Εγκυκλοπαίδεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής

νίγλαρος, αλλιώς γίγγλαρος · είδος μικρού αυλού αιγυπτιακής προέλευσης, με τον οποίο ρυθμίζονταν οι κινήσεις των κωπηλατών (Δημ., LS). Πιθανόν πιο σωστά: ο ήχος, είδος σφυρίγματος και στον πληθ. (νίγλαροι) τερέτισμα ή σφύριγμα, ίσως κάτι παρόμοιο με το νεότερο "φλαζιολέ" (flageolet· αρμονικοί φθόγγοι). Ο Αριστοφάνης στους Αχαρνής (στ. 554) λέει: "αυλών κελευστών, νιγλάρων, συριγμάτων" (να ηχούν αυλοί κελευστών, νίγλαροι (σφυρίγματα), συρίγματα).
Ο Φερεκράτης στην κωμωδία του Χείρων περιλαμβάνει τους νίγλαρους ανάμεσα στα κακά που ο Τιμόθεος προκάλεσε στη μουσική με τις καινοτομίες του· "εξαρμονίους, υπερβολαίους τ' ανοσίους και νιγλάρους" ([ήχους] έξω από τον τόνο, υπερβολικά ψηλούς και ανίερους και σφυρίγματα).
νιγλαρεύω=κελαϊδώ, τερετίζω.

http://www.musipedia.gr/

νίγλα^ρ-ος , o(,
A. whistle (the sound), Ar.Ach.554 (pl.): in pl., trills, quavers, Pherecr.145.27, prob. in Phryn.Com.69, cf. Hsch., Phot.s.v. νιγλαρεύων.

Henry George Liddell. Robert Scott. A Greek-English Lexicon. revised and augmented throughout by. Sir Henry Stuart Jones. with the assistance of. Roderick McKenzie. Oxford. Clarendon Press. 1940.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper...etic+letter=*n:entry+group=24:entry=ni/glaros

[''Ο Αριστοφάνης στους Αχαρνής (στ. 554) λέει: "αυλών κελευστών, νιγλάρων, συριγμάτων" (να ηχούν αυλοί κελευστών, νίγλαροι (σφυρίγματα), συρίγματα).'']

Aristophanes, Acharnians

Aristoph. Ach. 553

φέρ᾽ εἰ Λακεδαιμονίων τις ἐκπλεύσας σκάφει
ἀπέδοτο φήνας κυνίδιον Σεριφίων,
καθῆσθ᾽ ἂν ἐν δόμοισιν; ἦ πολλοῦ γε δεῖ:
καὶ κάρτα μέντἂν εὐθέως καθείλκετε
545τριακοσίας ναῦς, ἦν δ᾽ ἂν ἡ πόλις πλέα
θορύβου στρατιωτῶν, περὶ τριηράρχου βοῆς,
μισθοῦ διδομένου, παλλαδίων χρυσουμένων,
στοᾶς στεναχούσης, σιτίων μετρουμένων,
ἀσκῶν, τροπωτήρων, κάδους ὠνουμένων,
550σκορόδων, ἐλαῶν, κρομμύων ἐν δικτύοις,
στεφάνων, τριχίδων, αὐλητρίδων, ὑπωπίων:
τὸ νεώριον δ᾽ αὖ κωπέων πλατουμένων,
τύλων ψοφούντων, θαλαμιῶν τροπουμένων,
αὐλῶν, κελευστῶν, νιγλάρων, συριγμάτων.
555ταῦτ᾽ οἶδ᾽ ὅτι ἂν ἐδρᾶτε: τὸν δὲ Τήλεφον
οὐκ οἰόμεσθα; νοῦς ἄρ᾽ ἡμῖν οὐκ ἔνι.

Aristophanes. Aristophanes Comoediae, ed. F.W. Hall and W.M. Geldart, vol. 2. F.W. Hall and W.M. Geldart. Oxford. Clarendon Press, Oxford. 1907.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Aristoph.+Ach.+553&fromdoc=Perseus:text:1999.01.0023

[''(314) Καὶ Ἀριστοφάνης ὁ κωμικὸς μνημονεύει Φιλοξένου καί φησιν ὅτι εἰς τοὺς κυκλίους χοροὺς **** μέλη εἰσηνέγκατο. (315) Καὶ ἄλλοι δὲ κωμῳδοποιοὶ ἔδειξαν τὴν ἀτοπίαν τῶν μετὰ ταῦτα τὴν μουσικὴν κατακεκερματικότων.'']

