Από την ίδια τη μαρτυρία που παραθέτετε, προκύπτει ακριβώς το αντίθετο συμπέρασμα. Λαμβάνοντας υπ' όψιν και το επόμενο απόσπασμα περί Πρίγγου (από
εδώ):
συνάγεται ότι τόσο ο Στανίτσας, όσο κι ο Πρίγγος, είχαν πολύ συγκεκριμένη άποψη για το τι ήταν (είναι) το πατριαρχικό ύφος και παρότι ήταν αυτήκοοι και εμποτισμένοι παιδιόθεν σε αυτό, παρ' ότι και οι δύο διετέλεσαν τουλάχιστον λαμπαδάριοι στον πατριαρχικό ναό για ικανότατο χρόνο, παρ' ότι και οι δύο ήταν προικισμένοι με τεράστιο φωνητικό και μουσικό τάλαντο, αγωνιούσαν για την διατήρηση και διαφύλαξή του πατριαρχικού ύφους.
Ιδού, λοιπόν:
[...]
Κι ευτυχώς, που τόσον ο Πρίγγος όσον και εγώ, βρήκαμε έναν θαυμάσιο άνθρωπο, τον Α΄ Δομέστικο στα Πατριαρχεία, ο λεγόμενος – Θεός σχωρέστον – ο Αναστάσιος Μιχαηλίδης· αυτός κατείχε την παράδοση την πατριαρχική. Κι όταν πήγαμε εμείς σαν εξωτερικοί ψάλται και οι δύο,
(βέβαια, ο Πρίγγος το 1910-11 είχε κάνει Β΄ Δομέστικος στα Πατριαρχεία, στον Λαμπαδάριο τον Κλάββα δίπλα. Ε, μετά όμως, απ’ το ’11 μέχρι το 38’ –είναι αρκετά τα χρόνια- και έψαλλε έξω. Επομένως, ήτανε σαν εξωτερικός ψάλτης και αυτός, κι εγώ τα ίδια).
[...]
Και βεβαίως, όταν ομιλεί ο Θρ. Στανίτσας (έχοντας τότε ήδη θητεία στον Πατριαρχικό Ναό σχεδόν 25 χρόνια) για τον Α. Μιχαηλίδη και λέει πως «αυτός κατείχε την παράδοση την πατριαρχική», υπονοεί πως, τόσο ο ίδιος όσο και ο Πρίγγος, δεν την κατείχαν προτού αναλάβουν διακονία στον Πατριαρχικό Ναό, παρά το γεγονός, όπως υπογραμμίζει, πως ο Πρίγγος «το 1910-11 είχε κάνει Β΄ Δομέστικος στα Πατριαρχεία, στον Λαμπαδάριο τον Κλάββα δίπλα». Για να καταλήξει στο τέλος πως «ήτανε σαν εξωτερικός ψάλτης και αυτός, κι εγώ τα ίδια».
Τώρα, θα μου πει κάποιος πως αφού διδάχθηκαν τις αιωνίως ισχύουσες (πάντως χιλίων χρόνων ισχύ δεν έχουν!) θέσεις από τον Α. Μιχαηλίδη, απέκτησαν τελικά το ύφος που πριν δεν κατείχαν.
- Υπάρχει σήμερα Α. Μιχαηλίδης για να διδάξει τον κ. Νεοχωρίτη;
Απάντηση: Όχι, φυσικά. Αλλά όπως υπάρχουν πάμπολλα τεκμήρια σε διάφορες μορφές, υπάρχει, τόσο η καλή θέληση από την πλευρά του Πρωτοψάλτου όσο και τα πάμπολλα προσόντα και χαρίσματα που διαθέτει, ώστε όχι μόνο να μελετήσει ακόμη περισσότερο, αλλά και να αφομοιώσει πλήρως τις όποιες ελλείψεις του. Υπ' αυτό το πρίσμα, λοιπόν, πρέπει να οράται η εκτίμησή μου αυτή:
πως ο κ. Νεοχωρίτης, πολύ-πολύ πιο σύντομα θα αναδείξει το πατριαρχικό ύφος, θα το λαμπρύνει, θα το πλουτίσει, έχοντας και τα φωνητικά προσόντα και άλλα πολλά χαρίσματα που θα τον βοηθήσουν σε αυτήν την κατεύθυνση. Και με την ευχή του σοφού Οικουμενικού μας Πατριάρχου και τις ευλογίες του θα μείνει στην ιστορία ως ένας από τους πιο σθεναρούς θεματοφύλακες της πατριαρχικής μουσικής παραδόσεως.
Και φυσικά, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως περισσότερο απ' όλους, τουλάχιστον όχι λιγότερο απ' όλους, μέριμνα για την διαφύλαξη του πατριαρχικού ύφους έχει επιδείξει και επιδεικνύει και θα επιδεικνύει πάντοτε ο Οικουμενικός Πατριάρχης μας. Είναι απρέπεια να ισχυρίζεται κανείς πως είναι πατριαρχικότερος του Πατριάρχου...
Τώρα σχετικά με αυτό:
Σας το έγραψα και αλλού, και θα το ξαναγράψω κι ας είναι σκληρό, διαβάζοντας κι
αυτό το μηνυμά σας: ερμηνεύετε κατά το δοκούν την έννοια της παράδοσης γενικότερα. Την συγχέετε με την πορεία και την εξέλιξη της τέχνης· ενώ η παράδοση στηρίζεται κατά κύριο λόγο στη μαθητεία και στην δια ζώσης συμμετοχή.
Κανείς δεν μπορεί να λαμπρύνει και να αναδείξει κάτι που δεν το κατέχει γιατί δεν το διδάχθηκε και δεν το έζησε.
