Ο Αστέριος Δεβρελής στην εκπομπή «Μουσουργέτες Βυζαντινής Μελωδίας»

Y

ybulbu

δ. Ιερώνυμος Μπουλμπουτζής
Έπεσαν στα χέρια μου πρσφάτως τρεις εκπομπές της τηλεοπτικής σειράς «Μουσουργέτες Βυζαντινής Μελωδίας», που παρουσίαζε πριν αρκετά χρόνια στο 4Ε ο μακαριστός π. Θεόφιλος Τερεζάκης, με προσκεκλημένο τον πρωτοψάλτη κ. Αστέριο Δεβρελή. Έχουν αρκετό ενδιαφέρον, καθώς στην πρώτη αναφέρεται σε λεπτομέρειες της τέχνης μας όπως η σωστή απαγγελία των φωνηέντων ή ο σωστός τονισμός των λέξεων κατά τη μελοποιία, στη δεύτερη κάνει μια εκτενή παρουσίαση των πηγών της αρχαίας ελληνικής μουσικής και παραθέτει κάποια στοιχεία της, ενώ στην τρίτη, δράττεται της ευκαιρίας κάποιων ερωτήσεων του π. Θεοφίλου επί στοιχειωδών γνώσεων της θεωρίας της μουσικής μας για να τοποθετηθεί σε θέματα της επικαιρότητας, όπως το ενδεχόμενο της ανανεώσεως της παρασημαντικής, οι διαφορές Βυζαντινής - Δυτικής μουσικής κλπ. Ακόμη, έχουμε την ευκαιρία μέσα στις εκπομπές να τον απολαύσουμε και ψάλλοντα. Πιστεύω πως αξίζει να τις δούμε! Τις ανεβάζω με την άδειά του.




Υπενθυμίζω και τη σειρά των ραδιοφωνικών συνεντεύξεων του δασκάλου στον κ. Δαμαρλάκη που ανέβηκαν εδώ και αναφέρονται σε παρόμοια θέματα.
 
Last edited by a moderator:
Emmanouil Giannopoulos said:
Και όσοι ακούν, μεταξύ των άλλων καταλαβαίνουν και πολλά για θέματα που συζητήθηκαν πρόσφατα στο Ψαλτολόγιον.
Click to expand...
Όντως, κ. Εμμανουήλ, ξεχωρίζω, μεταξύ των άλλων, από τα λεγόμενα του μουσικοδιδασκάλου & συνθέτη κ. Αστ. Δεβρελή, τα εξής:
1). Ο ρυθμός που χρησιμοποιούμε κατά την ερμηνεία των ύμνων.
Πολλάκις, το έχουμε τονίσει & επισημάνει ότι "η Ε.Β.Μ. υπηρετεί το λόγο"! Υπ' αυτήν την έννοια, ακολουθεί τον τονικό ρυθμό κι όχι τον προσωδιακό, στηριζόμενη στον τονισμό των λέξεων και στην ποσότητα των συλλαβών. Εδώ, ο μετρικός και ο γραμματικός τόνος δεν συμπίπτουν πάντοτε, αλλά μόνον όταν η τονιζόμενη συλλαβή φέρει και το γραμματικό τόνο. Γι αυτό και σε ένα εκκλησιαστικό μέλος δεν έχουμε πάντα τον ίδιο ρυθμό.
2). Η σωστή προφορά των φωνηέντων, ι, ο, ου, α κ.ά.
3). Στα είδη μελοποιίας, θα πρέπει να συμπληρώσουμε στα λεγόμενα του δασκάλου ότι εκτός από το σύντομο & αργό ειρμολογικό, διακρίνουμε και "το καλοφωνικό ειρμολογικό" είδος μελοποιίας. Επίσης, εκτός από το σύντομο & αργό στιχηραρικό, διακρίνουμε και "το παλαιό στιχηραρικό" είδος μελοποιίας.

Υ.Γ.: Εάν προσπαθήσουμε να εφαρμόσουμε την απλή ρήση & προτροπή του, κατά την εκτέλεση των ύμνων: "Ψάλλουμε όπως μιλάμε", σε αντίθεση με τους ερμηνευτές της Ευρωπαϊκής μουσικής, πιστεύω ότι θα συλλάβουμε, σε μεγάλο βαθμό, το νόημα του "καλώς ψάλλειν...."
 
