238 κε. και 24 (1900), 31-43. J. F. Mountford, "Greek Music and its Relation to Modern Times", JHS, 40 (1920), 13-42. J. F. Mountford, "The Musical Scales of Plato's Republic", Classical Quarterly, 18 (1923), 125-136. K. Sachs, "Die griechische Instrumentalnoteschrift", Zeitschrift fur Musikwissenschaft, 6 (1924), 289-301. K. Sachs, The History of Musical Instruments, Ν. Υόρκη 1940, σσ. 131-132. Th. Reinach, La musique grecque, Παρίσι 1926, σ. 16 κε. J. Yasser, A Theory of Evolving Tonality, Ν. Υόρκη 1932, σ. 40 κε. και 140 κε. R. P. Winnington-Ingram, Mode in Ancient Greek Music, Cambridge 1936· κεφ. "The Evidence of Early Scales", σσ. 21-30. R. P. Winnington-Ingram, "The Pentatonic Tuning of the Greek Lyre: a Theory Examined", Classical Quarterly, Νέα Σειρά, τ. 6, άρ. 3-4, Οξφόρδη 1956, σσ. 169-186. Ο. Gombosi, Tonarten und Stimmungen der antiken Musik, Κοπεγχάγη 1939. Fr. Lasserre, Plutarque De la musique, Olten και Λοζάννη 1954, σ. 152 κε. J. Chailley, "L'hexatonique grec d'apres Nicomaque", στη REG, 69 (1956), 73-100. S. Baud-Bovy, "L'accord de la lyre antique et la musique populaire de la Grece moderne", Revue de Musicologie, 53 (1967), 3-20.

Βλ. και άλλη βιβλιογραφία στο λ. αρμονία.

Σύστημα στη μετρική ήταν μια σειρά από δύο ή περισσότερες περιόδους ενωμένες μαζί σε μια ρυθμική (ή μελωδική) ενότητα.

http://www.musipedia.gr/

[''Αριστόξενος (Αρμον. Ι, 16, 1) δίνει τον ακόλουθο ορισμό: "το δε σύστημα σύνθετόν τι νοητέον εκ πλειόνων ή ενός διαστημάτων" (το σύστημα πρέπει να νοηθεί ως κάτι σύνθετο από περισσότερα από ένα διαστήματα).''

