Κ20. Τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου

Από το αργό Ειρμολόγιο του Πέτρου του Πελοποννησίου απομόνωσα τις καταβασίες της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Στο β΄ μέρος του βιβλίου οι σύντομες καταβασίες είναι διαρθρωμένες κατά ήχους και όχι κατά εορτές. Αν μπορεί κάποιος συνάδελφος να επιμεληθεί τον κατά εορτές διαχωρισμό τους θα ωφελούνταν πολύς κόσμος.

Επισυνάπτω τις Καταβασίες τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, σύντομες.

Οι Καταβασίες της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, σύντομες, του Ι. Σακελλαρίδου, διορθωμένες (ορθογραφημένες, δηλαδή - το κατά δύναμιν), όπως υπάρχουν στην Ιερά Υμνωδία του 1914 (για τα όποια λάθη αναμένω επισήμανση).

Τρεις παρατηρήσεις:

-γράφω πάνω "σύντομον (ειρμολογικόν) μέλος, αργός ρυθμός", απαραίτητη προϋπόθεση για την σωστή ερμηνεία τους. Δεν είναι οι Καταβασίες αυτές οι Ειρμοί των Κανόνων τους και δεν πρέπει να εκτελούνται σ' αυτόν τον ρυθμό, όπως φυσικά και όλες οι σύντομες Καταβασίες.

-η ένδειξη Πα (Fa) αφορά μάλλον εμένα που ψέλνω πιο ψηλά (άλλωστε είναι και για προσωπική χρήση).

-η αφιέρωση στο τέλος αφορά στο φίλο και δάσκαλό μου Παντελίδη Αντρέα, μέλος του forum, εκ Κύπρου, που μου έμαθε τον Σακελλαρίδη σωστά. Και για έναν ακόμη λόγο, όμως: ο Αντρέας παρατήρησε ότι πολλά σημεία των Σύντομων αυτών Καταβασιών του, ο Σακελλαρίδης τα έγραψε με βάση τις αργές των παλαιοτέρων και συγχρόνων του δασκάλων, συντομεύοντας τις φράσεις, βλ. π.χ. "Ρήσεις προφητῶν καὶ αἰνίγματα..." κλπ. κλπ. Και γι' αυτόν το λόγο, θεωρώ ότι ψάλλονται αργά και Πανηγυρικά και μόνον.

Ο Ανδρέας άκουγε από μικρός τον "μάστρο" του στην Κύπρο - τον γέρο ψάλτη στην ενορία του απ' τον οποίο πήρε τ' ακούσματα - να ψέλνει έτσι. Ο άνθρωπος αυτός είναι, χωρίς να έχει, μάλλον, πλήρη επίγνωση, ένας φορέας της Σακελλαριδικής παράδοσης η οποία έχει εκλείψει προ πολλού εδώ αλλά στην Κύπρο ακόμα υπάρχει. Ο Ανδρέας μου περιγράφει το πάθος και την ψυχή με την οποία ο μάστρος του ψέλνει αλλά και διαβάζει τα Αναγνώσματα. Δυστυχώς όταν ακούμε σήμερα το όνομα του Σακελλαρίδη, ο νους μας πάει σε τετράφωνες χορωδίες - κάτι παντελώς άσχετο και με την μουσική, και με το ύφος, και με την απόδοση - ερμηνεία του ύμνου, και με τη νοοτροπία που διέκριναν τον Σακελλαρίδη:

"Οἱ ψάλλοντες καὶ οἱ ὑμνῳδοὶ καὶ ἑρμηνευταὶ τῶν ῳδῶν τούτων ὀφείλουσι νὰ ἀποδίδωσι τὰ μέλη οὐχὶ ρινοφώνως καὶ ἀμανοειδῶς, ἀλλὰ μὲ στόμα στρογγυλόν (ore torundo), μὲ στόμα ἀξιωματικόν, μὲ στόμα σεμνὸν καὶ πλῆρες καλλιφωνίας, καθαίροντες τὴν καρδίαν, ὑψοῦντες τὴν διάνοιαν, πτεροῦντες τὸ πνεῦμα καὶ τάττοντες τὴν ψυχὴν ἄνω, ἐγγὺς τοῦ Ὑψίστου, ὅπου ἦχος καθαρὸς ἑορταζόντων Ἀγγέλων".

Και ο μαθητής του Κων. Παπαδημητρίου αναφέρει:

«Ὁ Σακελλαρίδης εἶχε ὡραίαν, προνομιοῦχον φωνήν, ἀλλὰ εἶχε καὶ λαμπρὰν ἄρθρωσιν καὶ τελείαν ἀπαγγελίαν. Μὲ ὅλα αὐτὰ τὰ χαρίσματα, ἐνισχυόμενα ἀπὸ ὀρθὴν στίξιν, ὀφειλομένην εὶς τὴν εὐρυτάτην του μόρφωσιν καὶ εὶς τὸ ἐσωτερικόν του ἱερὸν πῦρ, ἐζωντάνευε τὴν μουσικήν».

Την παρατήρηση για τις Καταβασίες έκανα όταν τις συνέκρινα με τις αργές του Πέτρου και γενικά όλες τις θεωρούμενες αργές παραδοσιακές. Ο Σακελλαρίδης πήρε σε πολλές θέσεις το αργό μέλος και το συνέπτυξε. Δεν έγραψε ουρανοκατέβατες μελωδίες όπως πολλοί τον κατηγορούν. Χαρακτηριστική η φράση ''Το θείον και άρρητον κάλλος'', ''Ρήσεις Προφητών και αινίγματα'' κ.α. στης Σταυροπροσκυνήσεως ''Φλογώσεως ο παίδας ρυσάμενος'', ακόμη και στους αναβαθμούς του α' ήχου ''Επί οίκον Δαυίδ φόβος μέγας...''. Μια αντιπαραβολή με τα αργά μέλη, που πιστεύω όλοι έχετε, θα σας πείσει. Το μέλος ακολουθεί έτσι πολύ απλά, τον σκελετό: ΠΑ ΔΙ ΚΕ πορεία μέχρι τον άνω ΠΑ και επιστροφή στον Δι. και άλλα πολλά ενδιαφέροντα. Το ανέφερα και γω στο Δάσκαλό μου Λ. Αγγελόπουλο και με παρότρυνε να δημοσιεύσουμε μια μελέτη σ' ένα περιοδικό, πράμα που μπορεί να γίνει προσεχώς. Ευχαριστώ για τα κολακευτικά σχόλια τον φίλο Κωνσταντίνο, αλλά δεν χρειαζόντουσαν...