PLUTARQUE
ΠΕΡΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

Ἡ δὲ Μουσικὴ λέγει ταῦτα·

« ἐξαρμονίους ὑπερβολαίους τ΄ ἀνοσίους
καὶ νιγλάρους, ὥσπερ τε τὰς ῥαφάνους ὅλην
καμπῶν με κατεμέστωσε. »

http://remacle.org/bloodwolf/historiens/Plutarque/musiquegr.htm#314a

Νικόμαχος, ο Γερασηνός (2ος αι. μ.Χ.)· Πυθαγόρειος μαθηματικός και θεωρητικός της μουσικής· γεννήθηκε στην πόλη Γέρασα της Συρίας από όπου και το επώνυμο του Γερασηνός.
Έγραψε ένα βιβλίο με τον τίτλο Αρμονικής Εγχειρίδιον (ή Αρμονικόν Εγχειρίδιον), στο οποίο εκθέτει και διασαφηνίζει, τις πυθαγόρειες αρχές πάνω στη μουσική. Το ελληνικό κείμενο του Εγχειριδίου πρωτοεκδόθηκε από τον Johannes Meursius στο έργο του Auctores veteris musices antiquissimi (Leyden, έκδ. Elzevir, 1616), μαζί με τα Αρμονικά Στοιχεία του Αριστόξενου και την Εισαγωγή Μουσική του Αλύπιου . Η επόμενη έκδοση του ελληνικού κειμένου με λατινική μετάφραση έγινε από τον Marcus Meibom στο σημαντικότατο έργο του Antiquae musicae auctores septem, graece et latine (’μστερνταμ 1652, τόμ. Ι, iii, σσ. 1-28), με τον τίτλο Νικόμαχου Γερασηνού Πυθαγορικού Αρμονικής Εγχειρίδιον.
Τρίτη έκδοση, που περιλαμβάνει τη λατινική μετάφραση του Meibom, στην πλήρη έκδοση των έργων του Meursius από τον Lami (Φλωρεντία 1745, τόμ. VI, σ. 123 κε.). Και ο Carl v. Jan περιέλαβε το ελληνικό κείμενο του Εγχειριδίου στο Musici scriptores Graeci (Λιψία 1895, T., τόμ. V, σσ. 236-265, με τον τίτλο Νικόμαχου Πυθαγορείου Γερασηνού αρμονικόν εγχειρίδιον υπαγορευθέν εξ υπογύου [πρόχειρα] κατά το παλαιόν). Και στις δύο εκδόσεις, του Meibom και του Jan, υπάρχουν και μερικά αποσπάσματα (Εκλογές), που θεωρείται ότι αποτελούν το Δεύτερο Βιβλίο του Εγχειριδίου (του αυτού Νικόμαχου, Excerpta ex Nicomacho· Mb 29-41, C.v.J. 226-282).
Ο Ch.-Em. Ruelle στην έκδοσή του Collection des auteurs grecs relatifs a la musique (τόμ. II, Nicomaque de Gerase, Manuel d'Harmonique, Παρίσι 1881, σσ. 9-40) δημοσίευσε μια γαλλική μετάφραση με βάση το κείμενο Meibom, με εισαγωγικό σημείωμα (σσ. 1-8) και σχόλια. Ο Ruelle περιέλαβε σε αυτή την έκδοση (σσ. 41-55) τη μετάφραση έξι αποσπασμάτων, το σύνολο των οποίων, κατά τη γνώμη του, αποτελούν το υποτιθέμενο Δεύτερο Βιβλίο του Εγχειριδίου.
Φαίνεται πως, εκτός από το Εγχειρίδιο, ο Νικόμαχος έγραψε κι ένα βιβλίο Περί μουσικής σε αρκετούς τόμους, που χάθηκε (πρβ. Ευτόκιος Ασκαλωνίτης, Υπόμνημα στου Αρχιμήδη Περί σφαίρας και κυλίνδρου [Eutocii Askalonitae in Archimedes libros: De sphaera et cylindo· Βασιλεία 1544], στον Ruelle, σ. 2). Ο Ruelle πιθανολογεί ότι μερικά μέρη αυτού του έργου έχουν ίσως διασωθεί και είναι εκείνα που θεωρούνται το Δεύτερο Βιβλίο του Εγχειριδίου.

