Εγκυκλοπαίδεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
[''Πλάτων (Πολιτ. Β', 376D-Ε), για ό,τι αφορούσε το σώμα ήταν η γυμναστική, ενώ για ό,τι αφορούσε την ψυχή ήταν η μουσική ("Έστι δε που η μεν επί σώματι γυμναστική, η δ' επί ψυχή μουσική").'']

Plato, Republic
Plat. Rep. 2.376e

Πλάτων, Πολιτ. Β', 376D-Ε

[376ε]
ἀλλὰ χρή.

τίς οὖν ἡ παιδεία; ἢ χαλεπὸν εὑρεῖν βελτίω τῆς ὑπὸ τοῦ πολλοῦ χρόνου ηὑρημένης; ἔστιν δέ που ἡ μὲν ἐπὶ σώμασι γυμναστική, ἡ δ᾽ ἐπὶ ψυχῇ μουσική.

ἔστιν γάρ.

ἆρ᾽ οὖν οὐ μουσικῇ πρότερον ἀρξόμεθα παιδεύοντες ἢ γυμναστικῇ;

πῶς δ᾽ οὔ;

μουσικῆς δ᾽, εἶπον, τιθεῖς λόγους, ἢ οὔ;

ἔγωγε.

λόγων δὲ διττὸν εἶδος, τὸ μὲν ἀληθές, ψεῦδος δ᾽ ἕτερον;

ναί.

Plato. Platonis Opera, ed. John Burnet. Oxford University Press. 1903.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0167:book=2:section=376e
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
[''Ο πρώτος που επιχείρησε μια κατάταξη των κλάδων της μουσικής παιδείας ήταν, πιθανόν, ο Λάσος ο Ερμιονέας τον 6ο αι. π.Χ. Ο Λάσος διαίρεσε τη μουσική σε τρία μέρη: το τεχνικό (υλικόν), το πρακτικό (πρακτικόν) και το εκτελεστικό (εξαγγελτικόν)· το καθένα από αυτά χωριζόταν σε τρεις υποδιαιρέσεις (πρβ. Gev. Ι, 69-70).'']

[''Η Σούδα λέει ακόμα ότι ο Λάσος υπήρξε ο πρώτος που έγραψε βιβλίο για τη μουσική ("Πρώτος δε ούτος περί μουσικής λόγον έγραψε")· το βιβλίο αυτό χάθηκε, το σχέδιό του όμως διασώθηκε από τον Martianus Capella (βιβλ. IX, 936 [317C], έκδ. Α. Dick, 1969).'']

Martianus Capella
D e n u p t i i s
P h i l o l o g i a e
e t M e r c u r i i
l i b r i I X

[936] Primo quippe <cum> Lasus ex urbe Hermionea vir mortalibus divulgaret me, tria tantum mei genera putabantur: [hulikon, apergastikon, exangeltikon], quod etiam [hermeneutikon] dicitur. et [hulikon] est, quod ex perseverantibus et similibus consonabat, id est sono, numeris atque verbis. sed quae ex his ad melos pertinent, harmonica dicuntur; quae ad numeros, rhythmica; quae ad verba, metrica. [apergastikon] est quidam materiae trac<ta>tus efficiens exercitium eius; cuius tres itidem partes, id est [melopoiia, lepsis, ploke]. [exangeltikon] autem ad expositionem pertinere videtur et habet partes tres: [organikon, odikon, hypokritikon], quae interius rerum ordo disponet. nunc de prima voce velut de sonitus totius parente dicemus.

http://www.hs-augsburg.de/~harsch/Ch.../mar_nu09.html

http://www.hs-augsburg.de/~harsch/Ch.../mar_nu00.html
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
[''Αριστείδης Κοϊντιλιανός , (Περί μουσικής, Mb 6, R.P.W.-I. 4): "Μουσική εστιν επιστήμη μέλους και των περί μέλος συμβαινόντων" (Μουσική είναι η επιστήμη του μέλους και όλων όσα σχετίζονται με αυτό).'']