Η έννοια της παράδοσης δεν φέρει την αποκλειστικότητα να αναφέρεται μόνο στο πατριαρχικόν ύφος!
Χρειάζεται διευκρίνιση αυτό;
Υπάρχει ολόκληρος επιστημονικός κλάδος που ασχολείται και εξετάζει την ελληνική -και όχι μόνο- παράδοση, τις μορφές που αυτή παρουσιάζεται, τους τρόπους με τους οποίους κοινωνείται από γενιά σε γενιά, και από εποχή σε εποχή, την δυναμική της εξέλιξής της και πώς τελικά διαμορφώνεται διαχρονικά...
Η τέχνη, φυσικά, σε όλες της τις μορφές και διαχρονικά αποτελεί ένα από τα αντικείμενα παράδοσης και παραλαβής.
Και κάνω ακριβώς το αντίθετο απ' αυτό που γράψατε:
δεν ερμηνεύω την έννοια της παράδοσης κατά το δοκούν όπως έκανε, και μάλιστα με αναλυτικό τρόπο, ο συνομιλητής μου στο θέμα που υποδείξατε (είναι και αυτό μία διέξοδος, σεβαστή σίγουρα αλλά όχι και αποδεκτή)· παρουσιάζω μία πιο αντικειμενική, γενική διάσταση της παράδοσης, μάλιστα με τεκμήρια και στοιχεία από βιβλιογραφία (προς το παρόν ελάχιστα και ενδεικτικώς), που θεμελιώνουν την ορθότητα του επιχειρήματος. Και θα μπορούσα να σας παραθέσω πολύ περισσότερα στοιχεία ή/και να κουράσω ενδεχομένως κάποιους φίλους με επιστημονικές αναφορές ως προς το θέμα αυτό. Όμως, νομίζω, πως, όσον αφορά στο θέμα μας, ο καθένας αντιλαμβάνεται πως η παράδοση, και δη η ψαλτική και μάλιστα πατριαρχική, δεν είναι δυνατόν να περιοριστεί σε ηχογραφήσεις 10 πατριαρχικών ψαλτών. Φυσικά, και έχουν μεγάλη αξία, μέγιστη. Αλλά η ψαλτική τέχνη μας ξεπερνάει όλους κατά πολύ. Έχει βάθος, έχει ύψος, έχει πλάτος, πολύ μεγαλύτερο...
Μένω σε αυτά προς το παρόν.
Έπειτα γράψατε αυτό:
Και κάτι που δεν απευθύνεται σε σας (κυρίως). Ας σταματήσει επί τέλους η έμμεση ή άμεση απαξίωση των πατριαρχικών ψαλτών. Έχει και η δική μας φαρέτρα βέλη, που είπα δεν θέλω να τα χρησιμοποιήσω, γιατί για μένα πρωτίστως, θα ήταν μικροπρεπές, αλλά θα το κάνω, εφόσον συνεχιστεί να υποτιμάται η νοημοσύνη μας, η μουσική και αισθητική μας αντίληψη.
Σας παρακαλώ πολύ. Καμία απαξίωση των πατριαρχικών ψαλτών. Ποτέ. Αλλά σεβασμός, ακρόασή τους, μελέτη των υπέροχων ηχογραφήσεών τους και θαυμασμός στα υπέροχα χαρίσματα του Θεού στον άνθρωπο. Οι πατριαρχικοί ψάλτες αποτελούν μοναδικά παραδείγματα παραδοσιακής ερμηνευτικής προσέγγισης της ψαλτικής τέχνης και (πρέπει να) αποτελούν υπόδειγμα για όλους μας. Αλλά το μεγαλείο της ψαλτικής τέχνης δεν περιορίζεται σε ηχογραφήσεις μόνο. Υπάρχουν και άλλα σκαλοπάτια μέχρι να φθάσουμε στον ουρανό...
Εσείς, διαβάζοντας την φράση μου αυτή, επί παραδείγματι,
Είναι κοινώς αποδεκτό, πως όλες οι μεγάλες φυσιογνωμίες που πέρασαν από τα αναλόγια του Πάνσεπτου Πατριαρχικού Ναού, παρά την ποικιλία στις ιδιοσυγκρασίες, στις νοοτροπίες, στις τάσεις, στους τρόπους της ψαλτικής έκφρασης και εκφοράς, εκπροσώπησαν έντονα και παραστατικά την πνοή της ζώσας πατριαρχικής μουσικής παράδοσης.
αντιληφθήκατε έμμεση ή άμεση απαξίωση των πατριαρχικών ψαλτών;
Αν καταλάβατε τέτοιο πράγμα, τότε το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να σας ξαναπαραθέσω τα γεγραμμένα να τα ξαναδιαβάσετε, μήπως προκύψει το ορθό συμπέρασμα, που είναι (φαντάζομαι και από όλους) αυτονόητο:
Είναι κοινώς αποδεκτό, πως όλες οι μεγάλες φυσιογνωμίες που πέρασαν από τα αναλόγια του Πάνσεπτου Πατριαρχικού Ναού, παρά την ποικιλία στις ιδιοσυγκρασίες, στις νοοτροπίες, στις τάσεις, στους τρόπους της ψαλτικής έκφρασης και εκφοράς, εκπροσώπησαν έντονα και παραστατικά την πνοή της ζώσας πατριαρχικής μουσικής παράδοσης.
ΥΓ Αλλά όταν γράφω άλλα και αντιλαμβάνεστε άλλα, δεν θα μπορέσουμε να συζητήσουμε. Και, ειλικρινά σας μιλώ, απολαμβάνω την συζήτηση μαζί σας (με κάποιες εξαιρέσεις). Όλα αυτά με σεβασμό και εκτίμηση.