http://www.musipedia.gr/

νόμιον, (από το νομή)· ποιμενικό τραγούδι. Ο Κλέαρχος στο πρώτο βιβλίο του των Ερωτικών αφηγείται ότι η λυρική ποιήτρια Ηριφανίς, απογοητευμένη από την αγάπη της για τον Μέναλκα, δημιούργησε το νόμιον μέλος· μετά τη σύνθεσή του περιπλανιόταν στην ερημιά, φωνάζοντας δυνατά και τραγουδώντας το τραγούδι που ονομάστηκε νόμιο και στο οποίο υπήρχαν τα λόγια "ψηλές βαλανιδιές, ώ Μέναλκα" ("μακραί δρύες, ώ Μέναλκα" [Αθήν. ΙΔ', 619C, 11]).

http://www.musipedia.gr/

[''Ο Κλέαρχος στο πρώτο βιβλίο του των Ερωτικών αφηγείται ότι η λυρική ποιήτρια Ηριφανίς, απογοητευμένη από την αγάπη της για τον Μέναλκα, δημιούργησε το νόμιον μέλος· μετά τη σύνθεσή του περιπλανιόταν στην ερημιά, φωνάζοντας δυνατά και τραγουδώντας το τραγούδι που ονομάστηκε νόμιο και στο οποίο υπήρχαν τα λόγια "ψηλές βαλανιδιές, ώ Μέναλκα" ("μακραί δρύες, ώ Μέναλκα" [Αθήν. ΙΔ', 619C, 11]).'']

Athénée de Naucratis, les Deipnosophistes, livre XIV

Αθήν. ΙΔ', 619C, 11

(p.11) Κλέαρχος δ΄ ἐν πρώτῳ Ἐρωτικῶν νόμιον καλεῖσθαί τινά φησιν ᾠδὴν ἀπ΄ Ἠριφανίδος, γράφων οὕτως· ’Ἠριφανὶς ἡ μελοποιὸς Μενάλκου κυνηγετοῦντος ἐρασθεῖσα ἐθήρευεν μεταθέουσα ταῖς ἐπιθυμίαις. φοιτῶσα γὰρ καὶ πλανωμένη πάντας τοὺς ὀρείους ἐπεξῄει δρυμούς, ὡς μῦθον εἶναι τοὺς λεγομένους Ἰοῦς δρόμους· ὥστε μὴ μόνον τῶν ἀνθρώπων τοὺς ἀστοργίᾳ διαφέροντας, ἀλλὰ καὶ τῶν θηρῶν τοὺς ἀνημερωτάτους συνδακρῦσαι τῷ πάθει, λαβόντας αἴσθησιν ἐρωτικῆς ἐλπίδος. ὅθεν ἐποίησέ τε καὶ ποιήσασα περιῄει κατὰ τὴν ἐρημίαν, ὥς φασιν, ἀναβοῶσα καὶ ᾄδουσα τὸ καλούμενον νόμιον, ἐν ᾧ ἐστιν ‘μακραὶ δρύες, ὦ Μέναλκα.’

