Θησαυρός της αρχαίας ελληνικής μουσικής

Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
ποικίλος, πολύμορφος, πολύχρωμος, πολύτροπος, ποικιλμένος· ποικίλος ύμνος· ύμνος με ποικίλο ύφος ή γεμάτος ποικιλόμορφη τέχνη (LSJ). ποικιλία· ποικιλία, διακόσμηση (LSJ)· Πλούτ. (Περί μουσ. 1137Β, 18): "πολυχορδία και ποικιλία" (χρήση πολλών χορδών [φθόγγων] και ποικιλία).

http://www.musipedia.gr/
 
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
πολεμικόν, (α) είδος αύλησης πολεμικού χαρακτήρα. Το πολεμικό περιλαμβάνεται στον κατάλογο αυλήσεων του Αλεξανδρινού λεξικογράφου Τρύφωνα. Βλ. τον πλήρη κατάλογο στο λ. αύλησις .
(β) σάλπισμα. Ξενοφ. (Ανάβασις Δ', 3, 29): "επειδάν... ο σαλπικτής σημήνη το πολεμικόν" (όταν... ο σαλπιγκτής παίξει το πολεμικό σάλπισμα).

http://www.musipedia.gr/
 
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
πολυαρμόνιον, όργανον· όργανο ικανό να δώσει πολλές και διάφορες αρμονίες· πάνω στο οποίο μπορούν να παιχθούν πολλές αρμονίες. Ο όρος αυτός χρησιμοποιήθηκε από τον Πλάτωνα στην Πολιτεία (Γ', 399D), μαζί με τον όρο πολύχορδα: "πολυαρμόνια και πολύχορδα".

http://www.musipedia.gr/
 
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
Πορφύριος, (232/233 Τύρος-304/305 μ.Χ. Ρώμη;)· το αρχικό του όνομα ήταν Μάλχος (στα αραβικά Malik=βασιλιάς). Ο δάσκαλός του όμως, ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Γάιος Κάσσιος Λογγίνος, μετέβαλε το ονομά του σε Πορφύριος (μεταφορικά βασιλικός). Ο Πορφύριος ήταν ένας από τους τελευταίους εκπροσώπους της Αλεξανδρινής Νεοπλατωνικής Σχολής. Έμεινε λίγο καιρό στη Σικελία και στη Ρώμη και έγραψε πολλά φιλοσοφικά, ιστορικά, μαθηματικά και άλλα έργα.
Τη συμβολή του στη μελέτη της μουσικής αποτελούν τα Σχόλιά του στα Αρμονικά του Πτολεμαίου· το έργο αυτό δημοσιεύτηκε από τον Johannes Wallis, με λατινική μετάφραση, στον τρίτο τόμο των Μαθηματικών Έργων του (Opera Mathematica, Οξφόρδη 1699· Porphyrii Commentarius, σσ. 189-355), και από τον Ingemar During, με γερμανική μετάφραση (Porphyrios Kommentar zur Harmonielehre des Ptolemaios, Goteborg 1932).
Από μερικούς μελετητές ο Πορφύριος θεωρείται ως ο συγγραφέας των πρώτων τεσσάρων κεφαλαίων του Πρώτου Βιβλίου· το υπόλοιπο αποδίδεται στον Πάππο τον Αλεξανδρινό.

http://www.musipedia.gr/
 
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
πους, η κύρια ρυθμική μονάδα, αποτελούμενη από δύο ή περισσότερες συλλαβές ή χρόνους. Οι συλλαβές ή χρόνοι μπορούν να συνδυαστούν, κατά τον Βακχείο (Εισαγ. 96), με τέσσερις τρόπους: (α) βραχύς με βραχύ (U U), (β) μακρός με μακρό (- -), (γ) μακρός με βραχύ (- U) και (δ) άλογος με μακρό (άλογος μακρώ, U | -). Δύο τέτοιες συλλαβές (ή χρόνοι) αποτελούν ένα δισύλλαβο πόδα· δισύλλαβοι πόδες ήταν ο ίαμβος
(U -), ο δίβραχυς (U U), ονομαζόμενος και ηγεμών ή πυρρίχιος, ο σπονδείος

