Καταρχήν ζητώ συγνώμη για την πρώτη μου αντίδραση όταν είδα τα κείμενα αυτά, αλλά δεν μπορούσα να κρατηθώ (και απ' τα γέλια, διότι αυτή ήταν η πρώτη μου αντίδραση).
Τώρα αφού πέρασε η πρώτη εντύπωση, μου γεννήθηκαν κάποιες απορίες.
Αφήνω όμως όλα τα άλλα παλαιογραφικά απολιθώματα και ρωτώ μόνο για το "Θές και Απόθες".
Θα ήθελα λοιπόν, να ρωτήσω κάποια πράγματα, περί αυτού του σκουληκιού (εμένα έτσι μου μοιάζει) που υπάρχει κάτω απ' το "αδιαφθόρως", διότι δεν είμαι ανήκω στους "μυημένους":
- Μπορεί κάποιος να μας πει τι ακριβώς προσφέρει στην μελωδία;
- Μπορεί κάποιος να ψάλλει το σημείο αυτό με και χωρίς αυτό;
- Ποιοι είναι οι κανόνες ορθογραφίας αυτού; Από ποια πηγή;
- Γιατί να το καταργήσουν οι 3 διδάσκαλοι;
- Είναι σωστό σήμερα να το χρησιμοποιούμε, αφού δεν γράφουμε με την παλαιά γραφή;
- Μήπως πρέπει να επαναφέρουμε την παλαιά γραφή; Υπάρχει κάποια τέτοια κίνηση;
- Αν διάβαζε το κείμενο αυτό ο Πρίγγος, ο Στανίτσας τι θα έλεγαν;
Αυτά...
Ευχαριστώ
οιπόν, αφου μου πέρασε και μένα η πρώτη μου αντίδραση, να απαντήσω στα ερωτήματά σου. Αριθμώ τα ερωτήματά σου και σου απαντώ.
- 1. Μπορεί κάποιος να μας πει τι ακριβώς προσφέρει στην μελωδία;
- 2. Μπορεί κάποιος να ψάλλει το σημείο αυτό με και χωρίς αυτό;
- 3. Ποιοι είναι οι κανόνες ορθογραφίας αυτού; Από ποια πηγή;
- 4. Γιατί να το καταργήσουν οι 3 διδάσκαλοι;
- 5. Είναι σωστό σήμερα να το χρησιμοποιούμε, αφού δεν γράφουμε με την παλαιά γραφή;
- 6. Μήπως πρέπει να επαναφέρουμε την παλαιά γραφή; Υπάρχει κάποια τέτοια κίνηση;
- 7. Αν διάβαζε το κείμενο αυτό ο Πρίγγος, ο Στανίτσας τι θα έλεγαν;
Αυτά...
Ευχαριστώ[/QUOTE]
1. Ελάχιστα. Μόνο μία ή δύο φθόγγους επιπλέον κι αυτούς όχι αναγκαστικά ίσως (βλ. παρακάτω)
2. Και με αυτό (βλ. 1) και χωρίς αυτό (βλ. επίσης 1)
3. Δεν έχει κανένα ιδιαίτερο κανόνα ορθογραφίας. Είναι απλά συνυφασμένο με αυτό το μελωδικό σχήμα: σημάδι με Κλάσμα+Κεντήματα+Οξεία (ή Ολίγον, αν θές)+Απόστροφος, το όλον σε μία συλλαβή (καμιά φορά η Απόστροφος σε άλλη συλλαβή). Συνήθως βρισκόταν στους φθόγγους Πα-Βου-Γα-Βου-Γα (βλ. π.χ. τελικές καταλήξεις στιχηρών και καταβασιών βαρέως), αλλά και στους Βου-Γα-Δι-Γα-Δι. Δεν σήμαινε απαραίτητα κάποια ανάλυση, αλλά ήταν σύμβολο της όλης αυτής γραμμής, για να την υπενθυμίζει γραφικώς ολόκληρη, να την πιάνει το μάτι ως σύνολο και να έχει ένα γραφικό σύμβολο και ένα όνομα, για να μπορούν να την θυμούνται οι μαθηταί.