Last edited:
Λέει και άλλα, στην πρώτη εκπομπή για τον τρόπο μελοποιίας με τα σημεία στίξης, για το πώς ο Παναγιωτίδης ως εγγράμματος απόφοιτος της Χάλκης καταλάβαινε το νόημα του ύμνου και απέφευγε παρατονισμούς, στην δεύτερη εκπομπή ψάλλει τον αναβαθμό του τρίτου ήχου Οι φοβούμενοι τον Κύριον σωστά χωρισμένο και άλλα. Στοιχίζεται και ο Αστ. Δεβρελής στους πάμπολλους δασκάλους που προσέχουν στην πράξη και στην θεωρία το νόημα του ύμνου ιδιαίτερα και αλλάζουν θέσεις όταν το τελευταίο εξυπηρετείται καλύτερα. Άλλωστε, την διδασκαλία και την πρακτική αυτών συνεχίζει.
 
Ο λόγος του Δεβρελή εδώ και στις εκπομπές του Δαμαρλάκη περί σωστού τονισμού κατά τη μελοποιΐα αλληλοσυμπληρώνεται με το βιβλίο του Νεραντζή «Θέματα Ψαλτικής Τέχνης», κάτι που υποδηλώνει κοινές καταβολές, εν προκειμένω τη μαθητεία τους στο λίαν εγγράμματο Παναγιωτίδη. Και από την πρόσφατη τηλεοπτική συνέντευξη του Αστέρη βλέπουμε ότι υπάρχει μέριμνα για το σωστό τονισμό φέρνοντας ως παράδειγμα το Απολυτίκιο «Του λίθου σφραγισθέντος». Και ο Ελευθέριος Γεωργιάδης δοκίμασε κάτι τέτοιο στα βιβλία του, τουλάχιστον το «οι φοβούμενοι τον Κύριον» το έχει αλλάξει. Και τον Πρίγγο ακούμε στους Αίνους της Μεταμορφώσεως να αλλάζει τη μουσική φράση για να το αποδώσει κατ' έννοιαν το «απαύγασμα του Πατρός». Το θέμα είναι, όμως, αν πρέπει να υπάρχει μια χρυσή τομή σε αυτό και κατά πόσο θέλουμε να λέμε ότι έχουμε παραδοσιακές καταβολές όταν αλλάζουμε τελείως, για παράδειγμα, τις Καταβασίες «Σταυρόν χαράξας» προκειμένου να τις αποδώσουμε κατ' έννοιαν. Πάντως, το επιχείρημα ότι χαλάει η μετρική των ύμνων είναι αρκετά σοβαρό, αφού πρόκειται για έμμετρο λόγο και όχι για πεζογραφήματα.
 
Σημειωνω μονο για τον εμμετρο ποιητικο λογο οτι το τι θελει ο ποιητης το γνωριζουμε πολυ καλα, εχω αναφερει και παραπεμψει πολλες φορες και εδω στο ψαλτολογιο, και αλλου με πληρεστατες παραπομπες. Αλλα και μονο αν κοιταξει καποιος το πως κορυφαιοι λογοτεχνες προσεγγιζουν και αποδιδουν τον εμμετρο λογο αλλων κορυφαιων ποιητων θα πειστει οτι παντα προσπερνουν την κατα στιχο διαιρεση και αποδιδουν το νοημα. Π.χ. το εντυπωσιακό http://www.kavafis.gr/
 