(- -) ο τροχαίος
(- U), ονομαζόμενος και χορείος. Τρισύλλαβοι πόδες ήταν ο ανάπαιστος (U U -), ο δάκτυλος (- U U), ο αμφίβραχυς (U - U), ο αμφίμακρος ή κρητικός (- U -). Τετρασύλλαβοι πόδες ήταν ο παιών (με τα διάφορα είδη του, - U U U, U - U U, U U - U, U U U -), ο βακχείος (- U U -), ο ιωνικός (- - U U).
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις οι πόδες αποτελούνται από απλούς χρόνους (χρόνος δίσημος, τρίσημος, τετράσημος).
Ο Βακχείος και ο Αριστείδης ονομάζουν τους πόδες ρυθμούς· ο Βακχείος (§ 100) απαριθμεί δέκα, από τους οποίους οι έξι είναι απλοί (ηγεμών, ίαμβος, χορείος, ανάπαιστος, όρθιος [από άλογη άρση και μακρά θέση, U ¦ -] και σπονδείος) και οι τέσσερις σύνθετοι (παιάν [παιών ], βακχείος, δόχμιος [σύνθετος από ίαμβο, ανάπαιστο και παίωνα] και ενόπλιος [σύνθετος από ίαμβο, ηγεμόνα, χορείο και ίαμβο]).
Οι πόδες, ανάλογα με το μήκος των συλλαβών που πλέκονται μαζί, μπορεί να αποτελούν διμερή ή τριμερή ρυθμό. Ο Αριστείδης (Περί μουσ. Mb 36 κε.) διακρίνει απλούς και σύνθετους ρυθμούς. Οι απλοί ρυθμοί διακρίνονται: (1) σε απλούς διμερείς (δακτυλικό γένος), που είναι: (α) ο ηγεμών ή προκελευσματικός (U U), (β) ο προκελευσματικός διπλούς (U U U U), (γ) ο δάκτυλος ή ανάπαιστος από μείζονος (- U U), (ο) ο ανάπαιστος από ελάσσονος (U U -), (ε) ο σπονδείος απλούς (- -) και (ζ) ο σπονδείος μείζων ή διπλούς (U U U U ¦ U U U U )· (2) σε απλούς τριμερείς, που είναι: (α) ο ίαμβος (U-), (β) ο τροχαίος (- U), (γ) ο όρθιος (άλογος άρσις, U ¦ -) και (δ) ο τροχαίος σημαντός (- ¦ U, ή το αντίθετο του ορθίου)· (3) σε απλούς τετραμερείς, που είναι: (α) ο παίων διάγυιος (- u -) και (β) ο παίων επιβατός (- ¦ - - - -).
Σύνθετοι ρυθμοί είναι: (α) εκείνοι που αποτελούνται από μια συζυγία δύο απλών διμερών ρυθμών, (β) εκείνοι που είναι σύνθετοι από μια συζυγία δύο απλών τριμερών ρυθμών και (γ) εκείνοι που αποτελούνται από μια συζυγία δύο απλών ρυθμών διαφορετικού γένους. Περισσότερες λεπτομέρειες υπάρχουν στο έργο του Αριστείδη Περί μουσικής XIV-XVIII, 34-42 Mb, 33-39 R.P.W.-I.

Για βιβλιογραφία βλ. στο λ. ρυθμός.

http://www.musipedia.gr/
 
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
Πρατίνας, ο Φλιάσιος (6ος/5ος αι. π.Χ.)· δραματικός και λυρικός ποιητής. Γεννήθηκε στη Φλιούντα (Φλιούς, πόλη της Πελοποννήσου, από όπου και το επώνυμό του Φλιάσιος). Ηταν σύγχρονος του Αισχύλου και του Χοιρίλου, μαζί με τους οποίους διαγωνίστηκε στην 70ή Ολυμπιάδα (499 π.Χ.).
Κατά τη Σούδα , έγραψε 50 δραματικά έργα, από τα οποία 32 σατυρικά (Σάτυροι), έργα που αποτελούν μια δική του θεατρική καινοτομία. Κέρδισε, επίσης, μια φορά στους αγώνες (Σούδα ). Ο Πρατίνας συνέθεσε ακόμα υπορχήματα, από τα οποία μόνο ένα, αποτελούμενο από 20 στίχους, διασώθηκε από τον Αθήναιο στους Δειπνοσοφιστές (ΙΔ', 617C-F, 8).

Πρβ. Bergk PLG III, 557-560 και Anth. Lyr. 273-274· επίσης, Fr. Lasserre, Plutarque de la Musique (V: "Les debuts de l'ethique musicale, Pratinas", 45-47). Και Page PMG 367-369, αποσπ. 708-713.

http://www.musipedia.gr/
 
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
Πρόκλος, (400/412-485 μ.Χ.)· Νεοπλατωνικός φιλόσοφος και μαθηματικός. Στα πολυπληθή έργα του περιλαμβάνονται Σχόλια στο Α' Βιβλίο των Στοιχείων του Ευκλείδη και στον Πτολεμαίο· επίσης, Υπομνήματα στον Τίμαιο, την Πολιτεία και άλλα έργα του Πλάτωνα , στα οποία δίνει πληροφορίες σχετικά με τις μουσικές αντιλήψεις του φιλοσόφου. Στη Χρηστομάθειά του βρίσκουμε πληροφορίες σχετικές με διάφορα είδη σύνθεσης, όπως το προσόδιον, ο διθύραμβος, ο νόμος, το σκόλιον, τα παρθένεια,το τριποδικόν ,τα ωσχοφορικά κτλ. Η Χρηστομάθεια εκδόθηκε από τον Th. Gaisford (Λειψία 1832)· πρβ. R. Westphal, Scriptores Metrici Graeci (Λειψία 1866· "εκ της Πρόκλου Χρηστομάθειας", Β') Ι, 242 κε.

http://www.musipedia.gr/
 
Z

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
πρόκρουσις-πρόληψις, (α) πρόκρουσις· η μετάβαση από μια χαμηλότερη νότα σε μια ψηλότερη, σε οργανική μελωδία· (β) πρόληψις· το αντίστοιχο σε φωνητική μελωδία. Η πρόκρουση και η πρόληψη μπορούσαν να γίνουν είτε άμεσα (με διάστημα δευτέρας· παράδειγμα α', παρακάτω) είτε έμμεσα (με πήδημα 3ης, 4ης ή 5ης· παράδειγμα β'). Όταν οι νότες δένονταν, αυτό λεγόταν υφ' έν έσωθεν (πρβ. τα λ. έκκρουσις-έκληψις), παράδειγμα γ'.

Πρβ. Ανών (Bell σ. 22, 5 και 86, και σελ 24 6 και 88)· Μαν. Βρυέν. (έκδ, Wallis, 479)

Ο Α. J. Η. Vincent (Notices 53) προτίμα τους όρους πρόσ-κρουσις και πρόσ-ληψις, που απαντούν επίσης. Η πρόκρουση και η πρόληψη είναι μελωδικά σχήματα (σχήματα του μέλους).

Βλ. λ. έκκρουσις-έκληψις (σημ.) τα άλλα σχήματα.

http://www.musipedia.gr/
 
You must log in or register to reply here.
Top