Ψαλτική στην Ηλεία

Ανοίγω καινούριο θέμα σχετικά με τις τοπικές ψαλτικές παραδόσεις .

Πιστεύω ότι πολλά από τα μέλη του φόρουμ είναι κάτοχοι ηχογραφήσεων με συμπατριώτες τους ψάλτες αλλά και φορείς ιστοριών και τοπικών παραδόσεων σχετικά με τα τοπικά ψαλτήρια.

Τα ηχητικά που επισυνάπτω είναι από τη Θ.Λειτουργία της Κυριακή της Ορθοδοξίας του 1991 στον Ι.Ναό Αγ.Κυριακής Πύργου Ηλείας-παιδικής μου ενορίας καθώς και του Διαχειριστή μας άλλωστε- ιδιαίτερης σημασίας για όσους πυργιώτες φιλόμουσους καθότι αυτή η λειτουργία ήταν η τελευταία στην οποία έψαλαν μαζί ο δεξιός και ο αριστερός ψάλτης του ναού,ο οποίος αποχώρησε λόγω ηλικίας μετά από λίγες μέρες.

Γιώργος Καρακίτσος ο πρωτοψάλτης - Λεωνίδας Αυγερινόπουλος ο λαμπαδάριος.
Μαθητές του Καραμάνη ,ο οποίος παρέμεινε στον Πύργο επί μια 5ετία -κάπου μεσα στη 10ετία του '60-διδάσκων και ψάλλων σε ναούς τις πόλεως (πολλές ιστορίες γλυκόπικρες κυκλοφορούν στον πυργιώτικο ψαλτόκοσμο από τότε).Ο κυρ-Γιώργος είναι ακόμη εν ενεργεία στο δεξί ψαλτήρι της Αγ.Κυριακής,ακμαίος και τεχνίτης. Για τον κυρ-Λεωνίδα ό,τι και να πούμε είναι λίγο.Έλεγε με καμάρι ότι εκούσια παρέμενε στ'αριστερά σεβόμενος τους εκάστοτε δεξιούς του λόγω δικής του υψιφωνίας (ήθελε να πει και καλλιφωνίας ..), διότι ,αν πήγαινε δεξιά,δύσκολα θα τον ακολουθούσε ο αριστερός του.Τεχνικότατος και γλυκύς,ιδιαίτερα στις εμμελείς απαγγελίες του Αποστόλου.

Από την αποηχογραφημένη κασέττα εκείνης της Κυριακής επισυνάπτω το β' αντίφωνο (ξεκινάει το στίχο ο κυρ-Λεωνίδας), τον Τρισάγιο Ύμνο,τον Απόστολο (κάπου στην αρχή έπρεπε να αλλαχτεί η κασέττα και χάνεται ένα μικρό μέρος) με τον κυρ-Λεωνίδα, χερουβικός ύμνος από τον κυρ-Γιώργο (Πάσαν!),και τα λειτουργικά του Μ.Βασιλείου.

View attachment Αντίφωνο β'.mp3

View attachment Τρισάγιος Ύμνος.mp3

View attachment Απόστολος.mp3

View attachment Χερουβικόν.mp3

View attachment Λειτουργικά Μ.Βασιλείου.mp3

Magdalene said:

Ανοίγω καινούριο θέμα σχετικά με τις τοπικές ψαλτικές παραδόσεις ...

Click to expand...

Μαγδαληνη ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ για :
1ον : Την προταση που κανεις για τοπικους ψαλτες (κατι που ειχα ζητησει σε
αλλο θεμα απο καιρο)
2ον : Για τα ηχητικα που ανεβασες .
Συνεχισε .

Πριν συνεχίσω την αναφορά μου στους ψάλτες της περιοχής του Πύργου,κάνω μια παρένθεση για τους κατά καιρούς καλεσμένους σε πανηγύρεις και επετείους μεγάλους και μικρούς ψάλτες και πρωτοψάλτες που έχουν ανέβει στα τοπικά ψαλτήρια και συμψάλλει με τους εντόπιους ψάλτες.Μερικά από τα πιο τρανταχτά ονόματα είναι : του Στανίτσα,του Παναγιωτίδη, του Ταλιαδώρου,του Καραμάνη αλλά και πολλών άλλων πολύ αξιόλογων ιεροψαλτών από όλη την Ελλάδα.