ybulbu said:
Ο λόγος του Δεβρελή εδώ και στις εκπομπές του Δαμαρλάκη περί σωστού τονισμού κατά τη μελοποιΐα αλληλοσυμπληρώνεται με το βιβλίο του Νεραντζή «Θέματα Ψαλτικής Τέχνης», κάτι που υποδηλώνει κοινές καταβολές, εν προκειμένω τη μαθητεία τους στο λίαν εγγράμματο Παναγιωτίδη. Και από την πρόσφατη τηλεοπτική συνέντευξη του Αστέρη βλέπουμε ότι υπάρχει μέριμνα για το σωστό τονισμό φέρνοντας ως παράδειγμα το Απολυτίκιο «Του λίθου σφραγισθέντος»... ......
Click to expand...
κ. Ιωάννη, το 'χα κατά νου, για να το σχολιάσω, αλλά δεν βρήκα, στο πρόσφατο παρελθόν, χρόνο!
Αφού, το 'φερε η κουβέντα, εφαρμόζω στην πράξη και προτείνω εναλλακτική θέση απ' αυτή του Άρχ. Λ. Αστέρη που, κατά τη γνώμη μου αμβλύνει τον παρατονισμό, ως εξής:
Ο Άρχων, στη συνέντευξή του για την επίμαχη φράση "υπό των Ιουδαίων", στο Αναστάσιμο Απολυτίκιο του α' ήχου είχε προτείνει:
......ΓΑ-ΓΑ, ΔΙ, ΒΟΥ-ΓΑ-ΓΑ-ΔΙ-ΔΙ-Ι, κατ' αντιστοιχία μέλους: υ-πο, των, Ι-ου-δαι-αι-ω-ων.
Εφαρμόζω την εξής, μικρή διαφορά στον τονισμό του άρθρου εκτελώντας αντίστοιχα:
ΓΑ-ΓΑ, ΓΑ, ΒΟΥ-ΓΑ-ΓΑ-ΔΙ....
Η διαφορά μας, βρίσκεται σ' ένα φθόγγο! Αντί ΔΙ, του Άρχοντα, το ψάλλω ως ΓΑ και τα υπόλοιπα ακριβώς τα ίδια!
Εφαρμόστε το στην πράξη και θα δείτε, ακόμα πιο λογική και κατ' έννοιαν εκτέλεση!:wink:
 
ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ said:
κ. Ιωάννη, το 'χα κατά νου, για να το σχολιάσω, αλλά δεν βρήκα, στο πρόσφατο παρελθόν, χρόνο!
Αφού, το 'φερε η κουβέντα, εφαρμόζω στην πράξη και προτείνω εναλλακτική θέση απ' αυτή του Άρχ. Λ. Αστέρη που, κατά τη γνώμη μου αμβλύνει τον παρατονισμό, ως εξής:
Ο Άρχων, στη συνέντευξή του για την επίμαχη φράση "υπό των Ιουδαίων", στο Αναστάσιμο Απολυτίκιο του α' ήχου είχε προτείνει:
......ΓΑ-ΓΑ, ΔΙ, ΒΟΥ-ΓΑ-ΓΑ-ΔΙ-ΔΙ-Ι, κατ' αντιστοιχία μέλους: υ-πο, των, Ι-ου-δαι-αι-ω-ων.
Εφαρμόζω την εξής, μικρή διαφορά στον τονισμό του άρθρου εκτελώντας αντίστοιχα:
ΓΑ-ΓΑ, ΓΑ, ΒΟΥ-ΓΑ-ΓΑ-ΔΙ....
Η διαφορά μας, βρίσκεται σ' ένα φθόγγο! Αντί ΔΙ, του Άρχοντα, το ψάλλω ως ΓΑ και τα υπόλοιπα ακριβώς τα ίδια!
Εφαρμόστε το στην πράξη και θα δείτε, ακόμα πιο λογική και κατ' έννοιαν εκτέλεση!:wink:
Click to expand...
Αν και off-topic, μιας και αρχίσαμε αυτήν την κουβέντα, θα σας πω ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση ο παρατονισμός αίρεται από το ισχυρό μέτρο του «υΠΟ». Το «των» δεν ακούγεται παράτονο επειδή σε σχέση με τον προηγούμενο φθόγγο, αν και οξύτερο, ακούγεται ασθενέστερα. Ο Ελ. Γεωργιάδης, προσπαθώντας να άρει τον παρατονισμό αυτό, κάνει στη φράση «υπό των Ιουδαίων» την ανάβαση Πα Πα Πα Βου Γα Γα Δι Διι, αλλά προς αποκατάστασιν του παρατονισμού πιστεύω ότι μικρότερες αποκλίσεις από τις καθιερωμένες θέσεις δίνουν πιο παραδοσιακό άκουσμα. Ακόμη, σε κάποια άλλα σημεία, μπορούμε να συνεχίσουμε το ψάλσιμο και να κόψουμε εκεί που σταματάει το νόημα και όχι εκεί που τελειώνει η μουσική φράση χωρίς να επέμβουμε στη μελοποίηση του ύμνου. Στο «Οι φοβούμενοι τον Κύριον», για παράδειγμα, ο Γεωργιάδης κατεβαίνει κανονικά στον Πα και, μη σταματώντας, συνεχίζει στο «των εντολών» κάνοντας συνεχή ανάβαση μέχρι τον Κε όπου και βάζει μαρτυρία για να κόψει τη φράση. Δεν απέχει και πολύ αυτή η επέμβαση από το γνωστό μέλος και συνάμα αίρει το λάθος χωρισμό.
 