http://hodoi.fltr.ucl.ac.be/concordances/athenee_deipnosophistes_14/texte.htm

Νόμος
στη μουσική, νόμος ήταν ο σημαντικότερος τύπος μουσικής σύνθεσης και εκτέλεσης. Φαίνεται πως ο νόμος εξελίχτηκε από μια πολύ παλιά παράδοση, σύμφωνα με την οποία οι νόμοι τραγουδιούνταν από το λαό για να απομνημονεύονται εύκολα και να ακολουθούνται (πρβ. Αριστοτ. Προβλ. XIX, 28). Αργότερα, θρησκευτικά και γενικά τραγούδια (ωδές, ύμνοι) απευθυνόμενα σε θεούς διέπονταν από νόμους. Αυτό οδήγησε στην καθιέρωση ορισμένων οριστικών τύπων μουσικής σύνθεσης, πολύ πειθαρχημένου και αυστηρού χαρακτήρα και πολύ υψηλών αισθητικών και καλλιτεχνικών απαιτήσεων. Αυτοί οι τύποι σύνθεσης ονομάστηκαν νόμοι, γιατί απαγορευόταν αυστηρά η απομάκρυνση και παρέκκλιση από τις θεμελιώδεις αρχές τους. Ο Πλούταρχος (Περί μουσικής 1133C, 6) λέει: "νόμοι γαρ προσηγορεύθησαν, επειδή ούκ εξήν παραβήναι καθ' έκαστον νενομισμένον είδος της τάσεως" (ονομάστηκαν νόμοι, γιατί δεν επιτρεπόταν να παρεκκλίνει κανείς από το καθιερωμένο [το νομοθετημένο] διαπασών [ύψος, τάση, χόρδισμα]). Στην έκδοση του Περί μουσικής του Πλουτάρχου από τους Weil και Reinach (σ. 29) η έκφραση "είδος της τάσεως" μεταφράζεται "τύπος κλίμακας" ("type d'echelle").
Οι κυριότερες κατηγορίες νόμων ήταν τρεις: (α) ο κιθαρωδικός νόμος· ο πιο αρχαίος τύπος, σόλο τραγούδι με συνοδεία κιθάρας που εφεύρε ο Τέρπανδρος κατά τον 7ο αι. π.Χ.· (β) ο αυλωδικός νόμος· σόλο τραγούδι με συνοδεία αυλού που εφεύρε ο Πολύμνηστος κατά τον 6ο αι. π.Χ.· και (γ) ο αυλητικός νόμος, σόλο αυλού· ο σπουδαιότερος νόμος αυτής της κατηγορίας ήταν ο πυθικός νόμος, που καθιερώθηκε από τον Σακάδα στα Πύθια το 586 π.Χ. και με τον οποίο κέρδισε το πρώτο βραβείο. Μια τέταρτη κατηγορία, ο κιθαριστικός νόμος, σόλο κιθάρας (ψιλή κιθάρισις), ήταν ένας νεότερος σχετικά τύπος, που ακολούθησε κυρίως το πρότυπο (αυλητικός νόμος) του Σακάδα. Η ψιλή κιθάρισις ήταν, ωστόσο, γνωστή από τις αρχές του 7ου αι. π.Χ. (βλ. Αριστόνικος ο Αργείος) και είχε εισαχθεί στα Πύθια το 558 π.Χ. (πρβ. Αγέλαος ο Τεγεάτης). Η εκτέλεση των νόμων (στην πραγματικότητα σύνθεση και εκτέλεση του νόμου) ήταν πολύ απαιτητική και έθετε υψηλά επαγγελματικά επίπεδα στους αγώνες, ιδιαίτερα στους τέσσερις εθνικούς αγώνες (Ολύμπια, Πύθια, Ίσθμια, Νέμεα), όπου έπαιρναν μέρος οι πιο διακεκριμένοι μουσικοί (συνθέτες-εκτελεστές) της εποχής. Μερικοί νόμοι είχαν ιδιαίτερη επωνυμία, οφειλόμενη στη θεότητα, τον τόπο ή τον μουσικό με τον οποίο ήταν συνδεδεμένοι· τέτοιοι ήταν, εκτός από τον Πυθικό, ο Βοιώτιος, ο Τερπάνδρειος κτλ. Ο Πρόκλος (Χρηστομάθεια 13) καθορίζει το νόμο ως εξής: "Ο μέντοι ΝΟΜΟΣ γράφεται μεν εις Απόλλωνα, έχει δε και την επωνυμίαν απ' αυτού· νόμιμος γαρ ο Απόλλων απεκλήθη" (και βέβαια ο νόμος συνθέτεται προς τιμή του Απόλλωνα και από αυτόν παίρνει το όνομά του, γιατί ο Απόλλων ονομάστηκε νόμιμος).
Βλ. Heinz Grieser, Nomos, Heidelberg 1937.

http://www.musipedia.gr/wiki/Νόμος

[''Φαίνεται πως ο νόμος εξελίχτηκε από μια πολύ παλιά παράδοση, σύμφωνα με την οποία οι νόμοι τραγουδιούνταν από το λαό για να απομνημονεύονται εύκολα και να ακολουθούνται (πρβ. Αριστοτ. Προβλ. XIX, 28).'']