ΑΡΙΣΤΕΙΔΟΥ ΚΟΙΝΤΙΛΙΑΝΟΥ
ΠΕΡΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΠΡΩΤΟΝ

Αριστείδης Κοϊντιλιανός, Περί μουσικής, Mb 6, R.P.W.-I. 4

Μουσική ἐστιν ἐπιστήμη μέλους καὶ τῶν περὶ μέ-
λος συμβαινόντων. ὁρίζονται δ᾽ αὐτὴν καὶ ὡδί· τέχνη
θεωρητικὴ καὶ πρακτικὴ τελείου μέλους καὶ ὀργανικοῦ.
ἄλλοι δὲ οὕτως· τέχνη πρέποντος ἐν φωναῖς καὶ κινήσεσιν.
ἡμεῖς δὲ τελεώτερον ἀκολούθως τε τῇ προθέσει· γνῶσις
τοῦ πρέποντος ἐν _φωναῖς τε κα_ὶ σωματικαῖς κινήσεσιν.

~~~~~~

[''Η πιο περιεκτική και σαφής ανάλυση έγινε από τον Αριστείδη (Περί μουσ. Mb 8, R.P.W.-I. 6). Σύμφωνα με αυτή την ανάλυση, η μουσική στην ολότητά της περιλαμβάνει δύο μέρη, ένα θεωρητικό και ένα πρακτικό.
Α' Το θεωρητικό μέρος διαιρείται σε δύο τμήματα: (α) το φυσικόν και (β) το τεχνικόν. Το φυσικό περιέχει: (1) το αριθμητικόν και (2) το φυσικόν, ενώ το τεχνικό υποδιαιρείται (1) στο αρμονικόν, (2) στο ρυθμικόν και (3) στο μετρικόν.
Β' Το πρακτικό μέρος, που λεγόταν και παιδευτικόν, περιλαμβάνει δύο τμήματα: (α) το χρηστικόν (που βάζει σε τάξη τα πιο πάνω στοιχεία, δηλ. η σύνθεση) και (β) το εκτελεστικό (εξαγγελτικόν).
Το χρηστικόν περιλαμβάνει: (1) την μελοποιΐαν, (2) την ρυθμοποιΐαν και (3) την ποίησιν. Το δεύτερο τμήμα (εξαγγελτικόν) περιλαμβάνει, (1) το οργανικόν, (2) το ωδικόν και (3) το υποκριτικόν.'']

Αριστείδη, Περί μουσ. Mb 8, R.P.W.-I. 6

Τῆς δὲ πάσης μουσικῆς τὸ μέν τι θεωρητικὸν καλεῖ-
ται, τὸ δὲ πρακτικόν· καὶ θεωρητικὸν μέν ἐστι τό τε τοὺς
τεχνικοὺς λόγους αὐτῆς καὶ τὰ κεφάλαια καὶ τὰ τούτων
μέρη διαγινῶσκον, καὶ ἔτι τὰς ἄνωθεν ἀρχὰς καὶ φυσι-
κὰς αἰτίας καὶ πρὸς τὰ ὄντα συμφωνίας ἐπισκεπτόμενον,
πρακτικὸν δὲ τὸ κατὰ τοὺς τεχνικοὺς ἐνεργοῦν λόγους καὶ
τὸν σκοπὸν μεταδιῶκον, ὃ δὴ καὶ παιδευτικὸν καλεῖται.
τὸ μὲν οὖν θεωρητικὸν εἴς τε τὸ φυσικὸν καὶ τεχνικὸν
διαιρεῖται· ὧν τοῦ μὲν φυσικοῦ τὸ μέν ἐστιν ἀριθμητικόν,
τὸ δὲ ὁμώνυμον τῷ γένει, ὃ καὶ περὶ τῶν ὄντων διαλέγεται,
τοῦ δὲ τεχνικοῦ μέρη τρία, ἁρμονικόν ῥυθμικόν μετρικόν.
τὸ δὲ πρακτικὸν εἴς τε τὸ χρηστικὸν τῶν προειρημένων
τέμνεται καὶ τὸ τούτων ἐξαγγελτικόν· καὶ τοῦ μὲν χρηστι-
κοῦ μέρη μελοποιία ῥυθμοποιία ποίησις, τοῦ δὲ ἐξαγγελ-
τικοῦ ὀργανικόν ᾠδικόν ὑποκριτικόν, ἐν ᾧ λοιπὸν καὶ
σωματικαὶ κινήσεις ὁμόλογοι τοῖς ὑποκειμένοις μέλεσι
παραλαμβάνονται.
 
Last edited:

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
[''Ανώνυμος (Bellermann, 29, 46): "Μουσική εστιν επιστήμη, θεωρητική και πρακτική, μέλους τελείου τε και οργανικού" (Μουσική είναι επιστήμη, θεωρητική και πρακτική, του τέλειου [δηλ. φωνητικού] και του οργανικού μέλους).'']


ΑΝΟΝΥΜΕ
TRAITÉ DE MUSIQUE

