Εγκυκλοπαίδεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής

Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
πνεύμα, η πνοή, το φύσημα, με το οποίο ο εκτελεστής του αυλού ή άλλου πνευστού μπορούσε να παράγει ή να τροποποιεί το ύψος. Ο Αριστόξενος (Αρμον. 42,13 Mb) λέει: "τω πνεύματι επιτείνοντες και ανιέντες" (ανεβάζοντας και κατεβάζοντας το ύψος [κανονίζοντας την πίεση] με το φύσημα). Ο Πολυδεύκης (IV, 69) αναφέρει πως "ένας αυλητής επαινείται για το μάκρος [διάρκεια], την ένταση και τη δύναμη της πνοής του". Το ρ. πνέω σήμαινε στην περίπτωση του εκτελεστή φυσώ [ή παίζω με φύσημα] μέσα στο όργανο και, στην περίπτωση του οργάνου, παράγω ήχο με φύσημα. πνεύσις· αναπνοή, φύσημα.

http://www.musipedia.gr/
 
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
[''Ο Αριστόξενος (Αρμον. 42,13 Mb) λέει: "τω πνεύματι επιτείνοντες και ανιέντες" (ανεβάζοντας και κατεβάζοντας το ύψος [κανονίζοντας την πίεση] με το φύσημα).'']

Αριστόξενος, Αρμον. 42,13 Mb

πάντων γὰρ τούτων ὑπαρχόντων οὐδὲν ἧττον
τὰ μὲν πλείω διαμαρτάνουσιν οἱ αὐληταὶ τῆς τοῦ ἡρμο-
σμένου τάξεως, ὀλίγα δ᾽ ἐστὶν ἃ τυγχάνουσι ποιοῦντες
πάντα ταῦτα, καὶ γὰρ ἀφαιροῦντες καὶ παραβάλλοντες καὶ
τῷ πνεύματι ἐπιτείνοντες καὶ ἀνιέντες καὶ ταῖς ἄλλαις αἰ-
τίαις ἐνεργοῦντες· ὥστ᾽ εἶναι φανερόν, ὅτι οὐδὲν διαφέρει
λέγειν τὸ καλῶς ἐν τοῖς αὐλοῖς τοῦ κακῶς. οὐκ ἔδει δὲ
τοῦτο συμβαίνειν, εἴπερ τι ὄφελος ἦν τῆς εἰς τοῦ ἡρμοσμέ-
νου ὄργανον ἀναγωγῆς, ἀλλ᾽ ἅμα τ᾽ εἰς τοὺς αὐλοὺς
ἀνῆχθαι τὸ μέλος καὶ εὐθὺς ἀστραβὲς εἶναι καὶ ἀναμάρτη-
τον καὶ ὀρθόν.
 
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
πνοή, φύσημα πνευστού οργάνου (LSJ) και ήχος που βγαίνει από το όργανο (Δημ.): "αυλού τε σύριγγος πνοή" (φύσημα [ήχος] αυλού και σύριγγας ).

http://www.musipedia.gr/
 
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
[''φύσημα πνευστού οργάνου (LSJ)'']

Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon

LSJ *p.154.pnoh/

IV. breath of a wind-instrument, “Αἰολῇσιν ἐν πνοαῖσιν αὐλῶν” Pi.N.3.79; “αὐλῶν π.” Ar.Ra.313; “σύριγγος πνοά” E.Or.145 (lyr.).—Poet. (Pl.Cra. 419d is no exception), once in Th. and freq. in later Prose (v. supr.) for πνεῦμα.

Henry George Liddell. Robert Scott. A Greek-English Lexicon. revised and augmented throughout by. Sir Henry Stuart Jones. with the assistance of. Roderick McKenzie. Oxford. Clarendon Press. 1940.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper...habetic+letter=*p:entry+group=154:entry=pnoh/
 
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
ποδίκρα, είδος λακωνικού χορού που αναφέρει ο Ησύχιος, χωρίς καμιά ένδειξη για το χαρακτήρα του ("όρχησις προς πόδα γινομένη, Λάκωνες").