Αριστοτ. Προβλ. XIX, 28

http://www.archive.org/stream/musiciscriptore01jangoog#page/n196/mode/1up/search/probl

[''Ο Πλούταρχος (Περί μουσικής 1133C, 6) λέει: "νόμοι γαρ προσηγορεύθησαν, επειδή ούκ εξήν παραβήναι καθ' έκαστον νενομισμένον είδος της τάσεως" (ονομάστηκαν νόμοι, γιατί δεν επιτρεπόταν να παρεκκλίνει κανείς από το καθιερωμένο [το νομοθετημένο] διαπασών [ύψος, τάση, χόρδισμα]). Στην έκδοση του Περί μουσικής του Πλουτάρχου από τους Weil και Reinach (σ. 29) η έκφραση "είδος της τάσεως" μεταφράζεται "τύπος κλίμακας" ("type d'echelle").'']

PLUTARQUE
ΠΕΡΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

Πλούταρχος, Περί μουσικής 1133C, 6

(65) Τὸ δ΄ ὅλον ἡ μὲν κατὰ Τέρπανδρον κιθαρῳδία καὶ μέχρι τῆς Φρύνιδος ἡλικίας παντελῶς ἁπλῆ τις οὖσα διετέλει· (66) οὐ γὰρ ἐξῆν τὸ παλαιὸν οὕτως ποιεῖσθαι τὰς κιθαρῳδίας ὡς νῦν οὐδὲ μεταφέρειν τὰς ἁρμονίας καὶ τοὺς ῥυθμούς· (67) ἐν γὰρ τοῖς νόμοις ἑκάστῳ διετήρουν τὴν οἰκείαν τάσιν. Διὸ καὶ ταύτην 〈τὴν〉 ἐπωνυμίαν εἶχον· (68) νόμοι γὰρ προσηγορεύθησαν, ἐπειδὴ οὐκ ἐξῆν παραβῆναι 〈τὸ〉 καθ΄ ἕκαστον νενομισμένον εἶδος τῆς τάσεως. (69) Τὰ γὰρ πρὸς τοὺς θεοὺς ὡς βούλονται ἀφοσιωσάμενοι, ἐξέβαινον εὐθὺς ἐπί τε τὴν Ὁμήρου καὶ τῶν ἄλλων ποίησιν. Δῆλον δὲ τοῦτ΄ ἐστὶ διὰ τῶν Τερπάνδρου προοιμίων.

http://remacle.org/bloodwolf/historiens/Plutarque/musiquegr.htm

[''Ο Πρόκλος (Χρηστομάθεια 13) καθορίζει το νόμο ως εξής: "Ο μέντοι ΝΟΜΟΣ γράφεται μεν εις Απόλλωνα, έχει δε και την επωνυμίαν απ' αυτού· νόμιμος γαρ ο Απόλλων απεκλήθη" (και βέβαια ο νόμος συνθέτεται προς τιμή του Απόλλωνα και από αυτόν παίρνει το όνομά του, γιατί ο Απόλλων ονομάστηκε νόμιμος).'']