La MUSIQUE[2] est la science qui s'occupe de la mélodie parfaite.[3] C'est une science théorique, tant dans son ensemble que dans ses diverses parties. D'autres la définissent ainsi : la science qui embrasse, sous le triple rapport de la théorie, de la pratique et de la composition,[4] tout ce qui tient à la mélodie parfaite. Quant au musicien, c'est celui qui est habile dans la mélodie parfaite, et qui sait en observer et apprécier toutes les convenances avec une précision minutieuse.

[2] Arist. Quintilien, p. 5 (en bas) : Μουσικὴ ἐστὶν ἐπιστήμη μέλους, καὶ τῶν περὶ μέλος συμβαινόντων. Ὁρίζονται δὲ αὐτὴν καὶ ὡδί· τέχνη θεωρητικὴ καὶ πρακτικὴ τελείου μέλους καὶ ὀργανικοῦ. Ἄλλοι δὲ οὕτως··τέχνη πρένοντος ἐν φωναῖς καὶ κινήσεσι. Ἡμεῖς δὲ τελεώτερον... γνῶσις τοῦ πρένοντος ἐν σώμασι καὶ κινήσεσι.

Le man. 3037, fol. 31 r. l. 5, contient cette autre définition, à la suite d'un fragment d'Euclide attribué par erreur à Aristide Quintilien dans le Catalogue : [Μουσικὴ ἐστὶ ῥυθμοῦ] καὶ μέλους καὶ πάσης ὀργανικῆς θεωρίας )ενιστήμη μουσικὸς δὲ ὁ ἔμπειρος τούτων. Observons, toutefois, que les trois mots Μουσικὴ ἐστὶ ῥυθμοῦ manquent au commencement de cette définition, laquelle, dans le ms. 3037, se trouve confondue pêle-mêle parmi plusieurs autres fragments; mais que ces trois mots se lisent à la fin d'un feuillet du man. suppl. 449, à la suite de quelques autres fragments qui accompagnent les Harmoniques de Ptolémée; de sorte que, suivant toute vraisemblance, les feuillets suivants du man. 449, d'abord égarés, auront été réunis à d'autres ouvrages sur lesquels le man. 3027 a été copié. On retrouvera, sans doute, quelque part ce feuillet commençant par καὶ μέλους.

Suivant le traité aristotélique De mundo, ch. V (t. I, p. 608 Ε): Μουσικὴ ὀξεῖς ἄμα καὶ βαρεῖς, μακρούς τε καὶ βραχεῖς φθόγγους μίξασα ἐν διαφόροις φωναῖς, μίαν ἀπετέλβσβν ἁρμονίαν.

Les anciens attribuaient à la musique une extension beaucoup plus grande que nous ne le faisons nous-mêmes ; car ils y comprenaient tous les attributs des muses, c'est-à-dire tous les arts et toutes les sciences. Pour les pythagoriciens, pour les platoniciens plus particulièrement, c'était l’harmonie universelle, « τὸ πᾶν έν τῷ κόσμῳ ».

Suivant Psellus (init. music.) : Μουσικὴν οἱ παλαιοὶ συνέχειν εἶπον τὸ πᾶν. — Diogène de Laërte (Vie de Pythag.) : κατ' ἁρμονίαν συνεστάναι τὰ ὄλα. — Strabon (liv. X, p. 468 A) : Μουσικὴν ἐκάλεσεν ὁ Πλάτων, καὶ ἔτι πρότερον οἱ πυθαγόρειοι τὴν φιλοσοφίαν, καὶ κατ' ἁρμονίαν τὸν κόσμον συνεσταναί φασι, πᾶν τὸ μουσικὸν θεῶν ἔργον (al. εἶδος θεῶν) ὑπολαμβάνοντες. —Le Pseudo-Hermès (Asclep. c. VI) : ἔστι τάξις πάντων τῶν πραγμάτων. — Le scoliaste d'Aristophane (ad equit. ν. 188) : Μουσικὴν τὴν ἐγκύκλιον παιδείαν φησί. — Budée (Comment. col. 1389): Μουσικὴ οὐ μόνον παιδεία, ἀλλὰ καὶ παιδιά. — Nicéphore Blemmydès (Logic. man. 1998, fol. 17 v.) : ἔστι γνῶσις ποσοῦ διωρισμένον ἐν σχέσει. — Suivant Chrysanthe de Madyte (Θεωρετικὸν μέγα τῆς μουσικῆς, ἐν Τεργέστη, 1833), Platon définissait la musique : τρόπων μίμημα βελτιόνων ἢ χειρόνων ἀνθτρώπων (cf. Platon, Crat. Lois, II, Rép. III, passim) ; mais le rhéteur Philodème, dans sa diatribe contre la musique, prétend qu'elle n'est pas plus imitative que l'art culinaire : Οὐδὲ γὰρ μιμητικὸν μουσικὴ, μᾶλλον ἥπερ μαγειρική (De mus. col. III, p. 17 ; cf. Platon, Gorg.).

[3] Μέλος τὸ τέληον.—Entre les mots ᾠδή et μέλος il y a cette différence essentielle, que le premier signifie un chant vocal exécuté sur des paroles, tandis que le second s'applique à toute suite mélodique de sons, particulièrement a l'exécution instrumentale, et même aussi à la vocalisation : Αἱ πᾶσαι δυνάμεις τῶν φθόγδων εἰσὶν ὀκτὼ καὶ δέκα τὸν ἀριθμὸν, ἐν οἶς πάντα καὶ ἄδεται καὶ αὐλεῖται καὶ κιθαρίζεται, καὶ τὸ σύμπαν εἰπεῖν μελῳδεῖται (Gaud. p. 10, l. 30).

Voici, sur ces mots, un passage que M. Boissonade (Anecd. gr. T. IV, p. 458) extrait du man. 2551, et qu'il croit être de Didyme … où μέλος est ici pris pour synonyme de μέρος, comme on en trouve souvent des exemples.

Ἄσμα est, à proprement parler, le chant vocal, abstraction faite des paroles (et c'est en quoi il diffère de ᾠδή): tel est le chant des voyelles, usité chez les prêtres égyptiens pour honorer les dieux (cf. Démétrius de Phalère, ou plutôt Denys, Περὶ Ερμηνείας, p. 28, Flor. 1552).

Μελῳδεῖν ᾄσματα (S. Abbas Pambo dans Mart Gerbert, De cantu et musica sacra, t. I, p. 207) c'est accompagner le chant avec des instruments.

Le mot ψαλμὸς indique formellement un chant accompagné d'un instrument à cordes : Ψαλμὸς κυρίως ὁ τῆς κιθάρας ἣχος (Scol. d'Aristoph. in Aves, v. 218). S. Basile l'emploie au figuré dans un passage du ps. 29.

[4] Εξις θεωρητική τε καὶ πρακτικὴ ποιητική. — Voir, sur ces trois points de vue de la science en général, les excellentes remarques de M. Ravaisson dans son Essai sur la métaphysique d'Aristote, t. I, p. 251 ; et la Métaphysique d'Aristote, traduite par Al. Pierron et Ch. Zévort, t. I, p. 210, note. — Sur le mot ποιητική en particulier, voir aussi Meybaum in Aristot. p. 75. — Enfin, cf. Aristot. Metaph. VI, I, et XI, VII.

http://remacle.org/bloodwolf/erudits/anonyme/musique1.htm#_ftn2
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
[''ο Πλούταρχος (Περί μουσ. 1144F, 37) λέει ότι ο σοφός Πυθαγόρας αποδοκίμαζε την κρίση της μουσικής από τις αισθήσεις ("δια της αισθήσεως")· η αρετή αυτής της τέχνης, έλεγε, είναι γιατί γίνεται αντιληπτή με τη διάνοια (το πνεύμα)· την έκρινε, επομένως, όχι με την αίσθηση της ακοής, αλλά με την αναλογική αρμονία ("τη αναλογική αρμονία").'']