Αρμονικά στοιχεία
Αριστόξενος, Αρμον. Ι, 16, 1

περὶ μὲν οὖν
διαστήματος οὕτως ἄν τις ἀφορίσειε· τὸ δὲ σύστημα σύν-
θετόν τι νοητέον ἐκ πλειόνων ἢ ἑνὸς διαστημάτων. δεῖ
δ᾽ ἕκαστον τούτων εὖ πως ἐκλαμβάνειν πειρᾶσθαι τὸν ἀκού-
οντα μὴ παρατηροῦντα τὸν ἀποδιδόμενον λόγον ἑκάστου
αὐτῶν εἴτ᾽ ἐστὶν ἀκριβὴς εἴτε καὶ τυπωδέστερος, ἀλλ᾽ αὐτὸν
συμπροθυμούμενον κατανοῆσαι καὶ τότε οἰόμενον ἱκανῶς
εἰρῆσθαι πρὸς τὸ καταμαθεῖν, ὅταν ἐμβιβάσαι οἷός τε γένη-
ται ὁ λόγος εἰς τὸ ξυνιέναι τὸ λεγόμενον. χαλεπὸν γὰρ ὑπὲρ
πάντων μὲν ἴσως τῶν ἐν ἀρχῇ λόγον ἀνεπίληπτόν τε καὶ
διηκριβωμένην ἑρμηνείαν ἔχοντα ῥηθῆναι, οὐχ ἥκιστα δὲ περὶ
τριῶν τούτων, φθόγγου τε καὶ διαστήματος καὶ συστήματος.
Τούτων δ᾽ οὕτως ὡρισμένων πρῶτον μὲν τὸ διάστημα
πειρατέον διελεῖν εἰς ὅσας πέφυκε διαιρέσεις διαιρεῖσθαι
χρησίμους, ἔπειτα τὸ σύστημα. πρώτη μὲν οὖν ἐστὶ δια-
στημάτων διαίρεσις καθ᾽ ἣν μεγέθει ἀλλήλων διαφέρει·
δευτέρα δὲ καθ᾽ ἣν τὰ σύμφωνα τῶν διαφώνων· τρίτη δὲ
καθ᾽ ἣν τὰ σύνθετα τῶν ἀσυνθέτων· τετάρτη δ᾽ ἡ κατὰ
γένος· πέμπτη δὲ καθ᾽ ἣν διαφέρει τὰ ῥητὰ τῶν ἀλόγων.
τὰς δὲ λοιπὰς τῶν διαιρέσεων ὡς οὐ χρησίμους οὔσας εἰς
ταύτην τὴν πραγματείαν ἀφετέον τὰ νῦν. σύστημα δὲ συ-
στήματος ταύταις τε διοίσει ταῖς _αὐταῖ_ς διαφοραῖς πλὴν
μιᾶς· μεγέθει τε δῆλον ὡς διαφέρει συστήματος σύστημα τῷ
τε συμφώνους ἢ διαφώνους εἶναι τοὺς ὁρίζοντας φθόγγους
τὸ μέγεθος. τὴν μέντοι τρίτην τῶν ῥηθεισῶν ἐπὶ τῶν τοῦ
διαστήματος διαφορῶν ἀδύνατον ὑπάρξαι συστήματι πρὸς
σύστημα, δῆλον γὰρ ὡς οὐκ ἐνδέχεται τὰ μὲν σύνθετα τὰ
δ᾽ ἀσύνθετα εἶναι τῶν συστημάτων τοῦτόν γε τὸν τρόπον
ὅνπερ τῶν διαστημάτων τὰ μὲν ἦν σύνθετα τὰ δ᾽ ἀσύνθετα.
τὴν δὲ τετάρτην - αὕτη δ᾽ ἦν ἡ κατὰ γένος - ἀναγκαῖον
καὶ τοῖς συστήμασιν ὑπάρχειν, τὰ μὲν γὰρ αὐτῶν ἐστὶ
διάτονα τὰ δὲ χρωματικὰ τὰ δὲ ἐναρμόνια. δῆλον δ᾽ ὅτι
καὶ _τὴν_ πέμπτην, τὰ μὲν γὰρ αὐτῶν ἀλόγῳ διαστή-
ματι ὥρισται τὰ δὲ ῥητῷ. πρὸς δὲ ταύταις τρεῖς ἑτέρας
προσθετέον διαιρέσεις· τήν τ᾽ εἰς συναφὴν καὶ διάζευξιν καὶ
τὸ συναμφότερον μερίζουσαν· τὸ σύστημα γὰρ ἀπό τινος
μεγέθους ἀρξάμενον ἢ συνημμένον ἢ διεζευγμένον ἢ μικτὸν
ἐξ ἀμφοτέρων - καὶ δείκνυται τοῦτο γιγνόμενον ἐν ἐνίοις - ·
ἔπειτα τήν τ᾽ εἰς ὑπερβατὸν καὶ συνεχὲς μερίζουσαν, πᾶν
γὰρ σύστημα ἤτοι συνεχὲς ἢ ὑπερβατόν ἐστι· τήν τ᾽ εἰς
ἁπλοῦν καὶ διπλοῦν καὶ πολλαπλοῦν διαίρεσιν, πᾶν γὰρ
τὸ λαμβανόμενον σύστημα ἤτοι ἁπλοῦν ἢ διπλοῦν ἢ πολ-
λαπλοῦν ἐστίν. τί δ᾽ ἐστὶ τούτων ἕκαστον ἐν τοῖς ἔπειτα
δειχθήσεται.