BIBLIOTHÈQUE DE PHOTIUS
239 PROCLUS,

Πρόκλος, Χρηστομάθεια 13

Ὁ μέντοι νόμος γράφεται μὲν εἰς Ἀπόλλωνα, ἔχει δὲ καὶ τὴν ἐπωνυμίαν ἀπ΄ αὐτοῦ·

Νόμιμος γὰρ ὁ Ἀπόλλων, Νόμιμος δὲ ἐκλήθη ὅτι τῶν ἀρχαίων χοροὺς ἱστάντων καὶ πρὸς αὐλὸν ἢ λύραν ᾀδόντων τὸν νόμον, Χρυσόθεμις ὁ Κρὴς πρῶτος στολῇ χρησάμενος ἐκπρεπεῖ καὶ κιθάραν ἀναλαβὼν εἰς μίμησιν τοῦ Ἀπόλλωνος μόνος ᾖσε νόμον, εὐδοκιμήσαντος δὲ αὐτοῦ διαμένει ὁ τρόπος τοῦ ἀγωνίσματος· Δοκεῖ δὲ Τέρπανδρος μὲν πρῶτος τελειῶσαι τὸν νόμον, ἡρῴῳ μέτρῳ χρησάμενος, ἔπειτα Ἀρίων ὁ Μηθυμναῖος οὐκ ὀλίγα συναυξῆσαι, αὐτὸς καὶ ποιητὴς καὶ κιθαρῳδὸς γενόμενος. Φρῦνις δὲ ὁ Μιτυληναῖος ἐκαινοτόμησεν αὐτόν· τό τε γὰρ ἑξάμετρον τῷ λελυμένῳ συνῆψε καὶ χορδαῖς τῶν ζʹ πλείοσιν ἐχρήσατο. Τιμόθεος δὲ ὕστερον εἰς τὴν νῦν αὐτὸν ἤγαγε τάξιν.

http://remacle.org/bloodwolf/erudits/photius/proclus.htm

ἔστι δὲ τοιαύτη τις ἡ περὶ τὸ ἐμμελές τε καὶ ἐκμελὲς τάξις
οἵα καὶ ἡ περὶ τὴν τῶν γραμμάτων σύνθεσιν ἐν τῷ δια-
λέγεσθαι·

Ξάνθος, λυρικός ποιητής (μελοποιός) του 7ου αι. π.Χ. Αναφέρεται ως συνθέτης αρχαιότερος του Στησίχορου , ο οποίος επηρεάστηκε από αυτόν και μιμήθηκε τα θέματά του.
Ανάμεσα στα έργα του αναφέρεται μια Ορέστεια· στον Ξάνθο αναφέρεται η ακόλουθη φράση από τον Αθήναιο (IB', 513Α, 6): "Ξάνθος δ' ο μελοποιός, πρεσβύτερος δε Στησιχόρου".

http://www.musipedia.gr/

[''Ανάμεσα στα έργα του αναφέρεται μια Ορέστεια· στον Ξάνθο αναφέρεται η ακόλουθη φράση από τον Αθήναιο (IB', 513Α, 6): "Ξάνθος δ' ο μελοποιός, πρεσβύτερος δε Στησιχόρου".'']

ATHÉNÉE DE NAUCRATIS
Le Livre XII des Deipnosophistes

Αθήναιο, IB', 513Α, 6

Τοῦτον οὖν, φησίν, οἱ νεώτεροι ποιηταὶ κατασκευάζουσιν ἐν λῃστοῦ σχήματι μόνον περιπορευόμενον, ξύλον ἔχοντα καὶ λεοντῆν καὶ τόξα· καὶ ταῦτα πλάσαι (513) πρῶτον Στησίχορον τὸν ῾Ιμεραῖον. Καὶ Ξάνθος δ᾽ ὁ μελοποιός, πρεσβύτερος ὢν Στησιχόρου, ὡς καὶ αὐτὸς ὁ Στησίχορος μαρτυρεῖ, ὥς φησιν ὁ Μεγακλείδης, οὐ ταύτην αὐτῷ περιτίθησι τὴν στολήν, ἀλλὰ τὴν ῾Ομηρικήν. Πολλὰ δὲ τῶν Ξάνθου παραπεποίηκεν ὁ Στησίχορος, ὥσπερ καὶ τὴν ᾽Ορέστειαν καλουμένην. ᾽Αντισθένης δὲ τὴν ἡδονὴν ἀγαθὸν εἶναι φάσκων προσέθηκεν τὴν ἀμεταμέλητον.