Pseudo-Plutarch, De musica
Ps. Plut. Mus. 37

Πλούταρχος, Περί μουσ. 1144F, 37

“Ἅτ̓ οὖν ἠθῶν μάλιστα φροντίδα πεποιημένοι οἱ παλαιοί, τὸ σεμνὸν καὶ ἀπερίεργον τῆς ἀρχαίας μουσικῆς προετίμων. Ἀργείους μὲν καὶ κόλασιν ἐπιθεῖναὶ ποτὲ φασι τῇ εἰς τὴν μουσικὴν παρανομίᾳ ζημιῶσαί τε τὸν ἐπιχειρήσαντα πρῶτον ταῖς πλείοσι τῶν ἑπτὰ χρήσασθαι παρ᾽, αὐτοῖς χορδῶν καὶ παραμιξολυδιάζειν ἐπιχειρήσαντα. Πυθαγόρας δ᾽, ὁ σεμνὸς ἀπεδοκίμαζε τὴν κρίσιν τῆς μουσικῆς τὴν διὰ τῆς αἰσθήσεως νῷ γὰρ ληπτὴν τὴν ταύτης ἀρετὴν ἔφασκεν εἶναι. τοιγάρτοι τῇ μὲν ἀκοῇ οὐκ ἔκρινεν αὐτὴν τῇ δ᾽ ἀναλογικῇ ἁρμονίᾳ αὔταρκές τ᾽, ἐνόμιζε τοῦ διὰ πασῶν στῆσαι τὴν τῆς μουσικῆς ἐπίγνωσιν.”

Plutarch. Moralia. Gregorius N. Bernardakis. Leipzig. Teubner. 1895. 6.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:2008.01.0401:section=37

http://remacle.org/bloodwolf/historiens/Plutarque/musiquegr.htm
 
Last edited:

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
[''Ο Αριστόξενος, αντίθετα, {>< Πυθαγόρας } υποστήριζε μια διπλή επιστημονική αρχή· από τη μια, στηριζόταν στην αίσθηση της ακοής για την αντίληψη και κρίση του ύψους, των διαστημάτων κτλ.· από την άλλη, στη διάνοια για τη διάκριση των μηχανισμών των ήχων: "τη μεν γαρ ακοή κρίνομεν τα των διαστημάτων μεγέθη, τη δε διάνοια θεωρούμεν τας των φθόγγων δυνάμεις". (Αρμον. Στοιχ. ΙΙ, 33 Mb)'']

Αρμονικά στοιχεία
Αρμον. Στοιχ. ΙΙ, 33 Mb

Ἔστι δὴ τὸ μὲν ὅλον ἡμῖν __ἡ θεωρία περὶ μέλους
παντὸς μουσικοῦ τοῦ γιγνομένου ἐν φωνῇ τε καὶ ὀργάνοις.
ἀνάγεται δ᾽ ἡ πραγματεία εἰς δύο, εἴς τε τὴν ἀκοὴν καὶ
εἰς τὴν διάνοιαν. τῇ μὲν γὰρ ἀκοῇ κρίνομεν τὰ τῶν δια-
στημάτων μεγέθη, τῇ δὲ διανοίᾳ θεωροῦμεν τὰς τούτων
δυνάμεις. δεῖ οὖν ἐθισθῆναι ἕκαστα ἀκριβῶς κρίνειν·
 
Last edited:

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
μουσικός, δωρ. τύπος μωσικός, ούσ.· ο έμπειρος, ο καλλιεργημένος στις καλές τέχνες, γενικά άνθρωπος μορφωμένος· αλλά και ο έμπειρος στην τέχνη της μουσικής, επίσης ο λυρικός ποιητής. Ο όρος μουσικός, με τη σύγχρονη σημασία, εμφανίζεται σε συνηθισμένη χρήση τον 4ο αι. π.Χ., όταν η μουσική αναπτύχθηκε σε ολότελα αυτόνομη και ανεξάρτητη τέχνη. Σε παλαιότερες εποχές οι όροι αυλητής , κιθαριστής , αοιδός

κτλ. χρησιμοποιούνταν κατά την περίπτωση.
Ο Αριστόξενος , που υπήρξε ο πιο διάσημος μουσικός (με τη νεότερη σημασία) στην αρχαία Ελλάδα, καθορίζει πως τα εφόδια του μουσικού είναι η γνώση όλων των σχετικών με την επιστήμη της μουσικής (Αρμον. Στοιχ. Ι, Mb 2, 4-6). Και πιο κάτω (ΙΙ, 32, 5-7) επεξηγεί: "μέρος γαρ εστιν η αρμονική πραγματεία της του μουσικού έξεως, καθάπερ ήτε ρυθμική και η μετρική και η οργανική" (η αρμονική επιστήμη είναι μέρος των εφοδίων του μουσικού, καθώς και οι επιστήμες του ρυθμού, του μέτρου και των οργάνων).