Το Θές και Απόθες, ως άφωνο μεγάλο σημάδι, θεωρείται απ' όσους υποστηρίζουν την αργή εξήγηση των Τριών Διδασκάλων ως την αρχική μορφή ερμηνείας της σημειογραφίας, ως ένα στενογραφικό σύμβολο και άρα ότι δίνει μια αργή γραμμή (βλ. π.χ. την εξήγησή του στην αρχή του Μ. Ίσου του Κουκουζέλη). Ωστόσο, έχω ήδη ανακοινώσει στα συνέδρια Ψαλτικής τέχνης ότι το χρησιμοποιεί ο Μπαλάσιος σε καταλήξεις Ειρμών του Βαρέως, αλλά και ο Δανιήλ σε σύντομα (όπως ο ίδιος τα αποκαλεί και όπως φαίνεται από το μέλος τους, που είναι λίγο-πολύ σαν του Πέτρου) μέλη του Αναστασιματαρίου του, ακριβώς κι αυτός στις καταλήξεις του Βαρέως. Ο ίδιος ο Δανιήλ βάζει καμιά φορά ένα Λύγισμα στη Θέση αυτή αντί του Θές και Απόθες. Ο Πέτρος στην ίδια θέση καταργεί το Θές και Απόθες εντελώς και χρησιμοποιεί μόνο το Λύγισμα. Το Λύγισμα τώρα δίνει γενικώς ένα ανιόν στολίδι. Δηλ. εδώ στη Θέση αυτή πρέπει να πούμε Πα-Βου-ΓάΔι-Βου-Γα (το Δι=το στολίδι). ¨οτι αυτό δεν είναι στην φαντασία μου, φαίνεται από το ίδιο Λύγισμα στην ίδια γραμμή, αλλά σε άλλους φθόγγους, π.χ. Κε-Ζω-Νη-ΖΩ-Νη (το Λύγισμα μεταξύ του Νη και του Ζω) που υπάρχει π.χ. στην γραφή του Πέτρου στο Μακάριος ανήρ του, το οποίο όντως έχει εξηγηθεί ΝήΠα-Ζω. Άρα ένα τέτοιο στολίδι μπορούσε να υπάρξει εκεί. Αυτό το στολίδι όμως δεν το γράφουν πάντα οι Τρεις Δάσκαλοι. Αφήνουν μόνο τα φωνητικά σημάδια (στην Θέση του Βαρέως π.χ. δεν το γράφουν αναλυτικά) χωρίς κάποιο σημάδι να σου υπενθυμίσει έστω την δυνατότητα για το στολιδάκι. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί παράλειψή τους και μειονέκτημα της γραφής τους.
Σου ανέφερα ήδη πηγές παρουσίας του σημαδιού αυτού. Υπάρχουν και πολλές άλλες, αλλά επιλήψει με ο χρόνος.
4. Στα αργά μέλη, όπου είχε αργή ερμηνεία, ή σε άλλα οπου είχε αργοσύντομη, το εξήγησαν, οπότε δεν χρειαζόταν πια και δικαίως το κατήργησαν. Στα συντομότερα μέλη, αφού δεν χρησιμοποιούνταν σ' αυτά πια ούτε από τον Πέτρο, δεν είχαν λόγο να το επαναφέρουν, αν και παρέλειψαν πολλές φορές να δηλώσουν με κάποιο τρόπο το στολιδάκι του. Βέβαι, για μια επιπλέον νοτούλα πρόκειται, λίγο το κακό.
5. Δεν έχει μάλλον νόημα να το χρησιμοποιούμε. Κι εγώ είπα ότι το έγραψα "από την παλαιογραφική μου μανία" και για ιδιωτική μου χρήση. Δεν ήξερα το 1989 ότι κάποτε θα το ανέβαζα στο φόρουμ. Ούτε και είχα χρόνο να το ξαναγράψω ή να το ξανασκανάρω.
6. Ούτε χρειάζεται να επαναφέρουμε την παλαιά γραφή, ούτε υπάρχει τέτοια πρόθεση ή κίνηση. Το να γνωρίσουμε την παλαιά γραφή, ναι, και θα μπορούσα να πώ πολλά οφέλη μπορούν να προκύψουν, για όσους το πιστεύουν.
7. Αυτό δεν μπορώ να το ξέρω. Πάντως, νομίζω ότι θα καταλάβαιναν ότι και χωρίς αυτό θα μπορούσαν να ψάλουν την συγκεκριμένη γραμμή, απλώς μπορεί να αναρωτιόντουσαν:"τί θέλι να πεί ο ποιητής;"
Αυτά τα ολίγα. με συγχωρείς, αγαπητέ μου, αν σου απάντησα λίγο (ή πολύ) απότομα, αλλά σε παρακαλώ, δες τα πράγματα με μεγαλύτερη σοβαρότητα. Δεν έχεις, πιστεύω, να βλαφτείς, αλλά να οφεληθείς.
Νά' σαι καλά!