http://remacle.org/bloodwolf/erudits/athenee/livre12grec.htm

Ξενόδαμος, μουσικός του 7ου αι. π.Χ. από τα Κύθηρα. Υπήρξε ένα από τα εξέχοντα μέλη της δεύτερης μουσικής σχολής της Σπάρτης και του αποδίδανε, μαζί με τον Θαλήτα , τον Πολύμνηστο , τον Σακάδα και τον Ξενόκριτο , την εισαγωγή των γυμνοπαιδιών στη Σπάρτη.
Ο Ξενόδαμος συνέθεσε υπορχήματα , ένα από τα οποία υπήρχε ακόμα στην εποχή του Πλουτάρχου (πρβ. Περί μουσ. 1134B-C, 9).

http://www.musipedia.gr/

[''Ο Ξενόδαμος συνέθεσε υπορχήματα , ένα από τα οποία υπήρχε ακόμα στην εποχή του Πλουτάρχου (πρβ. Περί μουσ. 1134B-C, 9).'']

PLUTARQUE
ΠΕΡΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

Πλουτάρχου, Περί μουσ. 1134B-C, 9

VI. (89) Ἡ μὲν οὖν πρώτη κατάστασις τῶν περὶ τὴν μουσικὴν ἐν τῇ Σπάρτῃ, Τερπάνδρου καταστήσαντος, γεγένηται· (90) τῆς δὲ δευτέρας Θαλήτας τε ὁ Γορτύνιος καὶ Ξενόδαμος ὁ Κυθήριος καὶ Ξενόκριτος ὁ Λοκρὸς καὶ Πολύμνηστος ὁ Κολοφώνιος καὶ Σακάδας ὁ Ἀργεῖος μάλιστα αἰτίαν ἔχουσιν ἡγεμόνες γενέσθαι· (91) τούτων γὰρ εἰσηγησαμένων τὰ περὶ τὰς Γυμνοπαιδίας τὰς ἐν Λακεδαίμονι λέγεται κατασταθῆναι, 〈καὶ〉 τὰ περὶ τὰς Ἀποδείξεις τὰς ἐν Ἀρκαδίᾳ, τῶν τε ἐν Ἄργει τὰ Ἐνδυμάτια καλούμενα. (92) Ἦσαν δ΄ οἱ μὲν περὶ Θαλήταν τε καὶ Ξενόδαμον καὶ Ξενόκριτον ποιηταὶ παιάνων, οἱ δὲ περὶ Πολύμνηστον τῶν Ὀρθίων καλουμένων, οἱ δὲ περὶ Σακάδαν ἐλεγείων.

(93) Ἄλλοι δὲ Ξενόδαμον ὑπορχημάτων ποιητὴν γεγονέναι φασὶ καὶ οὐ παιάνων, καθάπερ Πρατίνας· (94) καὶ αὐτοῦ δὲ τοῦ Ξενοδάμου ἀπομνημονεύεται ᾆσμα ὅ ἐστι φανερῶς ὑπόρχημα. (95) Κέχρηται δὲ τῷ γένει τῆς ποιήσεως ταύτης καὶ Πίνδαρος. (96) Ὁ δὲ παιὰν ὅτι διαφορὰν ἔχει πρὸς τὰ ὑπορχήματα, τὰ Πινδάρου ποιήματα δηλώσει· γέγραφε γὰρ καὶ παιᾶνας καὶ ὑπορχήματα.

http://remacle.org/bloodwolf/historiens/Plutarque/musiquegr.htm

Ξενόκριτος, μουσικός του 7ου αι. π.Χ., από τους Λοκρούς της Ιταλίας. Θεωρούνταν ο εφευρέτης της λοκρικής αρμονίας και ανήκε στη δεύτερη μουσική σχολή της Σπάρτης (η πρώτη ιδρύθηκε από τον Τέρπανδρο ). Σε αυτόν, μαζί με τον Θαλήτα , τον Ξενόδαμο , τον Πολύμνηστο και τον Σακάδα , αποδιδόταν η εισαγωγή των γυμνοπαιδιών στη Σπάρτη (Πλούτ. Περί μουσ. 1134B-C, 9).
Τα θέματα των τραγουδιών του είχαν ηρωικό χαρακτήρα και ονομάζονταν από μερικούς διθύραμβοι (Πλούτ. ό.π.).

http://www.musipedia.gr/

[''Σε αυτόν, μαζί με τον Θαλήτα , τον Ξενόδαμο , τον Πολύμνηστο και τον Σακάδα , αποδιδόταν η εισαγωγή των γυμνοπαιδιών στη Σπάρτη (Πλούτ. Περί μουσ. 1134B-C, 9).'']