Επισυνάπτω το Οκτάηχο Θεοτόκε Παρθένε του Μπερεκέτου σε εκτέλεση Χ.Ταλιαδώρου και Γ.Λαμπρόπουλου ,στον Εσπερινό της πανήγυρης του Ι.Ν. Αγ.Χαραλάμπους Επιταλίου (κωμόπολη στην περιοχή του Πύργου) το 1980.
Η απομαγνητοφώνηση είναι δική μου,αν μπορεί κάποιος να την καθαρίσει καλύτερα θα του είμαι υπόχρεη.

View attachment 1.Θεοτόκε_Ταλιαδώρος.mp3

View attachment 2.Χαίρε_Λαμπρόπουλος.mp3

View attachment 3.Μαρία_Ταλιαδώρος.mp3

View attachment 4.Eυλογημένη_Λαμπρόπουλος.mp3

View attachment 5.Και ευλογημένος_Ταλιαδώρος.mp3

View attachment 6.Ο καρπός_Λαμπρόπουλος.mp3

View attachment 7.Ότι Σωτήρα_Ταλιαδώρος.mp3

Magdalene said:

Επισυνάπτω το Οκτάηχο Θεοτόκε Παρθένε του Μπερεκέτου σε εκτέλεση Χ.Ταλιαδώρου και Γ.Λαμπρόπουλου ...

Click to expand...

Μαζι με πολλες ευχαριστιες για τις προσφερομενες ηχογραφησεις και μια ερωτηση : Το ''Των ψυχων ημων'' ξεχασθηκε ή δεν υπαρχει στην ηχογραφηση που εχεις ;

vagelis said:

Μαζι με πολλες ευχαριστιες για τις προσφερομενες ηχογραφησεις και μια ερωτηση : Το ''Των ψυχων ημων'' ξεχασθηκε ή δεν υπαρχει στην ηχογραφηση που εχεις ;

Click to expand...

'Οχι, δεν ξεχάστηκε,απλά δεν το είπαν ίσως λόγω πίεσης χρόνου..Πάντως η ακολουθία συνεχίζει με τον ίδιο οίστρο και είναι από τις καλύτερες που έχω στη συλλογή μου.Ευτυχές πάντρεμα φωνών Ταλιαδώρου -Λαμπρόπουλου. Ο πατέρας μου που ήταν εκείνη τη μέρα παρών λέει ότι είχαν ανεβάσει το επίπεδο πολύ ψηλά συναγωνιζόμενοι ο ένας τον άλλον.
Και να φανταστείτε,όλα αυτά σε μια μικρή κωμόπολη του Πύργου..

Ευχαριστούμε παρα πολυ Μαγδαληνή. Θα σε παρακαλούσα αν μπορούσες να ανέβαζες και τα άλλα κομμάτια απ αυτή την ηχογράφηση.

Το ''Θεορτόκε Παρθένε'' δεν ανοίγει σε μένα γιατί;

Γιώργο,
Ίσως ορισμένοι ΗΥ μπερδεύονται με τα ελληνικά και τα κενά μεταξύ των γραμμάτων, οπότε μετονόμασε τα αρχεία έτσι ώστε να περιέχουν αριθμούς ή λατινικούς χαρακτήρες πχ. 1.mp3 ή theotoke.mp3

Ελπίζω πως θα βοηθήσει

Δημήτρης

georgiosben said:

Το ''Θεορτόκε Παρθένε'' δεν ανοίγει σε μένα γιατί;

Click to expand...

Δημήτρη σε ευχαριστώ κατέβηκε.

Τα αφιερώματα στους τοπικούς ψάλτες είναι πολύ σπουδαία. Θα είχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον αν υπήρχαν και συνθέσεις τοπικών ψαλτών (π.χ. για ακολουθίες τοπικών αγίων).