http://www.musipedia.gr/
 
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
ποδισμός, είδος χορού, αναφερόμενου από τον Πολυδεύκη (IV, 99) στο κεφ. Περί ειδών ορχήσεως, χωρίς άλλη πληροφορία, εκτός από το όνομα του χορού.

http://www.musipedia.gr/
 
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
ποδοψόφος, ένας άνθρωπος που παρήγε ορισμένο ήχο χτυπώντας το πόδι του. Σε θεατρικές παραστάσεις ονομαζόταν έτσι ένας μουσικός που είχε δεμένη κάτω από το σάνταλό του μια μικρή μεταλλική πλάκα, με την οποία κρατούσε το χρόνο στους αυλητές· ήταν, κατά κάποιο τρόπο, ένας πρωτόγονος μαέστρος.
Ο Φιλόστρατος ο Νεότερος γράφει στην Εικόνα Ορφέως ότι από τα δύο πόδια το αριστερό υποβαστάζει την κιθάρα, ενώ το δεξί αρχίζει να κρατά το ρυθμό, χτυπώντας το έδαφος με το σάνταλο ("ο δεξιός δε αναβάλλεται τον ρυθμόν επικροτών τούδαφος τω πεδίλω").

http://www.musipedia.gr/
 
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
[''Ο Φιλόστρατος ο Νεότερος γράφει στην Εικόνα Ορφέως ότι από τα δύο πόδια το αριστερό υποβαστάζει την κιθάρα, ενώ το δεξί αρχίζει να κρατά το ρυθμό, χτυπώντας το έδαφος με το σάνταλο ("ο δεξιός δε αναβάλλεται τον ρυθμόν επικροτών τούδαφος τω πεδίλω").'']

Philostratorum Imagines Από τον/την Flavius Philostratus,Callistratus Sophista,Philostratus (Iunior)

Φιλόστρατος ο Νεότερος, Εικόνα Ορφέως

http://books.google.com/books?id=ho...ELYC&dq=Philostratus+ρυθμών&hl=el&output=text
 

Attachments

  • ορφ.png
    29.1 KB · Views: 0
Last edited:
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
ποίησις, η λέξη είχε πολλαπλή σημασία στην αρχαία ελληνική γλώσσα. Χρησιμοποιούνταν, ιδιαίτερα σε παλιούς καιρούς, με τη σημασία της δημιουργίας ή κατασκευής οποιουδήποτε πράγματος (λ.χ. "νεών ποίησις", κατασκευή πλοίων· Θουκυδ. Γ', 2). Η ειδική σημασία της ως "δημιουργίας έργων τέχνης" (λ.χ. ποίηση επών, μελών κτλ.) αποδιδόταν στον Σιμωνίδη . Ο Πλάτων (Συμπόσ. 205Β) δίνει την ακόλουθη ερμηνεία του όρου: "ποίησις είναι κάτι πολύ πλατύ· όταν κάτι από την ανυπαρξία προχωρεί στην ύπαρξη, η αιτία είναι ολότελα ποίησις, έτσι, όλα τα έργα που γίνονται με την καθοδήγηση των τεχνών είναι ποιήσεις και οι δημιουργοί τους είναι ποιητές".
Σε αρχαία κείμενα συχνά συναντούμε τους όρους ποιητής για το συνθέτη μουσικής και ποίημα για ένα ποίημα αλλά και για μια μουσική σύνθεση. Πλούτ. (Περί μουσ. 1137Β): "μαρτυρεί γούν τα Ολύμπου τε και Τερπάνδρου ποιήματα και των τούτοις ομοιοτρόπων πάντων" (όπως μαρτυρούν οι συνθέσεις του Ολύμπου και του Τέρπανδρου και όλων όσοι έχουν το ίδιο στιλ). Και ο Δίων Χρυσόστομος (Περί βασιλείας Α', 10) γράφει: "ουκ ωδοί τινες, ουδέ ποιηταί μελών (ούτε μερικοί αοιδοί, ούτε συνθέτες μελωδιών)".
ποιητική ήταν η τέχνη της σύνθεσης.
Η σχέση ποίησης και μουσικής, ποιητή και συνθέτη μουσικής, ήταν τόσο στενή (στην πραγματικότητα ήταν αξεχώριστες), ώστε επί αιώνες (ως την εποχή του Αριστόξενου, τον 4ο αι. π.Χ.) ο ποιητής ήταν μαζί και συνθέτης μελών, και, σε παλιότερα χρόνια, και εκτελεστής μουσικής.
Ο όρος μέλος σήμαινε ταυτόχρονα ποίηση και μουσική. Η λυρική ποίησις (όρος που εμφανίζεται μετά την κλασική εποχή) ήταν συνδυασμός στίχων και μουσικής, κυρίως λύρας (από όπου και το επίθετο λυρική) αλλά και άλλων οργάνων.
Χορική ποίησις· τραγούδια τραγουδημένα από το χορό, με οργανική συνοδεία. Προήλθε από την αρχαία όρχηση καί αναπτύχθηκε μετά την επική ποίηση. Μπορεί να λεχθεί πως αντιπροσώπευε τον τριπλό συνδυασμό ποίησης, μουσικής και όρχησης. H χορική ποίηση άρχισε να ακμάζει τον 7ο αι. π.Χ. με την καθιέρωση των γυμνοπαιδιών στη Σπάρτη· ένας από τους δασκάλους της ήταν ο Θαλήτας . ’λλοι δάσκαλοι της χορικής ποίησης, που άκμασε ιδιαίτερα στις δωρικές πόλεις, ήταν ο Ξενόκριτος , ο Ξενόδαμος , ο Αλκμάν , ο Στησίχορος . Ο χορικός λυρισμός βρίσκει στην κλασική εποχή την τελειότερη και ωραιότερη έκφρασή του σε μεγάλους λυρικούς ποιητές, όπως ο Σιμωνίδης , ο Βακχυλίδης και ο υπέρτατος όλων ο Πίνδαρος .
Τα κύρια είδη χορικής ποίησης ήταν ο διθύραμβος , ο παιάν
και ο ύμνος · επίσης, το υπόρχημα , το εγκώμιον , το επινίκιον κ.ά.