Ο Ανώνυμος (Bell. 27, 12) καθορίζει επίσης: "Μουσικός δ' έστίν ο έμπειρος του τελείου μέλους και δυνάμενος επ' ακριβείας το πρέπειν τηρήσαί τε και κρίναι" (μουσικός είναι ο έμπειρος στη μελωδική σύνθεση κι εκείνος που μπορεί με ακρίβεια να παρατηρεί και να κρίνει ό,τι είναι σωστό). Πρβ. Πλάτων Πολιτ. Γ', 398Ε και 402D.
Μια άλλη κατηγορία μουσικού ήταν ο εκτελεστής (τραγουδιού ή οργάνου) καθώς και ο συνθέτης. Κατά την πρώιμη αρχαιότητα ο εκτελεστής ήταν και συνθέτης και ποιητής του έργου. Πολύ σπάνια ήταν η περίπτωση του συνθέτη-εκτελεστή, που ήταν ταυτόχρονα και γνώστης της μουσικής επιστήμης, όπως υποστήριζε ο Αριστόξενος ή ο Ανώνυμος· μια τέτοια, μοναδική ίσως, περίπτωση ήταν του Λάσου του Ερμιονέα (6ος αι. π.Χ.). ’λλωστε, η θεωρία της μουσικής πήρε τις επιστημονικές της βάσεις αργότερα (βλ. λ. μουσική
).
Η λέξη μουσικός απαντά και ως επίθετο· Θουκυδ. (Ιστορ. Γ', 104): "και αγών εποιείτο αυτόθι [εν Δήλω] γυμναστικός και μουσικός".
Ο πληθυντικός τα μουσικά (ουδ.) σήμαινε γενικά τη μουσική· επίσης, ευχάριστες μελωδίες. Σούδα : "Μουσικά" τερπνά. Τα δι' αυλών και κινύρας και τα όμοια" (Μουσικά· οι ευχάριστες [μελωδίες] που παράγονται από τους αυλούς, την κινύρα και τα παρόμοια όργανα).
Το επίρρημα μουσικώς σήμαινε "σχετικά με τη μουσική", αλλά και έντεχνα (επίρρ.), με χάρη, με μελωδικότητα.

Βλ. λ. μέλος (μουσικόν μέλος).

http://www.musipedia.gr/
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
[''Ο Αριστόξενος , που υπήρξε ο πιο διάσημος μουσικός (με τη νεότερη σημασία) στην αρχαία Ελλάδα, καθορίζει πως τα εφόδια του μουσικού είναι η γνώση όλων των σχετικών με την επιστήμη της μουσικής (Αρμον. Στοιχ. Ι, Mb 2, 4-6). Και πιο κάτω (ΙΙ, 32, 5-7) επεξηγεί: "μέρος γαρ εστιν η αρμονική πραγματεία της του μουσικού έξεως, καθάπερ ήτε ρυθμική και η μετρική και η οργανική" (η αρμονική επιστήμη είναι μέρος των εφοδίων του μουσικού, καθώς και οι επιστήμες του ρυθμού, του μέτρου και των οργάνων).'']



Τῆς περὶ μέλους ἐπιστήμης πολυμεροῦς οὔσης καὶ διῃ-
ρημένης εἰς πλείους ἰδέας μίαν τινὰ αὐτῶν ὑπολαβεῖν δεῖ
τὴν ἁρμονικὴν καλουμένην εἶναι πραγματείαν, τῇ τε τάξει
πρώτην οὖσαν ἔχουσάν τε δύναμιν στοιχειώδη. τυγχάνει
γὰρ οὖσα πρώτη τῶν θεωρητικῶν, ταύτης δ᾽ ἐστὶν ὅσα
συντείνει πρὸς τὴν τῶν συστημάτων τε καὶ τόνων θεωρίαν.
προσήκει γὰρ μηθὲν πορρωτέρω τούτων ἀξιοῦν παρ᾽ αὐτοῦ
τοῦ τὴν εἰρημένην ἔχοντος ἐπιστήμην. τέλος γὰρ τοῦτό ἐστι
τῆς πραγματείας ταύτης. τὰ δ᾽ ἀνώτερον ὅσα θεωρεῖται
χρωμένης ἤδη τῆς ποιητικῆς τοῖς τε συστήμασι καὶ τοῖς
τόνοις οὐκέτι ταύτης ἐστίν, ἀλλὰ τῆς ταύτην τε καὶ τὰς
ἄλλας περιεχούσης ἐπιστήμης, δι᾽ ὧν πάντα θεωρεῖται τὰ
κατὰ μουσικήν. αὕτη δ᾽ ἐστὶν ἡ τοῦ μουσικοῦ ἕξις.