Επίσης να σημειώσω ότι δεν μου αρέσει καθόλου η ιδέα να ονομάζονται χορωδίες τοπικών συλλόγων ιεροψαλτών "Ρωμανός ο Μελωδός" (ή ακόμη χειρότερα με ονόματα ψαλτών σπουδαίων μεν αλλά ελάχιστα συνδεδεμένων με την περιοχή!) Φωτεινό παράδειγμα ο σύλλογος ιεροψαλτών του Μεσολογγίου που φέρει την επωνυμία του Αρχιδιακόνου Ανθίμου που επί σειρά ετών έψαλλε και εδίδαξε εκεί. Σε κάθε μητρόπολη υπήρξαν παλαιοί ψάλτες και μουσικοδιδάσκαλοι οι οποίοι πρέπει να τιμηθούν....

Panagiotis said:

Τα αφιερώματα στους τοπικούς ψάλτες είναι πολύ σπουδαία. Θα είχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον αν υπήρχαν και συνθέσεις τοπικών ψαλτών (π.χ. για ακολουθίες τοπικών αγίων).

Click to expand...

Γνωρίζω ότι υπήρξε ένας Ηλείος μελουργός ονόματι Βλύτης,Ωλενίτης ή Γαστουναίος την καταγωγή (περιοχές της Ηλείας ή Ήλιδας πάλαι ποτέ διαλάμψασες) ο οποίος έχει μελοποιήσει σίγουρα πολυελαίους και ίσως και άλλα μέλη.Ήκμασε,αν δεν με απατά η μνήμη μου,στα μέσα του 18ου αι.

Επίσης, μελοποίηση ζητά και η ακολουθία των θαυμαστώς νεοφανών νεομαρτύρων εκ Γαστούνης Χρήστου και Πανάγου ,των οποίων ο βίος και το μαρτύριο έγιναν γνωστά τα τελευταία χρόνια.Είδομεν.

Επίσης να σημειώσω ότι δεν μου αρέσει καθόλου η ιδέα να ονομάζονται χορωδίες τοπικών συλλόγων ιεροψαλτών "Ρωμανός ο Μελωδός" (ή ακόμη χειρότερα με ονόματα ψαλτών σπουδαίων μεν αλλά ελάχιστα συνδεδεμένων με την περιοχή!) Φωτεινό παράδειγμα ο σύλλογος ιεροψαλτών του Μεσολογγίου που φέρει την επωνυμία του Αρχιδιακόνου Ανθίμου που επί σειρά ετών έψαλλε και εδίδαξε εκεί. Σε κάθε μητρόπολη υπήρξαν παλαιοί ψάλτες και μουσικοδιδάσκαλοι οι οποίοι πρέπει να τιμηθούν....

Click to expand...

Ναι,απλά όταν κάτι το έχεις δίπλα σου το θεωρείς ίσως δεδομένο. Και εγώ πιστεύω ότι καλό είναι να τιμώνται οι ψάλτες από τους συμπατριώτες τους .Και εν ζωή.

georgiosben said:

Ευχαριστούμε παρα πολυ Μαγδαληνή. Θα σε παρακαλούσα αν μπορούσες να ανέβαζες και τα άλλα κομμάτια απ αυτή την ηχογράφηση.

Click to expand...

Ιδού.

View attachment Λαμπρόπουλος_Δόξα στίχων ήχος α'.mp3

View attachment Πάσα πνοή_Αινείτε ήχος β'.mp3

View attachment Στιχηρά Αίνων ήχος β'.mp3

View attachment Στιχηρά Κατανυκτικά ήχος πλ β'.mp3

View attachment Στιχηρά Προσόμοια του Αγίου ήχος α'.mp3

Όταν ευκαιρήσω θα στείλω την δοξολογία και τις δύο στάσεις των Τυπικών της λειτουργίας.

(Διορθώσεις:
Το Δοξαστικό είναι σε πλ.α',τα στιχηρά σε πλ.β' είναι της Κυριακής της Απόκρεω.)

Το να σου πώ ευχαριστώ είναι λίγο. Μακάρι και άλλες τέτοιες ηχογραφήσεις να βγουν απο τα ''μπαούλα''. Θα ανεβάζω κι εγώ κάποιες κατα καιρούς.

Magdalene said:

Επίσης, μελοποίηση ζητά και η ακολουθία των θαυμαστώς νεοφανών νεομαρτύρων εκ Γαστούνης Χρήστου και Πανάγου ,των οποίων ο βίος και το μαρτύριο έγιναν γνωστά τα τελευταία χρόνια.Είδομεν.