Βλ. χορικόν μέλος στο λ. χορικός.

http://www.musipedia.gr/
 
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
[''Ο Πλάτων (Συμπόσ. 205Β) δίνει την ακόλουθη ερμηνεία του όρου: "ποίησις είναι κάτι πολύ πλατύ· όταν κάτι από την ανυπαρξία προχωρεί στην ύπαρξη, η αιτία είναι ολότελα ποίησις, έτσι, όλα τα έργα που γίνονται με την καθοδήγηση των τεχνών είναι ποιήσεις και οι δημιουργοί τους είναι ποιητές".'']

Plato, Symposium
Plat. Sym. 205b

Πλάτων, Συμπόσ. 205Β

[205β] εἴπερ γε πάντες τῶν αὐτῶν ἐρῶσι καὶ ἀεί, ἀλλά τινάς φαμεν ἐρᾶν, τοὺς δ᾽ οὔ;
θαυμάζω, ἦν δ᾽ ἐγώ, καὶ αὐτός.

ἀλλὰ μὴ θαύμαζ᾽, ἔφη: ἀφελόντες γὰρ ἄρα τοῦ ἔρωτός τι εἶδος ὀνομάζομεν, τὸ τοῦ ὅλου ἐπιτιθέντες ὄνομα, ἔρωτα, τὰ δὲ ἄλλα ἄλλοις καταχρώμεθα ὀνόμασιν.

ὥσπερ τί; ἦν δ᾽ ἐγώ.

ὥσπερ τόδε. οἶσθ᾽ ὅτι ποίησίς ἐστί τι πολύ: ἡ γάρ τοι ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ ὂν ἰόντι ὁτῳοῦν αἰτία πᾶσά ἐστι

[205ξ] ποίησις, ὥστε καὶ αἱ ὑπὸ πάσαις ταῖς τέχναις ἐργασίαι ποιήσεις εἰσὶ καὶ οἱ τούτων δημιουργοὶ πάντες ποιηταί.
ἀληθῆ λέγεις.