~~~~~~~

Αρμονικά στοιχεία
Αριστόξενος, Αρμον. Στοιχ. ΙΙ, 32, 5-7

πολλὰ γὰρ δὴ καὶ ἕτερα ὑπάρχει ἤ, καθάπερ
ἀεὶ λέγεται, τῷ μουσικῷ· μέρος γάρ ἐστιν ἡ ἁρμονικὴ
πραγματεία τῆς τοῦ μουσικοῦ ἕξεως, καθάπερ ἥ τε ῥυθμικὴ
καὶ ἡ μετρικὴ καὶ ἡ ὀργανική. λεκτέον οὖν περὶ αὐτῆς τε
καὶ τῶν μερῶν.
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
['' Ο Ανώνυμος (Bell. 27, 12) καθορίζει επίσης: μουσικός, δωρ. τύπος μωσικός, ούσ.· ο έμπειρος, ο καλλιεργημένος στις καλές τέχνες, γενικά άνθρωπος μορφωμένος· αλλά και ο έμπειρος στην τέχνη της μουσικής, επίσης ο λυρικός ποιητής. Ο όρος μουσικός, με τη σύγχρονη σημασία, εμφανίζεται σε συνηθισμένη χρήση τον 4ο αι. π.Χ., όταν η μουσική αναπτύχθηκε σε ολότελα αυτόνομη και ανεξάρτητη τέχνη. Σε παλαιότερες εποχές οι όροι αυλητής , κιθαριστής , αοιδός '']

Ανώνυμος .Bell. 27, 12

κτλ. χρησιμοποιούνταν κατά την περίπτωση.
Ο Αριστόξενος , που υπήρξε ο πιο διάσημος μουσικός (με τη νεότερη σημασία) στην αρχαία Ελλάδα, καθορίζει πως τα εφόδια του μουσικού είναι η γνώση όλων των σχετικών με την επιστήμη της μουσικής (Αρμον. Στοιχ. Ι, Mb 2, 4-6). Και πιο κάτω (ΙΙ, 32, 5-7) επεξηγεί: "μέρος γαρ εστιν η αρμονική πραγματεία της του μουσικού έξεως, καθάπερ ήτε ρυθμική και η μετρική και η οργανική" (η αρμονική επιστήμη είναι μέρος των εφοδίων του μουσικού, καθώς και οι επιστήμες του ρυθμού, του μέτρου και των οργάνων).
Ο Ανώνυμος (Bell. 27, 12) καθορίζει επίσης: "Μουσικός δ' έστίν ο έμπειρος του τελείου μέλους και δυνάμενος επ' ακριβείας το πρέπειν τηρήσαί τε και κρίναι" (μουσικός είναι ο έμπειρος στη μελωδική σύνθεση κι εκείνος που μπορεί με ακρίβεια να παρατηρεί και να κρίνει ό,τι είναι σωστό).

ΑΝΟΝΥΜΕ
TRAITÉ DE MUSIQUE,
Traduction française : M. J.-H. VINCENT.

La MUSIQUE[2] est la science qui s'occupe de la mélodie parfaite.[3] C'est une science théorique, tant dans son ensemble que dans ses diverses parties. D'autres la définissent ainsi : la science qui embrasse, sous le triple rapport de la théorie, de la pratique et de la composition,[4] tout ce qui tient à la mélodie parfaite. Quant au musicien, c'est celui qui est habile dans la mélodie parfaite, et qui sait en observer et apprécier toutes les convenances avec une précision minutieuse.

http://remacle.org/bloodwolf/erudits/anonyme/musique1.htm#_ftnref2
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
Plato, Republic
Plat. Rep. 3.398e

[398ε]
τίνες οὖν θρηνώδεις ἁρμονίαι; λέγε μοι: σὺ γὰρ μουσικός.

μειξολυδιστί, ἔφη, καὶ συντονολυδιστὶ καὶ τοιαῦταί τινες.

οὐκοῦν αὗται, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἀφαιρετέαι; ἄχρηστοι γὰρ καὶ γυναιξὶν ἃς δεῖ ἐπιεικεῖς εἶναι, μὴ ὅτι ἀνδράσι.

πάνυ γε.

ἀλλὰ μὴν μέθη γε φύλαξιν ἀπρεπέστατον καὶ μαλακία καὶ ἀργία.

πῶς γὰρ οὔ;

τίνες οὖν μαλακαί τε καὶ συμποτικαὶ τῶν ἁρμονιῶν;