Click to expand...

Τα ιδιόμελα της ακολουθίας αυτής έχω αρχίσει να γράφω εδώ και καιρό αλλά θα πάρει λίγο καιρό μέχρι να τα τελειώσω.

Συνεχίζω την αναφορά μου στους ψάλτες της περιοχής μου με την παράθεση κάποιων στοιχείων για τα αναλόγια του Ι.Μητρ.Ν.Αγ.Νικολάου Πύργου.

Στο δεξιό αναλόγιο σήμερα βρίσκεται ο Άγγελος Κούνας και στο αριστερό ο Γιώργος Παπαγεωργίου,μαθητές του Χ.Ταλιαδώρου.Και οι δύο διετέλεσαν δάσκαλοι της Σχολής Βυζ.Μουσικής της Μητροπόλεως -και δάσκαλοι μας- ενώ ο Γ.Παπαγεωργίου συνεχίζει το έργο αυτό με ιδιαίτερη εργατικότητα και αποδοτικότητα.

Στα αναλόγια του Αγ.Νικολάου έχουν κατά καιρούς ανέβει αξιολογότατοι ψάλτες είτε ως ψάλτες του ναού είτε ως φιλοξενούμενοι. Οι προκάτοχοι των Κούνα και Παπαγεωργίου ήταν ο Δημητρουλόπουλος,μαθητής του Καραμάνη ή καλύτερα του μαθητή τού Πασχαλίδη και ο Τερζόπουλος,πρακτικός ψάλτης πλην όμως καλλιφωνότατος όπως λένε οι παλιοί που τον θυμούνται.Για τον Δημητρουλόπουλο ο Ταλιαδώρος είχε εκφραστεί εγκωμιαστικά κάποια φορά που συνέψαλαν σε μια πανήγυρη.
(Να παρακαλέσω εδώ,όποιος από τους συμπατριώτες μου έχει ηχογραφήσεις από τον εν λόγω ιεροψάλτη και τη θέληση,ας τις ανεβάσει για όλους μας.Το ίδιο ισχύει και για άλλους ψάλτες της περιοχής μας.)

Προκάτοχος του Δημητρουλόπουλου ήταν ο Τάκης Αγγελόπουλος,θείος του γνωστού Λυκούργου Αγγελόπουλου (πυργιώτη και αυτού), με τον ίδιο αριστερό,τον Τερζόπουλο.Ο Τ.Αγελόπουλος "έφυγε" από το δεξί αναλόγιο του Αγ.Νικολάου όταν σε συνεργασία με τον Τερζόπουλο ζήτησαν αύξηση από τον τότε Επίσκοπο την ημέρα της Μ.Πέμπτης.Το αίτημα δεν έγινε δεκτό, ο πρωτοψάλτης "αποχώρησε" και τη θέση του κάλυψε εκείνες τις μέρες ο Παναγιωτίδης, προσκληθείς εκτάκτως από το Δεσπότη.

Οι πληροφορίες μου σταματούν εδώ. Ένα ακόμα θα αναφέρω, για έναν παλαιότερο πρωτοψάλτη του ίδιου ναού ονόματι Γιαρένη,ο οποίος στα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής πιάστηκε και εκτελέστηκε πάνω στο καμπαναριό του Αγ.Νικολάου,αφού πρώτα ζήτησε από τους δημίους του να ψάλλει ο ίδιος την εξόδιο ακολουθία του. Εκτελέστηκε ψέλνοντας την κηδεία του.Ήταν,κατά τους παλαιότερους, από τους καλύτερους ψάλτες της εποχής του.