PLUTARQUE
ΠΕΡΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

Πλούτ. Περί μουσ. 1134B-C, 9

VI. (89) Ἡ μὲν οὖν πρώτη κατάστασις τῶν περὶ τὴν μουσικὴν ἐν τῇ Σπάρτῃ, Τερπάνδρου καταστήσαντος, γεγένηται· (90) τῆς δὲ δευτέρας Θαλήτας τε ὁ Γορτύνιος καὶ Ξενόδαμος ὁ Κυθήριος καὶ Ξενόκριτος ὁ Λοκρὸς καὶ Πολύμνηστος ὁ Κολοφώνιος καὶ Σακάδας ὁ Ἀργεῖος μάλιστα αἰτίαν ἔχουσιν ἡγεμόνες γενέσθαι· (91) τούτων γὰρ εἰσηγησαμένων τὰ περὶ τὰς Γυμνοπαιδίας τὰς ἐν Λακεδαίμονι λέγεται κατασταθῆναι, 〈καὶ〉 τὰ περὶ τὰς Ἀποδείξεις τὰς ἐν Ἀρκαδίᾳ, τῶν τε ἐν Ἄργει τὰ Ἐνδυμάτια καλούμενα. (92) Ἦσαν δ΄ οἱ μὲν περὶ Θαλήταν τε καὶ Ξενόδαμον καὶ Ξενόκριτον ποιηταὶ παιάνων, οἱ δὲ περὶ Πολύμνηστον τῶν Ὀρθίων καλουμένων, οἱ δὲ περὶ Σακάδαν ἐλεγείων.

~~~~~~

(101) Περὶ δὲ Ξενοκρίτου, ὃς ἦν τὸ γένος ἐκ Λοκρῶν τῶν ἐν Ἰταλίᾳ, ἀμφισβητεῖται εἰ παιάνων ποιητὴς γέγονεν· (102) ἡρωϊκῶν γὰρ ὑποθέσεων πράγματα ἐχουσῶν ποιητὴν γεγονέναι φασὶν αὐτόν· διὸ καί τινας διθυράμβους καλεῖν αὐτοῦ τὰς ὑποθέσεις· (103) πρεσβύτερον δὲ τῇ ἡλικίᾳ φησὶν ὁ Γλαῦκος Θαλήταν Ξενοκρίτου γεγονέναι.

http://remacle.org/bloodwolf/historiens/Plutarque/musiquegr.htm

Ξιφισμός
χορός του σπαθιού. Πολυδ. (IV, 100): "εκαλείτο δε τι και ξιφισμός" (και [ένα είδος χορού] ονομαζόταν ξιφισμός). Ο Ησύχιος και ο Αθήναιος θεωρούν τον ξιφισμό σχήμα (φιγούρα) χορού. (Ησ.: "σχήμα ορχηστικόν της λεγομένης εμμελείας ορχήσεως"· πρβ. Αθήν. ΙΔ', 629F, 27.) Το ρήμα ξιφίζω σήμαινε χορεύω το χορό του σπαθιού· ενώ ο Ησύχιος λέει: "ξιφίζειν· ανατείνειν την χείρα και ορχείσθαι" (ξιφίζω· σηκώνω το χέρι και χορεύω). Ίσως "σηκώνω το χέρι, κρατώντας το σπαθί και χορεύω".

http://www.musipedia.gr/wiki/Ξιφισμός

Πολυδ. (IV, 100): "εκαλείτο δε τι και ξιφισμός" (και [ένα είδος χορού] ονομαζόταν ξιφισμός).

Pollux, Onomasticon

Πολυδ., IV, 100

http://www.archive.org/stream/onomasticon01polluoft#page/n317/mode/1up