ἀλλ᾽ ὅμως, ἦ δ᾽ ἥ, οἶσθ᾽ ὅτι οὐ καλοῦνται ποιηταὶ ἀλλὰ ἄλλα ἔχουσιν ὀνόματα, ἀπὸ δὲ πάσης τῆς ποιήσεως ἓν μόριον ἀφορισθὲν τὸ περὶ τὴν μουσικὴν καὶ τὰ μέτρα τῷ τοῦ ὅλου ὀνόματι προσαγορεύεται. ποίησις γὰρ τοῦτο μόνον καλεῖται, καὶ οἱ ἔχοντες τοῦτο τὸ μόριον τῆς ποιήσεως ποιηταί.

ἀληθῆ λέγεις, ἔφην.

Plato. Platonis Opera, ed. John Burnet. Oxford University Press. 1903.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0173:text=Sym.:section=205c
 
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
[''Σε αρχαία κείμενα συχνά συναντούμε τους όρους ποιητής για το συνθέτη μουσικής και ποίημα για ένα ποίημα αλλά και για μια μουσική σύνθεση. Πλούτ. (Περί μουσ. 1137Β): "μαρτυρεί γούν τα Ολύμπου τε και Τερπάνδρου ποιήματα και των τούτοις ομοιοτρόπων πάντων" (όπως μαρτυρούν οι συνθέσεις του Ολύμπου και του Τέρπανδρου και όλων όσοι έχουν το ίδιο στιλ). '']

PLUTARQUE
ΠΕΡΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

Πλούτ., Περί μουσ. 1137Β

ΧΙ. (168) Καὶ οἱ παλαιοὶ δὲ πάντες, οὐκ ἀπείρως ἔχοντες πασῶν τῶν ἁρμονιῶν, ἐνίαις ἐχρήσαντο. (169) Οὐ γὰρ ἡ ἄγνοια τῆς τοιαύτης στενοχωρίας καὶ ὀλιγοχορδίας αὐτοῖς αἰτία γεγένηται, οὐδὲ δι΄ ἄγνοιαν οἱ περὶ Ὄλυμπον καὶ Τέρπανδρον καὶ οἱ ἀκολουθήσαντες τῇ τούτων προαιρέσει περιεῖλον τὴν πολυχορδίαν τε καὶ ποικιλίαν. (170) Μαρτυρεῖ γοῦν τὰ Ὀλύμπου τε καὶ Τερπάνδρου ποιήματα καὶ τῶν τούτοις ὁμοιοτρόπων πάντων· (171) τρίχορδα γὰρ ὄντα καὶ ἁπλᾶ, διαφέρει τῶν ποικίλων καὶ πολυχόρδων, ὡς μηδένα δύνασθαι μιμήσασθαι τὸν Ὀλύμπου τρόπον, ὑστερίζειν δὲ τού〈του〉 τοὺς ἐν τῷ πολυχόρδῳ τε καὶ πολυτρόπῳ καταγιγνομένους.

http://remacle.org/bloodwolf/historiens/Plutarque/musiquegr.htm
 
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
ποικίλος, πολύμορφος, πολύχρωμος, πολύτροπος, ποικιλμένος· ποικίλος ύμνος· ύμνος με ποικίλο ύφος ή γεμάτος ποικιλόμορφη τέχνη (LSJ). ποικιλία· ποικιλία, διακόσμηση (LSJ)· Πλούτ. (Περί μουσ. 1137Β, 18): "πολυχορδία και ποικιλία" (χρήση πολλών χορδών [φθόγγων] και ποικιλία).

http://www.musipedia.gr/
 
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon

2. of Art, π. ὕμνος a song of changeful strain or full of diverse art, Pi.O.6.87; “ποικίλον κιθαρίζων” Id.N.4.14; “δεδαιδαλμένοι ψεύδεσι ποικίλοις μῦθοι” Id.O.1.29; of style, “λέξις ποιητικωτέρα καὶ π.” Isoc.15.47 (Comp.); “σχηματισμοί” D.H.Is.3.

Henry George Liddell. Robert Scott. A Greek-English Lexicon. revised and augmented throughout by. Sir Henry Stuart Jones. with the assistance of. Roderick McKenzie. Oxford. Clarendon Press. 1940.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper...tic+letter=*p:entry+group=159:entry=poiki/los
 
You must log in or register to reply here.
Top