Επισυνάπτω κάποια ηχητικά με τους νυν ιεροψάλτες του ναού από δύο κυριακάτικους όρθρους-λειτουργίες (10/10/'05 και 17/6/'07)



View attachment 05 10 10 Κούνας_Ω των σοφών σου.mp3

View attachment 05 10 10 Παπαγεωργίου_Απόστολος.mp3

View attachment 07 06 17 Κούνας Δόξα Αίνων_Ήχος γ'.mp3

View attachment 07 06 17Δοξολογία ήχος β'.mp3

Μαγδαληνή,

Ο Βασίλειος Καλογερόπουλος (ο εξ' αίματος "αδελφός" του Θρ. Στανίτσα από τον ίδιο πατέρα) που υπηρετούσε ως ψάλτης; Ξεύρω ότι ζούσε στο Πύργο και εκεί πέθανε εδώ και κανά δυό χρόνια. Ποιος πήρε την θέση του;

Απόστολος

Magdalene said:

Συνεχίζω την αναφορά μου στους ψάλτες της περιοχής μου με την παράθεση κάποιων στοιχείων για τα αναλόγια του Ι.Μητρ.Ν.Αγ.Νικολάου Πύργου.
Επισυνάπτω κάποια ηχητικά με τους νυν ιεροψάλτες του ναού από δύο κυριακάτικους όρθρους-λειτουργίες (10/10/'05 και 17/6/'07)

Click to expand...

Μαγδαληνη
Και παλι πολλες ευχαριστιες και πολλα συγχαρητηρια και για του υμνους και για τις πολυ ενδιαφερουσες πληροφοριες . Οφειλω να παραδεχθω και να ομολογησω , οτι μια γυναικα ''εβαλλε τα γυαλια'' στο φορουμ .
Ευχομαι και ελπιζω να μιμηθουν και αλλα μελη το παραδειγμα σου και να ανεβασουν θεματα σχετικα με την ψαλτικη παραδοση στην περιοχη τους .

Κυριακη Βαϊων 1985 . Ιερος Ναος Αγιου Αθανασιου Πυργου Ηλειας . Την ιερα ακολουθια ψαλλουν ΤΑ ΑΔΕΛΦΙΑ Θρασυβουλος Στανιτσας (δεξια και αρκετα αρρωστος) και Βασιλειος Καλογεροπουλος (αριστερα) .
Απο την ακολουθια αυτη επισυναπτω (προσφορα μου στα ψαλτικα δρωμενα της Ηλειας) το πασαπνοαριο και τα στιχηρα ιδιομελα των αινων . Ηχος Δος .

vagelis said:

Κυριακη Βαϊων 1985 . Ιερος Ναος Αγιου Αθανασιου Πυργου Ηλειας . Την ιερα ακολουθια ψαλλουν ΤΑ ΑΔΕΛΦΙΑ Θρασυβουλος Στανιτσας (δεξια και αρκετα αρρωστος) και Βασιλειος Καλογεροπουλος (αριστερα) .
Απο την ακολουθια αυτη επισυναπτω (προσφορα μου στα ψαλτικα δρωμενα της Ηλειας) το πασαπνοαριο και τα στιχηρα ιδιομελα των αινων . Ηχος Δος .

Click to expand...

Ευχαριστώ ΠΟΛΥ, Βαγγέλη!!! Ο αείμνηστος Βασίλης Καλογερόπουλος μου έστειλε αυτή την ηχογράφηση σε κασσέτα μετά που τον γνώρισα "τηλεφωνικώς". Μου έστειλε επίσης και ηχογράφηση από την Ακολουθία του Ακαθίστου Ύμνου την ίδια χρονιά που έψαλλαν τα αδέλφια. Εάν την έχετε, παρακαλώ εάν μπορείτε, να την ανεβάσετε. Εάν ΔΕΝ την έχετε, θα προσπαθήσω κάπως να την ψηφιακοποιήσω και να την ανεβάσω εγώ. (Έχω πρόβλημα με την όλη διαδικασία αυτή, διότι 1ον, το κασσετόφωνό μου δεν είναι και τόσο καλό, και 2ον, δεν έχω το κατάλληλο πρόγραμμα για να κάνω αυτή την δουλειά. Μια φορά κι' έναν καιρό είχα ένα πρόγραμμα που λεγότανε Cool Edit Pro, αλλά δεν το έχω πια. Βοήθεια!!!)

Απόστολος

apostolos said:

Μαγδαληνή,

Ο Βασίλειος Καλογερόπουλος (ο εξ' αίματος "αδελφός" του Θρ. Στανίτσα από τον ίδιο πατέρα) που υπηρετούσε ως ψάλτης; Ξεύρω ότι ζούσε στο Πύργο και εκεί πέθανε εδώ και κανά δυό χρόνια. Ποιος πήρε την θέση του;

Απόστολος

Click to expand...

