Ποιά παράδοση;
Εν ολίγοις. Από τον Δ΄αιώνα μέχρι Ι. Δαμασκηνό τα ψάλματα ήσαν συνέχεια της αρχαιοελληνικής μουσικής. Ο Ι. Δαμασκηνός γνώστης της αρχαίας μουσικής αλλά και των πατερικών συγγραμμάτων συστηματοποίησε την μουσική κατά οχταηχία και δίδαξε τον τρόπο του μελίζειν και ψάλλειν.
Τα έργα του απετέλεσαν πρότυπα για τους μεταγενέστερους.
Κάτι ανάλογο με την αγιογραφία.
Από τον 17-18ο αιώνα άρχισαν και οι συντμήσεις.
Τα κεκραγάρια του Δαμασκηνού έχουν καταργηθεί σαν πολύ αργά.
Δοξαστάριο Ιακώβου, αργά ανοιξαντάρια κλπ αποτελούν σήμερα μουσειακό είδος.
Τα κρατήματα είναι από ανούσια έως βλάσφημα!
Καταρχάς, το ότι ο Ι. Δαμασκηνός συστηματοποίησε την οκταηχία δεν είναι σίγουρο και βασίζεται περισσότερο στην προφορική παράδοση και λιγότερο σε επαρκή στοιχεία, χωρίς βέβαια να σημαίνει ότι δεν μπορεί να ισχύει (Το σχόλιο αυτό παρενθετικά). Θα παραθέσω στοιχεία επί τούτου.
Κατά δεύτερον, δεν έχουμε χειρόγραφα της εποχής του Δαμασκηνού αλλά αρκετά μεταγενέστερα οπότε οποιοδήποτε συμπέρασμα περί του Δαμασκήνειου έργου στηρίζεται σε υποθέσεις.
Τρίτον, τα πολύ αργά και μακρόσυρτα μέλη απηχούν αισθητικές απόψεις της εποχής που ξέρουμε τουλάχιστον ότι πράγματι ψάλλονταν. Πράγματι, αν πούμε αργά Ανοιξαντάρια, ο κόσμος θα κοιμηθεί. Αντίθετα, το 1800 πολλοί πήγαιναν στην Εκκλησία για να απολαύσουν τέτοιου είδους μέλη (βλ. και συνημμένο
Φουντούλη). Το ίδιο ενδεχομένως ισχύει και για τα κρατήματα. Το θέμα είναι ότι η διαφορετική αισθητική αντίληψη δεν θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να ανάγεται σε αξιωματική θέση. Αυτό ακριβώς βλέπουμε στις κρίσεις και του Αγ. Νικοδήμου και του Σακελλαρίδη: κρίνουν μια (προ)υπάρχουσα κατάσταση. Τα κρατήματα δεν ανήκουν στο δόγμα της Εκκλησίας μας, δεν είναι θεολογία (τουλάχιστον καταρχήν). Με βάση αυτό, λοιπόν, και με βάση την έλλειψη επαρκών στοιχείων είναι κριτέα...
Επαναλαμβάνω την απορία μου που δεν απάντησε κανείς.
Τι διαφορά έχει να ψάλλουμε 2 σελίδες με την λέξη αααα (κατά Δαμασκηνό) από το να ψάλλουμε 1 σελίδα με την λέξη τεριρεμ (κατά Κουκουζέλη);
Δηλαδή 5 λεπτά ααα έχουν κάποιο νόημα ενώ 2 λεπτά τεριρεμ στερούνται νοήματος;
Κατ' εμέ καμμία διαφορά αλλά βλ. πάνω για τα του Δαμασκηνού.
Για μένα η μουσική δεν επενδύει το λόγο δεν είναι υποβοηθητική σε κάτι.
Ειναι όπως και η ζωγραφική "άρρητα ρήματα" που έχει δική της δυναμική.
Δυο νότες βιολιού ή ένα τεριρέμ μπορεί αυτοδύναμα να σου σηκώσει την τρίχα ... κάγκελο! χωρίς να έχει ανάγκη το λόγο.
Ίσως αυτή είναι η πιο σωστή και... (κατ' εμέ) η πιο λάθος προσέγγιση!
Σωστή διότι όλες οι υποκειμενικές απόψεις είναι "σωστές": η προσέγγισή σας γίνεται με καθαρά προσωπικά κριτήρια. Κατά τη γνώμη σας, η μουσική δε χρειάζεται απαραίτητα το λόγο για να ανανήψει την ψυχή. Είμαι υποχρεωμένος να το δεχτώ, κυρίως επειδή πρόκειται για ένα γεγονός: πράγματι σε σας συμβαίνει αυτό!
Για μένα η προσέγγιση αυτή είναι απλώς έξω απ' το πεδίο σκέψης μου. Κατ' εμέ η Βυζαντινή Εκκλησιαστική Μουσική είναι το μέσον με το οποίο πρέπει να αναδειχθεί ο Λόγος! Αυτό δε νομίζω ότι είναι μόνο δική μου άποψη, βλ. και
εδώ-1η παράγραφος.
Τώρα, μελωδίες άνευ λόγου (!) το ανθρώπινο στόμα δεν μπορεί να παραγάγει όπως τα μουσικά όργανα. Πρέπει κάτι να λέγεται. Αν, λοιπόν, εγώ, αντί για "τεριρέμ", πω "τραλαλά" ή οτιδήποτε άλλο, και ισχυριστώ μετά ότι είναι τα "άρρητα ρήματα" (και μάλιστα σε εποχή που το τελευταίο που τους ένοιαζε ήταν τα κρατήματα), ποιος θα μπορέσει να με αντικρούσει;
.