Last edited:
Αυτά αγαπητοί μου, ποτέ δεν απασχόλησαν τους μεγάλους ψάλτες γιατί ήξεραν ότι η ψαλτική ως μουσική τέχνη ακολουθεί-υπηρετεί τον έμμετρο λόγο που κρατάει από αρχαιοτάτων χρόνων χωρίς να αποτελεί πρόβλημα κατανόησης νοημάτων.Ο πρώτος που προσπάθησε να πάει στην αντίθετη κατεύθυνση ήταν ο Πρίγγος(που ασφαλώς ήταν μεγάλος για να μην παρεξηγηθώ) , αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η προγενεστέρα παράδοση διαγράφεται.Ποιος θα τολμούσε να αλλάξει τον εθνικό ύμνο ή το υπερμάχω;Όποιος επιμένει ας το προσπαθήσει και τότε ο λαός θα απαντήσει.Ο Ιάκωβος έψαλλε τονίζοντας τα υπό κλπ, υπηρετώντας τον λόγο όπως τον εννοούν σήμερα οι υπέρμαχοι της άποψης αυτής;Δεν νομίζω.Δεν ήξερε λοιπόν αυτός; Τα αγνοούσαν αυτά ο Πέτρος και ο Ιωάννης;Δεν νομίζω αλλά εμείς σήμερα θέλουμε με κάτι να ασχολιόμαστε. Σεβαστό αυτό απλά μην δημιουργούμε δόγματα.Ευχαριστώ και πάντα γεια
 
Last edited:
Αντωνης Μιχελουδακης said:
Τα αγνοούσαν αυτά ο Πέτρος και ο Ιωάννης;
Click to expand...
Ο μεν Πέτρος, κατά τα παραδείγματα του Νεραντζή στο βιβλίο του «Θέματα Ψαλτικής Τέχνης», τονίζει σύμφωνα με τους κανόνες τονισμού, ο δε Ιωάννης χαρακτηρίζεται ως αγράμματος από τον διάδοχό του Ραιδεστηνό, όπως πληροφορήθηκα από άνθρωπο που είδε το Αναστασιματάριό του Ιωάννου γεμάτο από σημειώσεις του Ραιδεστηνού. Η αλήθεια πιστεύω ότι βρίσκεται κάπου στη μέση. Δηλαδή, ακολουθούμε τους κανόνες της μετρικής και δεν παραμορφώνουμε τα εκκλησιαστικά μέλη χάριν τονικής αποκαταστάσεως, όμως διακριτικές επεμβάσεις είναι επιβεβλημένες στα πλαίσια που εκφράζεται ορθότερα το νόημα, αφού η μελωδία ντύνει το λόγο.
 
ybulbu said:
Ο μεν Πέτρος, κατά τα παραδείγματα του Νεραντζή στο βιβλίο του «Θέματα Ψαλτικής Τέχνης», τονίζει σύμφωνα με τους κανόνες τονισμού, ο δε Ιωάννης χαρακτηρίζεται ως αγράμματος από τον διάδοχό του Ραιδεστηνό, όπως πληροφορήθηκα από άνθρωπο που είδε το Αναστασιματάριό του Ιωάννου γεμάτο από σημειώσεις του Ραιδεστηνού. Η αλήθεια πιστεύω ότι βρίσκεται κάπου στη μέση. Δηλαδή, ακολουθούμε τους κανόνες της μετρικής και δεν παραμορφώνουμε τα εκκλησιαστικά μέλη χάριν τονικής αποκαταστάσεως, όμως διακριτικές επεμβάσεις είναι επιβεβλημένες στα πλαίσια που εκφράζεται ορθότερα το νόημα, αφού η μελωδία ντύνει το λόγο.
Click to expand...