Με αφορμή την παραπάνω ερώτηση,ξεκίνησα μια μικρή έρευνα για την ιστορία του Στανίτσα στον Πύργο, η οποία με οδήγησε σε πολύ περισσότερα στοιχεία σχετικά με την τοπική ψαλτική ιστορία.

Η συνομιλία μου με έναν παλαιό πυργιώτη ψάλτη και πρώην πρόεδρο του τοπικού Ιεροψαλτικού Συλλόγου,τον κ. Κυριακόπουλο,προσωπικό φίλο του Βασίλη Καλογερόπουλου και του αδερφού του Στανίτσα και παρόντα στη "δραματική" ανακάλυψη της συγγένειας των δύο ετεροθαλών αδερφών,με εφοδίασε με πολλές ιστορικές πληροφορίες γενικά για τα ψαλτικά πράγματα της περιοχής,που γίνονται ακόμα πιο σημαντικά επειδή πολλά από αυτά είναι βιωμένα από τον αφηγητή τους.

Έμαθα για τον πρώτο γνωστό μεγάλο ψάλτη που πέρασε από την περιοχή μου,τον Γεώργιο Σκρέκο,μαθητή των τριών Δασκάλων,ο οποίος έκανε ψάλτης κάποια περίοδο στους Ι.Ν.Αγ.Αθανασίου και Αγ.Κυριακής Πύργου,περισσότερα για τον οποίο μπορεί κανείς να βρει στην ιστορική επισκόπηση του Γ.Παπαδοπούλου. Αυτός άφησε πολλούς μαθητές και πολλά κείμενα (είχε μελοποιήσει τα πάντα,είπε ο κ.Κυριακόπουλος και δίδασκε από αυτά),που όμως χάθηκαν τα περισσότερα-τουλάχιστον απ'τον Πύργο.

Σκρέκο έψαλλε και ο Πάνος Μπελούσης,μεγάλος ψάλτης του Πύργου και δάσκαλος του γιού του Νάκη Μπελούση και του Τάκη Αγγελόπουλου (θείου του Λυκούργου) ,ο οποίος Πάνος πέθανε το 1934.

Την παράδοση του Σκρέκου "έσπασε" ο Καραμάνης τα δύο χρόνια που έμεινε στην περιοχή (1950-'52), με την πολύ ισχυρή παρουσία του.

Λίγο αργότερα (1953-'54) στο δεξί αναλόγιο της Αγ. Κυριακής θα ανέβει ένας άλλος μεγάλος,ο Μήτρου,έχοντας αριστερά του έναν Αργυρόπουλο.Ο Μήτρου άφησε εποχή με την υψιφωνία του και με την αλύγιστη στάση του σώματός του όταν έψελνε.Μαθητής του ήταν ο κυρ-Λεωνίδας Αυγερινόπουλος που μνημόνευσα στο πρώτο μου μήνυμα (και όχι του Καραμάνη).

Επίσης, έμαθα από τον Κ.Κυριακόπουλο ότι την εποχή του Γιαρένη,στον οποίο αναφέρθηκα σε προηγούμενο μήνυμά μου,μητροπολίτης ήταν ο Ηλείας και Ωλένης Αντώνιος, μεγάλη φωνή και αυτός .Ο ίδιος ο Κυριακόπουλος είχε δάσκαλο τον Τάκη Παπανδρέου,ο οποίος μαζί με τον Μπαλοδήμο είχαν δάσκαλο έναν Μελίδη από τη Σμύρνη.Αυτός οΜελίδης ,μετά την Καταστροφή περασε από τον Πύργο όπου άνοιξε σχολή και δίδασκε μουσική. Στη Σμύρνη ήταν πρωτοψάλτης,ιδιαίτερα καλλίφωνος και υψίφωνος.

Σταματώ εδώ προς το παρόν.

Στην επισύναψη είναι ο λόγος που εκφωνήθηκε στην κηδεία του Βασίλη Καλογερόπουλου,αριστερού ψάλτη-μετά από περιπέτειες- του Ι.Ν.Αγ.Αθανασίου Πύργου.

View attachment 2688