ἰαστί, ἦ δ᾽ ὅς, καὶ λυδιστὶ αὖ τινες χαλαραὶ καλοῦνται.

~~~~~~~~~~~

Plat. Rep. 3.402d

[402δ]
οὐκοῦν, ἦν δ᾽ ἐγώ, ὅτου ἂν συμπίπτῃ ἔν τε τῇ ψυχῇ καλὰ ἤθη ἐνόντα καὶ ἐν τῷ εἴδει ὁμολογοῦντα ἐκείνοις καὶ συμφωνοῦντα, τοῦ αὐτοῦ μετέχοντα τύπου, τοῦτ᾽ ἂν εἴη κάλλιστον θέαμα τῷ δυναμένῳ θεᾶσθαι;

πολύ γε.

καὶ μὴν τό γε κάλλιστον ἐρασμιώτατον;

πῶς δ᾽ οὔ;

τῶν δὴ ὅτι μάλιστα τοιούτων ἀνθρώπων ὅ γε μουσικὸς ἐρῴη ἄν: εἰ δὲ ἀσύμφωνος εἴη, οὐκ ἂν ἐρῴη.

οὐκ ἄν, εἴ γέ τι, ἔφη, κατὰ τὴν ψυχὴν ἐλλείποι: εἰ μέντοι τι κατὰ τὸ σῶμα, ὑπομείνειεν ἂν ὥστε ἐθέλειν

Plato. Platonis Opera, ed. John Burnet. Oxford University Press. 1903.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0167:book=3:section=398e
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
[''Η λέξη μουσικός απαντά και ως επίθετο· Θουκυδ. (Ιστορ. Γ', 104): "και αγών εποιείτο αυτόθι [εν Δήλω] γυμναστικός και μουσικός".'']

Thucydides, The Peloponnesian War
Thuc. 3.104.3

Θουκυδ., Ιστορ. Γ', 104)

[3] ἦν δέ ποτε καὶ τὸ πάλαι μεγάλη ξύνοδος ἐς τὴν Δῆλον τῶν Ἰώνων τε καὶ περικτιόνων νησιωτῶν: ξύν τε γὰρ γυναιξὶ καὶ παισὶν ἐθεώρουν, ὥσπερ νῦν ἐς τὰ Ἐφέσια Ἴωνες, καὶ ἀγὼν ἐποιεῖτο αὐτόθι καὶ γυμνικὸς καὶ μουσικός, χορούς τε ἀνῆγον αἱ πόλεις.

Thucydides. Historiae in two volumes. Oxford, Oxford University Press. 1942.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0199:book=3:chapter=104:section=3
 
Last edited:

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
μουσούργημα, μέλος· μουσικό κομμάτι (από το μουσουργώ, συνθέτω μέλη, μουσοποιώ).

μουσουργία· η τέχνη της γραφής λυρικής ποίησης ή της σύνθεσης μελών.

Πρβ. μελοποιία .

http://www.musipedia.gr/
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
μουσουργός, εκείνος που καλλιεργεί ή ασχολείται με τη μουσική (LSJ)· μουσικός. Πολύ συχνά ως θηλυκό· τραγουδίστρια (αοιδός) και γενικά γυναίκα μουσικός. Στον πληθυντικό μουσουργοί· αυτές ήταν ξένες γυναίκες αοιδοί ή αυλήτριες ή κιθαρίστριες , που χρησιμοποιούνταν στα συμπόσια. Σούδα : "μουσουργοί· ψάλτριες· βάρβαρες γυναίκες... Μερικές από αυτές παίζουν τον αυλό, ενώ άλλες παίζουν σ' ένα πεντάχορδο ή σ' ένα επτάχορδο ψαλτήριο · και τραγουδούν με συνοδεία οργάνου". Στον Αθήναιο (Δ', 129Α) λέγεται ότι παρουσιάζονταν γυμνές· "αυλητρίδες και μουσουργοί και εκτελέστριες σαμβύκης από τη Ρόδο, γυμνές καθώς πιστεύω, μολονότι, όπως μερικοί άνθρωποι έχουν πει, έχουν χιτώνες". Στην Κύρου Παιδεία (IV, 6, 11) ο Ξενοφών γράφει: "και μουσουργούς δε δύο τας κρατίστας" (και δύο από τις πιο ικανές μουσικούς [ψάλτριες ή αοιδούς, έδωσαν στον Κύρο]).

http://www.musipedia.gr/
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
μουσουργ-ός , όν, Ion. μουσοεργός Hp.Nat.Puer.13,
A. cultivating music: Subst., singing girl, Hp. l.c., X.Cyr.4.6.11, Theopomp.Hist.111(a), Com.Adesp.15.18 D.; “ὀρχηστρίδες καὶ μ.” Luc.Am.10, cf. Hippoloch. ap. Ath.4.129a: also masc., musician, J.AJ15.2.5, Corp.Herm.18.1, S.E.P.1.54.

Henry George Liddell. Robert Scott. A Greek-English Lexicon. revised and augmented throughout by. Sir Henry Stuart Jones. with the assistance of. Roderick McKenzie. Oxford. Clarendon Press. 1940.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper...ic+letter=*m:entry+group=91:entry=mousourgo/s
 
Top