Mε μια μικρή δόση χιούμορ Ιωάννη κανείς από τους δύο δεν έσωσε τις εντολές από την φαγωμάρα.....Ναι ο Πέτρος τόνιζε σύμφωνα με τους κανόνες του έμμετρου λόγου και δεν είναι μόνο ο τονισμός αλλά και η έννοια του κειμένου που μπορεί να χαλάσει τον ποιητικό λόγο.Τώρα είναι φυσικό και ανθρώπινο ο Ραιδεστηνός για πολλούς λόγους να χαρακτήριζε τον Ιωάννη αγράμματο.Συμφωνώ βέβαια μαζί σου ότι πρέπει να επεμβαίνουμε διακριτικά και όχι δογματικά. Άσε που η σωστή εκτέλεση των σημαδιών σε πολλές περιπτώσεις μας αποτρέπει από παρατονισμούς αλλά όχι να έχουμε και έννοια να πούμε ότι οι εντολές δεν τρώγονται..... αυτονόητο είναι. Βέβαια κάποιοι γελάνε με αυτά λες και ανακάλυψαν την Αμερική και μάλιστα από ραδιοφώνου.Τέλος πάντων παιδιά είναι και αυτά......:)
 
Last edited:
Ψάχνοντας σε κάποια πράγματα που μου έδωσε ο κ. Δεβρελής, βρήκα και άλλες 3 συνεντεύξεις του στον π. Θεόφιλο Τερεζάκη, τις οποίες και αναρτώ με την άδεια του δασκάλου.

Η μία είναι στα πλαίσια της ίδιας εκπομπής, «Μουσουργέτες Βυζαντινής Μελωδίας», και προβλήθηκε το 2008.


Οι άλλες δύο είναι στην άλλη ψαλτική εκπομπή που έκανε ο π. Θεόφιλος στον ίδιο σταθμό κάποια χρόνια αργότερα, υπό τον τίτλο «η Ψαλτική Τέχνη χθες και σήμερα». Η πρώτη συνέντευξή του κ. Δεβρελή στην εκπομπή αυτή είναι στις 4 Μαΐου και η δεύτερη στις 15 Οκτωβρίου του 2006.



Ζητώ συγγνώμη από τους φίλους που ζούνε στο Ηνωμένο Βασίλειο! Το youtube απέκλεισε ένα βίντεο εκεί λόγω δικαιωμάτων στον ήχο των τίτλων. Κρίμα όμως να τον κόψω, αφού σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο φαίνεται κανονικά.

Ακόμη, βρήκα μια βιντεοκασέτα με τις ημερομηνίες 1&8/2/1997 που πιστεύω πως αναφέρονται στη 2η και στην 3η εκπομπή της πρώτης ανάρτησης, τις οποίες και αλλού χρονολογεί γύρω στα '96-'97.
 
Last edited by a moderator:
Αντωνης Μιχελουδακης said:
........................................................... Τα αγνοούσαν αυτά ο Πέτρος και ο Ιωάννης; Δεν νομίζω 1. αλλά εμείς σήμερα θέλουμε με κάτι να ασχολιόμαστε. Σεβαστό αυτό απλά μην δημιουργούμε δόγματα. 2. Ευχαριστώ και πάντα γεια
Click to expand...
Δεν είναι, ο λόγος, απλά με κάτι να ασχολούμαστε, αλλά έχει και ουσιαστική διάσταση!
Δοκιμάστε να ψάλλετε τη μ. φράση "υπό των Ιουδαίων', όπως επισημαίνω, εδώ.
Στα κλασσικά βιβλία, υπάρχουν πάμπολλες ανάλογες περιπτώσεις!
2. Ευχαριστούμε & αντευχόμαστε.
 
You must log in or register to reply here.
Back
Top